N I E IJ W E
HfragËlaó voor elïooró- en oLuiè-óCollanè.
Na de Utrechtsche Vergadering.
No. 2079
Donderdag 13 Mei 1897.
22ste
Jaargang
BUITENLAND,
Het Gezin van den Dokter.
Frankrijk.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden roor Haarlem
Voor de overige in plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
f 1,10
«1,40
«2,80
0.03
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 1—6 regels50 C«k
Elke regel meer71/a
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Redacteu r-U itgever, W. KüPPERS.
Deed de Nieuwe Haarlemmer Courant
ons, na het verschijnen van het Politiek
Program, eenmaal de eer aan, eenige be
merkingen betreffende dat Program, van
onze hand, te aanvaarden, wellicht wordt
ons de hoogere eer mede geschonken,
thans, nu de Katholieke KiesvereenigiDgen
vergaderd zijn geweest, nog eens een po
litiek woord te spreken in verband met
die vorige noten.
Met groote blijdschap valt nu allereerst
te constateeren dat het Katholiek Program,
hetwelk wjj indertijd zoo gaarne meer om
lijnd en meer afgebakend hadden ontvan
gen, nu die omljjning en afbakening ge
kregen heeft. De politiek der vrije hand,
eene zaak, door Mr. Bahlmann in den
Katholieken Gids (aflevering Mei '96) zeer
helder behandeld en door de Maasbode
ten allen tijde reeds verlangd, zij is nu, als
Program van actieaan het algemeen Ka
tholiek Program vastgehaakt. In algemeene
omschrijving, en onder betuiging, dat zulk
vrjj en onafhankelijk samengaan met. eene
of andere staatkundige party, van Katho
lieke zijde, vaak, hetzij naar links, hetzjj
naar rechts, noodzakelijk zoude kunnen
geacht worden, had het alles in het Ka
tholiek Program reeds kunnen vermsld
zjjn, en zoude dan, naar onze bescheidene
meening, dit goeds hebben kunnen uit
werken, dat de altoos-wrakke aansluiting
der Anti-revoJutionnaire party, van meet
af, eenigszins uitgelokt en daardoor ver
sterkt ware geworden. De Katholieke Kies
verenigingen hadden dan ook, van den
beginne af, meer voorlichting genoten by
de soms-wonderbare redevoeringen over
onze krachten, tijdens hare oprichting, uit
gesproken. Waarom deze onze bemerking nu
enkel op deze verkiezing zoude zien, had
den wij haar hier niet uitgesproken. Maar
o. i. kan zij, vroeg of laat, nog met vrucht
onder de algemeene Program-zaken plaats
nemen, mits de vrije hand maar duidelijk
te voorscbyn trede.
Vervolgens een woord over de protectie
Hoeveel glorie, zonder eenige tegenspraak,
de Utrechtsche Vergadering van jl. week
voor alle Katholieken in den lande ook
vertoont, nog hooger ware die glorie op
gevoerd, indien, met het samengaan der
Anti-r«volutionnairen, die tweede zaak
ware behandeld, welke deze verkiezing
FEUILLETON
3. Vervolg)
Ondanks dat alles had Hasselbrecht het voor-
loopig niet verder kunnen brengen dan tot een
armenpraktijk die hem wel ondervinding ver
schafte, maar voor het overige weinig voordee-
len afwierp. Gelukkig voor hem was zijn vader,
wiens eenig kind hij was, tamelijk welvarend,
en opende hij graag en spoedig zjjn beurs.
Hier in huis verkeerde de jonge dokter als
een vriend, die door iedereen bemind werd.
Alleen Bertha, het bedorven kindje, maakte hem
nu en dan tot het mikpunt harer spotternijen.
De oude dokter stond het eerst op, gaf zijn
vrouw een hand en begaf zich naar zjjn zieken.
Een rjjtuig gebruikte hij gewoonlijk alleen in
den voormiddag.
Spoedig daarop verwjjderde zich Adèle
«om aan hem te denken,» zooals Bertha zeide,
aan haar luitenant nameljjk, wat de jonge bruid
met een medelijdend schouderophalen beant
woordde.
Adèle was niet zeo spraakzaam als haar zus
ters, en had ook niet hun vrooljjken aard. Ook
in het uiterljjk verschilde zij met haar bruine
of zwarte zusters. Zij had blond haar en heur
gelaat had steeds een ernstige uitdrukking, die
slechts zelden door een vluchtig lachje, als door
een zonnestraal verhelderd werd. Bertha verwon
derde er zich wel eeus over, hos deze «blonde
overheerscht, eu welke de Tilburgscbe
Afgevaardigden eventjes (maar evenwel te
zydelings) hebben aangeroerd. Men doet
sommigen onzer kiezers niet weinig ver
driet, met hen hier nog altoos onvoldaan
te laten. Dit heeft het bekende Haarlem-
mermeergeval reeds bewezen. En waarom
doet men dat? Onze eenheids-zaak is hier
toch zuiver als goud. Men behoeft waar-
lyk niet te verbloemen, dat onze districten
hier verschillende tendenzen hebben, maar
dat deze zaak van geheel vrije opiniezoo
goed mogelyk, en in der minne, zal ge
schikt worden. Men konde o. a. te Utrecht,
om wille <Jer ridderlijke oprechtheid, en
ten bewijze, dat onze Katholieke eenheid
iets dragen kan, gerustelijk hebben ver
klaard, dat dezelfde overweldigende rede-
naarskracht, welke te Utrecht de verga
dering heeft beheerscht, naar volle recht,
straks in de Kamer haar talent zal ont
plooien voor den vrijhandel, en dat de
bedoelde spreker dan, evenals vroeger
altoos, en het laatst nog by de kieswet
behandeling, Roomsche volgelingen zal
hebben, maar dat daarom niemands hope,
in zake de protectie, behoeft teleurgesteld
te worden, omdat men, kalm en broeder
lijk, met elkaar die zaak zal uitmaken,
door ook aan de beschermers-districten
hunne vertegenwoordigers te gunnen, en
aan de gemengde districten of wel een
candidaat der meerderheid, of desnoods
een dubbele candidatuur. Yerre is hier van
ons een doordry very der protectie a tort
et a travers; nog in het laatste nummer
van De Amstelbode hebben wij zelfs den pro-
tectionisten voor egoïsme gewaarschuwd,
maar anderzijds geen algemeenheden daar,
waar rechtens specificeeren wordt verlangd.
Evenals minister Van Houten in éénen
adem heeft gewaarschuwd tegen twee za
ken, tegen Clericalisme en tegen protectie,
zoo had de Utrechtsche bijeenkomst heel
het kiesgerechtigd Nederland met volle
glorie kunnen afmonsteren primo als bond-
genooten met de kerkelijken, secundo, als
handhavers der bescherming. Men kan
tegen dezen wensch wel met recht repli-
ceeren, dat in punt VI van het algemeen
program reeds wordt beloofdBescherming
van landbouw en nijverheid door herziening
van ons Nederlandsch tarief van invoer
rechten, doch men zal dan tevens het ant
woord wel willen aanvaarden, dat hier
geen enkele tijdsbepaling (die toch zoo
zo anejonk vrouw» deze //stroomnimf// in de
familie gekomen was, waarover zij steeds door
haar moeder beknord werd.
Nadat ook de moeder aan haar huiselijke
bezigheden was gegaan, en Bertha al snoepende
uit een peperhuisje zich verwijderd had, bleven
Emma en de jonge dokter alleen. Dit was in
den laatsten tijd meermalen voorgekomen, en de
moeder scheen er niets tegen te hebben, men
kou zelfs wel zeggen, dat er een beetje opzet
in school, want het was merkwaardig, dat zij
toevallig altjjd wat in de keuken te doen had,
als Hasselbrecht de koffie bij hen gebruikte.
Ook gaf zij dan gewoonlijk de beide andere
meisjes een wenk. Bertha rook natuurlijk dade-
ljjk lont.
//Ik ben zoo dom niet, als men wel denkt!//lachte
zij. //Emma en haar dokter, wel, wel. Nu ik zeg
niets meer
Men kan begrjjpen, dat dit haar een strenge
berisping van den kant harer moeder bezorgde.
De vader echter had schik in de uitgelatenheid
van zijn jongste dochtertje, en stopte haar wel
eens heimelijk een zakje lekkers toe.
Doch zoowel moeder als zuster hadden zich
bedrogen. Emma zelf had zich in het begin
vergist.
ltlaarbljjkeljjk zocht de jonge man haar ge
zelschap, en de gelegenheid met haar alleen te
zijn. En zjj ontweek hem niet integendeel.
Maar spoedig deed zjj een verpletterende ontdek
king, De jonge dokter gebruikte zulke gelegen
heden hoofdzakelijk om haar over heur oudere
zuster Adèle uit te hooren, welke in disn
tijd nog niet verloofd was. Emma, die haar
vurig verlangd wordt) is aangegeven. Die
tijdsbepaling, schoon nimmer nog precies
aan te geven, had althans, bij benadering
kunnen genoemd worden of in ieder ge
val het compromis, dat eens tusschen onze
districten zal moeten plaats grijpen, had
als een zaak der naaste toekomst, juist
door den grooten redenaar der Vergade
ring, zeer ridderlijk behooren vermeld te
worden. Nu is bij alles en alles, bijkans
alleen het verbond met de Anti-revolution-
nairen besprokenwat moeten de boeren, die
snakken naar protectie, hiervan denken?
Hoe eerder dus nu de Kiesvereenigingen
maar uit den hoek komen, hoe beter. Den
vrijhandelaars hunne rechten, maar den
protectionisten evenzeer
Tertio: Wat de taktiek aangaat, om
reeds bij de eerste keuze, in districten waar
de Katholiek niet kan zegevieren, een can
didaat van de andere partijen tot den onze
te maken, dient hier zeer zeker met de
kiezerslijsten in de hand, zeer fijn gerekend
te worden. Ongetwijfeld zal het beter zijn,
om in sommige landbouwdistricten (bijv.
in Breukelen) van stonde af, den Anti-
revolutionnairenProtectionistte aanvaarden,
dan eerst een weinig te pronken met een
Katholiek, die er niet komen kan, en dan
later genoodzaakt te zijn, een of ander
Liberaal en Vrijhandelaar voor dat Land
bouwdistrict als vertegenwoordiger thuis
te krijgen. Maar ook anderzijds mag het
toch (juist in verband dus met deTilburg-
sche motie) onze aandacht niet ontgaan,
dat er onder de liberalen vreemde dingen
gebeuren. De heer van Kerkwijk bij
voorbeeld de liberaal van Zierikzee
is gebleken, in zake der protectie, niet
met de liberale broeders mee te gaan,
zoodat terecht is aangewezen, hoe de libe
ralen het zelfs in de hoofdzaken van hun
Catechismus, niet eens zijn. Een magni
fieke tour de force zoude het dus onge
twijfeld bij onze kiesmanoeuvre blijken, als
men na Juni kon uitroepen Ziedaar, waar
wij zelfstandig niets konden winnen, ver
kregen wij nog een liberaal, die geen
vrijhandelaar is, en die zijn broederen zoo
welkom is als een bunsing in het kippen
hok 't Is toch waarlijk niet te versmaden...
Eindelijk lacht ons, als een allerheer
lijkste victorie-prijs, en als summum aller
glorie in de politiek, het herstel der pau
selijke Legatie toe.
Évenals een braaf individu, na het ont-
blonde, zachte zuster oprecht lief had, vertelde
alles, wat er te vertellen was, en vergat ook niet
hem er op te wijzen, dat Adèle den eersten
luitenant van Wnlfingen zeer gaarne zag,eu dat het
tusschen die twee wel tot een verloving zoude
komen. Hierop was Ha»selbrecht. steeds stiller en
treuriger geworden, totdat zij zich niet meer
ontveinzen kon, dat hij haar oudere zuster Adè
le, beminde. Toen zij het hem op den man af
vroeg, wilde hq eerst ontkennen, doch gaf spoe
dig met een treurig hoofdknikken toe, dat hjj
veel belang in Adèle stelde, doch dat hij wel
inzag, dat er geen kans was haar hand te ver
krijgen.
Bij deze bekentenis was het meisje te moede,
alsof plotseling haar anders zoo vroolijke, zonnige
wereld verduisterde. Het dappere jong- ding
bedwong zich echter in zooverre, dat zij den
jongen man vriendelijk toelachte en hem moed
insprak, Sedert dien tijd was zij zjjn vertrouwde,
geworden en gebleven.
//Ik weet wel dat het een dwaasheid is,//zeide
Hasselbrecht tot zijn vertrouwde, //maar wie is
aansprakelijk voor zijn hart
Emma wendde zich bjj deze woorden om, en
droog haar opwellende tranen terug.
«Het zou ook wel het beste zjjn, als ik in
het geheel niet meer of hoogst zelden nog hier
in huis kwam,,, vervolgde hjj, //maar dat is mjj
voorloopig onmogelijk. Het is zoo'n troost voor-
mij met u, die bjj toeval mjjn geheim kent, daar
over te spreken.»
//Dat is waar, u moet maar dikwijls bjj ons
komen,// stamelde Emma.
»Ik weet, dat u goed en edel is// hierbjj
vangen van eenige buitengewone zegenin
gen in tijdelijk bezit, aanstonds een deel
dier bezitting gaat afzonderen voor kerk
en armenevenzoo zullen nu misschien
de overwinnende geloovigen, indien zij in
Juni de Staatsheerschappy verwerven, da
delijk een deel van hun machtsvertoon
toewijden aan Christus stedehouder op
aarde. Reeds Oud-Isrel zwaaide de schoven
van den nieuwen oogst aan Jehova toe,
lang voor de sikkel den geheelen oogst
tot 's menschen gebruik had neergeworpen.
Deze handeling duurde niet eens lang en
stond andere zaken niet in den weg.
En zoo gaan wij nu, in ieder geval,
een nieuwe aëra van het broederlijk be
wustzijn in. Hooger zelfs dan de politieke
victorie, hooger zelfs dan de gezamenlijke
onderteekening van eenig manifest of pro
gram is de ware verbroedering van alle
Katholieken. Immers, of men vrjjhandelaar
is of protectionist, of men omtrent de
Calvinisten, Broeriaansch of meer Schaep-
manniaansch dacht, bij ware broedereenheid
zal toch uit alle de verschillende opiniëa,
nu eens door inschikken en dan weer door
profiteeren, die eenheid van actie worden
geboren, aan welke ook alle de boven
staande regelen zyn toegewijd, en die wij
voor ons bij de stembus onvoorwaardelijk
aanvaarden.
Leiden. P. M. BOTS,
R. K. priester.
De familie Hirech heeft op den ver
jaardag van het overlijden van Baron
Hirsch een meer dan vorstelijke gift
van nagenoeg een millioen franks ge schon
ken aan het comité van den verbranden
Weldadigkeidsbezar, voor de armen te
Parijs.
Kort voor zijn dood schreef de Her
tog van Aumale aan een zijner vriet
den: «Het zijn moeielijke tijden voor n
In 1870 zag ik het groote roemrijke
Frankrijk dat door mijn voorvaderen was
gemaakt, afbreken met toestemming van
Europa. Nu zie ik Griekenland, dat het
gemeenschappelijk werk van Europa is,
ook afbreken, terwijl Europa onbewogen
toekijkt by het vernielen van zyn eigen
schepping. Ik houd niet van de tegen
woordige staatkunde. Zij bedroeft my.»
drukte hjj haar de hand (/en het zal ook wel
overgaan. Ik beu een man die zich in het on
vermijdelijke weet te schikken en en ik
heb toch ook mijn beroep nog.»
Buiten Emma bemerkte niemand 'in huia er
iets van, want Hasselbrecht had er slag van zich
te beheersen en, en richtte slechts zeldea het woord
tot de jonge bruid, die slechts dacht aan haar
geluk.
Het viel de moeder wel op, dat Emma in den
laatsten tijd zeer zwaarmoedig was geworden, en
zjj schreef dit hieraan toe, dat Hasselbreahtnog
altijd geen aanzoek had gedaan. Ook hiervoor
had zij spoedig een verklaring gevonden. De
jonge dokter wilde zeker het meisjezjjner keuze
eerst leeren kennen, voor hjj zich voor altjjd
verbond, misschien wilde hjj wachten tot hjj een
meer uitgebreide praktjjk had. Overigens was
de doktersvrouw volstrekt niet boos daarover,
want twee bruiden tegeljjk in huis, zouden haar
wel wat erg veel zorg en drnkte bezorgd hebben.
Met het oog hierop legde zjj de jongelieden
niets geen hinderpalen in den weg, en zonder
iets te overhaasten liet zjj allss zjjn gewone gang
gaaD. Zoodra Adèle met Wuifingen getrouwd
was, zou zf wel verder zi«n,
In de huiskamer brandde reeds de lamp. De
kachel in den hoek verspreidde een aangename
warmte en de doktersvrouw, die op de sofa zat
te breien, wierp nu dan een vergenoegden blik
op Emma en Hasselbrecht, die vierhandig piano
speelden. Wordt vervolgd.)
