N I t£ VV K
Hbag6laó voor cftoord- en SCuió-tXollanó.
Het arme Polen.
No 2599
Zaterdag 6 Februari 1897
22ste Jaargang.
BUITENLAND,
Spanje.
Transvaal.
Duitschland.
A.BONNEMEM TS PB] J i
Pei maanden voor Haarlem. t 1,10
Voor de overige plaatsen is Nederland fi p. p. 1,40
Vooi het buitenland 2,80
Afzonderljjke nummer»0,03
Dit blad verschjjnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
B U B H A TT: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA WOB AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTEWTIEN.
x Van 16 regels50 Cents
Blke regel meer7*A
Groote letter» worden berekend naar pl.»atsrnimte.
4»
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant.
R e d a c t e u r-Uit g e v er, W. KüPPIBS.
Sedert de verdeeling van het roemrjjl
katholieke koninkrjjk Polsn zjjn er zooveel
rampen ovtr de verschillende gewesten van
da ongelukkige land gekomen, dat het dfn
scbija heelt, als wilden Duitschland en
Rusland met elkander wedijveren, om de
a:me Polen zooveel mogelijk te verdrukker.
Daitschland laat met blikbaar welbehageu
het systeem vaa verdrukking zonder einde
toe, dat in de Poolsche provinciën, die
aan Pruisen onderworpen zjjo, wordt ge
volgd. Tevergeefs heeft de jonge Keizer bij
het begin zijner regeering eeniga verzachtin
gen willen aanbrengen, maar de onverklaar
bare en vreeseljjke haat, die B i s m a r c k
tfgen dit ongelukkige land voedt, was nog
altgd voldoende, om de grootmoedigheid
des Keizers vruchteloos te maken. De
Kulturkampf, welke zich elders minder
doet gevoeleD, wordt op godsdienstig en po
litiek gebied in de Pruisische provinciën van
Polen voortgezet. De Regeer in g laat toe,
dat eeuige millioenen vreedzame onderdanen
worden geboycotom hun door honger en
gebrek te doen omkomen en uitsterven.
Yan tjjd tot tijd wordt de publieke op
merkzaamheid getrokken door de eene of
andere daad van ruw geweld, die de Polen
moeten verduren van hunne onderdrukkers.
Zoo werden voor eeuigen tjjd de provin
ciale kleuren van Posmauië van wit en
tooi veranderd in: zwart, wit zwart. Een
tweede slag dreigt elk cogeublik te vallen
eenige drjjvers stellen alles in het werk
om eene verordening te krggec, waarbij
bepaald wordt dat op openbare vergadert t-
gen alleen de Duitsche taal mag gesproken
worden. Hierdoor zou de doodsteek worden
toegebracht aan de katholieke congressen,
aan de volksvergaderingen, die tot nu toe
de boeren en arbeiders tegen de aanvallen
van het sooialisme vrijwaarden.
Al deze gestrengheid is toe teschrjjven
aan de ontevredenheid der Duitsche ambte
naren, die het niet hebben klaar gekregen,
de katholieke Kerk voor hnn doel te ge-
brnikeD, Mgr. Stabbewski wordt elkeu
dag door de Duitsche en protestantsche
pers op de ergerlijkste wjjze aangevallen en
vergnisd. Men vervolgt hem met een blinden
haat en legt hem de leegste diDgen ten laste.
Maar de Duitsche katholieken, het Centrum
en de katholieke pers verdedigen hunne
vervolgde broeiers op meester! jjke wjjze en
FEUILLETON
Een bereikt doel.
3>. Vervolg).
ttO, dst behoeft u niet, als u niet opzettelijk
de oogen sluit, is het geluk voor u reeds daar.
U behoeft het slechts te grijpen. Tien handen
worden u toegestoken om u van de zorgen en
lasten van het leven te vrijwaren. Harten hand
word n begeerd, barones Manon. Men zal u
niet lateu vertrekken.//
//Wie zou mij willen terughouden?»
»De jonge baron Von Stamm.»
Zjj kleurde. „Wie sprak u daarvan?»
»llejuftrouw Wullbr.dt, ook mijne moeder
sprak eroverhet grootste geheim schit
tert trouwens in zijne oogen U zal het trou
wens niet kunnen ontkennen?»
„Hij heett mij geene verklaring gedaan, het
zou ook tevergeefs zijn, ik msg den Baron
met toebehooren.»
//Ach Barones, laat u toch dat ongelukkige
woord weg. Niet mogen, dat is ongelooflijk.»
»Het ia zoo gelijk ik z g, voor den Baron
kan ik niets wezen
»U zou derhalve niet op hem gespeculeerd
hebben! Bruneck, die ondanks zich zelvcu zeer
ernstig geworden was, beproe'de eenen schert
senden toon aan te slaan. „Mij dunkt als u
eenmaal van afgebroken familie-betrekkingen of
van het ontbreken van fortuin met hem ge
sproken had, zou juist de Baron.le geschiktste
treden cp voor de rechtvaardigheid en de
waarheid.'
Mgr. Stabbewski stelt alles in het
werk, om die kloosterorden, welke overal
elders in Duitschland mochten terugkeeren,
iu /jju bisdom te kunuen ontvangen, maar
die gunst werd tot nu geweigerd. Ten gevolge
van den Kulturkampj zjjn er vele priesters
te weinig, door de goede zorgen vao ge
noemden bisschop is nu in de stad Posen
een groot en ruim semioatie gebouwd, waar
de priesters zullen opgeleid worden. De
Heilige Yader heeft zjjuen zegen gezonden
aan het nieuwe seminarie en de Keizer van
Duitschland heeft zjjue beste wenschen voor
den groei en den bloei dezer inrichting
gestuurd.
De bisschoppen der Poolsche provinciën,
die door Ruslaud genomen zijn, zjjn nog
minder gelukkig. Er is nog geen sprake
van de opening van het seminarie van
Kielée dat sedert meer dan drie jaren ia
gesloten, en bet bisdom gevoelt reeds op
tvreede wjjie, boereel arbeiders er ontbre
ken in den wjjngaard des Heeren.
De willekeur van de Russische regeerii g
bljjft er neerschen; een enkelen keer komt
er een flautvdn straal vaa boop op veran
dering van politiek, van terugkeer der ver
draagzaamheid. Maar voor hoelang? Toch'
biedt het verlof, om zonder voorkennis van
den Gouverneur, in het bisdom Wilna eene
katholieke kerk te herstellen een groot
voord/el, daar de locale autoriteiten me
nigmaal dei gel jjke werken trachten te ver
hinderen, om zoodoende het aantal kerken
te verminderen. Een klein aantal verbannen
priesters heeft kut nen gebruik maken van de
amnestie, welke bij gelegenheid der kroning
werd verleerd, om in het land terug te
keeren. Anderen werdeu uitgesloten en
zuchten nog altjjd in ballingschap.
Alle joDge priesters, die deel uitmaakten
van de laatste wij tingen in de verschillende
bisdommen van Polen, wachten nog altjjd
op do goedkeuring hunner benoeming door
de Russische regeering. Deze wil zoodoende
hare ontevredenheid doen blijken over het
feit, dat de Russiiehe taal niet onderwezen
wordt in de groote seminariën. Deze jonge
priesters zijn nn als kapelaans werkzaam;
de Regeering beeft ben nog laten begaan,
maar weigert hunne traktementen te be
talen.
Wie weet, welk onweer hen boven het
hoofd hangt!
persoon wezen, om voor alles in te staan; hij
is, gelijk mijue moedsr zegt, eene zeer goede
partjj."
//Denkt u niet al te goed van mij er was
werkelijk een tijd en het is nog niet zoo heel
lang geleden, dat ik met het plan omging een
rijk huwelijk te doen om mijne toekomst te
verzekeren.»
Hij was een weinig onthutst. //Dus toch, mag
ik wellicht de reden weten, waarom u dat plan
zoo snel hebt laten varen?"
»lk kan het u niet zeggen. Wellicht
was mijn innigste overtuiging afkeerig van eiken
handel. Kan men zich dan dadelijk steeds
rekenschap geven van zjjne gevoelens.»
Mevrouw Bruneck stoorde het onderhoud der
beiden, zij kwam zeer haastig naar binnen en
verwonderde zich ten hoogste, dat er nog geen
licht was opgestoken.
//Ik heb er wezenlijk niet aan gedacht,» ver
ontschuldigde de Slaatsanwalt zich op het ver
wijt zijner moeder.
Hanna werd geroepen; dit deed hjj zeer
ijverig als of hij daardoor het verzuim wilde
goedmaken. Zij bracht de brandende lamp en
sloot de vensterluiken.
«Ik heb vuur aangelegd, spoedig zal het
warm en gezellig worden in de kamer en
onze koek hebben wij vandaag even heerlijk
alsof juffrouw Wullbradt hem zelve had gebak
ken,// zeide Hanna glimlachend, en tot Bruneck
gewend voegde zij erbij »Moet ik ook de
studeerkamer van mijnheer den Staatsanwalt
een weinig verwarmen? Buiten is het nat en
koud, als u van' avond laat thuis komt, zal u
Uit bet bovenstaande bljjkt duidelijk,
dat wjj in het begin van ons opstel met
recht mochten zeggen, dst Pruisen en Rus
land scbjjneo te wedjjveren in de onder
drukking van Polen.
Pruisen handhaaft met onverbiddelijke
strengheid alle maatregelen, die het nood
zakelijk acht, om Polen zoo spoedig en zoo
volkomen mogeijjk te germaniseren, en
tevens om het protestantisme te bevoor-
deelen, teu koste vaa bet Catholicisme.
De Russische heerschappij tracht bet
verbitterde volk in bedwang te houden met
den knoet, met ljjfetraffen en verbanning
naar Siberië.
Zoo moeten de Poolsche Katholieken,
omdat zij niet tot de Russische staatskerk
behooren, ouder/inden, dat zjj niet als
Russische onderdanen worden beschouwd
en behandel!, maar als ellendelingen, die
eene menschwaarlige behandeling niet
waardig zjju.
Treurig, diep treurig, voorwaar, dat der
gelijke toestanden nog kannen bljjven
voortbestaan in onzen verlichten, beschaaf
den tjjd
Ten opzichte van Cuba heeft de Spaau-
sche Regeering eonige hervormingsvoor
stellen bekend gemaakt.
Volgens de telegraphische medeleeliugen
uit Madrid bevat het voorstel in de eerste
plaats de instelling van een Vertegenwoor
diging voor Cuba deze zal bestaan uit 27
leden, waarvan er 21 rechtstreeks door de
bevolking van bet eiland zullen gekozen
worden. De Vertegenwoordiging zal het
toezicht hebben op de financiën, en de
begrooting behandelen door den gouver
neur-generaal opgemaaktvoorts zal de
gouverneur aan de Vertegenwoordiging
verantwoordelijk zijn voor de benoemingen
tot alle bstrekkingen op het eiland. Een
douanetarief zal door de Vertegenwoordi
ging worden opgesteld, waarin aan goederen
afkomstig nit Spanje voordeelen zullen
worden toegekend.
De ambtenaren van eiken rang op het
eiland moeten zjjn Spanjaarden of Cubanen.
De generale raden en de gemeenteraden,
die rechtstreeks gekozen worden door de
het goed kunnen merken, dat de oude Hanna
ervoor gezorgd heeft."
//Dank u, Hanna, dezen avond blijf ik thuis,
breng mij ook maar een kop thee, ik zou ook
gaarne mijn deel hebben van den heerlijken
koek.»
Mevrouw Bruneck keek verwonderd naar
haren zoon, die zoo gemakkelijk in den hoek
van hare sopba leunde, alsof hij er eiken avond
zat en toch was hij een zeldzame gast in de
woonkamer zijner moeder, zoo zeldzaam, dut
deze dikwijls een hangen zucht slaakte, omdat
zij er hem nooit 100 kon brengen een halt
uurtje van zijn clubtijd af te splitsen, I'acht zjj
hem geboeid te hebben door een zeer belang
wekkend gesprek, dan kwelde hem weldra de
onrust en hij sprong dan meestal van de plaats
op, dit- hij, geljjk zij hoopte, voor lan^e uren
had ingenomen. Vandaag echter bleet hij wer
kelijk zitten, zonder een enkel teeken van on
geduld te geven. Hij bleef wel is waar ernstig
en sprak weinig, gelijk altijd, maar zijn oog
had een eigenaardigen glans, en elk woord
uit zijn mond had een groote beteekenis. Hanna
had het theegoed reeds lang weggenomen en
gespoeld en nog altijd zat ons drietal om de
ronde tafel, die bij de canapé 9tond.
Hanna was riog eens teruggekeerd, om van
hare meesteres de bevelen voor den volgenden
d g te ontvangen.
Zij wachtte bescheiden aan de deur, totdat
het aangevangen gesprek zou zijn geëindigd,
dat handelde over den doorgang op den zol
der van hun huis, en die den Staatsanwalt be
kend scheen. Het scherpe oor van Hanna had
eilanders, kiezen hunue voorzitters n de
burgemeesters der gemeentes, ea hebben
het oppertoezicht op het openbaar tnderwjjs.
De gouverneur-generaal behoudt het
rtcht, buitengewone maatregelen te nemen,
als de orde of rust op het eiland gestoord
worden.
President K r u g e r heeft op zjjn een
voudige en ongekunstelde manier de
drogredenen van den Eugelschen minister
Chamberlaii. besproken in een on
derhoud, door hem aan een dagblad-cor
respondent verleend.
De heer Krnger was van oordeel,
dat het strenge afkeuring verdient, wan
neer men in Eegeland tracht de aange
legenheid van de zoogenaamde «grieven
der Uitlaaders» te vermengen met de
quaestie vaa den inval, tot rechtvaardiging
waarvan geen plaatselijke gronden aanwe
zig wareE. Ik heb altijd vervolgde de
President al mjjn invloed aangewend
en zal ook daarmede bljjven voortgaan,
om den rassenhaat in Zuid-Afrika te bs-
teugeleo, maar uitingen, als onlangs ter
andere zjjden werden gedaan, zijn als nieuwe
brandstof in het vunr.
GisLeren-namiddag heeft te Berljjn de
plechtigs overhandiging plaats gehad van
de vaandellinten door den Czaar van Rus
laud aan het Keizer-Alexanderregiment
verleend.
De overste Nepovis'cbitsky hield
daarbjj eene aanspraak ia de Duitsche
taal, de regimentscommandant bedankte,
met eenHoera voor onzen chef, keizer
N i c o 1 a a s
Keizer Wilhelm drukte] den Overste
de hand, waarop het défilé van het regiment
plaats had.
Aan bet dejeuner ten Paleize werd ge
dronken op het welzjjo van den Czaar en
hield keizer Wilhelm eeoe rede op de
duurzame betrekkingen tusschen de voor
zaten vaa den Czaar en den Keizer zeiven.
Z. M. besloet met een driewerf «Hoera
voor N i c o 1 aa
Overste Nepolitschitsky aut-
woordde met de verzekering, 's Keizers
genadige woorden zjjuen Heer getroaweljjk
te zullen overbrengen en bracht daarop
een «Hoch?» op keizer Wilhelm uit.
zijne laatste woorden opgevangen, dat geen dief
het zoo gemakkeljjk zoude wagen in het hol
van den leeuw te sluipen, want hij was immers
de gezworen vijand van dat soort van menschen
die het eigendom van hunne medeburgers niet
weten te eerbiedigen.
//Mijnheer zal mij de opmerking veroorloven,"
zeide Hanna snel vooruittredend, //dat angst
voor den Slaatsanwalt hem zeker voor dieven
en roovers beschermt, maar tegen spoken en
schrikwekkende verschijningen helpen noch de
eerbied noch de goede naam en zulke sim
pen sedert eenigen tijd over kamers en trappen
rond.»
De oude dame lachte en zelfs haar ernstige
zoon kon zich niet weerhouden te glimlachen.
//Hanna, in Gods naam, wordt ge op uwen
ouden dag bjjgeloovig en vreesachtig?»
//Ik vraag wel excuus. Wat de oude oogen
van Hanna zien, hebben ze steeds goed gezien;
tweemaal heb ik den zaehten tred op de trap
pen gehoord, en eene gestalte zien voorbij-
sluipen.//
//Maar dan grijp ze eens moedig aan.//
//Dat zal ik wel laten mevrouw. Met spoken
wil ik niet te doen hebben. Ik heb reeds dik
wijls gehoord hoe zulke voorbarigheid duur te
staan is gekomen, doordien dergelijke verscho
ningen naar het kerkhof of eene andere plaats
moesten worden gebracht!» Hanna had vol
vuur gesproken, haar eerljjk gelaat gloeide van
opgewondenheid.
Wordt vervolgd).