No. 2618.
Maandag 1 Maart 1897
22ste Jaargang
ÏÏ)ag6laó voor *5Goorö* SCiiió-dCollanó
aGITE ma non agitate
Een nieuwe regeling.
Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel,
BUITENLAN]).
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem.
f 1,10
1,40
2,80
0,08
71/,»
Een bereikt doel.
Griekenland.
Italië.
Rusland.
Engeland.
Frankrijk.
Duitsohland.
Onlustenjop Kreta.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdag»*.
Redacteur-Uitgever, W. KÜPPERS.
M MSTlF.N
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 1--6 regels.
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
S0 Ceati.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Con taat.
Hoojdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale Publicité Etrangèrt
G. L. DAUBE Co. JOHNF.JONESSucc., Paris 31 it's Faubourg Montmartrt.
Eea in veler oog belangrjjk wetsont
werp maakte in de afgeloopen week het
onderwerp vau beraadslaging uit in de
Tweede Kamer. Het was het Regeeriogs-
voorstel tot het instellen van Kamers van
Arbeid.
Zeer langen tijd heeft deze zaak de hoof- j
den van verschillende Staatslieden hier te
lande vervuld, voor het zoover gekomen
is als thans. Veel is er gesproken en ge
schreven over deze organisatie van den
arbeid, voor da Regeering het tjjdperfc ge
komen achtte om zelf de zaak ter hand
te nemen en te trachten haar tot stand
te brengen.
Men heeit er aanmerking op gemaakt,
dat de stervende Kamer zich nog met
dit onderdeel der sociale quaestie ging bezig
honden en vond het beter, dat de Kamer
der toekomst, die tot taak schjjnt te heb
ben zich enkel en uitsluitend met het ar
beidersvraagstuk bezig te houdeD, de be
doelde regeling zou vaststellen.
Wg meenen, dat de beantwoording der
vraag, of deze dan wel de uien we Kamer
was aangewezen om de Kamera van Arbeid
tot stand te brengen, wordt beheerscht
door de beteekenis, die men aan deze in
stelling hecht en door de verwachtingen,
die men er van koestert.
Acht men de Kamers van Arbeid een
soort van politieke vertegenwoordiging
van den arbeid, dan voorzeker zou het tiet
de taak van deze Regeering en Kamer zjjn
geweest om ze in het leven te roepen.
Op dit oogenblik kennen wij gelukkig geen
vertegenwoordiging vau stander, en kan
er dus ook niet aan gedacht worden om
den handwerkestanJ als zoodanig een po
litieke beteekenis te geven. Toch is dat
het standpunt van vele voorstauders der
Kamers van Arbeid. Zjj hopeD, dat deza
Kamers voor verschillende handwerkslie
den ook een soort vaD politieke leerschool
zullen wezen en daar dus de beginselen
der staatkunde aan de aanstaande Verte
genwoordigers van den handwerkstaud in
de Tweede Kamir onderwezen zullen
worden.
Uit dit oogpunt beschouwd, zou er voor
de tegenwoordige Kamer zeker weinig reden
zjjn geweest om de quaestie der Kamer*
van Arbeid te behandelei- Het is toch
ongetwjjfeld nog de overtuiging vau de
groote meerderheid der leden van de tegen
woordige Tweede Kamer, dat geen regeling
in het leven geroepen mag worden, waarin
de een of andere groep der samenleving
zon kunnen vinden om te trachten een
standenveitegenwoordiging te verktpgen.
Dat niettemin deze Regeering en deze
Kamer de zaak in behandeling hebben
genomen, bewjjst dat men de bedoeling
heeft gehad om de Kamers van Arbeid
slechts te beschouwen als verzosningsraden,
als lichameD, dia uitspraak doen in ge
schillen, welke zich op het gebied van den
arbeid kannen voordoen, en die trachten
FEUILLETON,
52.
Vervolg.)
Gedurende den geheelen nacht rende men
door het huis, geneesheeren kwamen en gingen,
in alle hoeken weerklonken stemmen. Geene
enkele der dames was naar bed gegaan. Innig
deelnemen en hartelijk medelijden met de arme
Amelie Wullbradt, die nog altjjd bewusteloos
was hield allen wakktr. Madame Wullbradt
zat in volle baltoilet aan het ziekbed aan hare
nicht.
Ze had zich niet eens den tijd gegund om
van kleeding te veranderen en toch had
Amv nooit hare genegenheid gehad, ze had
de ongelukkige slechts geduld, wegens hare
vaardigheid bij het werk. De toestand van
Amy was zorgwekkend; behalve dat ze eenige
ribben had gebroken, had ze zware inwendige
kneuz'ngen gekregen, en de geneesheeren schud
den bedenkeljjk het hoofd, als madame Wull
bradt hun iets vroeg. O, 't is iets vreeselijks,
als eene zware ziekte de nachtrust van alle
aanwezigen stoort, als zorg en angst de slaap
van moede oogen doen vliedenl Als de mensch
voor het geringste gerucht, dat in de nachte
lijke stilte vernomen wordt, verschrikt, eu
denkt: nu i» het daar, dat onbegrijpelijke,
vreeselijke oogenblik het hart van een
mensch heeft opgehouden te kloppen, en het
groote geheim heeft zijn intrek gehouden,'
om alle voorkomende moeilijkheden tussche
werkgevers en werknemers uit den wev
te ruimen.
Dit is een geheel aoder standpunt dan
het zoo even genoemde eu de vurigste
tegenstander van po'itieke organisatie der
werklieden kan een hartstochtelijk bewon
deraar zjjn van hetstreven om op arbeids
gebied vrede en eensgezindhtid te be
werken.
Van deze laatste beschouwing gaan ook
wij uit eu juichen het daarom toe, dat de
Kamers van Arbeid nog voor de inwer
kingtreding der uieuwe kieswet aan de orde
zjjD gesteld. Wel vergeten wg niet, dat er
voor onze, de Roomsch-Katholieka werk
lieden, die leden zijn van den Volksbond,
weinig behoefte bestond aan verzoenings-
raden, omdat bij de uitbreiding van den
werkkring vau den Bond geschillen tus-
schen werkgevers en werknemers wel hoe
langer zoo minder znllen voorkomen, maar
wjj denken er ook aan, dat nog vele
werklieden buiten den Volksbond staan,
evenals tal van werkgevers, en voir hen
kuunen de Kamers van Arbeid welkome
instellingen wezen om bon grieven kenbaar
te maken.
Wg spraken zoo even van de verwach
tingen, welke van de Kamers van Arbeid
worden gekoesterd. Het wil ons voorbo-
meD, dat commijen die verwachting veel
te hoog hebben gesteld, en dat de voor
standers heel wat teleurstellingen zullen
ondervinden.
In vele gevallen toch zullen de-bemoei-
lingen der KamerB van Arbeid vruchteloos
zjjn. Wg denken hier bjjv. aan het geval,
dnt zich kan voordoeD, wanneer de werk
lieden door kwaadwilligen tegen hun werk
gevers worden opgezet. Indien het een
maal zoover is gekomen, dan helpen geen
verzoeningsrader?, eenvoudig omdat de
werklieden dan van geen verzoening willen
weteD. Als moedwillig de goede verstand
houding tusschen patroon en werklieden
is verbroken, dan helpt geen schikken en
geen plooien, maar moeten de beide par-
tgeu afscheid van elkander nemen om
ieder eea audere richting uit te gaan.
De Kamers vau Arbeid, geljjk ze thans
gewenaebt worden, znllen ook niet met
voldoende beslissend gezag bekleed zjjn.
Zjj kannen enkel adviseerend, afkeurend
of goedkeurend, optreden, maar overigens
mitsen haar uitspraken iedere bindende
kracht. Indien het oordeel der Kamers over
de handelingen van werkgever of werkne
mer niet is overeenkomstig hun wenacben,
dan zallen zp het in den wind slaan en
er zich niet verder om bekommeren.
De gewenschte instelling zal dus slechts
ffiect hebben voor de goedwilligen onder
de werklieden eu patroons. Alleen zjj zullou
er baat bjj vinden, maar de kwaadwilligen,
voor wie eigenlijk slechts deze maatregel
zou moeten worden genomen, znllen zich
eenvondig niet storen aan betgeen een
Kamer van Arbrid zegt of doet.
Het denkbeeld van de Kamers van Arbeid
is dus heel mooi en menschlievend, maar
men zal er weinig practisch nut vau erva
ren. Het komt niet in ons op om deze door
sommigen zco vurig gewenschte regeling,
De bl eke dood hield de wacht aan de deur
van het huis van madame Wullbradt.
Welke vreeselijke na''ht! De wind huilde en
gleed klagend over het huis, en waar hij een
spleet ontdekte, blies hij met wild vreugde-
gekrijsch naar binnen
In Manons woonkamer zaten alle dames vol
angst bij elkander en sidderden bij elk luid
gesproken woord.
Lucie Von Stamm sliep in een hoek van
de rofa, het ODgeluk vond geen blijvenden
weerklank in haar zorgeloos hart, daarom kon
de slaap hare oogen sluiten. Ook de joDge
weduwe sliep. Lilli De Heesen had vol mede
leden een sofakussen onder hare armen ge
schoven en daar lag nu haar mooi met krul
len bedekt hoofd, nog schitterend van het
baltoilet, met prachtige parelen en geurige
bloemen versierd. De anderen spraken zacht
met elkander, alsof ze daardoor den bleeken
gast konden verdrijven, die over den drempel
van het vreedzame huis was g slopen, ter
wijl zijne bewoonsters zich overgaven aan de
genoegens eener danspartij. De muziek klonk
nog in hare ooren, maar de zeis van den dood
klonk veel luider. Manon lag rillend in een
leuningstoel en herinnerde zich den nacht,
gedurende welken zij eens moederziel alleen
bij de oude hardvochtige vrouw had gewaakt.
wWaar is freule Von Huber?// vroeg miss
Stevenson.
//Die slaapt nog altijd,// antwoordden de
anderen.
Manons gedachten namen een andere wen-
din°\ Kitty had er gedurende den nacht van
voor zjj nog is goedgekeurd, af te breken
eu te ve roordeelen. Maar toch achten wij
het verstandig om geen te schitterende
illusiën er van te koesteren. Waar zjj oor
deelkundig zjjn samengesteld en verstandig
worden geleid, kunnen de Kamers van
Arbeid wel eenig goed stichten, maar de
vrees bekrnipt one, dat politieke agitato' s
er een arbeidsveld zullen vinden voor de
verspreiding van hun dwaze en gevaarljjke
leerstellingen.
Evenals verschillende afaeelingen van
het Nederlaodsch Werkliedenverbond
slechts leerscholen zjjn voor bet doceeren
van staatkunde in democratischen geest,
staat het te wachten, dat de Kamers van
Arbeid niets meer worden dan arbeids
terreinen voor handige volksleiders.
Dit is ons hoofdbezwaar tegen deze
instellingen. Men kan onB nu wel tegen
werpen, dat ook de patroons er iü ver
tegenwoordigd znllen zjjn, maar dit belet
volstrekt niet om de Kamers te maken
tot betgeen waarin wij vreezen dat zij
zullen ontaarden.
Het zal met de Kamers van Arbeid gaan
als met de Kamers van Koophandel. Be
halve betgeen in de beide groote koop
steden des lands door de Kamers van
Koophandel en Fabrieken in andtre
plaatsen wordt gezegd of gevraagd, is er
niemand, die eenige notitie neemt ven
deze organen van den handel. Zjj bezitten
eenvoudig geen macht en geen bindend
gezag, en ieder handelsman gaat te rade
met eigen ervaring en kennis.
Doch aan den anderen kant kunnen
wjj ons vereetigen met de thans aange
boden regeling, omdat zjj niet te veel
irgrjjpt in de individueels vrjjheid. Zullen
de Kamers weinig rut stichten, wjj zjjn,
indien deze regeling tot stand komt, waar-
scbjjnljjk vooreerst bewaard voor een
nieuwe poging tot regeling der verhoudin
gen tusscben werkgever en werknemer,
welke misschien de gewenschte onafbanke-
Igkheid van beide partjjen in de waagschaal
zou stellen.
Het«Dankbaar, msar niet voldaan»
achten wjj om de bovengenoemde redenen
dan ook volkomen vau toepassing op de
korteljjk besproken regeling.
Groo'e verontwaardiging heerscht te
Athene over de bemoeizucht van de Euro-
peescbe Mogendheden. Met welk recht,
vraagt het volk z;ch af, mogen zjj de
G'itken dwingen zich terug te trekken vau
Kreta. Ziju do betrokken Mogendheden dan
heuseljjk in den loop der tjjden zalke
handhavers van het Volkenrecht geweest,
dat zjj Griekenland de les mogen lezen,
nu dit land aau den warboel op Kreta
een einde tracht te maken?
Van Turkjje heeft Griekenland geen
erostigen tegenstand te verwachten. De
Sultan legrjjpt zeer goed dat Kreta voor
hern ver'oren is. Hij pruttelt natuur'ijk
dat htt hem nu reeds zoo goed als is af-
gekaapt door de Grieken, maar als de
gesproken, dat een luik had opengestaan, dat
reeds sedert geruimen tijd gesloten was ge
weest. Eene kwaadwillige hand was hier in
het spel geweest, om het spook in de diepte
te storten en die donkere gestalte, zou dat
Emmy Von Huber zijn geweest? Had zij der
verschijning slechts een poets willen bakken
en was ze du zelve doodelijk ontsteld over de
Treeselijke gevolgen barer daad?
De nacht kroop langzaam voorbij. Toen in
het Oosten de dag gloorde en het eerste grauwe
schijnsel door de gordijnen dror g, klopte Kitty
aan de deur, en bracht al weenend de bood
schap, dat juffrouw Amelie zooeven gestorven
was, zonder nog tot bewustzijn teruggeko
men te zijn.
Niemand sprak een enkel woord, zoo on
verwachts kwam dit bericht, elkeen had de
stille boop gekoesterd, dat Amelie zoude ge
nezen, niettegenstaande hare zware verwon
dingen. Ze was niet erg bemind, de ongeluk
kige, en niemand beweende haar, rnasr men
beklaagde den vreeselijiten, vroegtjjdigen dood
en het olopgehelderde van haar val in zulke
vermomming. En nu kwam er leven in die
stomme gestalten, men scheidde, om snel de
Koffers in te pakken, want een lijk in huis!
Wie onzer kent niet den afkeer, dien dit
woord den menseh inboezemt
Manon had bij gelegenheid van hare condo
léance-visite bij madame Wullbradt deze met
haar voorgenomen vertrek in kennis gesteld.
Madame had alles beproefd, om van Mauon
de belofte te verkrijgen, dat ze zoude terug-
keeren, en schikte er zich slechts ongaarne in
Mogendheden er in wilden bsrusten, za!
sultan Abdul Hamid zich bewust van
zjjn fatsig en schandeljjk regeereu er met
Oostersche gelatenheid iu berusten.
Zeer kranig beeft koningin 0 1 ga
van Griekenland, eene Russische Prinses,
bedankt voor baar eere-Admiraalscbap der
Russische vloot en^de daarop betrekking
hebbende insignia naar St. Petersburg
ternggezonden, wjjl zij geen graat beklee-
den wil bjj eene vloot, die op lieden vau
Gritkschen stam gevuurd heeft.
Het volk te Rome heeft een zeer opge
wonden manifestatie gehouden voor de
Grieken in zake hun optreden op bet
eiland Kreta. Eene vrg groote menigte
belette het verkeer op bet Corso en begaf
zich naar de Oostenrgksche ambassade,
waar de kreten leve Griekenland door
leve Trente en Triest! leve Oberdank
werden afgewisseld. De voibsmeening te
Rome schrjjft namelijk het initiatief van
het bombardement door de oorlogsschepen
aan Oostenrjjk toe.
Het paleis op bet pleiu Colonna bleef
gesloten en het volk trok toen naar de
Griebsche legatie, waar de gezant Koua-
d o u r i o t i s genoopt werd op het balkon
te verschijnen.
Van de carnevalsdrukte hadden de stu
denten des daags gebrnik gemaakt om
manifesten ten gunste van Kreta en Grie
kenland ïd grooteo getale onder de menigte
te verspreiden.
In 'het Zuiden van Rusland worden
is
groote en in bet oogloopende oorlogs
toerustingen gemaakt. Zes-cn-vjjftig zee
officieren moeten nit Petersburg naar de
havens der Zwarte zee gezonden zjjn, en
ook zou de vrjjwillige vloot last ontvan
gen hebben zich gereed te maken voor het
transport van troepen. Een half dozgn
van deze groote stoomschepen liggen na
klaar en kunnen zot der bezwaar 40,000
man vervoeren.
Op Nienw-Guinea hebben de inboorlin
gen te Mambare den Engelschen onderdaan
Green en een aantal gouddelvers ver
moord. Het 13 nog niet bekend hoe groot
bet aantal vermoorden is.
Het eerste bataljon van het Suffolk-
regiment, thans liggende in bet Kamp te
A'dershot heeit bevel ontvangen om on
middellijk naar Zuid-Afrika te vertrekken.
Het moet dienen om de bereden infanteiie
welke door den opstand der Matabelen
daarbeeo gezonden is, af te lossen.
Hoewel nog niets officieels bekend
is omtrent den sto6t die ter gelegenheid
van koningin Victoria's 60-jarig re-
geeringsjubilee door Londen's straten
zal trekken, verzekert men toch na reeds
dat de optocht buitengewoon groot zal
Jjjke personen die ook in de jubilee-pro
cessie waren, maar bovendien door de mi-
nis tere, de «groot-officieren van staat,» de
ver tegenwoordige» van alle vereenigiDgen
die het predicaat koninkljjk voeren, de
vaandels en de muziek van alle regiments*
en korpsen te land en ter zee.
Een der Panama-schurken is weer voor
het voetlicht gebracht. Hij werd door het
Parjj8che Assisenhof vrijgesproken van
omkooperjj van den afgevaardigde S a n s-
L e r o y, waarvoor bij indertjjd tot vijf
jaren gevangenisstraf was veroordeeld
A r t o n heeft in zijn verhoor de volgende
belangrjjke verklaring afgelegd«Ik heb
inderdaad twee millioen verdeeld en ik zal
bewjjzen dat deze som is verdeeld onder
leden van het Parlement. Ik zal de ver
antwoordelijkheid van ieder afzonderljjk
vaststellen. Ik weet dat ilr mjj daardoor
aan den haat van velen blootstel en ik
vrees dat invloedrjjke personen, vrienden
van personen die ik moet DoemeD, zallen
trachten mjjn invrijheidstelling te beletten.
Daarom heb ik tot heden gewacht. Maar
ik ben nu vast besloten, niet meer terug
te treden.»
Er kan dus nog heel wat moois ver-
verwacht wordeü.
Dit jaar zal de carnaval te Parjji
buitengewoon worden gevierd. De op
tocht zal zoo schitterend mogeljjk zjjn.
Niet minder dan 1100 personen znllen
aan den stoet deelnemen met 3 vette os
sen en 15 praalwagens. Prins Carnaval
ga„i Tcorop als wielrijder, gcïoM door
een wagen met mozikanteD, die vastzitten
in of aan hnn instrumenten; dan tal van
andere rjjtoigen, o. a. een waarop deX-
stralen een kjjkje geven in het binnenste
van een reusachtige walvisch. Het
slot vormt de CycloonwageD, op grappige
wijze de verwoesting voorstellende dien
een windstoot het vorige jaar heeft aan
gericht. De politie heeft een aantal ont
werpen afgekeurd, die toespelingen be
vatten op politieke gebeurtenissen of op
schandalen en ook op het leger.
Markies CostadeBeanregard
is gisteren in de Académie Fran^aise ont
vangen. Hjj sprak over zijn ambtsvoorgan
ger Camille Doucet, van wien hjj
vooral de goedheid prees. DeBeaure-
g a r d werd beantwoord door E d o u a r d
H e r v
Keizer Wilhelm moet aan den Sal
tan van Turkjje een telegram hebben ge
zonden, waarin hg hem de verzekering
gaf van zijn vriendschap en sjjn sten*.
Door de eensgezindheid der Buropeesche
Mogendheden is in het Oosten niets goeds
tot stand gebracht. Het kleine Griekenland
heeft zich in den strijd geworpen, het heeft
zjjn, Daar schatting een mjjl lang. De i zich daardoor in eene moeieljjke positie ge-
Manchester Guardian meldt dat Hare Ma- bracht, maar de eer van den stoot gegeven te
jestcit niet alleen omringd zal zjjn door hebben om de bevrijding van Kreta, van het
hare familie en de bnitenlandsche vorste- directe bestuur van Sultan Abdul-Hamid
toen Manon verklaarde voor altijd te willen
vertrekken.
Ook de overige dames legden bezoeken van
rouwbeklag af, en hierdoor ging het groote
nieuws van Manons vertrek voorbij, zonder
veel opzien te hebben gebaard.
XIII.
De morgen bracht eene menigte menschen
voor de andere dames; haar hoofd gloeide. De
ge lachte, dat daar beneden in de gezellige
eetzaal der dames eene ernstige zitting der
rechtbank werd gehouden om een onderzoek
in te stellen naar een moord, maakte haar
radeloos.
Een politieagent in uniform haalde haar uit
hare kamer waarheen ze gevlucht was, en bracht
haar voor den rechter van instructie, die haar
voor al de anderen wilde verhooren. Madame
hield den zakdoek voor de oogen, om niets te
die druk heen en weer liepen; in eenige huur- zien. Zou ze wel het geweld kunnen overleven,
koetsen verschenen de heeren der rechtbank j dat men zou maken als deze vreeselijke ge-
om proeesverbaal op te maken van Amy's 1 beurtenis i.n de comranten zou besproken wor-
overlijden en de gebeurtenissen, die daarmee den en de naam van haar zoo gunstig bekend
in verband stonden. instituut op aller lippen zou zweven; tot rer
Madame Wullbradt was hevig verschrikt.
Veronderstelden de heeren dan, dat er eene
misdaad was gepleegd in bare woning? Zij
buiten de grenzen van het land dit sterfgeval
zou bekend worden?
De Tecliter noodigde haar te spreken, zonder
wrong vol vertwijfeling de handen. Wat moest veel acht te slaan op hare tranen en gevoels-
de goede naam van haar pensionaat lijden
door zulk een sterfgeval, en toch was zjj ge
heel onschuldig aan dien gewelddadigen dood;
nu weende ze bittere tranen! Zij vervulde
haren plicht en bracht de heeren door het
geheele huis en op de plaats van het ongeluk
die nauwkeurig werd in oogenschouw genomen.
Het onderzoek van het lijk had plaats, de
i geneesheeren der rechtbank schreven het eene
attest na het andere, de rechter van instructie
en zijn secretaris namen plaats aan de groote
tafel in de kleine zaal gelijkvloers. De bewo-
«itingen o, zij had veel liever geweend!
//Ik bid u, mevrouw Wullbradt, wil u ons
nu de geheele toedracht der zaak mededeelen?//
begon hij, nadat hjj haar een geruimen tjjd
had. gegeven om tot haar zeiven te komen.
Zjj keek op, juist naar de tafel, waarop een
reusachtige inktkoker stond; daarachter zat een
oudachtig heertje, de secretaris, met slimme
oogen, die madame gadesloeg en zijne ganze-
pen met zulk geweld in den inktkoker stak,
dat de spatten overal rondvlogen. Daarachter
zaten de geneesheeren der rechtbank, in eene
ners van het huis zouden als getuigen worden levendige woordenwisseling gewikkeld. Daar
gehoord. Madame viel bijna in bezwijming, dat j ginds bij het raam echter stond de Staatsan-
men zoo weinig consideratie had voor haar en, walt Bruneck; Goddank, deze was de man, die
