No. 2676. Maandag 40 Mei 4 897 22ste Jaargang ÏÏ)ag6laö voor &Sooró* on Zuió-óCollanó aoitb ma non agitate. Tegen het liberalisme. BUITENLAND. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. Het verlaten kind, Frankrijk. i Oostenrij k-Hongarij e Transvaal. DuitscMand. De ramp te Parijs. IR t VI. ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem.1 1,10 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40 Voor het buitenland 2,80 Afzonderlijke nummers 0,03 Pit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. MNT5ENDR4Ï PRIJS DER ADVERTENTIEN. Van 1G regels. 50 Cent». Elke regel meer71/,» Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Con tant. j Hooj dag enten voor het Buitenland: Compagnie Générale Publicité Etrangère G L. DA UBE 8f Co. JOHNF. JONES Succ., Pa"is 3\bis Faubourg Montmartre, 't Is merkwaardig, hoeveel moeite de liberalen zich getroosten om de beschul digingen, welke in deze dagen terecht tegen hun beheer worden ingebracht, te weerleggen. Telkens vindt men in hunne persorganen reeksen van beloften voor de toekomst en niet minder lange opsom mingen van al hetgeen reeds door hen werd gedaan. Een dier b'aden heeft zelfs een vaste rubriek, waarin dagelijks een of ander wordt vermeld van hetgeen de liberale party sinds 1848 deed. Waartoe dat alles dient, weet een ieder. Men wil vóór de verkiezingen in de vol gende maand de openbare meening be werken en wel in dien geest, dat het li beralisme boven alle andere staatkundige richtingen de voorkeur verdient. Geen enkele andere party heeft volgens die bladen zulk een schitterend verleden en geen andere richting belooft zooveel voor de toekomst, 't Is maar jammer, dat het Nederlandsche volk zoo verblind en ver doofd is, dat die zegeningen van het libe ralisme telkens en telkens weder luide moeten verkondigd worden en dat voort durend maar gewezen moet worden op het groote gevaar, waarin ons vaderland zou verkeeren, wanneer de liberalen by de aanstaande algemeene verkiezingen eens niet de overwinning behaalden Maar zou het Nederlandsche volk wel zoo doof en blind wezen als de liberalen onderstellen Ja, zy spreken voortdurend van het «denkend» deel, der^natie, als zy aan zich zeiven denken, maar dat niet- denkend deel, zou het wel zoo dom we zen, als de liberalen beweren? Deze vragen zou men kunnen'stellen, indien men niet op de hoogte was van de staatkundige geschiedenis der jongste tientallen van jaren. Maar wie er slechts iets van weet, zal ons toestemmen, dat al die liberale grootspraak volstrekt geen grond bezit. De niet-liberalen zijn vol strekt niet doof en blind, maar integen deel tot hunne overtuiging gekomen, óm dat zjj hebben Jeeren inzien, dat het li berale beginsel slechts gevormd wordt door een reeks groote woorden zonder klank of zin, berustend op vage theorieën en onbewezen waarheden. Het zoogenaamde niot-denkende deel der natie heeft juist blijken gegeven'van doorzicht en verstand door zich te ont trekken aan de liberale voogdij en zelf standig optredend d Staat en maatschappij op andere grondslagen te willen optrek ken dan door het liberalisme is geschied En omdat nu de kiezers worden ge waarschuwd tegen dat liberalisme, omdat door anderen en ook door ons gewezen wordt op hetgeen door de liberalen is verzuimd en op hetgeen zy niet hadden moeten doen, daarom ontbrandt thans in de liberale pers een hevige strijd tegen allen, die zich keeren tegen de «vrijzin nige» leer en haar aanhangers. Niets is natuurlijker; maar dan is het ook iets vanzelf sprekends, dat wij van FE V JLLETON 37 door L. e. O. Vervolg en Slot.) "Ik beklaag u," antwoordde Frits en dat was hem ernst, toen bij den ouden man, een toonbeeld van een boos geweten en van afmat ting in elkander gedoken, voor zich zag zitten. De toon, waarop kjj sprak, scheen een won derbaren invloed uit te oefenen op den ter nedergeslagenezoo had misschien nooit iemand tot hem gesproken Hij verloor het laalste sprankje zjjner ze'fbeheersehing, Tranen stroomden uit zijne oogen, en toch had bij willen vloeken; hjj kon zich niet langer helpen, hjj weende als e:n kind. Frits liet hem zjjn gang gaan; hij voelde medeljjden, maar toch boezemde dat gezicht hem walging en afkeer in. Toen Selmar weder eenigszins tot kalmte kwam, nam de jonge man weder het woord. "Wjj zullen het verleden voor eeuwig laten ruiten met de plechtige beloften ze nimmer meer aan te roeren, van mijne zijde maar ook van de uwe 1 Gjj stond op het punt een recht op te eischen, dat slechts onheil zoude gebracht hebben over uwe onschuldige dochter: dat recht behoort tot het verledens en bljjfc met haar, voor het oogenblik tenminste, begra ven. Dat is mjjn verzoek aan u!" "Mijn kind," stamelde Selmar. //De tijd kan komen, waarop gjj haar kunt terugzien als alles zich schikt en voegt, geljjk ik ket wcnsch. Ik zal met u in verbin- onzen kant blijven voortgaan met de kie zers, oude en nieuwe, te waarschuwen voor de lokstemmen der liberalen. Met vreugde begroeten wij het daarom, dat zich van onze zijde mannen bereid hebben betoond om door middel van hun machtig woord de Katholieken op te wek ken tot den strijd tegen het liberalisme. Ondanks de verdachtmaking van liberalen kant mogen zij blijven strijden voor de goede zaak. Dan bestaat tenminste de kans, dat de uitslag der aanstaande ver kiezingen ons vaderland weder een «Chris telijke regeering» zal scheuken, gelyk door Dr. Schaepman te Utrecht en door mr. Kolkkman op eene ver gadering dei- Katholieke kiesverenigin gen in de residentie werd gezegd. Onder de mannen van het woord, die door kernachtige taal hun toehoorders weten te ontgloeien, behoort de zeer eer waarde pater Ermann. De toespraak, die hij in bovenbedoelde vergadering te 's Gravenhage hield, werd dan ook door daverende bravo's uit de talrijke menigte gevolgd, maar is in de liberale pers het onderwerp geweest van buitengewoon hatelijke aanmerkingen. De Katholieken behoeven zich daar wel niet veel van aan te trekken, maar toch verdient het de aandacht, hoe er door de liberalen voort durend gewerkt wordt om toch maar verdeeldheid te zaaien, ten einde de krach ten van hun tegenstanders te breken. Daarom meenen wij allen, die het met bo - vengenoemde woordvoerders eens zijn, dat de liberalen het huisgezin en met het huisgezin de grondslagen van het vaderland onder mijnen, te moeten opwekken om toch eensgezind op te treden bij de verkie zingen, indien daardoor in eenig district een liberaal lid kan worden geweerd. De Katholieken mogen niet medewerken aan het kiezen van een liberaal, ook al doet deze zich gematigd voor en schijnt hot, alsof de aanbevolen liberaal zulk een groote vyand niet is van den godsdienst. Men vergete niet, dat het de liberalen zijn, die den tegenwoordigen toestand op politiek ea maatschappelijk gebied in ons vaderland hebben te voorschijn ge roepen. Het is hun schuld, dat nog zooveel reden tot ontevredenheid moet bestaan en dat door alle staatkundige partijen op elk gebied naar verbetering wordt verlangd. De uitvoerige staatkundige program ma's, door elke politieke richting opgesteld, zjjn het beste bewjjs voor de verkeerde verhoudingen, die overal zijn waar te nemen. Met geen enkel deel onzer Staatshuis houding kan door een der politieke parr tijen volkomen worden ingestemd. De algemeene opinie is, dat de nieuwe Kamer en de ni-uwe Regeering een reuzenarbeid hebben te aanvaarden, daar overal ver andering en verbetering noolzakelijk zijn. Zou het dan niet mis dadig wezen, wanneer men medehielp om een liberaal te kiezen en daardoor opnieuw het optre den van een liberaal Bewind mogelijk hielp maken? Zeer zeker moeten wij strijden tegen de liberalen uit go dsdienstig ding bljjrea er kunnen ni»atr<gelen getrof fen worden, dat, als uwe tegenwoordige pos tie u te lastig wordt "Lnat mij nu met ruit,» onderbrak hem Selmar, «ik ben nu niet in staat met u alles te bespreken Gij overvalt mij, gij maakt gebruik van uwe macht over mij. O, wist gij eens, hoe het o" geluk mij vervolgd heeft, sedert de vrouw,/ hij strekte zijne hand uit naar de stad,//als een looden kogel aan mijn bestaan, tot dien tjjd zoo licht en gelukkig, heeft ge hangen Hoe wjj ons ellendig bestaan in de wereld van de eene plaats naar de andere hebben voortgesleept, hoe wjj honger en dorst hebben geleden en door honderdlei kunstgrepen ons treurig leven weder voor een paar dagen wisten te verlengen, totdat zij eindelijk door waanzin bevangen met ons laatste kind van mij vluchtte en ik, als van een drukkenden last bevrjjd, naar Amerika spoedde, om daar van allerlei zwendelsrjj te leven, geljjk zoo velen doen en als misdadiger, als dief en moordenaar te eindigen! H jj stortte bij deze woorden als levenloos neder. Zijn stem had steeds sterker geklonken, tot hij eensklaps in wilden angst de laatste gruweljjke zelfbeschul diging bjjna schreeuwend uitstiet en toen als vernietigd nederzork. Frits kwam en deed zjjn best ona hem weder bjj te brengen. Dii gelukte hem. Hij sprak tot hem, stelde hem gerust en bracht het zoover, dat bjj hem kon terug geleiden naar de stad. Van zjjn voornemen was geen sprake meer, bjj zeide onderweg geen woord. Bjj de poort der stad kreeg hij zjjn tegenwoordigheid van geest weder terug. "Ik dank u," zeide hjj, //morgen zal ik bete oogpunt, uit vaderlandsliefde en uit liefde voor het Huis van Oranje. Ons Staatsbestuur en onze wetgeving zijn doortrokken van den libeialen geest en het is dus ook in liberalen zin, dat onze landswetten worden toegepast en uitgevoerd. Dit kau in eene volgende parlementaire periode anders worden, ten minste de grondslagen voor doeltreffende verbetering worden gelegd. Iu plaats van den liberalen geest moet men kun nen spreken van den Ckristelijken geest, in welke hier te lande wordt ge regeerd. Dan zullen wel niet dadelijk in elk opzicht gewenschte toestanden worden geschapen, maar toch wordt dan de weg bewandeld, waarop in ons land duurzame pacificatie op ieder gebied kan worden verkregen. Men bedenke dus wel, dat de aanstaande verkieziugstrijd gaat tegen het liberalisme en de daarmede verwante richtingen, ra dicalisme en socialisme. Geen overwegin gen van anderen aard dan die ontleend aan het katholiek standpunt mogen in vloed oefenen op de stem, die wij zul len uitbrengen. De uitslag der aanstaande verkiezing is van beslisten invloed op de richting, welke in de eerstvolgeude jaren hier te lande op staatkundig gebied zal worden gevolgd. Overwint het liberalisme weder, dan staat ons een voortgang te wachten vau de tegenwoordige periode, welke niemand bevredigt eD zelfs in het oog van vele liberalen afkeurenswaardig moet heeten. Overwinnen wij, welnu, ook dan zal niet alles onmiddellijk couleur de rose zijn en een zware taak wacht ons dan, maar met vertrouwen op God zal dan de door de liberalen zoo gehate «Chris telijke regeering» haar arbeid aanvaarden. Dan zal het blijken, dat de mannen van het «niet-deukeud» deel der natie nog niet zoo verstompt en versuft zijn als de liberalen het voorstellen. En dan zal bovenal een dam worden opgeworpen tegen de nu voortwoekerende gezagsonder mijning en de begunstiging van het on geloof, door het liberalisme zooal niet direct in de hand gewerkt dan toch in direct bevorderd. De Hertog van Aumale, die te Zucco op Sicilië vertoeft, is bi] het vernemen van het droevig einde, dat zijn nicht de Hertogin van Aleu^on is overkomen, plotseling van ontroering overleden. De Hertog is 75 jaren oud en de vierde zoon van Louis Phi li pp e, bij heeft zijn vaderland op verschillend gebied ge diend, aanvankelijk als militair, en later op wetenschappelijk gebied. Hij was ee.i van de yverigste leden der Academie I'ranqaiseaan wie hij zjjn kasteel Chan- tilly met zijne kostbrre verzamelingen heeft geschonken. Zijn dood op dit oogen blik en wegens deze oorzaak zal vooral op de ouden van dageu, die hem in zijn in staat zijn Iets nieuws hebt aij van mij niet gehoord en ik weet ook, dat ik mij niet op genade en orgenade behoef over te geven. Gjj zjjt de tweede ambassadeuren mijn sterkste en gevaarlijkste tegenstander: maar wij zul len het wel eens worden.» Op deze woorden, welke weder aan den ouden Selmar deden denken, gaf Frits geeD antwoord, hij beloofde slechts den volgenden morgen op het bepaalde uur tc verschjjnen en nam afscheid. In liet stadje bezocht hjj vooreerst den goeden heer Koorn en zijn vrouw om hem persoonljjk j nogmaals te gaan danken voor de hulp hem in moeilijke oogenblikken geschonken. Dij werd er allerhartelijkst ontvangen en met wel wat nieuwsgierige b -langstelling trachtte men te weten te komen, welke zijn plannen waren voor de toekomst. Véél liet F/its zich niet ontvallen en vooral van Sibylla kwam er weinig over zijn lippen. Tcch zeide nog dienzelfden avond jutfrouw Koorn tot haren man: //Die twee worden een paar, wat ik u zeg en geld, om zich hier te vestigen, heeft hij genoeg, dat hoort gij wel!» Dienavo.id keerde Frits niet naar den «Bosch- molen» terug, Hij wilde den volgenden mor gen vroeg bij de hand zijn. De bode, dien hjj naar Sierenberg gezonden had, bracht ook aan zijne pleegouders bericht, dat hij den vol genden namiddag terug zoude keeren. Van Die:iendaal kwam reeds bij het aanbre ken van den morgen in de stad en Frits be gaf zich met hem naar den rechter-commissaris om met hem de vaste grondslagen van het te treffen contract te bespreken. Op diens onver breekbare stilzwijgendheid kon men vertrouwen j fleur gekend hebben, een treffenden, tra- gisehen indruk maken. Het overljjden wordt voorts gemeld j van het Senaatslid To lain, oorspronke lijk -eenvoudig brons-graveur, maar die zich door zjjtie talenten, waarvan eene groote gemakkelijkheid van spreken er een was, i heeft weten op te werken. Het Oostenrjjksche Hof is in zwaren rouw gedompeld over den vreeseljjken dood van de Hertogin vau Aleufon. Yoor de Kei- 1 zeriu, die sedert den tragischen dood van i haar zoon Rudolf aan zenuwen en melan cholie ljjdt, is meu, nu haar zuster op zoo wreede wjjze om het leven is gekomen, zeer bevreesd. Zjj weent onophoudelijk, en de Neder'andsche Koninginnen, die bjj haar in Lainz hadden moeten dineeren en die men in hofrjjtuigen van het hotel had willen afhalen, heeft zjj niet kunnen ontvangen. Hier bljjkt maar al te duide lijk dat in de paleizen der Vorsten soms bitter leed wordt gevoeld, dikwjjls bitter der dan in de stulpen der armen. De diners die de verschillende leden der keizerljjke familie aan de Koninginnen zouden geven, blijven misschien nu wel achterwege. Geheel Weenen is onder den indruk van het vreeseljjke ongeluk in Parjjs, dat in zoovele opzichten aan den brand in het Ringtheater herinnert. Het heet dat de vermoedeljjke troonop volger Frans Ferdinand verloofd is met zjjn nicht So fie van Beieren, dochter van hertog Karei van Beieren, een broeder der Keizerin en bekend oogheel kundige. Het verschrikkeljjk geknoei der Engel sehen en het zoeken van spjjkers op laag water tegenover de Transvaal gaat niet onopgemerkt voorbjj. De D,uitsche pers in het algemeen keurt het vitten der Engelschen op de Boeren der Zuid-AfrikaanscheRepubliek ten zeer ste af. Enkele organen, met de Voss. Ztg. vooraan, hebben zelfs een beslist vjjandigen toon aangeslagen. De Frankf. Ztg. brengt hun nu in een zeer gematigd artikel het verkeerde van hunne houding onder het oog. Zy zegt: «Onze belangen in Transvaal zjjn niet groot genoeg om een oorlog met Enge land te rechtvaardigen. Men moet al zeer kortzichtig zjjn, wil men veronderstellen dat Engeland zich zonder een oorlog zou laten verdrjjven uit de positie die het zich iu den loop van deze eeuw in Zuid- Afrika heeft verworven. Wjj zouden ze ker kunnen protesteeren, wanneer Enge land zonder goede redenen de onafhan- ljjkheid van een onafhaukeljjkeu staat, met welken wjj verdragen hebben geslo ten, zou bedreigen; maar het zou dwaas zjjn dit protest gepaard te doen gaan met j oorlogzuchtige bedreigingen. Wij zjjn zelfs materieel niet in staat om deze Mogend heden bjj te staan in een oorlog met En geland en het is daarom hoogst verkeerd om noodeloos de gespannen verhouding tusschen beide landen te verergeren. De Britten belust op de rjjke goud mijnen kunnen het maar niet vergeten, dat de Transvaalsche Boeren den geluk zoeker Dr. Jameson zoo flink hsbben afgerost. In onzen tegenwoordigen tijd van ge jaagdheid op elk gebied neemt het aantal krankzinnigen verschrikkeljjk toe. Op vallend is dit in Pruisen, waarover de Statistische Correspondenz lezenswaardige mededeelingen geeft. In 1894 werden in de krankzinnigengestichten 54,307 personen verpleegt ten 25,568 in 1880, dus in vjjftien jaren eene vermeerdering van 28.739 d.i, 112.4 percent. Het aan tal der ongeneesljjk krankzinnigen steeg in hetzelfde tijdsverloop van 17,874 tot 39,308 en wel van 9322 mannen tot 20,650 en van 8552 vrouwen tot 18,668. Vermeldenswaard is dat in de laatste jaren het aantal van hen die aan her- senverlammiDg ljjdeu, sterk toeneemt en wel van 12.28 per honderd in 1880 tot 12.99 per honderd. In 1894 waren in Pruisen drie rjjks- gestichten (verbonden aan de hooge- scholen van Berlijn, Greifswald en Halle) met 339 plaatsen, 49 provinciale met 25,530 plaatsen, en 14 gemeenteljjke met 6154 plaatsen. Bovendien zijn er nog 118 particuliere gestichten. En dan noemt men onzen tjjd waarin de raenschen bjj honderden gek worden, een tjjd van vooruitgang! Treffende bijzonderheden komen aan het licht, die voorvielen tjjdens de catastrophe in den TV eldadigheidsbazar te Parjjs. Mevrouw H a f a e 11 i, die met haar dochter niet ver van den ingang stond te pralen, zag de vlammen opstijgen achter in de zaal, ook heeft zjj nog gezien hoe het vuur van boren op de vluchtende dames viel, die in brand geraakten. Zjj werd op hetzelfde oogenblik met haar dochter door de menschenmasga, die naar voren stormde, opgelicht en tegen de wanden gestooten. Mevrouw R a 1 f a e 11 i kon op de been blijven, ofschoon haar hoed en kraag branddeD, maar haar dochter, wier japon vlam gevat had, viel, en op haar stortten vjjf of zes lichamen neder. «Moeder, red je, ik ben verloren riep zij. Maar haar moeder zag het hoofd van haar dochter nog uit de levende kluwen steken.' Zij kon haar echter eerst bevrijden toen een voorbijganger haar hielp. De twee vrouwen stonden toen op den rand van het trottoir het jonge meisje was ongedeerd, daar de vlam men die haar kleeren aangetast hadden, in het gedrang waren uitgedoofd. En intusschen lag daar een hoop mensohen, met brandende kleeren op straat! Gered waren ze, want liefdevolle handen grepen toe. Een brandende menscbenklomp rolt' e door een planken beschot op een grasveld, deze menschen waaronder barones de Saint- D i d i e r s, werden gered door het redactie- personeel van het dagblad La Croix. Het personeel van het Hotel du Palais hielp flink tot redding. De kok Gaumerj, die maar toch vertrouwde Frits hem niet toe, wat hjj van Selmar wist en bewjjzen kon. Dan ging hij naar den ongelukkigen man. Wij volgen hem niet. W at daar afgesloten werd was eene koopmanszaak, niets meer of minder dan een contract van koop en verkoop 1 Met een verlicht hart keerde hij naar Van Diependasl terug. Die wenschte hem geluk, niet alleen met wat hem heden was geworden, maar ook met hetgeen hem te wachten stond. Frits wilde hem niet begrjjpen, zjj reden samen naar Sierenberg, waar de tante nu bevr jj t werd van haar angst voor Sibylla. Reeds den vol genden dag zoude het tooneelgezelschap de stad verlaten, waar hunne goede dagen toch voorbij waren. Een degeljjk contract was met Selmar gesloten en dat hij heden of morgen niet in de gelegenheid zoude zjjn, zijne doch ter nog te zien of te ontmoeten, daarvoor ook was gezorgd. Nu spoedde zich Frits naar den //Boschmo len» terug, en zijn hart sprongop van vreugde toen hij bij eene kromming van den weg Si bylla zag staan, die wel wat onthutst scheen, omdat zjj zich had laten verrassen nu zjj op hem sto id te wachten. Sedert vele, vele jaren waren zjj nu voor den eersten keer weder al léén. God zegene dit uur voor die beiden Dat hadden vele slimme lieden al lang voor speld, dat die twee een paar zouden wezen. Fnts keerde niet naar Amerika terug. Dewensch des molenaars werd vervuld. De freule van Sie renberg stond een fraai gedeelte van hare be zitting af, waar Frits zich een molen bouwde en toen kwam de hoofdzaak. Met meer dan gewone ontroering ontving j de waardige priester te Akkersdorp het sehoo-1 ne bruidspaar, voor hetwelk hij meer had gedaan en gewerkt en gezwegen, dan de meesten wis ten. Met vaderljjke teederheid was zijn hart vervuld, toen hij den zegen uitsprak over dat paar, maar ook over de edele freule van Sprangen, wiens raadsman en steun hjj was geweest is de zoo moeilijke en teedere zaak. Het halve stadje woonde het huweljjk bij. Mjjnheer Koorn en diens vrouw in de eerste plaats, maar ook burgemeester Avemejjer, die het echter te betreuren vond, dat de bruid steeds nog onder een aangenomen naam ten altare werd geleid. Zoude echter wel iemand des waren naam hebben kunnen noemen. Nooit had Selmar aan eenig mensch zjjn waren naam bekend gemaakt! Was het te betreuren? «Gjj zjjt ontstemd, Wikold,// zeide de tante tot haar neef, toen zjj huiswaarts keerden. «Moet ik in waarheid gelooven, dat Sibylla geljjk gij eens schertsend zeidet, een dieperen indruk op u gemaakt heeft, niettegenstaande haren nederigen staed «Neen, tante,// antwoordde hjj met een plot seling ontwakenden humor. //Ik bemin slechts eenmaal en mjjn eerste liefde waart gjj.// Zjj werd boos. //Ik geef u mjjn woord, dat ik eens op het punt heb gestaan, om uwe hand te vragen! ging hjj voort. «Zjjt gjj boos op mjj zeii e hjj dadeljjk daarop met harte- Ijjken toon. //Neem dan maar alles, ook dat op als scherts, slechts dit moet gjj gelooven ik gun dit jeugdige paar zijn geluk uit de vol heid mjjns harte.//

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1897 | | pagina 1