N I B W E
HbagBlaó voor c^tooró* en 35uió~<Xollanó.
Het lezen.
No. 2542
Vrijdag 27 November 1896
21ste Jaargang
BUITENLAND.
feuilleton.
De Amerikaansche.
Duitschland.
België.
HItKLtllSfMIIII
ABONIÏEMBBTSfBJ.Ï :j
Pei S maanden voor Haarlem. f 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr p. p. 1,40
Voor het buitenland 2,80
Aizonderlgke nummer»0,03
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BUBSilT: St. Janst-raat Haarlem.
AGUTE MA BON AQTTATJS.
PBIJS DBH ADVEBTENTIEN.
Van 16 regels 50 Gents
Elke regel meer71/*
Groote letter» worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 2b Cents per advertentie Contant.
Redacteur-Uitgever, W. KAPPERS.
Lectuur,Mezen is de sleotel ran alle ken
nis het is een middel en een doel voor de
opvoeding en voor het ODderwjjs, mits die
smaak niet ontaardt in hartttocht en op
behoorlijke wjjze wordt gericht. De kenze
der boeken, welke men een kind in handen
geeft, moet het voorwerp zjjn van nog
grooter voorzichtigheid, dan de kenze der
jeogdige kameraden, die toegelaten worden
•m de studie en de spelen van dat kind te
deelen. Een boek oefent inderdaad eene b£na
onweerstaanbare heerschappij nit op een
leeftijd, wanneer het oordeel beheerscht
wordt door de verbeelding en wanneer de
levenservating nog nitt beveiligt en be
hoedt tegen de zinsbegoochelingen, tegen de
hersenschimmen, tegen de verdichtsels,
waaraan het talent der schrjjvers eene zekere
werkelijkheid weet te geveo. En dit juist ie
de redeD, waarom de romans, wjj spre
ken niet van die vuile persproducten, ge
schreven om de hartstochten op te zweepen
maar over de romans, die gevaarlijk
zjjn voor de kinderen, omdat die romaDS
aftrekken van ermtige en nattige lectuur,
omdat die romans de wereld en de maat
schappij afschilderen met aantrekkelijke,
maar bedriegeljjke kleuren.
Indien de roman inderdaad de getrouw
heid heelt van een spiegel, waarin de zeden
de hartstochten worden weerkaatitpast
het dan wel, dien roman te laten lezenjdoor
een jongen of een meisje, die nog niet eene
of ternauwernood de kinderschoenen zjjn
ontwassen
We weten wel, wat verscheidene vaders
en moeders hierop antwoorden. Zjj zeggen:
Onze kinderen lezen Dooit de romans, die
bjj ons in bois zijn, maar die voor groote
personen bestemd en daarom zorgvuldig zjjn
weggeboigen; sd bovendiec, die romans
zanden de kinderen niet eens amuseeieo.
Maar wjj willen aan die voorzichtige en
welingelichte vaders en moeders de vraag
stellen, of zjj zeiven, in hunne kinderlpkb
jaren de ouderljjke waakzaamheid niet eens
hebben bedrogeD, en heimeljjk hebben
zitten te lezen, somtjjds ten koste en met
opoffering van bnn slaap, op gevaar af van
hunne bedgordjjnen in brand te steken, in
romans, welke zjj terecht als verboden aan
de koortsachtige nieuwsgierigheid van bet
kind witten
Maar wjj gaan nog verderde couranten
11.
Vervolg
Marga had geene bezoeken willen afleggen en
slechte na laag smeekcn had haar oom haar
weten te beweger, dat zij zich aan de echtge-
nooten van eenigen zijner collega'» zou laten
voorstellen.
Waartoe dienen die visite», be.te oom?
had Marga gezegd. Ik zou de menscfcen vervelen
en zjj op hunne beurt zoudan mjj vervelen. Te
g»an praten over den regen en het schoone
weder met mentchen, die u niets te zeggen
hebben en met wie men beleefd v»rborgen
geeuwen wisselt, is wel een zeer onaangenaam
middel tot tijdrerdrjjf. Men moet wel heel onge
schikt zjjn, zich zelren bezig te houden, al»
men er toe besluit om iederen dag visite» te
gaan afleggen. Ik ben hiér gekomen om u te
leeren kennen, u en het oude familiehuis, maar
ik b»n niet bestemd om er voor goed te bljjven.
In Amerika bezoeken de inwoners 't eerst de
nieuw aangekomenen; dat is veel aardiger en
eenvoudiger. Men houdt dau conversatie met
hen, die bevallen, en de anderen ontvangt men
nimmer meer.
De aanblik van al d»ze verwonderde gezich
ten amuseerde het jonge meisje. Hare kinder
lik» vroolijkheid had al zeer tpoedig de herin
nering uitgewisoht aan de voorvallan, die hare
komst waren voorafgegaan.
slingeren op tafelwelnu, die couranten
geven, bjjna alle, romans in den vorm van
feuilletonsdie couranten geven verslag van
tooneelvoorstellingeu, zij ontleden de too-
neelstukken die couranten geven somwjjlen
onder de rubriek <Rechtezaken>de meest
ergerljjke rechtsgeschillen weer. Waar is
het kind, dat deze couranten niet least?
Er zjju ouders die hun denr sluiten voor da
roman», of ten minste zjj laten die romans
alleen door groota menechen lezen, naar
hunne bewering luidtmaar eiken avond of
morgen dringen verschillende couranten
hunne woningen binnen om daar het venjjn
uit te storten, waartegen zjj met alle behoed
zaamheid meenen hun huis beveiligd te
hebben.
En etaan zjj dan nog verwonderd over bet
vroegtijdig ontlniken der hartstochten
Staan zg dan nog verwonderd, dat reeds
op een leaftjjd, die de ieeftjjd moest zjjn van
onschnld en ongerepte reinheid, eerloosheid
en schande slachtoffers gemaakt hebben in
hnunen huiseljjkeu kring Vragen wjj niet
naar de oorzaak Dag aaD dag waait een
verpestende ademtocht over hnn bloemen
hof en wat is daarvan het gevolg Wel, heel
eenvoudigde bloemen en bloesems ver
flensen en verdorren. Zoo is het ook met
den bloemenhof van het huisgezin wanneer
daar dacreljjks een verpestende ademtocht
waait, die uit de slechte couranten eo ge
schriften voortkomt,dan is het onvermjjdeljjk
dat de bloesems en bloemen van onschnld
en deugd spoedig ja zelfs in den eersten
bloei reeds, verflensen en verdorren en af
vallen van den stengel.
Maar juist hierop wordt zoo weinig acht
geslagpn. De voorkoming van z ilk een
jammerljjk onheil is zoo zeldzaam bet voor
werp van de bemoeiingen der ouders. Men
telt het gevaar te licht, of liever men ziet
Diet het minste gevaar, waar zelfs het
grootste gevaar ts duchten is op welk ont
zaglijk gevaar zoo dikwjjls, zoo herhaaldeljjk
wordt gewezen, maar waarvan zoovelen het
gevaarlijke maar niet inzien, misschien niet
willen inzien.
Eene dageljjkeche courant is een gast, een
gewoon bezoeker, een huisvriend van het
gezin. Men opent daarvoor zonder eenig
wantrouwen de dear men laat dien geest
gerust alleen vertoeven bjj deD hniselgken
haard. Men laat die courant op de hnistafel
liggen, zoodat vrienden, kinderen, vronwen,
joDgedochters, dienstboden, wie maar wil,
Zie toch een», waarde mevrouw, zeide
zachtjes de echtgenoote van professor Merziger
tot hare buurdame, eene raadsheervrouw, wat
die Amerikaansche eene volleerde coquette is.
Wat mjj betreft, ik kan niet» in haar ontdekken
dat mij behagen kun. Als ze nu nog, evenals
uwe dochter, arbeidzaam en ernstig was, dan
zou men begrijpen, dat zjj bewonderd werd.
O, lieve mevrouw, wezenlijk, u miakt mjj
verlegen. Mijne kleine Clara *al u dankbaar zijn
voor de goede meening, die ge omtrent haar
koeateri; maar ik moet bekennen, dat dez» Ame
rikaansche mij evenmin bevalt als zjj het u doet.
Een jong meisje, dat van den morgen tot den
avond niets uitvoertdat niet kan en niet wil
werken, dat er maar alleen aan denkt om zich
op te schikken, datEene minachtende bewe
ging der schouders voltooide den zin
Gelooft ge, dat ze zoo rijk is, al» men
beweert zeide mevrouw Cowe, de echtgenoote
van een geneesheer.
Och, mevrouw, wat noemt ge eigenlijk
lijk zjjn Ik voor mij heb niet veel vertrouwen
in ilie zoogenaamde reusachtige overzeesche for-
tuinen, 't Is zand in de oogen strooien, anders
niet.
Maar dan dat kostbare toilet, die prachtige
edelgesteenten
Een glimlach vertoonde zich op aller gezich
ten, en men onderbrak mevrouw Cowe, om in
koor uit te roepen Dat, edelgesteenten Ncoit
van z'u leven 't Is geslepen glas Zijt gjj dan
zulk eene nieuwelinge, dat ge u door den uiter-
lijken schjjn zoo laat misleiden
't Is waarlijk schande dat die brave pro-
daarin kannen lezen, en zonder argwaan te
wekken en zonder vteeze daarmee kunnen
bezig zijn.
Welk eene zware verplichting rast er
hierom op da dagbladen, dat zg altjjd fat-
soenljjk en behoorlgk zich gedragen dat zjj
niet mee doen in het huichelspel dezer we
reld, dat zjj ds waarheid verkondigen te
genover wie en over wat' ook, dat zjj een
gids zjju iu het leven, en waarschuwen voor
het gevaar zoowel op godsdienstig als op
maatschappelijk terrein. Het is een ware
vrisnd die a aw feilen toont. Door stilzwjj-
gende overeenkomst volgt hiernit de hei
lige verplichting, voor elke courant om
geen misbrnik te maken van het dageljjksch
bezoek in dat huis, van de zedelijkheid, de
reinheid en de verbeelding der haisgenooten
niette bederven, maar op te wekken tot het
goede en te waarschuwen voor het kwade.
Maar hoevele couranten houden geen
rekening met deze verplichting en daarom
mogen de hoofden des huisgezius wel ter
dege toezien, dat zg alleen die couranten
als gewoon bezoeker en huisvriend bin
nenlaten, welke zich bewnst zjjn van
deze zware verplichting en daarnaar zonder
aanzien van personen, hun heilige en ge
biedende plicht betrachtende, weten te han
delen.
Voor de slechte pers sluiten 'velen de dear,
maar zjj laten een nog gevaar!jjker vrieud
binnen, die met zjjn natnnrljjbe driestheid
een tllendigen wereldtoestand schept. De z.g.
neutrale courant werkt geestdoodend, zjj
berooft den m-nsch langzaam maar zeker
het heiligste wat hjj bezit om een toestand
van wreedheid en ellende te scheppen, geljjk
het menschdom nooit te beleven heeft gehad.
Tegen v jjf te Berign wonende journalisten
en een koopman zal eerstdaags een sen
satieproces beginnen. Zg worden beschul
digd lasterlijke berichten betreffende den
opperhofmaarschalk des Keizers, graaf
Enlenburg, den Staatssecretaris V o n
Marschali en andere hooggeplaatste
personen rondgeHrooid t9 hsbben.
Onder de twaalf gedagvaarde getuigen a
charge bevinden zich verscheidene andere
journalisten, benevens de zoon van den rgks-
fess»r zich zoo bloot stelt aan de algemeens be
spotting, door met die Amerikaansche nicht hier
te komen. Het schijnt dat hjj zich geheel en al
heeft laten inpalmen door dat kind, en dat hjj
haar als een engel beschouwt, voor wien ieder
een buigen moet.
Ik zal niel» meer zeggen, antwoordde op
beslisten toon de goed ingelichte dame. Ik her-
kaal alleen Arme professor Arme mjjnhe»r d»
Trevors
Ja wel, arme mjjnheer de Trevor» I her
haalde het klagende koor van al die goede
vrouwtje», zjj heeft du eenmaal het oog op hem
laten vallen, en die jonge man snelt zjjn verderf
tegemoet.
Nnar hetgeen ik heb hooren vertellen,
zeide de vrouw des huizes, naar het jammerende
groepje toetredend; komt de jonge doctor iederen
dag bij den professor. Eenigen van de hier
aanwezige heeren beweren zelfs, dat de ver
loving al heeft plaats gehad.
Verloofd Maar dat is onmogeljjk Wat
zou da moeder van drn jongen man er wel van
zeggen. Stelt u eens voor, dame», die altijd even
correcte, min of meer trotsche dame, met hare
ingewortelde en amtocratische denkbeelden,
tegenover die Amerikaansche schoondochter 1
Om de waarheid te zeggen, zeide de moe
der der ernstige Clara, vraag ik mij zelve af,
of hier geen geweteasplicht te vervulle» is, en
of de een of ander zich niet moet opofferen, om
mevrouw de Trevors in kennis te stellen met het
complot dat tegen haar zoon wordt gesmeed.
Na het avondmaal zou men dansen. Marga
ontweek echter alle uitnoodigingen, slechts stemde
kanselier, prins A ejx a n d e r V o n H o-
h e n 1 o h e, freiherr V|,'o n M ajr s c h a 11,
e. a. De voornaamste beklaagde schjjnt da
voormalige kapitein Carl vonLützow
te zjjn, die zich bij redactiën en tegenover
dagblad-correapondentea voor een journa-
listischen collega uitgaf, daarnevens evenwel
hg de geheime staatkundigs politie aange
steld geweest was eu met de bewering daar
mee in opdracht van frb.V onMarschall
e. a. te handelen, tendentieuze verzonnen
berichtjes in de bladen lanceerde zoo o. a.
dat graaf Enlenbnrg den valschen toost
vaD den Czaar te Breslan door het officieuss
telegraüsch agentschap zoa hebben laten
wereldkundig maken om Engelsche intriges
in ds hand te werkeu. Het proces zal met
gesloten deuren plaats hebben om te voor
komen dat eenig staatsbelang in gevaar
gebracht zou worden.
Keizer Wilhelm heeft kapitein
Morgen, de Prnisische officier die een
studiereis gaat maken naar Soedan, voor zjjn
vertrek naar Kaïro in audiëntie ontvangen.
Z. M. droeg den officier op, zjjue groeten over
te brengen aan generaal-majoor Kitche
ner. Het zjjn van die kleine attenties, keizer
Wilhelm eigerr, waardoor bjj zich zeer
bemind maakt onder de officieren.
In de Belgischs Kamer van Afgevaar
digden, heeft de Minister de Smet de
Nay er een antwoord gegeven op de in
terpellatie van den beer L o r a n d over
het ontslag van den Minister van Oorlog
en de intrekking van de militaire wett-
voordracht.
De Revering, zei de Minister, wil noch
de opheffing van het leger, noch de gewa-
pe£ de natie. Wjj willet, zoo ging de Minister
voort, het staande Isger en het lsger te
velde verbeteren, tsrwjjl het bestaande ac
tief gehandhaafd wordt. Het leger te velde
zal bestaan uit vrjjwilligers en miliciens,
terwjjl de plaatsvervanging zoo weinig mo-
geljjk behouden bljjft.
De Hertog en de Hertogin van Orleans
«ijn gisteren-ochtend te 8.12 nit Weenen
te Brussel aangekomen. Tegen de verwach
tingen iD wa3 bet Noorderstation geheel
onversierd. Er lagen zelfs geen tapgten.
De Fransche troonpretendent en zjjne gade
werden op het perron begroet door den
Hertog van Alenfon en vele Fransche ko-
zjj er in toe, te dansen met »en professor in
de scheikunde, een ouden, stjjven vrjjgezri, en
met den raadsheer Von Bergen, iemand van
niet minder rijpen leeftijd.
Alleen tegen het einde der soiree nam zjj
eenen wals aan van deu heer de Trevors.
Ik had niet verwacht, mejuffrouw, zeide
hij, terwijl hjj haar een ietwat verwijtenden blik
toewierp, dat gij aan uw oudsten vriend zoo
herhaaldeljjk een dansje zoudt weigeren.
Dat is integendeel dood natuurlijk. Waarom
heeft vader mjj hierheen gezonden? Bljjkbaar
om mijne zeer onvolledige opvoeding te vol
maken. Ik ben hier gekomen om dit land te
leeren kennen; mijn rol is dus nu nauwkeurig
omschreven. Zij bestaat hierin: in nadere aan
raking te komen met de vertrouwelingen der
watenschap. En nu wilde ik weten, hoe die
groote mannen, wier roemrijke stralen slecht»
moeilijk tot mjjn vaderland doordringen, zich
in een salon gedragen.
Men scheidde, en Marga, achteroverleunende
in het rijtuig, dat haar naar huis terugbracht,
vatte hare indrukken beknopt samen in deze
woorden:
De thee slap, de wijn zuur, het avondmaal
noch lekker, noch overvloedig, veel stadspraatjes
maar ten spijt van dit alles eene soiree, waarop
ik mij uitmuntend heb vermaakt.
Marga mijn kind, riep de professor, ge
ërgerd. Hat overige van zjjne scherpe beris
pingen werd gesmoord door het geraas, dat het
jjzerwerk van de koets maakte, toen het in
aanraking kwam met d* straatsteenen.
Wordt vervolgd.)
