NIEUWE
Hbagêlaó voor tSföooró- on Snió-JCollanó.
De tegenwoordige Toestand
der Maatschappij.
No. 2677
Dinsdag 11 Mei 1897.
22ste Jaargang
BUITENLAND,
77*
Het Gezin van den Dokter.
Frankrijk.
Engeland.
België.
Oostenrijk-Hongarije.
Hl
HltKünSIIIE 101IM1T.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden yoor Haarlem
Voor de overige in plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BÏÏSBAÏÏ: St. Janstraat Haarlem.
/1,10
1,40
<2,80
<0.03
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels38 Ceats
Elke regel meer
AGHTE MA NON AGITATE.
Groote letters wordem berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Redacteu r-U itgever, W. KöPPERS.
I.
Het ziet er tegenwoordig in de wereld
allesbehalve mooi uit. Hoevele dissonan
ten wanklanken hoort men tegen
woordig in het groote wereldconcert, het
welk de menschelijks maatschappij uitvoert
Al laten wij onze blikk.n slechts vluchtig
en terloops over de aarde rondweiden,
toch valt het ons aanstonds op, dat eenige
raderen in het groote uurwerk, hetwelk
de verschillende Staten, te zaraen genomen,
vormen, niet heel goed in elkander grijpen.
Het hapert op verschillende plaatsenen
wjj bemerken op enkele plaatsen zelfs ster
ke, zeer bedenkelijke wrjjvingen.
Dit nu is zeer erg; want iedereen weet,
dat, wanneer er ergens, maar vooral op
bepaalde erg gevoelige plaatsen de spil
van één dezer raderen of radertjes brak
en uit haar gewonen toestand geraakte,
het geheele werk tot de meest wilde,
meest wanordelijke beweging zou kunnen
komen en misschien wel geheel zou ver
brijzeld worden; zóó kunstig is het
uurwerk van den Staat heden ten dage
gevormd, dank zjj den vooruitgang in de
groote kunst van het Staatsbestuur, welke
men diplomatie noemt.
Of laten wjj duidelijker spreken: wij
bevinden ons tegenwoordig als 't ware
boven een geweldigen vulkaan. Geheel
de aarde schijnt een geweldige, op ver
scheidene plaatsen met een lont voorziene
djnamietbom. Boosheid, lichtzinnigheid
of onvoorzichtigheid is er slechts noodig
om de sulferdrailen vuur te doen vat
ten en de bom ontploft. De geringste
aanleiding kan voldoende zjjn om een
geduchten oorlog uit te lokken en te doen
losbranden, een oorlog waarin meer of
minder volken worden verwikkeld en door
welken groote omwentelingen kunnen plaats
hebben.
En wanneer men nu enkele Staten af
zonderlijk van nabjj beschouwt, is het dan
niet als ware elk afzonderlijk een groote
kookpot, waarin het volgens de uitdruk
king van den Duitschen dichter Schiller
<kookt en ziedt en bruist en sist, evenals
wanneer water met vuur wordt vermengd»?
En waardoor wordt dan toch dit koken
en bruisen veroorzaakt? Waardoor worden
FEUILLETON
I.
Er heerschte een zoele warmte in de wacht
kamer van den dokter. De heete middagzon wierp
haar stralen, door de kieren der neergelaten ja-
louziën op de vergulde lijst eener groote staal
gravure aan den wand, en op den kalen jas
van een man, die onder de schilde'ij gezeten,
bezorgd voor zich uit keek. In de diepe stilte
kon men het gonzen der vliegen, en een zacht
gefluister in de aangrenzende kamer, duidelijk
hooren.
Deze wachtkamer was nog eenvoudiger inge
richt, als bjj een arts gewoonlijk reeds het geval
is. Zij bevatte niets dan een eenvoudige lederen
canapé, eenige rieten stoelen benevens een kleine
tafel, een klok en twee schilderijen. Op dit
oogenblik hoorde men voetstappen, en de deur
werd geopend. Tegelijkertijd stond de man op,
en trad langzaam in een deemoedige houding
in de andere kamer. Een oude kleine heer
met zachte verstandige oogen zat daar aan een
schrijftafel, en zag den binnenkomende vriende
lijk aan.
//Goeden dag, heer Dokter
,/Zoo, Hempel, hoe gaat het vandaag
//Iets beter, heer Dokter de laatste ge
neesmiddelen hebben goed geholpen.»
//Dan moet ge ze voorloopig blijven gebrui-
de gemoederen in eiken Staat afzonderlijk
zoozeer verhit? Voornamelijk twee zaken
van groot belang zijn hiervan de oorzaak.
De eerste is de politiek, de tweede het
godsdienstig vraagstuk. Beide zaken zijn
van de grootste beteekeniswant van de
politiek hangt het stoffelijk welzijn, van
den godsdienst hangt het geestelijk welzijn
van een volk af.
Deze beide zaken hebben dan ook van
oudsher en overal de menschen erg tegen
elkaar in het harnas gejaagd en zjjn steeds
de oorzaak van vele wrjjvingen geweest.
Maar wat is om wederom geheel
in 't algemeen te spreken de diepere
grond van al de verschillen, die eener-
zjjds tusschen de verschillende Staten,
anderzijds tusschen de onderdanen van
denzelfden Staat bestaan? Dat is bjjna
altjjd, bijna regelmatig een meer of minder
hooge graad van egoïsme: van zelfzucht
en eigenliefde.
Allereerst bestaat er Staats-egoïsme, het
welk hierin bestaat, dat de bestuurders
van den Staat hoogst zeilen eraan denken,
dat zij geroepen zijn om mede te werken
aan het algemeen welzjjn van de geheele
menschheid te zamen, en het derhalve
hun geheel bijzondere plicht en taak is,
om aan de menschheid vóór alles de wel
daad van een duurzamen vrede te verze
keren zoodat zjj veeleer er naar streven om
hun Staat ten koste van anderen tot
hooger macht op te voeren of zelfs uit
te breiden en niet tevreden zijn, wanneer
zij andere Staten evenaren, maar alles
in 't werk stellen om de andere Staten
te overvleugelen.
Geheel de wereldgeschiedenis is vol van
bewjjzen voor deze feiten. Geheel de
wereldgeschiedenis getuigt, dat de opper
hoofden der afzonderlijke Staten meestal
handelden naar dit grondbeginsel.
Vervolgens komen wjj bij het persoon-
lijke- egoïsme. Dit bestaat ten opzichte
van de politiek h'erin, dat de leiders van
de politiek, bjjv. de leiders van ver
kiezingen of de verschillende soorten van
afgevaardigden, leden van Kamers en
Congreseen odz., bij het vervullen van
hunne taak niet zoozeer het algemeen
welzjjn, het welzjjn van land en volk,
maar al te zeer het belang van hun pro
vincie, van hun stad of zelfs hunner eigen
persoonlijke belangen op het oog hebben
en derhalve zich aansluiten bij die rich-
kenKom, laat mjj eens zien
Schuchter naderde- de zieke, en zette zich op
het uiterste puntje van een naast de schrijfta
fel staanden stoel. De dokter nam h -m eens goed
op, voelde zjjH pols en scheen nog al tevreden.
Onderwjjl liet de man zjjn oogen, door de wel-
is-waar eenvoudig, maar smaakvol en gezellig
gemeubileerde, ruimte gaan. Langs de wanden
stonden in het rond hooge kasten, tot boven toe
gevuld met boeken, en gekroond met borstbeel
den van beroemde dichters. De sneeuwwitte, zorg
vuldig opgenomen gordijnen, de voorbeeldige
orde in deze studeer- en werkkamer, alles ge
tuigde, dat vrouwenhanden hier van tijd tot tjjd
regeerden.
De dokter had zjjn onderzoek geëindigd, en
stond te geljjk met zijn paiiënt op.
//Wel,, Hempel, hoe gaat het anders P//
De aangesprokene draaide verlegen zjjn hoed
in zjjne handen rond, en keek voor zich.
//Ja, heer Dokter u weet stamelde hjj
eindelijk.
Nu nu, moed gehouden, het zal wel schikken,
hernam de dokter, en drukte hem haastig iets
in de hand.
//Duizendmaal dank, heer Dokter ach, u is
zoo goed voor ons, dat
«Al goed, Hempel onderbrak hem de dok
ter, doch toen de man zich wilde verwijderen,
zeide hij
//Wacht nog even, ik heb nog wat voor je.//
Hempel bleef staan, en de dokter opende snel
een klein kastje, onderwjjl steelsche blikken
werpend naar de deur tegenover de wachtkamer,
Hjj gooide eenig linnengoed door elkaarein»
mm
ting, welke hun vooral het vooruitzicht
geeft aan hunne omgeving of aan hun
eigen persoon zij h«t dan op eerlijke,
of op oneerlijke wjjze zekere voordee-
len te verichaffenen zij bekommeren
zich niet om de nadeelen, welke daardoor
aan anderen kunnen worden berokkend.
Ja, zelfs op godsdienstig gebied is niet
zelden de zelfzucht ten minste in
broederen zin de drijfveer tot hande
len. In stede namelijk van vóór alles de
eere Gods te zoeken en datgene te doen,
wat Hij verlangt; zich aan te sluiten
bij den godsdienst, welken Hjj gesticht
heeft, kiest men een godsdienst, die het
meeste bevalt, een godsdienst, die het
eigen lk het meeste bevredigt.
Liet men echter daarbij ten minste andere
menschen met rust, zoodat dezen ook vrij
waren in hunne keuze! Maar goede, brave,
rechtschapen en eerlijk denkende menschen
zijn voor zulk slag van lieden een besten
dig verwijt, eene voortdurende vermaning,
en dat is wederom lastig voor hun eigen
lk, dat krenkt en beleedigt henen vandaar
de ergernis, vandaar de verbittering.
Welke zijn nu de givolgen van al die
zelfzucht, van al die vergoding van het
eigen lk?
De gevolgen van het egoïsme der Sta
ten zijn de oorlogen, waarvan de oorzaak
in de meeste gevallen minstens hierin be
staat, dat een of anderen Staat, zijne macht
zoekende te vergrooten of zich trachtende
te verrjjken, een anderen Staat aangrijpt;
en de Staat, die aangegrepen wordt, moet
zich toch verdedigen.
In Europa heeft verder dit bestendige,
op de hebzucht der naburige Staten berus
tende gevaar het noodzakelijk gemaakt,
dat elke Staat een geweldig staand leger
erop na moet houden volgens de grond
stelling <Si vis pacem, pare bellum.» (Zoo
gij vrede wilt hebben, bereid u dan voor
tot den oorlog.) En hoevele millioeuen
worden op deze wjjze geheel doelloos en
nuttoos verkwist en weggegooid!
Wordt vervolgd.).
De Figaro heefteen inschrijving geopend
voor de instellingen, die wegens den brand
van den <Weldadigheidsbazar», aanzien-
deljjk had hij een keus ge laan.
Daar, neem dit. De volgende week kunt ge
terugkomen.//
Onder vele dankbetuigingen verwjjderde zich
de man. Dokter Eromann wierp vlug een blik
in de wachtkamer en vond het bljjkbaar aange
naam deze ledig te vinden. Juist sloeg het vijf
uurop hetzelfde oogenblik ging de andere
deur open, en een oude dame zag vorsehend de
kamer rond.
//Kom maar, Lena ik ben. klaar.»
De dokter stak hem vriendelijk de hand toe.
//Was dat niet de oude Hempel?//
Zonder zijn antwoord af te wachten, spoedde
zij zich naar het kastje, en onderwierp den
inhoud daarvan aan een nauwkeurig onderzoek.
Dit scheen haar niet te bevredigen, want zjj
knorde hoofdschuddend. //Natuurljjk weder het
nieuwe goedEn ik had met opzet oud voor
de hand gelegd, Rudolf I//
De dokter lachte. //Ik heb het bemerkt. Maar
lief kind, versleten zaken heeft de man zelf
genoeg, daarmede is hjj niet geholpen.,,
//Als dat zoo doorgaat, zult ge spoedig weer
een gtheel nieuwe uitrusting moeten koopen,"
hernam de dame grommendmaar men kon
zien dat zij het niet zoo ernstig meende.
//Nu, wat komt er dat op aan?// laehte de dokter.
//Wij zjjn niet rijk genoeg voor zoo iets. Gjj
hebt plichten jegens uw huisgezin.... Gij kondt
op het oogenblik veel verder zjjn
//Laat dat zoo, Lena dit enkele stukken
linnengoed maken ons niet armer
Met deze woorden betrad de dokter ue zij
kamer, waar men kopjes koorde rammelen, en
lijke bedragen zullen missen. De Prinses
van Wagram, van wie het denkbeeld
is uitgegaan, heeft zelf voor 5000 frs.
geteekend. Ook Henry Blount heeft
een oproeping in de bladen geplaatst.
De dood van den HertogvanAumale,
heeft menigen Franschman zeer getroffen.
Jules Claretie, medelid van de Acade
mie en medewerker aan de Temps heeft
hulde gebracht aan den doode; hij noemt
hem een geletterde in de algemeene voor
naamheid van deze uitdrukking, en een
soldaat in al de edelmoedigheid en kracht
van dit woord. De Débats schrijft: <Op
de treden van den troon, in ballingschap,
aan het hoofd van de troepen in Afrika,
later als divisie-generaal, eindeljjk als
eenvoudig particulier, altijd is hij een
Franschman geweest, en dit in den vol
len zin.».
De Minister Curzon, heeft in het Brit-
sche Lagerhuis de staatkunde der Regeering
verdedigd. De goede werking dezer staat
kunde, zeide hij, was alleen vertraagd
door de stoute raadgevingen van elders.
Wat Kreta betreft heeft Engelend's invloed
in het bslang van vrede en verzoening
zekerlijk nog niet veel kunnen uitwerken,
maar wel wat het vasteland aangaat.
Toch hoopt de Regeering dat de terug
roeping van kolonel V a s s o s een voorbode
is van het vertrek der Grieksche troepen,
want alleen daarmede kan het herstel
van geordende toestanden een aanvang
nemen.
Het Mansion-Houss-iond* voor da
hongersnoodlijdenden in Britsch-Indië be
draagt nu 516,400 p. st. (t 6,196,800), da
grootste som, nog ooit op Mansion-House
voor een weldadig doel werd bijeengebracht.
De officieele opening van de Brusselsche
Tentoonstelling, die reeds van Zaterdag
tot Dinsdag a. s. was uitgesteld, wegens den
dood der Hertogin v a n A1 e n 9 0 n, is nu op
nieuw tot een nog niet bepaalden dag uit
gesteld, wegens het overljjden van den Her
tog van Au male, oom van koning Leo
pold.
De Koninginnen van Nederland worden
te Weenen bij zonder geëerd. Dagelijks ont-
waarin vrooljjke meisjesstemmen weerklonken.
Met een lichten zucht volgde hem zijn vrouw.
Het was niet de eerste maal, dat de dokter
deze aanmerkingen heoren moest, en inderdaad
waren zij niet geheel ten onrechte. Dokter
Eromann was van nature een goedaardig mensch,
die zijn edel beroep op een grootmoedige wjjze
uitoefende. Daardoor had hij wel een uitgebreide
praktjjk maar deze bestond niet altjjd uit beta
lende patiënten. Zelfs gaf hij aan enkelen koste
loos medicijnen, en hielp hen nog met vele
andere diagen, waarmede zijn vrouw volstrekt
niet altijd ingenomen was.
Dit was het eenige verschil, dat wel eens
tusschen de echtelieden rees, overigens verduis
terde niets den zonnigen hemel van den men-
schenvriend, die voor vele moeiljjkheden van
zjjn beroep in een gelukkig familielieven scha
deloosstelling vond.
De familie bestond uit vier dochters tusschen
de vijftien en drie en twintig jaar oud. Het
speet de doktersvrouw wel eens, geen zoon te
bezitten, doch haar echtgenoot deelde dit ge
voelen niet.
Integendeel, zeide ihjj soms schertsend, dat
zjj zich de weelde van vier zonen niet
zouden kunnen veroorloofd hebben, daar de
kosten voor hun studiën hem al te veel zorg
zouden hebben gebaard, terwijl zjj nu met be
trekkei jjk weinig kosten vier zonen konden ver-
krjjgen, in den vorm van schoonzoons.
(Wordt vervolgd,)
