N IBU W E
ÏÏ)ag6laó voor cttooró- m SCuió-dCollanó.
Gevolgen van het neutraal
onderwijs.
No. 2559
Donderdag 17 December 1896
21ste Jaargang
BUITENLAND.
FE V 1LLBT O N,
De Amerikaansche.
Duitschland.
Zwitserland.
Frankrijk.
Italië.
H4lRlittS!il[|j|liiUT.
dijt t« nuD a nTnnTimTSWpnüW
iBOHWEMEB TSPBJ J >3
Pei 8 maanden Yoor Haarlem. 1.10
Voor de overige plaatsin in Nederland Ir p. p. 1,40
Voor het buitenland 2,80
Afaonderlgke nummer»0,03
Dit blad verschgnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BUBBAÏÏ: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA. NOW AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels50 Cents
Elke regel meer7%
Groote lettere worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie A Contant.
Redacteur-Uitgever, W. KüPPBRS.
Voor eenigen tjjd geleden leverde een
Fransch tijdschrift eene statistiek van de
jeugdige misdadigers in Frankrgk over eene
halve eeuw van 1841 af, tot 1891. Verge
lijken wjj de ejjfers van het eerste jaar (1841)
met de cijfers van^ het laatste jaar dier
halve eeuw (1891), dan komen wjj tot de
treurige ervaring, hoe schrikbarend de mis
daden zjjn toegenomen onder het jeugdige
geslacht, gedurende dat betrekkelijk korte
tijdsverloop.
Ia 1841. In 1891
Zelfmoorden, gepleegd door min-
dtrjarige»
Vadermoord, gepleegd door kinderen l 3
üindermoord, gepleegd door kinderen 84 31
Als vagebond opgepakt 1094 3631
Veroordeeld wegens doodslag,
vechten en verwondingen j 2761 5101
Gestraft wegens bedelarij j 364 1753
Gestraft wegens diefstal 5650 15756
Overtuigd vau onzedelijke hande
lingen
Gestraft wegens hoon en laster 868 2562
Gestraft wegens moedwillig bescha
digen en vernielen 418 845
Verschillende misdrijven 3004 5882
18593 36815
Uit deze vergelijkende «tatistiek blgkt
derhalve, dat het getal der jeugdige misda
digers in Frankrjjtc gedurende het tyisver-
loop van 50 jsreo, bgn» met 200 percent is
gestegen. Eu wat zou éen van de hoofdoor
zaken zjjn dezer treurige feiten 1 Het gods-
dienstlooze onderwjjs, de school zonder God,
de zoogenaamde neutrale schoolEu
om aan te toonen, dat wjj zulks niet zonder
grond zeggen, deelen wjj bier het volgende
mee-
Telkeo jare worden er in brankrgk onge
veer 1000 a 1200 kinderen naar verbete-
ring«-ge»ticbt*n gtzonden, omdat zjj oen
onbedwingbaar karakter bezitten, ofwel dief
achtig van aard zjjn, oiwel uit het gezel
schap van andere kinderen moeten worden
geweerd wegens onzedelijkheid. Het aller
laatste middel, dat de ouders te baat nemen,
wanneer zj) geen messter meer kunnen
big ven van bnnn8 kinderen, is zeker de
gevangenis. Welnu, bet gerechtshof der
Seine heeft eene Btatistiek opgemaakt van
het aantal kindereD, die op verlangen der
29.
(Ver wig.)
Toen het bleeke tn wankelende jouge me-.sje
verseheen, verdrong de menigte sich om haar
heen. Een student nam ïijne muts af en nep:
Hoeral Een elsctrische schok deelde zich als t
ware aan alle 'omstander. mede, en de kreet
werd duizendmaal herhaald. Maiga werd in het
Tjjtuig gediagen door hare ziekenverpleegster,
die er op stond, het jonge meisje niet te ver-
laten.
In hemels naam, lief kind, wat scheelt
er aan? riep de professor, toen zgne nieht naar
hem toekwam. Hjj had den geheelen morgen
bestaed aa* het ontcijferen van een oud manus
cript, en was volkomen onbekend met het voor
val dat had plaats gehad. Ach, nervatte hij, had
ik maai voet bij stuk gehouden.
Gave God, dat wij nist hier heen waren ge
gaan. Alles ontbreekt mij, nu eens een boek,
dan weer een handschrift, ik kan slechts met
horten en stooten werken, 'tgeen voor den ar
beid allerongunstigt is. En gij, myn kind, in
plaats dat RÜ herstelt, wordt gij van dag tot
dag bleeker en zwakker. Zelfs op dit ooganblik
ziet gü er uit ai'°i
ja hoe zou ze er uitzien! viel de lorscne
Francoisê hem in de rede. Zie eens naar buiten.
Da menigte, die Marga gevolgd was, verdrong
zith voor het venster van het hnis.
oudera aan de gevangenis zijn overgeleverd,
en tevens wordt bg die statistiek vermeld,
ia welke school die biuderen zga onder
wezen eu opgevoed. En wat blgkt oit deze
gegevens Dat van 100 dergelijke kinderen
11 hun opvoeding en onderwjjs onvangen
hadden aan inrichtingen van religieusen,
alzoo op godsdienstige scholen, en 89 opge
voed en onderwezen waren op zoogenaamde
Staatsscholen, dos godsdienstlooze scholen,
soholen zonder God.
Verpletterend bewjjs voor de waarheid,
dat alleen de godsdienst bij maehte ie om de
ma&tsohappjj te beveiligen tegen den ver
nielenden stroom van misdaden en ongebon
denheden, Reeds bjjkans veertien jaren is
het geleden, sinds in Frankrjjk de wet aan
genomen en bekrachtigd werd, waarbjj het
onderwjjs werd verwereldlijkt. En die wet
werd voltooid d.ior de wet van 30 October
1886, waarbjj de godsdienst geheel en al
uit de school verbannen werd, alle begrip
vau godsdienst en christelijke zedenleer uit
de school werd rerdreven. In de plaats vau
de christeljj&e zedenleer zou er eene alge-
meeue zedenleer komen, eu dan eerst zou
Frankrjjk met reuzenschreden vooruitgaan
op den weg der ware ontwikkeling en der
ware beschaving. Geen ander doel echter
werd hierbij nagestreefd dan de ontkerste
ning van Frankrjjk, de algeheels uitroeiing
6d uitdelging vau het Christendom.
Maar helaas welke rampzalige, noodlot
tige gevolgen zijn daaruit voortgekomen De
ondetwjjzers, die onderricht moesten geven
inde zoogenaamde algemeene motaal, ver
gaten en verwaarloosden jammerljjk hunne
plichten en de jeugd, of beter gezegd
geheel Frankrjjk is de dupe geworden van
dit goddelooze systeem. Hooren wjj slechts
naar het openlgk getuigeuis, dat zeker
schrjjver van den toestand in Frankrgk
geeft. «Sedert het geloof opgehouden heeft
de zeden ta beschermen, ziet men aller
wegen de verwildering der kinderwereld toe
nemen. In Parijs is de zedeljjke verdorven
heid van de arbeiders, die uit de Staatsscho
len zjjn voortgekomen, schrikbarend en
ontzettend. Gruweljjke schanddaden, die vóór
tien jaren geleden nog onbekend waren, zgn
thans aan de orde van den dag. De zelen
van Sodoma tredeu met deze jeugd wederom
op het wereldtooneel. De statistiek toont
een schrikbare oden vooruitgang der misdrij
ven aan. Groot is het kwaad. Oumoge!j)k
kan men langer de oogen daarvoor sluiten,»
Indien u de vader van dit meisje zijt.
Niet? I an misschien de grootvader Ook al
niet? Wat danP
Haar oom! antwoordde de professor.
Goed, haar oom, welnu, dan knnt u trotich
op uw nichtje zijn. Zoo jong en zoo schoon en
dan zjjn leven te wagen voor een kind, dat haar
niets aangaat. Verbeeld u, mijnheer, een kind,
dat haar niemandal aangaat.
Ik ik begrijp u niet, stamelde de pro
fessor, die geheel de kluts kwijt raakte en wiens
blikk. n van Marga naar de onbekende vrouw
dwaalden.
Welnu, wanneer ik het u zal verteld heb
ben, zult gjj alles begrijpen. U kent toch zeker
Mevr. von Hartmaan, die jonge, blonde dame,
die met hare moeder en haar kind bij Hansem
woont. Niet? Maar wie kent u dan? Doch het
doet er ook niet toe. U «uit het toch wel be
grijpen.
Welnu, mevrouw von Hartmann was haar
bad gaan nemen en zij had haar dochtertje op
het strand achtergelaten. De grootmoeder der
kleine zat met haar breiwerk in een badstoel
naar het kind te kijken, dat vlak bij haar speelde.
Voor zjj er echter op bedacht was, zette de
ondeugende schalk het op een loopen, en was
naar het duin gegaaD, om naar .het schijnt er
schelpen te zoeken. En zie, daar hoorde men
eeDsklaps een kreet en voerde de zee een klem,
blauw kleedje mede. Indien deze juifrouw daar
niet was geweest, zou men nimmer dat onge
hoorzame kind terug gezien hebben. En zie, dat
zou jammer zjjn gewesst, want het kindje is
allerliefst, en wanneer men zelf een half dozijn
En het Fransche tjjdschrift Revue des deux
Mondes getuigt: «Alles, wat de Rsgeering
in de lagare, middelbare eu hoogere scholen
tegen het christelijk onderwjjs doet, komt
ten goede aau het revolutionnaire socialisme.
Iaderdaad, slechts twee diDgen zgn mogelgh:
Ofwel het Christendom is de eeuwige en dus
ook de sociale waarheid, en in dat geval
moet de opvoediog van het kind geheel door
drongen zjjn van het Christendom. Maar
dan moet de jeugd cbristeljjke onderwjjzers
hebben, ouderwijzers die christeljjk zjju iu
buu persoouljjk geloof en in hun onderwjjs
en dan blgkt de zoogenaamd neutrale school
vanzelf onhoudbaar en dwaas te zgn. Ofwel
het Christendom is niet waar, en dan heeft
het revolutionnaire socialisme geljjk. Wan
neer zal men toch eindeljjk tot de overtuiging
komen, dat men mat de schoolpolitiek, die
door onze eeuw wordt gevolgd, voor de
sociale revolutie de deur openstelt Zeker,
er is eene sociale hervorming uoodig, maar
dese hervorming moet door het Evangelie
worden uitgewerkt, anders komt zjj niet tot
stand.»
Ook voor Nederland valt oit dit alles veel
te leersu. Al is de zoogenaamd neutrale
school bjj ons te laode niet zóo bedorven
als in Frankrgk, toch is zjj geschoeid op
dezelfde leest, en vroeg of laat zal ook ten
onzent de liberale schoolpolitiek tot een
revolutionnair socialisme voeren.
Altjjd maar voorwaarts op den weg van
uitbreiding der soldaterjj. Nieuwe krjjgs-
uitrustingen in het Duitscbe r jjk staan weer
voor de deur. Een voorstel zal bg den
Rgksdag ingediend worden tot hervorming
der artillerie.
De daarmede gepaard gaande uitgaven
moeten aanzienlijk zjjn. Prui>en alleen zal
eene bjjdrage moeten leveren van ongeveer
negen millioeu gulden.
Eeu comité heeft zich gevormd, hetwelk
ten doel heeft stemmen te verzamelen tot
het u tlokken eener volksstemming, welke
zal beslissen over het overnemen der spoor
wegen door den Staat, Op het daarop be
trekking hebbend mauifest hebben 53400
van die bengels heeft, weet men, wat er in he1
hart eener moeder omgaat. Ja, deze juffer bezat
moed, dat verzeker ik u. Hebt u ook wat goede
rhum bij de hand, mijnheer?
De professor, die zich het hoofd met beide
handen vasthield, om na te denken over het
verhaal, haalde de schouders op. Franchise ging
daarop hare bevelan in ue keuken geven en lang
duurde het niet of zij keerde terug met een
warmen drank, waarvan zij Marga liet drinken.
Ziezoo, dat smaakt, zeide Franchise, zich zelve
een groot glas toedienende, en nu in bed, juf
fer, eu zonder tegenpraten, anders sta ik er niet
voor in dat gij uit de handen van den dokter
blijft. Het is maar geen kleinigheid, om zoo
geheel gekleed in het water te springen.
Zonder uwe hulp, antwoordde Marga,
ware het mjj onmogelijk geweest, om mijn leven
te redden, bet geheugen keert thans bij mij
terug; zonder uwe hulp zou ik met het kind
verdronken zjjn. Het jonge meisje huiverde.
Ik voelde mjjua krachten mij reeds begeven, mijne
ooren tuiten, ik zag niets meer, en op datzelfde
oogenblik heeft eene sterke hand mij gegrepen en
medegevoerd en, verder weet ik niets meer; ik
geloof, dat ik in onmacht ben gevallen.
Dat geloof ik gaarne, want gij zijt neer
gevallen als een nat laken. Ik heb u weggedragen
te midden van eene menigte menschen, die u
toejuichten, en heb hun gevraagd om ons met
rust te laten. De grootmoeder alleen kon ik niet
wegkrjjgen, die weende maar en kuste uwe
handen.
Ik dank u van ganscher harte, goede beste
vrouw, zeide de professor, de hand van Fran-
personen hun haudteekening geplaatst, maar
toch heeft het comité besloten, het adres
nog niet bjj den Bondsraad in te dienen,
ten einde dezen niet aan te sporen tot het
nemen van een overgld besluit. Deze be
slissing is ter kennis gebracht van den
Bondsraad, terwjjl het comité geconstitueerd
zal big ven om, zoodra zulk3 noodig i», weer
werkdadig te kannen optreden.
Twee Fransche aëronauten,L o u i s G •-
dard en Surcouf hebben het plan op
gevat om par luchtballon de Noordpool te
bereiken. Hun ballon zal *La Francehee-
ten en een inhoud hebben van 10,847 kub.
meter. De expeditie zal uit zeven perso
nen bestaan: de twee genoemde luchtrei
zigers, twee adsisteoten, een meteoroloog-
scheikundige, een ervaren Noordpoolreiziger
eu een Fransch marine-officier die reeds in
dó noordeljjfce zeeën heeft gereisd. Met
250.000 trs. deuken de ontwerpers alle on
kosten te kunnen bestrgden; hun plan ii
den toebt ia 1898 te ondernemen.
Ter gelegenheid van het jabilé, dat de
bekende tooneelspeelster Sarah Bern-
hard Dinsdag te Pargs vierde, hebben
Halévy, Sardou en Coppée voor
haar de ridderorde van het Legioen van
Eer aangevraagd.
Die onderscheiding ia haar echter ge-
woigerd. Onder degenen, die aau haar feest
deelnamen, was ook de te Pargs gevestigde
baron Van Z u y 1 e n, die met esue dochter
der Rothschilds is getrouwd.
De Italiaansche regeering heeft alle So
cialistische-Vereeoigingen te Genua ontbon
den en hun papieren in beslag genomen.
Da arbeidsbeurs, die 7000 leden telt, werd
door de troepen bezet, en elf socialisten zga
in hechtenis genomen. Ook in Savona en
andere plaatsen in den omtrek, werden
dergelijke maatregelen genomen.
Alweer is een groot schandaal gepleegd
te Marino gelegen onder den rook van Rome,
toeu Mgr. G r i m a 1 d i er gepreekt had
over deu revolutionnairen zin der modsrne
maatschoppjj.
Een aantal socialisten drongen de kerk
binnen, jouwden Monseigneur G r i m al d i
uit od dreven de geloovigen met geweld
naar buiten. Vervolgens trokken zg in op-
«poise drukkende, terwjjl hij beproefde er een
bankbiljet in te leggen.
Geld? zeide Frangoise achteruit tredend,
neen, neen, daar komt niemendal van in! Ik wil
niet betaald worden, voor 't geen ik voor dat
edelmoedige meisje heb kunnen doen.
Ik had nooit gedacht, dat mjjue moeder
zoo wispelturig kon zjjn, zeide Robert de Tre
vors, toen hij voor tweede maal den brief her
las, dien zjjae moeder hem gezonden had, en
waarin hjj aangespoord werd, onmiddelljjk naar
Norderney te komen, terwijl den avond te voren
een andere brief hem dit nog ontraden had. Ik
had het nooit gedacht en toch heb ik thans het
bewijs van het tegendeel. Ik moet dadeljjk over
komen, ja, zij spoort mjj zelfs aan, liever vandaag
dan morgen te vertrekken. Die reis zal mjj
pijnlijk vallen, ik kan niet vermjjden N. te
passeeren en zelfs al zal ik de kracht hebben
om er mjj niet op te houden, dan zullen er toch
heel wat herinneringen bjj mjj opgewekt worden.
Die van eenige gelukkige uren.
Marga, Marga, riep hjj uit, ik kan niet, neen,
ik kan u niet vergeten.
Twee dagen later begaf Robert zich op reis.
Hjj wilde N. niet terugzien en kroop weg in
een hoekje van den waggon. En toch zocht zjjn
blik gretig den hoogen, rooden toren, waarvan
hij het dak kon bespeuren. Deze aanblik was
voldoende om een gevoel weer op te wekken,
dat beteugeld, maar niet uitgedoofd was.
Werdt vertolgd.)
