No. 2670. Maandag 3 Mei 897 22ste Jaargang ïïagBlaó voor %3fioorè* on 3/uió*<Xollanó De Griekseh-Turksche oorlog en de plicht van Europa. i BUITENLAND BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. 7 V Het verlaten kind, Engeland. Griekenland. Amerika. Rusland. De oorlog in het Oosten. lil HUW ABONNEMENTS PRIJS Per 3 maanden voor Haarlemf 1,10 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40 Voor het buitenland 2,80 Afzonderlijke nummers 0,03 Dit blad verschynt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. PRIJS DER ADVERTENTIE». Van 16 regels. Elke regel meer Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. 50 Gents. AOITE MA NON AGITATE Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Con taat. •v* Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale Publicité Etrangèr G L. DA UBE Co. JOHN., F.JONESSucc., Pa~zs 31 bis Faubourg Montmartrt De oorlog, welke sedert ette'yke dagen feiteljjk tusschen Griekenland en Turkije is uitgebroken, trekt in hooge mate de aandacht van geheel de beschaafde we reld en van Europa in 't bijzonder. En wjj bedoelen hiermede niet uitsluiteud en in de eers'e plaats de aandacht met welke de diplomatie de krijgsbewegingen in het Oosten volgt; wp^denken hierbij [niet in de eerste plaats aan de gevolgen, welke deze krijg kan na zich sleepen, noch aan een algemeenen Europeeschen oorlog die, naar men beweert, uit dezen strjjd zou kunnen voortvloeien want wij geloo- ven daar niet aan, maar wij bedoelen vooral de aandacht waarmede de Chris telijke naties in 't algemeen, de blikken gevestigd houden op hetgeen in het Oos ten voorvalt. En dan meenen .mij niet te veel te zeggen, wanneer Wij beweren dat de algemeene sympathie niet naar de Turken maar wel naar de Grieken gaat, dat de algemeene wenschen niet de zegepraal van de Halve Maan, maar wel die van het Kruis zjjn, al troont dat kruis dan ook [J boven niet-katholieke tempels, 't Geldt hier toch een strijd van 't Christendom tegen het Mahomedanisme, van de beschaving tegen de barbaarsch beid, van de vrijheid tegen de tirannie, van de menschelijkheid tegen de uitge- zochtste wreedheid en het gruwelijkste fanatisme. En de kwestie aldus bepaald zjjnde, vragen wjj: welke is de plicht van Europa ten aanzien van de beide oorlogvoerende partijen Nogmaals: met deze vraag te stellen, hebben wij niet het oog op de diploma tie, maar op de volken. De diplomatie, wjj weten het en de geschiedenis van alle eeuwen leert het ons, kent a leen eigenbelang, eerzucht, opportunismemaar geen recht, geen eerlijkheid. Zagen wjj in de 16e eeuw, toen de Halve Maan nog altjjd een dreigend gevaar voor Eu ropa was, niet beurtelings den Fransehen Koning Frans 1 en den Duitschen Keizer Karei V, hulp zoeken en bondgenoot schap sluiten met den Sultan om hun wederkeerigen vjjand afbreuk te doen, en is het niet aan dien naijver tusschen Frankrjjk en Duitschland, aan de eerzucht der vorsten te wjjten dat de hervorming, met geheel zijn Ireurigen Dasleep, vasten voet kon zetten en Europa gedurende eeuwea met burgerbloed drenken? Neen, op de diplomatie kan men niet rekenen, maar aan de volken, aan de naties, die thans aan het despotisme ontwassen zjjn, komt de plicht en de eer toe hun stem te doen hooren ten voordeele van de Grieken, voor wie alle sympathiën ?jjn. Eu die plicht wordt te dringender, daar de algemeene opinie maar al te zeer op het dwaalspoor wordt gebracht door een zijdige en partjjzuchtige berichten en de diplomatie maar al te veel onder den in vloed staat van geheime machten, die het zaak is te doen kennen. FEUILLETON door L. e. O. 31. De dienaar was zoo verstandig de woorden wat te verzachten, anders zoude de freule in haar fierheid gekwetst, hem zeker niet ontvan gen hebben, hetgeen zjj nu wel deed. In een houding van trotsch zelfbewustzijn, die bjj aan het tconeel dankte, trad de direc teur binnen. De freule ontving hem beleefd en wachtte, wat hjj te zeggen had. Zij keek hem nu eerst recht in het gelaat, maar al had zjj hem ook langer aangezien, zij zoude toch niet ingestemd hebben met zjjne bewering die haar neef haar had medegedeeld, want zjj her kende dien man werkeljjk niet. //Kent freule van Sprangen mjj werkeljjk niet meer?» begon hjj. Zjj werd getroffen; nogmaals keek zjj hem onderzoekend aan een vermoeden kwam bjj haar op. «O, gjj herkent mjj wel, maar gjj wilt mij verloochenen!// ging hjj voort, //Welnu! ik verlang ook niets van u, freule, dan dat gjj mjj helpt mjjn recht te verkrjjgen, mijn recht als vader! Gjj zjjt waarschijnlijk de eenige, die dat kunt!// //Wat bedoelt gjj?// riep de freule. //Ik ver sta u niet.// //Hoe, gjj zoudt niet weten, wat ik bedoel?// antwoordde hjj. //Als gjj het meisje, daar ginds op den molen, slechts eens gezien had, zoudt Men zeide, en alle groote bl den her haalden het als om strijd, dat de oorlog tusschen Griekenland en Turkjje tot eiken prijs moest belet worden, omdat daaruit een algemeene Europeesche oorlog koD voortvloeienen de Europeesche Mogend heden zonden hare vloten in de Grieksche wateren en hare kanonnen bombardeerden het kamp der opgestane Kretensers en deden het Christenbloed stroomen, ten voordeele en ten pleiziere der Turken. Maar wie zeiden dat, wie voorspelden dien algemeenen Europeeschen oorlog? Waren het de kabinetten der Mogend heden? Geenszins! De kabinetten zijn over het algemeen spaarzaam met hunne openbaringen. Het waren de groote bladen, het waren de telegraphische agent schappen, die door hunne pessimistische artikelen, door de mededeelingen van zoogenaamde interviews met staatslieden, het algemeen alarm bliezen. Maar heeft men zich wel eens de moeite gegeven te onderzoeken door wie die alarmeereude berichten werden geinspireerd en waarom Zou men hier niet kunnen zeggencher- chez V intérétvorsch uit wie er belang bij heeft, evenals men bjj zoo menige misdaad zegt: cherchez la femme. Wij meenen dat de vrees voor eene groote daling in de Turksche fondsen, voo r een n:et betalen der coupons, voor eene ge- heele uitputting van de reeds zoo berooide Turksche schatkist, hier grooter gewicht in de schaal heeft gelegd, dan wat dan ook. De Beurs beheerscht de wereld meer dan de pers, die, 't is in de laatste jaren maar al te duidelijk gebleken voor wie het nog niet mochten weten, al te vaak beheerscht en omgekocht wordt door de Beurs, door de geldmannen. En ter wille van dat goud, achter de kluisdeuren van de Rotschild's, de Ephrusi's en hoe de verdere geldjoden ook mogen heeten, verborgen, liet men de Katholieke Arme niërs bjj tienduizenden martelen en slach ten, liet men kerken, dorpen, steden, geheele landstreken verwoesten en in asch leggen, liet men toe, dat de Christenen gedwongen werden het Kruis te verzaken en de Flalve-Maan te volgen. Een paar uitdrukkingen in katholieke Nederlandsche bladen hebben ons bitter getroffen. In een dezer bladen lazen wij, nadat het vermeld had, dat de oorlog was ver klaard: «ofschoon onze sympathie niet voor de Tuiken is, kunnen wjj evenmiu Griekenland goedkeuren, Griekenland heeft evenmin recht op Kreta, als Italië op Rome.» Zonderlinge redeneering voorwaar! Mar r eilieve: hadden de kruisvaarders recht op Jerusalem? Moeten wjj dan een God fried van Bouillon, een Boudewjjn van Vlaanderen, een Willem van Hol- laud veroordeelen en een blaam werpen op de Pausen, die met hun invloed, met de kracht en de macht van hun woord tot de Kruistochten aanspoorden en de Christenvolken en vorsten uitnoodigden het Heilig Land te ontrukken aan de macht der Halve Maan. Was niet Je rusalem reeds meer dan twee eeuwen gjj dan niet kunnen zweren, dat zjj het kind is van Amona, mjjne vrouw, dat zjj mijn kind is? Js, freule van Sprangen, gjj weet bet en ik sta bier voor u als de vader, die zjj a kind terugeisebt Gjj weet bet reeds, ik ban Selmar!// //Selmar, ter wille Gods, laat het verleden rustenriep nu Celestine in hevige ontroe ring. //Tracht niet het arme kind, dat niets weet van zijn treurig lot in zjjn vreedzaam en gelukkig leven te storen ei uit de veilige haven te lokken, gelj|k gjj eens hare moeder doedt 1 //Ja, dat beb ik gedaan,// riep hjj met spot tende kalmte. //De hooggeboren, adelljjke jonk vrouw, wie het heete bloed harer moeder, de danseres, door de aderen stroomde, liet zich door den tooneelspeler bepraten, kwam af van haar trotschen burg en volgde hem in de wjjde wereld. Dat gebeurt wel me r. Jammer was het, dat zjj later spijt kreeg van hare daaddat kwam door het zwaarmoedige ka rakter van haar hoogedelen vader en na eenige jaren van een zeer interessant en zwer vend leven met haar laatste, nog levende kind van mjj wegging. Armida had ik het kind genoemd en de schoonste verwachtingen had ik v#n haar gekoesterd, wanneer zij eens de schoonheid harer moeder zoude bezitten. Dat is nu gebeurd en ik vorder mijn kind terug. Tracht mjj niet te ontwijken, ik laat mjj niet afwjjzen. Het vaderljjk gevoel heeft in mijn hart gesproken!" //Ontheilig den vadernaam niet!// riep Ce- leitine. //Gjj kent geen vaderlielde slechts luim en eigenbaat. Ik bezweer u, doe geen enkelen °nder de heerschappij der Tuiken, toen de laatste Kruistochten plaats hadden Maar de Heilige Plaatsen, hel Graf der Verlossers! zal men ons zeggen. Vergeet niet dat wij de Kruistochten toe juichen; edoch die verovering van de Heilige Plaatsen kan niet anders geschieden dan door aan de Turken te ontrukken wat zij door het zwaard veroverd hadden en door een bezit van twee eeuwen hun eigendom was geworden. En had Kreta het recht om tegen de onderdrukkers op te staan, ja of neen Zijn er geen gevallen waarin het een volk vrij staat in opstand te komen tegen zijne onderdrukkers? Wy zullen deze vraag hier slechts aanstippen, duar de beantwoording er van ons te ver zou voeren. Maar ons dunkt, dat er een hemelsbreed verschil bestaat tusschen de inmenging van Griekenland in de aange legenheden van Kreta en de berooving van de Kerkelyke Staten door Piemont, immers dezen stonden onder eene goede Christelijke Regeering, onder de heerschap pij des Pausen en verlangden niet naar eene veiandering van bestuur. Ook hier treden wij in geen verdere uitwijdingen, wij stippen slechts aan. De andere uitdrukking, die ons pijn lijk aandeed, lazen wij, naar aanleiding van de oproeping om vrijwilligers en de aanvraag om gelden voor hun onderhoud ten behoeve van Griekenland. Er werd afgeraden gehoor te geven aan dien op roep, omdat er in Griekenland geen Ka tholieke belangen op het spel staan. Al breken wij hier geen lans voor het aan werven van vrijwilligers ten behoeve van het Grieksche leger, zijn wij toch over tuigd dat die oproep niet afgekeurd be hoeft te worden, de waarschuwing had achterwege kunnen blijven. Zij kon geen nut stichten. Dat er geen Katholieke belangen in 't spel zijn, kunnen wij niet toegeven. Recht streeks misschien niet, maar onrechtstreeks we'. In elk geval zijn er Christelijke be langen en belangen van menschlievend- heid en menschelijkheid in 't spelin elk geval hebben wij hier te kiezen tusschen Christenen en Turken en dan kan onze keuze niet twijfelachtig zjjn even min als lijdelijk toezien raadzaam is, te meer daar wij den opstand van Kreta als een reehtmatigen en gerechtvaardig den beschouwen. Dit is zeker, de plicht der Europeesche volken is deze: zooveel als mogeljjk is op de Regeeringen invloed uitoefenen opdat aan de Turksche barbaarschheid paal en perken worde gesteld. Het delenda Carthago van den ouden Cato moest ook de leuze zijn van allen d e eenigen in vloed op de Regeeringen kunnen uitoefe nen. Nederland's invloed op de Europee sche zaken is te gering dan dat het eenig gewicht iD de schaal der diplomatie kan leggen; maar wij kunnen toch onze stem doen klinken, en in de eerste plaats is het zaak d»t wij ons niet op het dwaal spoor laten brengen door berichten en nieuwtjes, al komen zij ook van de meest geaccrediteerde agentschappenwant men stap, die dat arme meisje ongelukkig maken kan.// Dan, als berouwde zij, die halve bekentenis te hebben gedaan, ging zjj voort//Want, denktgjj, dat de toevallige gelijkenis, die ook mjj opgevallen is, als bewijs kan gelden voor de echtheid van uw vaderschap, welk bewijs toch zal gevorderd worden, alvorens men u het kind zai afstaan?» //Zeker niet!// viel hij haar in de rede. //maar ik zal mij op u beroepen, freule, en gij zult niet loochenen, op gevaar van een mein ed te doen. Geloof maar, zooveel menschenkennis heb ik opgedaan op mijne zwerftochten, dat ik ik u te doorschouwen weet, dat gjj mjj in uw hart het vaderreebt niet strjjdig maakt. Vader liefde moiogt gij mjj ontzeggen,// ging hjj hef tiger voort, //eigenbelang moogt gjj het noemen, maar mjjn kind zal zjjn vader volgen, zal zjjn beroep kiezen, misschien maakt zjj mij rjjk.// De freule keerde zich van hem weg. Er trad eene pauze in. //Ik heb hier geene beslissing te nemen,// zeide zjj dan en zag hem niet aan, //en behoef ik geene openbarenheid te vreezen. Doe, wat gij meent, dat recht is; ik kan het niet beletten indien uw eigen hart u niet zegt, wat gjj hier goed te maken en te herstellen hebt en dat uw weg tot nieuwe ongelukken leidt. Reken er echter op, dat het niet aan enkele ophel deringen zal ontbreken, die uw eigen per soon betreffen, berichten, uit Amerika!// Hij keek verwonderd op. //Amerika?" her haalde hij met een glimlachje «/dat een scherpe hoorder als gedwongen zou erkend hebben. //Heelt de fabel van Amerika, die ik dertig jaar geleden liet uitstrooien om aan mjjne vervolgers kan er zeker van zijn en enkele be- j wijzen er van hebben wij reeds gezien dat alles zal aangewend worden om Turkije te redden, ten koste van Griekenland en Kreta. Delendum Byzantium De minister Harcourt heeft eenige ger5ststellende verklaringen gegeven in zake het zenden vau troepen en oorlogs werktuigen naar Zuid-Afrika. De Regeering, zei de minister, zou vij andelijkheden met de Transvaal ook als een ramp voor haar party beschouwen, maar hjj deed uitkomen dat de Transvaal zich niet op te billjjke wijze heeft ge wapend, althans indien dat voor gewone defensieve doeleinden zou moeten strekken. Koning George heelt, om eens revo lutie te voorkomen, de leiders der oppo sitie het bestuur des lands in handen gege ven. De ministerieële crisis is door de op positie uitgelokt en de minister Deli- annis verklaarde aan een redacteur van de Asti dat de Koning hem ontvangen had maar hjj geweigerd had Z. M. met de vorming van een nieuw kabinet te helpen, niet omdat hij zoo gaarne het bewind hield zooa's bij het thans had, maar omdat zijn stappen verkeerd zouden worden uitgelegd en zijn eigenliefde was gekwetst. De Koning zal den minister Deliannis zjjn ontslag geven als hij het niet neemt, om rede het nieuwe kabinet een coalitie is tusschen Tri oepisten en Rallisten. De Amerikaansche bladen deelen een geval mede, waarin het vrouwenstem recht zich heeft doea gelden, door eene versmade liefde. De heer Benjamin Short was een der meest bevoorrechte candidaten voor de burgemeestersbetrek king in Kansas. Ofschoon bjj de meeste kans scheen te hebben, bleek toch, toen de stemmen geteld werden, dat hij een volkomen neerlaag had geleden. Hjj zelf en ook de talrijke vrienden, die hjj in de stad had, waren even teleurgesteld als verbaasd over dien onverwachten uitslag, Men deed onderzoek, - en zie, er zat eene vrouw achter. De heer Short was twaalf jaar lang verloofd geweest met eene onderwjjzeres. In November van het vorige jaar verbrak bjj zonder eenige reden zjjn betrekking met het meisje en trouwde met eene rjjke weduwe. De versmade bruid, die te fier *vas om den ongetrouwe ter verantwoor ding te roepen, wachtte nu eene gelegen heid af om zich te wreken. En deze gelegenheid kwam, toen de heer Short, door zjjn rijkdom spoedig tot aanzien geklommen, mededong naar de burge meestersbetrekking. Daar in Kansas ook de vrouwen stemgerechtigd zjjn, gelukte t der tameljjk bekende onderwjjzeres te ontkomen, zooveel geloof gevonden, dat zjj heden ten dage nog bestaat? Ik ben nooit in Amerika geweest »En wat gij zelf in het huis van den heer Stonefield en op andere plaatsen van uwe eige ne geschiedenis verteld hebt zeide Celestine en keerde haar vertoornd gelaat naar zjjn kant. Haar lier en streng o->g keek hem aan met vasten blik. Hjj verschoot van kleur, al was zijn gel»at met verf bestreken. Op zulk een aanval was hjj niet voorbereid. //Ik ben ter neder geworpen, de stoot was een meesterstoot. Maar al ben ik ook in Amerika geweest en al heb ik daar ook heel wat verdrietelijkheden doorstaan met een brandmerk geteekend ben ik toch nier terug gekeerd en ik tart u uit, u freule van Spran gen, op te treden als aanklaagster tegen de theaterdirecteur Hoogschild-alias Sellinger-alias Selmar, wanneer hg zjjn dochter zal opvorde ren, zjjn dochter Armida, geboren uit zjjn wet tig huweljjk met gravin Amona van Eversberg, dochter van graaf Paul van Eversberg en Laura Tamboretti, solodanseres aan den Kiimthnerthor- schouwburg te Weenen. //Ga heen, Selmar,// zeide Celestine bevende, //ik ben het aan mjj zelve verplicht u niet lan ger te woord te staan.» //Uw dienaar, freu'e,// antwoordde hij. //Ik had wel is waar, gedacht; dat gjj de zaak in ile hand zoudt nemen dat gjj mjjne dochter op voorzichtige wjjze het geheim harer geboorte zoudt ontsluieren en den band, door een waan- zinige verscheurd, weder zoudt aanknoopeu; maar gjj versmaadt die heerljjke taak zonder groote moeite om de meerderheid der vrouwelijke bevolking voor zich te winnen. De dames waren verontwaardigd over de ontrouw van Short en stemden eenparig voor zjjn mededinger Verder gelukte het den meesten vrouwen en meisjes haar mannen en verloofden en broeders over te halen ook tegen Short te stemmen, en zoo werd deze met eene groote meerderheid geslagen, doordat een onbemiddeld meisje zich wilde wreken op den rjjken man. De Keizer van Oostenrjjk en de Kei - zer van Rusland hebben te St. Peters - burg eene wapenschouwing gehouden. De troepen werden gecommandeerd door Grootvorst WladimirAlexandrowitsj en Keizer Frans Jozef liet daarna zijn regiment Russische grenadiers voor den Czaar de revue passeeren. Een cavalerie- xharge vormde het besluit van de wapen schouwing. Na deze militaire vertooning was er diner ten Paleize en gala-voorstelling in den Maria-Schouwburg. De Russische en Oostenrjjksche Minis ters hebben gezamenljjk gedejeuneerd en Keizer Frans Jozef nam des anderen daags nog deel aan een feestmaal, Z. M. aangeboden door de Keizerin-weduwe. Er is ook iets gedaan aan politiek. De Czaar heeft den Oostenrjjkschen minis ter Graaf Goluchowski ontvangen. Ook hadden de Oostenrjjksche en Rus sische ministers van buitenlandsche zaken samen een langdurig onderhoud. Door den oorlog die thans gevoerd wordt tusschen Grieken en Turken, krijgt, de diplo matie der Groote Europeesche Mogendheden loon naar werk. De Turksche machthebbers, wier moed door de herhaalde overwinningen van hun leger is gestegen, hebben natuurljjk alle hervormingen in het Turksche Rjjk door dwang der Mogend heden aan de orde gebracht, geschrapt van het program. //Wat verbeelden die Europeanen zich wel?» zeggen de Turken. „Denken zij dat wjj ons nu nog naar hun wil zullen schikken, nu wjj juist hebben getoond dat wjj nog eene k -achtige natie zijn, en in 't bezit van een leger waarmee niet te spotten valt? Van die consessieën aan do Kretensers kan nu natuurljjk niets komen, en het hervormingsplan dat_ons is opgedrageo, laten wij rusten. De Sultan heeft volkomen geljjk als hjj voor den knoeiboel van bet Europeesche Concert nu in 't geheel geen eerbied mser heeft, de Groote Mogendheden hebben 't er naar ge maakt. De Groote Mogendheilen hebben de Armeen- sc'ie gruwelen niet krachtdadig belet, zjj heb ben groot vertoon gemaakt met hun oorlogs vloten zonder iets uit te voeren, zjj hebben duizenden christenen laten vermoorden, de allerschaudeljjkste daden laten plegen. Zij heb ben den tegenwoordigen toestand in het leven geroepen. Duitschland en Rnsland en Oosten rjjk Hongarije, die de Grieken hebben gedwars boomd, en Italië en Frankrjjk, die zich aan de lijn hebben laten nemen, en Groot-Brittanië dat zonder krachtig verzet zjjn verstan tige voor stellen van de baan heeft laten schuiven, en gij zoudt mjj liever in de gevangenis een rust plaats bezorgen. ook goed 1 Ik zal mjj zelf weten te helpen Hjj wachtte nog een oogenblik, of zjj hem antwoordde zoudezjj trad naar den hoek der kamer en trok aan het schelkoord. Selmar laeh- te bitter en scherp. //Alles reeds gezien 1 zegt Ben Alciba. //Ik heb de eer freule, Nog acht dagen zal ik wachten, of er eenige verandering mocht komen in uwe meening, mijn kind lo >pt niet weg Hjj maakte eene buiging en ver liet de kamer, juist toen de dienaar binnentrad om het bevel zjjner meesteres te ontvangen. Laat dien heer uit, zeide zij en sloot zich op in hare kamer om tot bezinning te komen. Bjj dit vreemde, onverwacht tooneel was hare kalmte geheel verloren gegaan. Maar tevergeefs trachtte zjj die te herwinnen, tevergeefs riep zjj alles op, wat haar wapenen konden. Zjj was aan de grens gekomen, Waar de kracht van elke vrouw hoe sterk en verstandig zij ook moge zjjn, te kort schiet, waar zjj den bjjsland en de hulp van den man behoeft, en wien had Celestine, die eenzaam en afgezonderd had geleefd en zich nooit meer dan hoogstnoodzakelijk aan iemand had toevertrouwd, anders dan haar neef, aan wien zjj, nu deze man, wien niets meer heilig was, dreigde, allee kon en moest ontdekken. Hjj was een man geworden en de humor, die hem bjj was gebleven, was klare, krachtige wjjn geworden, die hem vaak als wapen diende tegen zjjne tegenstanders. Wordt vervolgd).

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1897 | | pagina 1