NIEUWE
HbagBlaó voor <5fl/ooró~en S£uió~£Collanó.
No. 2638
Woensdag 24 Maart 1897
22ste Jaargang
Vrijheid.
BÜITENLANÏÏT
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant.
Een bereikt doel.
JDuitschland.
België.
Frankrijk.
ÜRUNSCHECOimiT.
ABOWlTEMElTTSPBJja
Pei 8 maande» voor Haarlem. t 1,10
Voor de orerige plaatsen in Nederland fr p. p. 1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschjjnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BUBBAU: St. Janstraat Haarlem.
PBIJS DBB ADVEBTENTIBN,
Van 16 regels50 Cent*
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte,
AGITE MA HON AGITATE.
R e d a c t e u r-Uit g a v r, W. KüPPSRS.
i.
Het is een in 'toogloopend verschijnsel
van onzen tijd, dat de eene tegenstrijdig
heid aan de andere verbonden wordt. Nooit
waren de menschen dommer en kortzich-
tiger, en toch wordt alles in het werk ge
steld om de school tot het hoogste top
punt op te schroeven. Nooit werd er zooveel
gedaan om het ware geloof uit de harten
der menschen te rukken, en toch doet men
als gold het alleen de handhaving van den
godsdienst. Nooit kroop men slaafscher en
walgelijker voor den afgod der openbare
meening. en toch spreekt men allerwegen
van zelfstandigheid en laat de banier der
vrjjheid in den wind fladderen en waaien.
O vrijheid, wat wordt gij verkeerd be
grepen en misbruikt, zoodat juist diegenen,
die het hoogste opgeven van ude grootste
knechten en de ergste slaven zijn! Men
bazelt van eene vrjje K.rk in een vrijen
Staat, terwijl de Staat, zelf de slaaf van
zijne liberale partijen, de Kerk onder
voogdij stelt en het slavenjuk wil opleggen.
Bij deze algemeene begripsverwarring
wordt zelfs de welgezinde bedreigd door
het gevaar, van de vrijheid verkeerd te
begrijpen. Daarom willen wij het begrip
van vrijheid nader toelichtenen wijl het
licht des te meer te voorschijn treedt,
wanneer ook de schaduw zich vertoont,
zoo willen wij eerst de valsche vrijheid,
en vervolgens de ware vrijheid verklaren.
Hoe ernstig het onderwerp ook is, toch
willen wij met eene luimige anecdote be
ginnen, omdat zij ons onderwerp buiten
gewoon duidelijk maakt. Ten tijde van
den zoogenaamden vrijheidstrijd werd ook
aan den Rijn een vrijheidsboom geplant
Toen riep een Jood terecht uit: «'t Is
mooi! Wat beduidt een boom zonder
wortels en een hoed zonder hoofd
De wortel is het geloof en het hoofd
is het verstand; en omdat bij de meeste
vrijheidshelden èn het geloof èn het ver
stand ontbreken, daarom is de vrijheid,
welke zij verheerlijken en waarvoor zij
strijden, eene valsche vrijheid.
Zonder geloof, zonder godsdienst, zonder
christelijke grondbeginselen heeft de vrjj
heid geen vasten bodem, geen zekeren
grondslag, geen duurzamen wortel; en
evenals iemand, die zelf niet vaststaat,
FEUILLETON,
72.
Vervolg
Zonder tegenspreken volgde hij hear in het
kleine kamertje, welks meubileering slechts uit
een bed met tafel en stoel bestond. Hij stond
aan het venster, en leunde met het voorhoofd
tegen de ruiten en keek naar buiten, hoe het
regenwater door de dakgoot stroomde en met
groote stralen op de straat neerkwam. Hij was
zoo stil en bleek als het meisje, dat op den
rand van het bed gezeten was met de beide
handen voor haar gelaat.
O hoeveel smart, hoe onuitsprekelijk veel
pjjn hadden deze twee menschen elkander ge
daan!
De tijd vloog voorbij, de wijzer der klok
ging steeds vooruit, het eentonig gekletter van
den regen en het ruischen in de dakgoot ver
minderde, het dikke wolkengevaarte ver
deelde zich. De zon schoot hare gulden stra
len in het kamertje en verborg dan weer het
lachende gelaat achter de grauwe wolken.
De bleeke, ernstige man bleef roerloos
hij hoorde en zag niet, hoe beBeden lachende
stemmen weerklonken, hoe de dames met op
genomen japonnen en lichten tred over de blin
kende waterplassen sprongen en de plaats ver
lieten, hoe de kippen kakelend uit hare schuil,
plaatsen onder het koetshuis te voorsch jn kwa-
men en vol vreugde met de vleugels sloegen
een ander niet staande kan houden, zoo
kan iemand, die geen geloof bezit, onmo
gelijk anderen vrjj maken en tot de ware
vrijheid brengen.
De republikein Cromwell liet munten
slaau. Op deze munten stond aan de
eene zijde«God met ons,» en aan de
andere zijde «Vrijstaat Engeland.» Hier
mede spotte een spotboef, terwijl hij zeide
«Het is jammer, dat God en de republiek
op verschillende kanten staan.» Hij wilde
daarmede zeggen, dat deze vrijhei! onmo
gelijk veel waarde hebben kon, omdat
zij gescheiden was van God.
Lacordaire noemt de vrijheid zonder
geloot zeer terechtEen zeepbel, die glin
stert en uiteenspateen vuurwerk, dat
sist en ontploft.
Voor de vrijheid, wil zij duurzaam en
blijvend zijn, worden vereischt: bezadigd
heid, zelfbeheersching, reinheid van zeden,
karakter, moed. Maar deze deugden wor
den alleen geschonken door het geloof.
Waar geen geloof is, daar zijn ook deze
deugden niet te vinden, en aldus is de
vrijheid zonder geloof een hersenschim.
De valsche vrijheid heeft geene deugden,
maar slechts misdaden in haar gevolg.
Wij willen slechts eenige daarvan opnoe
men en in de geschiedenis aanwijzen.
Nemen wij den overmoed, dan vinden
we daarvan in de Fransche revolutie een
voorbeeld. De revolutiemannen riepen met
donderende, stemmen: «Hoort, de oude
aristocraat daarginds is weer aan het
brommenEn een generaal schreef toen
maals aan de Conventie«Gisteren viel
een twaalfponder op twee passen afstand
voor mij neder; de slaaf had eerbied voor
den vrijen man!»
Wanneer wij de onrechtvaardigheid
beschouwen, dan verschijnt zij bij de
liberalen in het helderste dagiicht. De
liberalen disschen steeds met dezelfde on
beschaamdheid de onbeschaamde leugen
op, als strijden zij voor de vrijheid en
voor het welzijn van het volk. Zij kennen
slechts eene vrijheid voor zich zeivenvan
eene vrijheid voor anderen willen zij niets
weten. Evenzoo verlangen zij vrijheid
van het woord, vrijheid in de pers, vrij
heid van geweten voor zieh zeiven maar
terzelfdertijd leggen zij aan degenen, die
hunne partij niet volgen, een dwangjuk
op of willen dit ten minste doen. Voor
waar, op hen past het woord: Zij willen
Jonge mannenstemmen hieven bij het vertrek
het heerlijke lied aan, //Wie heeft u, o prathtig
woud, gebouwd, zoo hoog daar boven?//
Het was tijd.
Manon stond op, en ging zachtjes tot den in
smartelijke gedachten verdiepten man, knielde
neder, omvatte zijne knieën eu smeekte met
hartverseheurende stem
//Vergeef vergiffenis!//
Bruneck sprong verschrikt opont
steld
//Vergeef" smeekte ze weer, en sloeg de treu
rige oogen tot hem op."
//Vergeven, dat ge mijn hart hebt gestolsn
zeide hij bitter, en toch trilde er iets in zijne
stem, als diepe, onuitsprekelijke droefheid. //Ik
was een dwaas, toen ik u vertrouwen schonk,
ofschoon ik wist, dat ik tot die menschen be
hoor, welke van eeuwigheid zijn voorbeschikt,
om een eenzaam leven te leiden. Voor dezer
kennis heb ik een hoogen prjjs betaald, bij God,
hij was te hoogveel hooger dan anderen
moeten betalen 1 Hij heeft mij tot een ellendigen
mensch gemaakt, wien het leven een last is
Ik heb u bemind, Manon, gelijk zelden eene
vrouw bemind wordt. Toen mijne moeder mij
door den dood werd ontrukt, gevoelde ik pas
hoezeer ik u heb bemind, want de smart over
het verlies dezer dierbare vrouw was eene zachte
ik zou bijna zeggen eene troostrijkeik
hoopte op een wederziende smart om u deed
me wanhopenTusschen ons beiden kan
geene vereeniging meer bestaan en toch
mijn arm trouw hart wilde u niet verlaten,
Als ik meende uw beeltenis te vuur en te
vrij zijn en kunnen niet rechtvaardig zijn
De vrijheids mannen tijdens de Fransche
revolutie mogen wjj gerust als lafhartigen
begroeten. Toen Bo naparte, beschermd
door zijne grenadiers, zich ternauwernood
voor de dolken ge vrij waard achtte, toen
riep hij uit: «Soldaten, kan ik op u reke
nen?» En de soldaten, antwoordde: «Ja,
ja Bonaparte hernam: «Ha,"dan wil
ik deze geestdrijvers eens wat wijzer ma
ken En aldus trokken zijne grenadiers
met gevelde bajonetten op naar 's Lands
vergaderzaal en de afgevaardigden spron
gen in hunne toga's uit het venster van
St. Cloud, hetwelk de Parijzenaars spottend
den waterval van St Cloud noemden.
Een gevolg van de valsche vrijheid is
ook de wreedheid, die zich duidelijk heeft
getoond tijden» de revolutie door bet ver
moorden van zoovele priesters en klooster
lingen, en die haar toppunt bereikt in het
beruchte woord: «Den laatsten koning moet
men met de ingewanden van den laatsten
priester verworgen.»
Evenals boven aan den vrijheidsboom
een hoed hangt zonder hoofd, zoo ontbreekt
aan de vrijheid zonder geloof, aan de val
sche vrijheid, het verstand. Het geloof
verlicht het verstand. Ontbreekt het ge
loof, dan is de mensch blind, dan doolt
hg met geblinddoekte oogen rond en komt
van de eene dwaasheid terecht bij de an
dere. Het gevolg van zulk eene vrjjheid
is onverstandig spreken en onverstandig
handelen, dwaze taal en dwaze daden.
De oude zwetser Garibaldi levert hier-
soor een schitterend bewijs. Zjjne brieven
en redevoeringen herinneren aan een dol
leman, aa* een waanzinnige. Grenst ook
de taal van ongeloovige woordvoerders niet
vaak aan waanzinnigheid Welk een onzin
kraamden immers de Fransche Com
munisten uit, toen zij riepen; «Laten de
Fransehen maar omkomen, als de vrijheid
slechts zegeviertEn soortgelijke dolle
manspraat is geleverd met de uitdruk
king, die historisch is: «Ja, ik zal mijn
hoofd bij de haren grijpen, het afsnijden,
het aan den dwingeland aanbieden en zeg
gen: «Ziedaar, o tjran, de handeling van
een vrij man!»
Het is duidelijk, dat aan zulke woorden
ook de daden beantwoordenen hij, die de
geschiedenis daaromtrent raadpleegt, krijgt,
hiervan de volkomenste opheldering. Niet
tevergeefs zegt het spreekwoord: «Spreek,
zwaard in mijn kart te hebben uitgeroeid, dan
verscheen het deq volgenden dag weer in al
zijne bekoorlijkheid voor mijnen geest ik
ontstelde bijna over de kracht van die onder
drukte liefde en mijne moeder!//
//Uwe moeder// stamelde Manon.
„Ze overleed koit nadat u N. verlaten had,
ze stierf met woorden van liefde en vergiffenis
voor u op de lippen ze heeft me bekend
dat ze tegen eene vereeniging was van ons bei
den en dat ze ons van elkander verwijde rd heelt
gehouden ik weet nu alles.//
„Wjj hebben te weinig gedaan, om uw ver
trouwen te verwerven, daartoe was ik wellicht
niet de geschikte persooD. Het wantrouwen
tegen anderen beeft me baatzuchtig gemaakt
maar ik heb leeren inzien en heb u reeds lang
vergiffenis geschonken Heeft u gehoord,
Manon, dat ik niet meer boos op u ben?// Hjj
boog zich dieper over hare knielende gestalte;
misschien vreesde hij, dat ze in onmacht zou
valleE, hij hoorde slechts haar strikken en
zag niets dan de krampachtige beweging harer
lippen.
Eene vreeselijke ontroering had zich van haar
meester gemaakt en nooit in zjjn leven zou hij
den blik vergeten, dien ze op zjjn gelaat sloeg.
Met een innigen druk greep ze zjjue hand en
bracht ze aan hare lippen.
Ontsteld tot in het diepste zijner ziel maakte
hij zieh los en ging met groote stappen door
het kleine vertrek; hij was verschrikkelijk bleek.
Op de trappen hoorde men stappen.
Slechts na herhaald kloppen, gaf Bruneck
het teekeu om binnen te komen.
opdat ik t leere kennen.» Alwie onver
standig spreekt, zal ook onverstandig hande
len. De Maistre zegt: Dwaze woorden
hebben onrijpe plannen, verkeerde maatre
gelen, onhandige bevelen, valsche oordeelen
en nadeelige handelingen ten gevolge.
Het Duitsche volk viert den honderdsten
geboortedag van den eersten keizer van
het opgestane Duitsche rjjk, Wilhelm
I, die, met behulp van krachtige mannen
en groote geesten, de vernedering van
vroeger jaren heeft begraven onder de
glorie van het heden.
Het was een heldenfiguur die Wil
helm I, die meermalen zjjn eigen mee
ning geweld moest aandoen om de raad
gevingen te volgen van zjjne groote
raadgevers wereldhistorische figuren
al druischten die dikwjjls ook in tegen
zjjn eigen menschelijk gevoelomdat hjj
steeds dat eene ideaal voor oogsn hiald;
Duitschland groot en machtig te zien.
Of de Duitschers gelukkig zjjn geworden T
Op deze vraag zullen wij geen beslist ant
woord geven.
De socialistische wethouder van het
openbare onderwijs te Seraing, citoyen
G o n y, werd onlangs aangehouden, omdat
hjj de schadevergoeding niet betaalde,
waartoe hjj door de Rechtbank voor eer-
rooverjj was veroordeeld. De socialisten
zien natuurljjk in den veroordeelden Ci
toyen een slachtoffer der verouderde bur-
gerljjke wetgeving en hebben een inschrjj-
ving geopend om het noodige geld bjjeea
te brengen. De inschrijving bracht slechts
een onbeduidend sommetje op. Gony
moet nu zelf betalen of zjjn eerrooverjj
met gevangenistraf boeten.
De rechter van instructie P o i 11 e-
v i n i'b naar Londen geweest en is van
daar teruggekeerd met verschillende be
wijsstukken, door den Panama-held, die
thans de verklikker speelt, hem toever
trouwd.
Het was de herbergier, die vragen kwsm, of
het den beiden behaagde in de gelagkamer te
komen, die door het vertrek der meeste gasten
bijna ledig was. Bruneck dankte en bevel,
dat bet rjjtuig voor de huisdeur zou rjjden.
Toen de waard zieh verwjjderd had, zeide
hij snel: //De koetsier zal u terugrjjden naar
Woltersdorf. Blijft u nog lang daar?»
«Neen ik heb mjjn ontslag gevraagd
en zal 't nu nog eens verzoeken.//
XVIII.
//Juffrouw Bitter, u wil met alle geweld
Woltersdorf verlaten? Mag ik niet weten waar
om? Zonder reden laat men eene betrekking
toch niet varen. Wist ik ze, missohien kon ik
u helpen. Hindert het u misschien, dat we
voorgisteren zonder u van de renbaan zijn weg
gereden? Mjjn hemel, u bleef immers bjjna
een uur weg, Jacques liep als een bezetene ach
ter u en kon u nergens vinden. De dames en
mjjne moeder, die bjj een ongelnk altjjd zeer
gejaagd is, dwongen mjj om zoo te zeggen tot
vertrekken; Bruneck bood zieh aan, voor u te
zorgen, hjj zou u in zjjn rjjtuig naar Wolters
dorf terugzenden, dat heeft hjj ook gedaan en
zjjne plichten als cavalier getrouw vervuld-
Wat wil u dan toch tigenljjk.//
'Woedt vervolgd.)
