No. 2571
Maandag 4 Januari <897
22ste Jaargang
WagBiaó voor cftooró' en
Een strijd.
BUITENLAND.
BUREAU: St. Jansatraat. Haarlem.
f 1,10
1,40
2,80
0,03
g8jr>!!$0o*zr-"-
Turkije.
Bulgarije.
Engeland.
Transvaal.
Amerika.
Frankrijk.
JS3L«S
in n urn.
ABONNBMENTS PRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
"Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U 11 g e v e r, W. KÜPPERS.
MKT'EKD
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels. 50 Ceate.
Elke regel meer7HS»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Con tant.
Hoojdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale Publicité Etrangère
G. L. DAÜBE Co. JOHNF.JONESSucc., Paris 31 bis Faubourg Montmartre.
Eén van de groote dwalingen, waaraan
het socialisme zóo rgk, zóo overrjjk is,
bestaat in de meening, dat de mentch bg
zgns geboorte noch goed noch slecht is,
en dat zijne gedachten, zjjne verlangens,
zgne neigingen, zjjne hartstochten niets
anderszgn dan het natUurlgk voortbteng-
sel van uitwendige omstandigheden, het
noodlottig gevolg van het milieu social,
waarin hg geplaatst is.
Wjj willen thans niet aanvoeren, dat
de vernedering en verlaging van de men-
schelgke natuur, de ontluistering van 's
menscben oorspronkelijke heerlijkheid,voor
den christen een geloofspunt is. Ook
willen wg hier niet aanvoeren, dat da
zondenval van het eerste menscteeapaar
in de overleveringen van alle volkeren
zich openbaart; dat die zondenval de
grondslag is van de eerste dogma's vau
alle godsdiensten [der geheele oode we
reld. Wg willen hier zelfs niet herin
neren aan het woord van P a s e a 1, die
zeide: dat, zonder het geloof aan den zoe-
denval van het eerste menschenpaar, de
mensch het meest onverklaarbaar aller
geheimen is.
In eene eenw, als wg beleven, eene
eeuw die gaarne en bij voorkeur di «ver
lichte» genoemd wordt, maar die de toe
komstige geslachten waarsehjjnlgk wel de
eenw van halve-geleerdheid en van op
pervlakkige stadiën zullen noemen, wor
den de lessen van den godsdienst, vau de
geschiedenis en van de wgsbegeerle wei
nig geacht en gewaardeerd door diegenen,
die joist voordeel moesten trokken uit deze
groote lessen, omdat zjj, zorgelooze kin
deren dezer eeuw, zooverre zijn afgeweken
van het rechte spoor, van den waren weg
en terechtgtkomon op de bediiegelgke pa
den der dwaling.
Naar de groote lessen der wijsbegeerte,
der geschiedenis en van den godsdienst
luisteren zjj niet; welnu, wg zalien ons
dan bepalen bg de opnoeming van feiten:
mogen zg luisteren ten minste naar de
lessen der ervaring, mogen zij hun eigen
hart raadplegen.
Neen, het is niet waar, dat de mensch
zich blindelings aao alle uiterljjke aan-
prikkelingen onderwerpt. OagetwgUld, de
slechte vcorb*elden en de verkeerde lee
ringen kannen 's menscben hart bederven
en zjjn verstand en begrip mhleideo. On
getwijfeld ook, kanten heilzame voorbeel
den en goede leeringeD cp krachtdadige
wjjze medewerken aan 's mensehen zede
lijke verbetering. Maar niet minder waar
is het, dat de mcnsch van kindsbeen af tot
het kwade is geneigd.
Immers,;het vals niet te betwisten, dat
al degenen, die met de opvoeding der kin
deren zjjn belast, onophoudelijk te strjjden
en te worstelen hebben tegen booze en mis
dadige neigingen, welke zich zelfs in
zeer jeugdigs kinderen openbaren. Is
het niet waar, dat in zeer vele geval
len de meest zedelijke en meest ver
standige opvoeding onvruchtbaar blijft
Ten laatste, is bet niet een onfeilbaar
zeker versebgnsel, dat de rijke en de arme,
FE PILLET ON,
Een bereikt doel.
de geleerde en ongeletterde, van/de wieg
tot aan het graf, in verschillende graden
de zwakheden van de menscheljjke natuur
blijven behouden
Helaas, tevergeefs zou nasn deze verplet
terende waarhïid willen loochenen dat
voor alle menscben het leven een aanhou
dende strjjd is.
Indien wg da ge*ij 1c Schriftuurblade-
rea raadplegen, hooren wij den Apostel
der volksreu met droefheid en smart uit
roepen «Ik vind genoegen in de wet Gods,
volgens den inwendigeu messch maar in
de ledematen mjjus licbaams gevoel ik
eene andere wet, w=lke strgd voert tegen
de wet mgne geeetes.»
Indien wg de dichters ondervragen, dan
vernemen wg reeds uit den mond van den
heidenscüen dichter:
Video meliora proboque: deteriora sequorl»
«Ik aanschouw het goede en keur dit
goed maar het slechte volg ik na
Derhalve, men make zich geau illusies.
Da mensch is voor volmaking vatbaar
maar deze vatbaarheid voor volmaking
heeit in de toepasting hare grenzen. De
ziel des menscben kan zich verheffen tot
ongekende hoogten 's menseden geest kan
nieuwe gezichteinders ontdekken, maar zgn
hart zal altgd van vleesch zijn, bet bloed
zal niet ophouden zgne aderen te door-
stioomen, en zijne voeten znllen steeds het
aardsch# stof moeten drnkken.
Wat men ook doet, altijd zal men harts
tochten te bestrgden hebben; Onder d.t
opziebt, zoowel als onder vele andere,
Terdienen de utopi.ten van de 19a eeuw de
verwgteude woorden, welke eeu beroemd
stai-tauivhoudkundige richtte tot de utopis
ten vau de verviogene eeuwen: «Iedereen
zoo zeide^g meende eene gebrekkige
organisatie met eene betere te kunnen ver
vangen, zonder te bedenken dat er eene
natuur der dingen bestaai, die in niets ai-
haukeljjk is van den wil des menschel',
en die wg niet willekeurig kunnen regehn.»
Meer dan ooit wordt dezs natuur der
dingen heden ten dage nit hst oog vei-
loren.
De wijsbegeerte heeft langen tgd den
spot gedreven met het verhaal des Bgbth,
tv aar gesproken wordt van den zondenval
der eerste menschen; maar alle uitmunten
de vernuften, door de ervaring onderwezen,
hebben ten laatste de oogen geopend en de
waarheid van dit feit moeten erkenaen.
Alleen dwaalgeesten, zooals bijv. ma
terialistic, atheïsten, socialisten, met de
nee e bent andvra isttn, big -en in bet don
ker ronutasten en sluiten de oogsn, wanneer
een lichtstraal ben dreigt te treffen. Maar
zg vervallen dan ook van de tene dwaling
in de andere.
De secretaris van kouing Men e 1 i k
van Abessyoië is met een gevolg van zes
personen te Konstautinopel Aangekomen,
om den Sultan geschenken te overbanü-
3.
Vervolg).
Haar gemoed was niet te vermurwen en door
tegenstand verbitterd
'/Dat beb ik altijd gedacht. Maar nu ter
zake, juffrouw Manon, U weet, dat ik sedert
jaren weduwnaar ben, de dochter van mijn
broeder bestiert het huishouden, deze wil mij
verlaten om eenen echtgenoot te nemen. Ik ben
in zulte verlegenheid, dat ik geen raad meer
weet. Mijn oog viel op u, ik dacht....//
//Ik? Maar mijnheer Muller, ik bezit het aan
zien niet,om de plaats uwer nicht naar behooren
te kunnen vervullen. De meid ziet in mij haars
gelijke, eveneens de overige meiden des huizes,
waar zou dan de eerbied blijven
//Laat mij daarvoor zorgen. Maar u is veel
te bescheiden, juffrouw Manon, ik geloof dat
uwe mooi* oogen bliksems kunnen schieten. Ik
denk integendeel met uw persoon een ware
aanwinst te doen, want als u deze voorwereld
lijke kleeding zult hebben afgelegd, zul uwe
gestalte veel voordeeliger uitkomen, ik ben geen
vleier, maar ik beloof me veel van u
De warme blik en het lichtgeklenrde gelaat
van den koopman deden Manon achteruitwijken,
zij wierp een schuwen blik ter zijde, naar de
deur.
Hij moeit dut terugwijken bemerkt hebben,
want hij stond snel op, en ging eenige malen
door het vertrek. Toen hij haar na eenige on
verschillige woorden nog vermaande zijn voorstel
te overwegen, lag er niets mt-er van het jeugdige
vuur in zijnen handdruk.
Na eenige dagen was alles voorbij. Het lichaam
der oude, niet beminde vrouw was in de koude,
bevroren aarde ter ruste gelegdde kamers
waren gelucht en gezuiverd, de meubels uitge
klopt, v«n overtreksels voorzien, en gereed
gemaak', om vervoerd te worden. De eenige
erfgenaam Von Starnm, een statige, oudachtige
heer, wandelde gelaarsd en gespoord door de
vertrekken, waarin eene vrouw van zijn geslaeht,
welke hij nauwelijks had gekend, den laatsten
adem had uitgeblazen.
Hg liep een weinig ongeduldig heen en weei,
en keek uit verveling nu en dun uaar buiten.
Toen hij zich eindelijk omkeerde,, scheen zijne
aandacht plotseling geboeid. Manon stond in
•en lang modern rouwgewaad bij da kooi van
een papegaai en leunde de witte, fijngeteekende
wang tegen de ijzeren staven, terwijl de bonte
vogel er streelend zijne bonte veeren tegen
druk te.//Manon, Manon// kraste hij, en greep
met zijn snavel in de blonde lokken van het
meisje.
Mijnheer Von Stama stond verbaasd. Hij
had terstond bij zijne aankomst, nadat hij van
de» notaris zijner overleden tante vernomen had
(lat bij de eenige erfgenaam was der aanzien
lijke fortuin, aan de arme wees, die de zaak
gelastigde hem als eene dienstbode had aa»ge-
duid, eene som gelds gegeven, ons er eene
passeade rouwkleeding voor te koopen. Later
gen, waaronder een met briljanten bezette
sabel en een gouden tafeleer vies.
De vleugeladjudant van deo Sultan be
groette het gezantschap en bracht het in
een gala-rgtnig naar het hotbl waar bet
op kosten van dsn Sultan logeert. De
h eren blgvea tot 8 Januari te Konstau
tinopel ec znllen dan de terugreis naar
Abessvnië voortzetten.
Te Suloniki hebben de onderofficie
ren van een daar in garnizoen liggend
Turksch bataljon de regimentskas openge
broken en zich ca soldg toegeëigend, die
men sedert acht maanden vergeten had hun
uit 'e betalen.
Majoor Foead Bey, broeder van Z e-
ki Pasja, is uit Uskubgevankelgk naar
Silomki gebracht; bij wordt beschuldigd
m opioaiige bewoordingen gesproken te
hebben.
Het proces-S tamboeloff in het land
der Bulgaren heeft ons een allertreurigst
beeld gegeven van de hedendaagsche rech
ten van den mensch.
Da vrouw van den vermoorden oud
minister, die weet wat prins Far fliusnd
eo het Bulgaarsche volk te danken heb
ben aan haren lafhartig vermoorden man,
trad openlgh iu de gerechtszaal op en wees
de schuldigen aan. Ook da advocaten be
toogden, dat de terechtstaande personen
niet veroordeeld behoorden te worden,
maar dat anderen, niet in de gerechts
zaal aanwezigende eigenlijke daders
waren.
De wereld weef, hoe Stamboeloff
gestorven is ec^hoe bij begraven we,d. Na
zijn dood gunde men hem geen rust; met
cynamibt liet men zgu gratteekan m de
lucht vliegen. Niets dau haat was in het
spel. Daar moest geïntrigeerd worden
Stam boeloff was een staan in d n
weg, zelfs zjjo gra teeken moest verdwjjuen.
Het is hem gegaan ais anderen die
boven het middelmatige uitsteken.
Vorst Alexander werd met geweld
weggevoerd; U s u u o f f, de dappere ver
dediger van Widdin, voigeus een vonnis
van den krijgsraad te Rutschuk in 1897
doodgeschoten; P a n n x t z a, die den Bul-
gaarsch-Albaueeschen Boud voorbereidde,
eindigde z^n leven door ktuit en lood;
Wulkovitsch en Beltschef f,
eveneens bekwame persoomgkheder, vielen
door de naad eens moordenaars; Nat-
Bchewitsch in zgn soort ook een
ongewoon mensch kwam vrjj met etn kogel
in den hals en ten elotte is de beuit geko
men aan Stamboeloff.
De eiadnitsiag van het proces is, dat
een vonnis moest worden uitgesproken om
de zaak vau de baan te krggen en dat
over de gepleegde schanddaad een sluier
is geworpen die afschuwwekkende intriges
bedskt.
De grondverschuiving in Ierland is nog
niet tot rust gekomen, ze bedreigt de ge
heeld streek met verwoesting. Jaren lang
heeft de bevolking turf gestoken aau den
ran.1 van de veenlaag nu in een aitge-
had hij het te druk gehad en niet meer naar
het bleeke meisje omgezien zelfs bij de uitvaart
was zij voor hem onzichtbaar gebleven, slechts
had hij opgemerkt, dat zij voor zijn persoon
alle zorg had gedragen. Na was hij bijna ver
trokken, zonder haar gesproken te hebben. Hij
twijfelde er bijna aan, ot het wel de-elfde persoon
was, die hem bij zijne aankomst ontvangen had.
Ten lange lange laatste was hij nog eenmaal
naar de woning der erftante geslenterd, om
met den eigenaar des huizes eene overeenkomst
te treden, en na te zien, of alles ter verzending-
gereed was.
Een oogeublik later stond bij verrast en
verblind door de schoone verschijning.
//Wil u den papegaai behouden, als u hem
gaarne hebt vroeg hij,
</Ik dank u voor uwe goedheid, maar ik kan
hem niet meenemen, ik h b immers zelf geen
thuis, waarheen ik zou kunnen gaan. De vogel
zou daarom bij mij niet goed geborgen zijn,i/
antwoordde zij treurig.
„Geen tehuis u is da» eene weesHm,
hoe leggen wij dat dan aau Ik zou u toch
niet gaarne op straat zetten. Wat was mijue
tante toch eene vreemdsoortige vrouw, dat ze
op geenerlei wgze voor uwe toekomst heeft
gezorgd. Veronderstelde u, dat mijne ta»te u
in haar testament zou hebben bedacht
//Neen.//
//Volstrekt niet.//
//Heelemaal niet u
„Ge leefdet wellicht niet op den besten
voet met elkander vroeg hij scherp.
Manon antwoordde niet aanstonds. Bin.lelijk
strekt zich bewegend modderveld ver
anderd.
Met groote moeite en niet zonder hnn
eigen leven te wagen, zjjn de boeren er
in geslaagd, het lijk van Donnelly,
diens vrouw en diens dochter die in de
voortvloeiende modder zgn omgekomet), te
vinden. Daartoe waagden ze zich tot den
hals in de modder, en aangezien deze
niet doorzichtig is, kunnen ze alleen met
hooivorken daarin steken.
Verscheidene personen zjjn als door ean
wonder aan het gevaar ontsnapt. Van de
familie Donnelly is alleen een meisje
ontkomen, dat op het oogenblik van het
ongeval niet te huis was, en wegens hst
verlies van al haar bloedverwanten, on
troostbaar is.
Uit Melbourne wordt aan de Times
gemeld, dat de stad Nevertire in Nieuw-
Zaid-Wales is verwoest door een kring-
storm. Bjjna alle huizen zgn verwoest;
twee gebouwen werden opgenomen en
tot gruis verbrgzeld. Menschen werden
door den cycloon gegrepen en ver weg
gedragen.
Daar de telegrafische gemeenschap ge
stoord is, zgn nadere berichten omtrent
de uitgestrektheid der ramp nog niet in
gekomen. Zeker is het dat ean groot
aantal menschen hg deze ramp het leven
hebban verloren.
De Engelschmau Cecil Rhodes
heeft door zgn redevoering te Port-Elisa-
betb heel Znid-Afrika in beroering ge
bracht. Reeds lang is deze man bezig
met de hartstochten op te zwepen. Was
hij het die Dr. Jameson de grenzen dar
Transvaal deed overtrekken, dan heeft deze
mislukte onderneming hem nog niet ont
moedigd om onrust te Btokeo.
Het te Kaapstad verschijnend blad Ons
Land is dan ook hoogst verontwaardigd
over de eerbewijzen die hem worden ge
geven.
Het blad wil, dat de moties van afkea-
ring zullen worden aangenomen tegen de
ovaties aan Rhodes; die moties wil het
blad aan den Engelschen regaeringscom-
misians overhandigen mat het verzoek ze
in de Engelsche pers te publicreren.
Dit is het begin van den strgd tusschen
het Hollaudsche en het Engelsche element
in Zuid-Afrika. En Ons Land zegt, dat
de vrede niet hersteld zal worden, zoolang
Rhodes in Znid-Afrika geduld wordt.
De Transvaalsehe regeeriog wordt aan
geraden krachtig te Londen aan te dringen
op het wegnemen van de oorzaken van de
voortdurende onrust in Zuid-Afrika.
Zooals de toestand thans is, kan één
onvoorzichtig schot aan de grenzen de
ernstigste gevolgen bebbeD, want deTrans-
vaalsche Boeren zullen de opruiers eene
andere les geven, dan zg een jaar geleden
hebben ontvangen.
Wat wil Rhodes: De Johannesburg
Standard and Diggers' News verneemt, dat
Rhodes te Wellington Kaapkolonie het
woord voerende, een beroep heeft gedaan
op de eendracht van de Hollaudsche Afri-
kernsm ze dralend„Heeft u mevrouw uwe
tante gekend
//Zeer weinif.»
Manon zeide hierop niets.
//Ik heb lust, u mee te nemen naar Stamm-
willer, ik heb daar twee dochters, welke mis
schien awe hulp zouden kunnen gebruiken.//
//Neen, neen, ik ga niet mede ik wil vrij
zijn, geheel vrjj in mijne besluiten.//
„Dat blijft u toch. Toen ik van medenemen
sprak, bedoelde ik, dat u bij mgne dochters
eeue betrekking zoudt krijgen, die u elk oogen
blik kon verlaten.// Baron Von Stamm seheen
een weinig verwonderd o-er de weigering der
opvallend schoone wees, die zich plotseling
zoo voordeel-g nit de leelijke kleeding had.
ontwikkeld.
//Ik kan nog geene nieuwe plaats aannemen,
een korten tijd slechts wil ik mijn eigen mees
teres zijn, wil ik geene berispende stem met
angstig kloppend hart behoeven aan te hooren,
slecht» eene korte wijle.//
//Mg dunkt, het lot heelt u niet erg begu»-
«tigd, arm kind. Hoe heet u
Manon.
//Manon, wel deze* naam heriuner ik mij,
waar hoorde ik dien DeBaron legde de hand
tegen het voorhoofd en dacht een oogenblik
na. //Hoe heetten uwe ouders
//Ritter. Beiden zijn reeds lang overleden
mijne moeder heetle Manon Egger."
//Manon Egger Woonde ze niet hier in
deze stad, was zij niet eveneens vroeg wees
geworden, en werkte zij niet bg een modiste
//Ik geloof van ja.//
kaners. Zgne beste vrienden, zeide hij, waren
steeds Hollanders geweest; zgn levensdoel
was bet Noorden en het Zuiden met Natal
te vereenigeo, zijn eerzucht de snelle ont
wikkeling van hot Noorden op voor ailen
aannemeïjjken grondslag en door een ver
bond van alle Znid-Afrikaansche elemen
ten, die elkaar op het oogenblik bestreden.
Het moet toch waar zgn, dat de Ea-
ropeesche Mogendheden bg ds Regeeriag
der Vereenigde Staten een protest hebben
ingeleverd voer het geval dat zg de zaak
der Cubanen mocht omhelzen.
Dit zou te b^teekenen hebben, dat Eu
ropa de Unie tart, te toonen dat zg in
staat is de Monror-leer toe te passen.
Dit optreden beet uit te gaan van Duitsch-
laad, dat zelf West-Indische koloniën wil
verwerven, desnoods door aan Denemarken
de zijae af te dwingen. Men zegt, dat
het artikel inderdaad afkomstig is van den
Spaanschen gezant t9 Washington, daar
toe door zgne regeering gelastigd.
Een vertehrikkelgk geval heeft zich te
Puteanx in Frarkrgk voorgedaan. Daar
woonde de stoker eener electrische fabriek
met zgn gezin in een bouwvallig huisje,
dat zg binnenkort zonden verlaten.
Des nachts teen de man aan zgn werk
wa», stortte het huis in; de vrouw en drie
kleine kinderen werden onder de puin
hoop bedolven. Toen de buren 's morgeus
uit hun vensters keken, was het huisje
zoo goed als verdwenen. Twee kinderen
werden, hoewel van kou verstgfd, levend
onder het puin te voorsehijn gehaald, maar
de vrouw en het jongste kindje dat zg
onder haar arm geklemd hield, waren
gestikt.
De smart van de» man, die eerst om
8 uur thuis kwam, was onbeschrgfelgk.
Men vermoedt dat het ongelak 's nachts
om 3 nor gebeurd is. Want tegen half
vier is het hondje, het kleine huishondje
ia vliegende haast naar de fabriek geko
men. Het is tegen zgn baas jankend op
gesprongen, het heeft hem aan bet been
getrokken en was niet tot bedaren te
brengen. Ds baas kon niet mee, hg moest
aan zgn werk blgvon. Toen is het honaje
weggeloopen en weer teruggekomen, al
tgd even angstig en gejaagd, maar pas
's morgeus is de baas meegegaan en heeft
de doode vrouw en het doode kindje ge
vonden in het ingestorte huis.
In Frankrgk is in drie instanties
de vraag behandeld of eene weduwe, aan
wie door haar overleden echtgenoot zjjr
vermogen is nagelaten onder voorwaarde
dat zg niet hertrouwea zal, dit vermogen
verliest wanneer zg toch hertrouwt. Het
komt er bg de behandeling dezer quaestie
op aan of men zulk eene voorwaarde als
onzedelijk voor niet geschreven moet hon
den, of haar geldig moet achten. Da
rechtbank van Lisieux besliste, dat de
wtduwe door te hertrouwen haar vermo
gen verloor, het bof te Caen nam het
omgekeerde aan, achtte de voorwaarde
Baron Von Stamm was stil geworden. //En
u?// vroeg hij na geruimen tgd.
„Na den dood mgner ouders was ik bg
vreemden geweest, arme menschen, die mg uit
zonden, om ie bedelen. Ik was acht jaar, toen
uwe tante mij van de straat opnam, bg haar
in huis.// Diepe bitterheid misvormde den mond
der spreekster, toen zij van deze gebeurtenis
gewag maakte, en toch moest zij een omkeer
in het bestaan van het weesmeisje hebben
teweeggebracht, welks beteekenis niet was voor
bijgegaan, zonder eenig spoor na te laten.
//Ik heb uwa moeder gekend,// begon hij
plotseling. //Toen was ik student, en bezocht
de hoogeschool hier ter stedeik werd weldra
verliefd op haar mooi gezicht, en ben dikwijls
aan den modewinkel voorbijgegaan, enkel om
de schoone Manon te zien. Zij was zeer trotscb,
maar ze is niet zeer gelukkig geweest. Misschien
ware zij toch gelukkig geworden, indien zij
meer toegankelijk was geweest. En gg zijt hare
dochter? Weet ge wel, dat ik er nu juist op
aandring, om u mee te nemen
//Doe het niet, mijnheer de Baron, ik bid u,
laat mij eerst alleen in de wereld gaan.„
Hij schudde het hoofd. //Dat begrijp ik niet,
nsaar zooals ge verkiest. Doch als ge ooit in
nood zoudt komen, denk er dan aan, dat ge
steeds op mijne hulp kunt rekenen.*
Wordt vervolgd).
