NIEUWE
QagËlaó voor effiooró- en Suió-eJCollanó.
I
Eeo verblijdend verschijnsel.
No. 2585
Donderdag 21 Januari 1897
22ste Jaai%ang
4?
BUITENLAND,
feuilleton
Een bereikt doel.
Turkije.
Frankrijk.
Busland.
Italië.
Spanja.
Amerika.
DiiRLMSCHEd
ABOSHEMESTSPHJJ 3
Pei 8 maanden voor Haarlem. 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr p. p. 1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
dadelijks, belalve Zot - en Feestdagen.
BÜEBAtI: St. Janstraat Haarlem.
A&ITE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTEÏÏTIEM.
Van 16 regels50^Cents
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 2b Cents per adverUnt.s k Contant.
Hadiotflur-lit^» et, W. RuPPitHS.
Hoa treurig over 't algemeen de teeke-
nea das tjjdi zjjn, tich daagt er nu en dan,
van tg 1 tot tg J, wal esns eeaig licht aan
den somberen horizon, tich vertoont zich
*>0 wjjlen een lichtende etreep tasscheo de
zwarte ea schier ondoordringbare wolken,
die aan dan politieksn en maatschappalp-
ken hemel zich hebben samengepakt. Zoo
mogen we het o. a. een verbljjdend ver
schijnsel heateo, dat onder de liberalen,
d.w. z. onder hen, dis in de dagen van
weleer besliste en begeesterde voorstanders
en verdedigers waren van de op nbare
school, de school zonder God en godsdienst,
tegenwoordig velen worden aangetroffen,
die niet alleen weigeren aan de neutrale
sohool voortaan hun steno te schenken,
maar zelfs rondborstig en onverholen be
kennen dat zg zioh hebben vergist, dat
zjj weleer eene geheel andere voorstelling
gemaakt hebben van het toekomstbeeld
der openbare school, dan werkelgk noodig
was.
Maar er is meer. Onder die mannen,
die v. oegerioo besliste voorstanders waren
van het openbaar en neutraal onderwjjs,
maar tegenwoordig de bjjzondere scholen
met we; willeodhrd begroeten, worden er
aeifs gevonden,die voorheen een öelangrgke
rol gespe ld hebbm in de onde, liberale
party, die niet weinig aandeel gehad heb
ben in de werkzaamheden om het open
bare en nentrale ouderwijs te maken tot
het zogenaamde ouderwjjs bg uitstek, h-t
model-onderwgs.
«Tempora mutantnr et nos mutamur cum
illisl» Dj tgiien veratderen en de msnschen
veranderen mtd#! Deze aloude spreekwijze
ban ten minste eenigermate ook bier ge-
braikt worden. Hoe was bet vroeger? Hjj,
die vroeger tegen het openbaar onderwijs
durlde gekant te zjjo, hg werd onverbidie-
Igkmtt het «anathema» der liberalen, out
den banvloek van het liberalisme getroffen.
Zoo iemand kon onmogeljjk liefde bezitten
voor cjjn vaderland; zoo iemand kon onmo
gelijk het welzjjo van zjjne medeburgers
behartigen; zoo iemand moest ja be-
sobonwd worden als staatsgevaarlijk.
Maar gelukkig, daar valt eene kentering
waar te nemen. Tempora mutantur. De tjj-
den zga teeds <en weinig veranderd. Dnor
de ervaring wjj< gewordeD, zjn velen van
meening veranderd ten opz chte van de
19. Vervolg).
//Versta mjj niet verkeerd, mijnheer de Barou,
uwe tegenwoordigheid is mij volstrekt met on
aangenaam, integendeel, ik verwachtte zoo half
en half u op de wandeling te ontmoeten.//
Een onbeschrijfelijk iets schitterde in zijne
oogan, een frisch mod vloog over zijn voor
hoofd.
»Ik ben van plan een bjjsonder gcbeimz'n-
nigen tocht te doen, en. niet waar, u zult mij
vergezellen.»
//Met vreugde stel ik mjj te uwe» diemte,
beveel all gebiedster over mij."
„Zal u ar met evenveel vreugde toe berei I zijn,
als ik u het doel van mjjnen tocht zal zeggen?»
//Al ging bet onmiddellijk in den muil van
den leeuw, ik volgde u zonder morren.»
„Welaan dan, kom, mijnheer de baron.»
Hij bleef aan hare zijde, toen zij den dichten
sluier om haar hoofd wond. Zonder aarzelen
nam zij deB arm, dien de Baron baar bood, en
geleidde hem in een klein zijstraatje, dat naar
het dorp voerde.
De avond begon langzaam te vallen, een
zachte oostenwind verhief zich, die haar lang
gew.ad fladderend ora de voeten sloeg. Eene
vlucht zeevogels vertoonde zich en v-rdween
weder in de grijze wolken. Hi r en daar flik
kerde een kleiu licht in de vissehershutten, en
achter hen werden de stensmem hoorbaar der
nentrale school, van het openbaar onder
wijs. VeleD, dia vroeger wel niet tct de
priDcip'ëele voorstanders van het openbaar
onderwgs behoorden, maar toch meenden
dat uit de openbare school mettertijd veel
goeds zou worden geborao, zga nu eeue
geheel andere meening toegedaan ea scha
ren aich aan die zjjde van de meest be
sliste tegenstanders der openbare school.
De ervaring heelt hen geleerd, dat het
openbaar onderwgs, de school zonder God
en zouder godsdienst, veel kwaad veroor
zaakt en reeds zooveel bederf in het rond
verspreid heeft, dat er jaren so jaren zul
len noodig zjjn van moeitevoll n arbeid
cok zelfs al gaat men onveiwjjld aan het
werk om den stroom des kwaads, nit het
openbaar onderwgs reeds ontsprongen, te
keer te gaan, te stuit «n en te belemmeren
in zgn vaart.
Wat al schoone droomen zgn er ge
droomd, voor een dertigtal jaren geleden,
omtrent de toekomst van het openbaar
onderwgs, door de aanhangers van de liberale
partijDe godsliensl was niet meer uoo-
diggodsdienst was verouderd het was
eeü ovorbljjfsel ait üe duistere Mi ideleeaweD;
in onsan tgd van middagbeiJere v<r'ichting
kon men het wel zonder godsdienst af.
Derhalve de godsdionst als onnutte ballast
over boord geworden. De wetensohap
alleen is genoeg. Ontwikkeling en weten
schap, b liteu den godsdienst om, dat was
het liberale parool! Daarvau verwachtte
de liberale partjj alle goed». Maar hvlaas!
hoe jammerlijk slecht en o/gelukkig is
men van de reis gekomen Als een schip
zonder kompas is de school zouder gods
dienst uitgezeild en binnengeloopeu in
socialistische wateren, terwjjl dat rchip
toch enkel voor het liberale vaarwater
was bestemd. O, hoe zgn de belangen der
liberale partg daardoor in ernstig gevaar
geraakt!
Wat nu gedaan Het gevaar van zoo'n
ernstigen aard moet worden bozworeD. Er
moeten middelen gezocht wordtn, die in
staat en bg machte zgn om het dreigend
gevaar af te wenden. Dooh waar die
middelen gevonden
Wij voor ons kunnen aanstond» een
krachtdadig middel hou aan de hand doen,
maar voor dat middel deinzen de liberalen
riatuurljjk terug. Dat middel namelijk is
de terugkeer tot den godsdienst. Immers,
zonneklaar is het gebleken, dat de schooi
huiswaarts keerende badgasten, die de scherpe
noord-oostenwind van het straud had gedreven.
„Mag ik nog altijd niet weten, waarheen de
reu gaat?» vroeg de Baron.
//Het is beter, dat ik u het doel mijuer wan
deling mededeel, daar mijn plaatselijke kennis
niet zoo groot is als ik wel dacht.»
i/O, zeg dan niets, als ik u bidden mag, ik
wei schte dat wij heel ver cn reddingloos vei-
d waalden."
Manon wierp een schuwen blik op haren
geleider, doeh zijn rroolijk lachend gelaat was
zoo argeloos en goedig, dat hare augst snel
weer verdween.
//Onze beminnelijke mevrouw Bruneck ge
doogde volstrekt niet, dat ik alleen ging. Zij
zelf echter ko» mij niet vergezellen, wegens
haar ontstelde zenuwen en daarom gaf zij mij
den raad
//Hare lieflijke besehermlinge den ridder zon
der vrees en zonder blaam, dat wil zeggen, mjjn
persoontje toe te vertrouwen, is het niet zoo?»
vroeg hij lachend,
„Ja.» M^non moest eveneens lachen.
»Wij moete» sneller voortstappen, anders
overvalt ons de regen,// zeide hij plotseling
ernstig wordend.
»Het vcrbljjf ia de open lucht is niet goed
voor u wil u zoo goed wezen, mij het doel
uwer wandeling te zeggen.»
//Het kleine planken huisje, aan het einde
van het dorp, naast de duinen
Hij bleet staan. »U wil de doode bezoeken,
die we gisteren uit bet water hebben gehaald?"
Manon kaikto bevestigend.
zonder godslienst onmogsljjk het opkomend
geslacht tot ehristelgke en maatsohappelgbe
daagden kan opkweeken. Ea dit tooh is
voorgeschreven bg de wet. Uit het gemis
van deze deugdtn volgt voor de maatschappij
een ontredderde toestand. Maar hoe zal
het mogeljjk zgn, achting voor het gezag,
liefde voor den evenmensch, in iemand
aan te kweeken, indien alle begrip van
godsdienst wordt ter egde gesteld
Daarenboven, onder ben, die als onder
wijzers van de openbare sohool optreden,
worden tegenwoordig niet weinig socialisten,
ja zelfs eenige anarohisten aangetroffen.
Hoe na inlke onderwijzers, van socialistisch
en anarchistisch allooi, tot ehristelgke en
maatschappelijke deugden de jengl kunnen
opleiden, is en blgft voor ons een onop
losbaar raadsel.
Mogen de stemmen, die van tgd tot tgd
nit het liberale kamp opgasD, ten einde
hun afkeer uit te spreken van de openbare
school en de goedkenring van het bijzonder
onderwgs te laten blijken, hoe langer z->o
ta'rijker worden dan zal de belangstelling
voor het bijzonder onderwijs allengs toe
nemen, veel kwaad zal worden voorkomen
en geheel de maatschappij zal er wèl bg
varen.
Saltan A b d u 1-H a m i d zal binnenkort
uit Korstantiaopel een gezantschap naar
Abessyntë ze iden onder leiding van A fa-
me d A 1 i. Dsze zal koning M e n e 1 i k
een eigenhandig schrijven overbrengen
van d<n SultaD, het bericht bevattend dat
«de zaak waarover Leontjef met den
Sultan gesproken heeft, tot tevredenheid
van den Negns geregeld zal worden.»
De Saltan zendt Menelik de OsmsDié-
orde in briljanten Makounen krijgt de
M idjidié in briljanten; ook zendt de Sultan
rgke geschenken.
In de Fransohe Republiek wordt heel wat
bedrog gepleegd. Na is het weer ds Company
Générale des Asphaltts Trance, die door den
gemeenteraad van Parijs aangeklaagd is
wegens htt plegen vau bedrog. Dis maat
schappij wordt beschuldigd jaren lang, met
Hij antwoordde niets, maar versnelde den
stap, en koos eene andere richting, dan die,
welke zij tot nog toe gevolgd hadden.
„U gaat niet gaarne mee, niet waar?» vroeg
zij, het zwijgen verbrekend.
//Ik ga met u, waarheen u wilt, maar
vergeef mij de opmerking, uwe handelwijze
h' eft iets buitengewoons. Dez» aanblik is niets
voor dames. Hoe kwam u te weten, dat het
opgevisohtp lijk daar ligt?»
//Omdat mij de eenzame ligging der houten
loods bevreemdde, vroeg ik ernaar. En wat mij
tot die onbekende aantrekt, kan ik zelf met
zeggen 't is eene geheime aantrekkingskracht,
die in verband met mjjne ziel staat. Ik denk
dat er ergens etn hart vol liefde voor haar klopt
en tevergeefsch op hare terugkomst wacht.»
»U gelooft dus niet aan zelfmoord?»
//Neen
//Vreemd, dat niemand dat geval aannemen
wil, er kan derhalve slechts van een ongeluk
of een misdaad sprake zjjn, doch wie zou dit
laatste bedreven hebben? Niemand kent haar,
ook zou zij volgens d« verklaring van den ge-
nessheer slechts korten tijd in het water hebben
gelegen. Doch wij zjjn er, de strandvoogd houdt
de wacht!»
Voor het lijkenhuis, dat, zooals we reeds
gezegd hebben, uit planken was getimmerd, was
nog ssne soort voorportaal, dat eigenlijk slechts
tegen den regen beschutting bood, maar door
de breede spleten der door de z n gedroogde
planken kad naar de zeezijde de frissche wind
vrijen doortocht, en deed het liekt der lantaarn
heen en weer flikkeren.
behulp van omgekochte ambtenaren, slechte
waar voor goed geld aan de gemeente te
hebben geleverd en baar daardoor voor een
bedrag van tusschen de 3 en 5 millioen
franks bestolen te hebben.
De directie der maatschappij ontkent de
beschuldigingen, waarin zjj boosaardige
verzinsels van een drietal door haar ont
slagen heambttn ziet.
De Czaar moet toch bepaald ernstig on
gesteld zgn na prof. B e r g m a n n, ait
Berlgn naar St. Petersburg is ontboden, om
Z. M. eene operatie te doen ondergaan aan
een beenashtige uitwas aan den Bchedel,
nog steeds een gevolg van den aanslag in
Japan in 1891.
Da Czaar moet nu en dan aaa duize
lingen lgden.
Aan den prins B o r g h e s e zal de Itali-
aansohe regeeriDg te arm om de kunst
schatten te koopen nn toestaan een
gedeelte van zgn rchilderg-verzameling in
het buitenland van de hand te doen, mita
een'ge meesterstukken aan den Staat wor
den afgestaan.
Volgens de Italiaansche wet op de kunst
verzamelingen, staat het den gelukkigen
bezitter in Italië niet vrjj, oude kunstwer
ken aan buitenlanders te verkoopen.
In de Siciliaansche stad Girgenti
het oudo Agrigentnm - is dc Protestant-
sche kerk ingestort. Verscheidene aan
grenzende huizen werden mede vernield,
toen het gebouw in puin zonk.
Niettegenstaande de regeering ts Madrid
Keen koeten heeft ontzien, sobgnt het eiland
Caba voor Spanje niet te behouden zgn.
De markies Apesteguia, de aan
voerder der bsboudende partg op Cnbs, is
naar Madrid vertrokkeD, om den baohelgken
toestand op het eiland toe te lichten. Hg
is van oordeel, dat Spanje Cuba cal ver
liezen, als er geen doortastende wijzigingen
in het beheer komen.
Het fabriekswezen gaat ia den laatsten
tgd in de Vereanigde Staten niet voorait.
Een oude, stevige man zat ervoor op den
grond, ea verstelde een vischnet. Verwonderd
keek hij op, toen hij het voorname paar zag
binnentreden. Onwillig beantwoordde hjj de
vragen, welke de Baron hem stelde, en slechte
toen deze hem een geldstuk in de hand had
gedrukt, werd hjj toeschietelijker. Ondervraagd
vertelde hij nu, dat het gerecht en de genees-
lieeren van de zaak kennis hadden genomen en
de meening hadden geuit, dat er eene misdaad
in het spel was, maar dat alle bewjjzen omtrent
dat vermoeden ontbraken. »Morgen vroeg wordt
zij op het kerkhof ter laatste rustplaats gedra
gen, en dan kraait er gsen haan meer naar,
wiens kind of gade zjj was.» Aldus besloot de
strandvoogd zjjn verhaal.
//Zal het ingestelde onderzoek niets aan het
licht brengen?»
De wachter haalde de schouders op. „Moeie-
lflk. Wjj viss hen elk jaar eenige Ijjken uit
de zee op, die onbekend zjjn, en het opk bljj-
ven, als ds koele aarde zs maar e' ns bedekt.
Zij komen dikwjjls van zeer ver aandrjjven. Zjj
hebben alle hunne geschiedenis, die ongeluk-
kigen, Als zij spreken konden zouden wij won-
derljjke dingen te hooren krijgen. Wilt u het
lijk zien?»
Manon knikte bevestigend.
Wordt vervolgd).
