NIEUWE
WagBlaè voor éfëooró-en Suió-fXollanó.
No, 2633
Donderdag 18 Maart 1897
22ste Jaargang.
Flo-de-Siècle.
BfJITJSNLAfn).
feuilleton,
Een bereikt doel.
Engeland.
Griekenland.
Italië.
Amerika.
BAlRlMSCHÏfOMilT.
ABONHTEMENTSPBJja
Pei 8 maanden voor Haarlem. 1 10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr p. p.' l'40
Voor het buitenland v 2 80
Afaonderlgke anmmerso|q3
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
B ÏÏBB AU: St. Janstraat Haarlem.
PRIJS DER ADVERTENTIE!»
AGITE MA HON AGITATE.
Van 16 regels50 Cents
Elke regel ineer 7^
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte,
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant.
R e d a c t e u r-Uit g e v ar, W. KAPPERS.
Met scherpzinnigen blik heeft de wijs
geer De B o n a 1 d, terstoud bjj han ver-
«chjjnan, de liberale ideeën vergeleken bij
de assigaatea der eerste Fransehe republiek,
welke staatspapieren aaavaokeljjk voor
liooge geldsommen werden gekocht en in
ontvangst genomen; maar de laatste hou
ders dezer staatspapieren blevea ermede iu
de maag zitteo, zjj konden da assignaten,
voor hoogen prjjs gekocht, niet meer kwgt-
raken.
Hetzelfde ral ten slotte het gsral zijn
met de liberale ideeëa en begrippsn. Met
wat triomfantelijk gesehetter werd het li
beralisme, bjj den aanvang dezer eenw, op
het Bcbild geheven! Hoe groot waren toen
maals de verwachtingen, welke van dit met
geestdrift begroete liberalisme werden ge
koesterd Hoe glinsterde en fonkelde het
vlammende vuur van enthousiasme in de
oogen der volgelingen
Maar o wee! Wanneer aan het einde van
deze eeuw, die binnenkort haren kringelniten
zal, de som zal worden opgemaakt van de
gekoesterde verwachtingen en van de ver
kregen uitkomsten, dau zal het zouneklaar
bljjken, hoe juist en geestig en scherpzinnig
De B on a 1 d bovengenoemde vergeljjking
gemaakt heeft, reeds voor jaren terug. Ol
genieten wjj ia de laatste dagen niet reeds
een voorproefje van hetgeen een einde dezer
eenw volkomen zal ter tafel brengen
Wat heeft het liberalisme gedurende al
den tgd van zjjne heerschappij op onbe
suisde wjjze ingegrepent in het maatschap
pelijk verband,teneinde,zooals het beweerde,
het individu vrij te maken van alle kluis
terende banden! Met de vraag, boe het
vrjjgemaakte individu de verworven vrij
heid zou gsbrniken en of het vrijgemaakte
individu inderdaad wel voordeel en nut
uit de verworven vrijheid trekken zoude,
daarmede bemoeide het liberalisme zich niet;
die vraag beantwoordde het liberalisme in
het geheel niet. Het laisser jaire is altoos
de leuze geweest.
Wat den godsdienst betreft de grootste
zedeigke kracht der maatschappij dezen
heeft het liberalisme stelselmatig naar den
achtergrond gedrongen ea zooveel mogeljjk
beperkt tot hst bnzoudere leven. Gods
dienst en Staat hebban volgens het libera-
ralisme niets met elkaar gemeen, de Staats
instellingen moeten volgens het liberalisme
{Vervolg.)
Amelie zocht vruchteloos en hiermede ging
de tijd verloren; zij eu Emmy, die intusschen
het luik had geopend, hadden zich goed van
de plaatselijke gesteldheid van het huis over
tuigd; ze hoorden u huiswaarts keeren; Emmy
had de ongelukkige Amelie bespied, misschien
hadden ze elkander gezien, want zoo kan men
t slechts verklaren, dat beiden nog een vol uur
boven bleven totdat de naderende morgen het
verwijderen noodzakelijk maakte nu volgde
pas de catastrophe Emmy wilde slechts
eene poets bakken, die het nachtwandelen zou
a eeren, het toeval heeft er een moord van ge
maakt. Ja, juffrouw Ritter, ze heett den dood
der arme Amelie niet gewenscht, ofschoon ze
wel kon denken, dat, als iemand van zulk een
aanzienlijke hoogte naar beneden stortte, zij ook
doodelijk gekwetst kon wezen. Maar voor Em
my komt toch de vergelding, al is ze den arm
der wereldlijke gerechtigheid ontkomen God
straft langzaam maar zeker!
XVII
//Is die partij in het kasteel nog al niet afge-
loopen.// Mevrouw Burkhart .scheen weer erg
opgewonden. //De muziek klinkt reeds den ge-
geheel en al onafhankelijk zijn van den
godsdienst en geheel op zich zelve staan,
niet alleen ondencheidea, maar ook volko
men gescheiden van allen godsdienst.
Het hooger onderwg's moet volgens het
liberalisme zich vooral kenmerken door
modernisme; ten minste het is vaak geble
ken dat ongeloof en modernisme bjjna
overal, waar het liberalisme den boventoon
voert, aanbevelingsbrieven zijn voor een
professoraten zetel aan 's Lands inrichtin
gen van hooger onderwjjs.
En hoe het gesteld is met het lager on
derwgs, tjjdens de heerschappij van het
liberalisme, weten wij allen van zeer nabjj.
Daar moet de neutraliteit of bater gezegd
de godsdienstloosheid want het woord
«neutraliteit» is slechts een masker, waar
achter de eigenlgke figuur, de godsdienst
loosheid zieh verbergt voornamelijk den
invloed van den godsdienst neatraliseeren
d. w. z. krachteloos en onschadelijk maken;
verbannen is nog beter gezegd.
Zoo heeft het liberalisme, zoo geestdriftig
ontvangen eu begroet, onder zoovele juich
kreten ten troon verheven, tjjdens zjjne
heerschappij alles op losse schroeven gazet
en un Nu dreigt alles ten onderste boven
gekeerd te worden. Nu ziet het walser zoo
machtige, sohier alles vermogende libera
lisme zich overvleugeld door zgne eigen
volgelingen. Nu durft hetzelfde liberalisme,
hetwelk in vroegere dagen alles, volstrekt
alles dorst te wagen, het eindbesluit, de
laatste conclusie niet trekken nit zgne eigene
beginselen.
Hoewel wjj in deze, voor het liberalisme
zoo beschamende, uitkomsten gesa reden
zien voor bigde verwachtingen ia de toe
komst, zjjn wjj toch ervan overtuigd, dat
de oogen van velen zullen geopend worden
en dat velen in 't vervolg meer voorzichtig
heid zulien aan den dag leggen, wanneer
het geldt de weleer zoo boog opgevgzelde
en opgeschroefde wijsheid van het liberalisme
te volgen en te beoordeelen. Want gebleken
is het dat die alom gevierde wgsheid veel
tijds waanwijsheid was.
Merkwaardig vooral is het voor ean na
denkend beschouwer te zien, in welk een
toe*tand, na eene eeuw van liberalisme en
van liberale wijsheid, Staat en Kerk de
weldra zich ontsluitende eeuw tegemoet
treden.
De Staten, zg voelen allerwegen de
grondslagen dreunen; de vorsten sidderen
heelen avond; Heinemann, laat juffrouw Ritter
weten, dat ik haar wensch te spreken.
'^Ze keeft geen oogenblik tijdik was juist
in t park, de wijnbowle moet opnieuw worden
gemaakt, want er is niet genoeg voor alle gasten
nu, er is ook eene geheele menigte hier; ik
geloof, dat de halve stad naar buiten is geko
men, juffrouw Ritter moet vooreerst nog daar-
blijven, ze kan onmogelijk weg. Zal ik' u wat
voorlezen, dan sttek ik de lamp op?'/
«Laat maar, uit uw lezen kan ik toch niet
wijs worden en de avond is helder, zoo kan ik
het park beter overzien. Wat beteekent dat licht
tussehen de hoornen?//
"at zijn fakkels, mevrouw. Zoo prachtig is
t nog nooit geweest op Woltersdorf
U moest de gasten een beetje nader beschouwen
Daar flikkert louter goud, en de dames
hebben prachtige toiletten.//
«Z$n er ook heeren
//Zeker en wel zeer deftige en aanzien
lijke.//
«Hoe zien die eruit?
Vrouw Heinemann was gewoon aan de zon
derlingheden van de oude dame en was volstrekt
niet verwonderd over deze vraag. Ze begon da
heeren te schetsen in groote omtrekken en was
niet weinig verwonderd, dat ze zulke oplettend
heid vond.
De schildering was lang en breed genoeg,
maar het geduld van mevrouw Burkhart scheen
onuitputtelijk.
«Is juflrou v Ritter ook bij de partij?//
//Mijn hemel neen, die staat bij het geïm
proviseerde buffet, ze waakt over de bedienden
°P hunne wankelbare tronen, de hand ge
slagen aau het gevest van hun koninfcljjk
zwaard. Vol bezorgdheid zien de Staats
lieden in de toekomst, waut in de verte, en al
nader en nader komend, rommelt een vreese-
Igk dreigend onwedar, en al hooger en
hooger stjjgen de wateren van den immer
aauwass8nden vloed van het Socialisme.
Eu we2ke is de toestand der Kerk Zeker,
wjj mogea en kunnen het Diet ontkennen,
haar invloed op het openbare leven is zoo
veel mogeljjk geknakt. Op elk gebied heeft
zg atrjjd te voeren en veelal een gedachten,
reusachtigen worstelstrgd. Maar wat vooral
moed en sterkte en reuzenkracht toedeelt
aan die Kerk, is de wjjd uitstralende een
heid rondom haar zichtbaar Opperhoofd,
die met helderen blik in de toekomst
schouwt, ea aan zijae soldaten hoogen eu
edelen eu echteu moed weet in te storten
door zjju bezielend en koninklijk woord,
dat hoewel gesproken op hoogen ouder
dom toch het gloeiend en onverdoofde
vuur vau de jengd iu zich omdraagt.
Die eenheid zal dan ook ter victorie
leiden, want, evenals esn rijk, dat in zich
zelf verdeeld is, volgens het. schiiftuurwoord
nooazakeljjk moet te gronde gaan, zoo zal
een rgk, waar de eenheid bloeit en regeert,
niet alleen blijven bestaan, maar ook immer
iu kracht en hechtheid en onverwinueljjk-
heid toenemen.
Aan een ieder onzer behoort de plicht,
tot die victorie mede te werken, op alle
gebied, ten ailen tjjde, overal en altoos.
Moge het zoo geschieden.
Eene groote protestmeeting is in Tra
falgar Square te Londen gehouden in zake
de politiek die de Engelsche regeeriDg
drjjffc tegenover Griebenlaud. Van ze3
spreekgestoelten werden redevoeringen ge
houden, meest door leden van het Parle
ment.
Iu het Hoogerhuis zeide lord Salis
bury dat de nota, aan Griekenland ge
zonden, geljjkluidend was met het antwoord
naar Kreta gestaard, en cok hetzelfde ba
rakter hebben moest. Het is dus niet de
Engelsche regeering, maar het zjjn de
Mogendheden die het antwoord geven
een zooals er nog niet gegeven is. De mi-
en deelt de verversehingen uit,// zeide vrouw
Heinemann.
//Zou u of miss Brown dat ook niet kunnen
doen?//
«Ik? Daarvoor heb ik veel te grove en plompe
handen en miss Brown is er veel te stijf toe,
zegt de Barones.
«Zijn de kinderen ook bij de vreemden.//
//Zeker, die spelen vroolijk samen.//
«Onzin, de kinderen hooren thuis in 't bed
- Ik zal er me zelf eens mee bemoeien, en
mijne dochter de les lezen. Ga direct naar de
Barones, en zeg haar, dat ik juffrouw Ritter
wensch te spreken, maar dadelijk, hoort u?«
Vrouw Heinemann beproefde nog eene op
merking te maken, toen deze echter niet hielp,
snelde ze de trappen af, en liep door het park
naar het gezelschap, dat voor het kasteel op
eene met kiezel bedekte plaats was.
Manon leunde naast het buffet verborgen
achter eenige sierplanten. Hare wangen waren
bleek en de oogen gloeiden, om de schouders
had ze een donkeren shawl geslagen alsof ze 't
koud had.
Geheel buiten adem bracht vrouw Heine
mann haar de boodschap der oude dame. «Ze
is vandaag weer eens slecht geluimd, zal ik
naar de Barones gaan?//
«Wacht nog een oogenblik:,/' Manon keek
voorzichtig naar de aanwezigen, die gezellig
praatten en lachten en den fonkelenden cham
pagne dronken.
«Daar zit ze naast dien bleeken, ernstigen
heer met een bril.// Vrouw Heinemann wees
met de hand naar een hoek: //Ei ei, onze me-
n;ster C u r z o n deelde mede dat de for-
meele proclamatie van Kreta's autonomie
nu uitgevaardigd zal wordeD.
Turkije.
Ia het Turkseho leger ziet het er aller
treurigst nit. Zaterdag kwamen zés bat-
tsrjjen artillerie uit Konstantinopel aan,
doch de bespanningen ontbraken. De troe
pen aan de Grieksche grenzen hebben aan
alles gebrek, zoodat zjj stroopend, roovend
en plunderend langs de grens trekken.
Griekenland wordt overstroomd van vluch
telingen die het eiland Kreta hebben ver
laten. Deze menschen hebban aan alles
gebrek en worden door de Grieken onder
houden. Ean dames-comité maakt zich daar
mede zeer verdieustelgk. Honderden dames
hebben ook de Regeering aangeboden, uni
formen te naaien tea behoeve van het leger.
De Minister van Buitealandsche Zaken
heeft in de Grieksche Kamer van Afge
vaardigden de Nota der Mogendheden neer
gelegd, die een antwoord behelst op de
Nota van Griekenland. Hg heeft zich
voorbehouden mondeling mee te deelen
wat de Regearing meant bg dit antwoord
te moeten opmerkeD.
Eene zeer indrukwekkende plechtigheid
heeft dezer dagen plaats gehad in het dorp
Recco bg Genua.
Da pastoor GuiseppeZeresa, vierde
zjjn honderdsten geboortedag. Omringd door
zjjua neven en achterneven, droeg de eer
waardige priester de H. Mis op, eindigend
met een plechtig Te Deum. Bjj bet vertrek
uit de kerk, spande de bevolking der plaats
de paarden nit van het rjjt lig, waarin hg
zat, en reed hem naar de pastorie. De oude
priester, wien ieder de hand wilde bassen,
schreide heete tranen vau aandoening. Tal
rijke telegrammen van gelnkweneching
kwamen tot hem, waaronder een van kar
dinaal R a m p o 1e, uit naam van den Pan».
De Z. Ew. heer Z e r e s a, die zeer goed
gezond is en nog zonder bril leest, heeft
op bewonderenswaardige wgze de vermoeid
heid van den dag verdragen.
De President dar Vereenigde Staten M c
vrouw bloeit ah eene roos en zet een gezicht,
alsof ze het zuiverste geluk genoot daar mag
ik niet storen.//
«Wacht nog even,// Manon hield den adem
in, die heer met een bril, die met de Barones
praatte, was niemand anders dan Bruneck.//
Het geduld der beide vrouwen werd op eene
harde proef gesteld, het gesprek der Barones
met den Staatsanwalt was zoo spoedig niet ge
ëindigd en werd steeds zachter en vertrouwe
lijker. Zij klonken met hunne glazen, lachten
en dronken even vroolijk als de anderen.
„Zou dat de heer zijn, waarvan Jacques zegt
dat hij de Barones aanbidt en zjj met hem
dweept? Hij zou elke week dikwijls hierheen
komen, te voet en per rjjtuig, en veel belang
stellen in alles wat op Woltersdorf gebeurt
Juffrouw Ritter, heeft u ook den snellen blik
bespeurd, dien hij hierheen wierp?//
Manon was reeds achteruit gegaan, zij twij
felde dus, of Bruneck haar had gezien; en al
was zulks het geval, dan was het immers nog
lang niet zeker, dat hij haar had herkend.
«Nu neemt hij afscheid, ik zal me haasten!//
vrouw Heinemann snelde naar de plaats,
waar ze ie Barones had gezien, doch hoe hoog
steeg hare verbazing, toen ze eenen anderen
jongen man aan de zijde harer meesteres be
merkte, waarmede deze in een schertsend ge
sprek was gewikkeld.
'Wordt- vervolgd.)
