No. 2693.
Zondag 34 Mei 4 897
22ste Jaargang
2)ag6laó voor cfóooró* en SEuió-dCollanó
Geestdrift en Toewijding.
BUITENLAND.
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem.
Het Gezin van den Dokter.
Frankrijk.
Duitschland.
Zwitserland.
Spanje.
Griekenland.
lllllitïï.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Kedacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
N TIEN DRAI
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels. 50 Gents.
Elke regel meer7Vt»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Con tant.
AGITE MA NON AGITATE.
Hoojdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale Puhlicité Etranght
G. Tj. DA UBE Co. JOHNF.JONES Succ., Pwzs 316ts Faubourg Montmartre,
Hoogst moeilijk is het om geestdrift
en toewjjding op te wekken bij menschen,
die uit louter materieele oogmerken zijn
aangesloten bij eene richting, welke geen
hooger beginsel begeert dan het najagen
van stoffelijke voordeelen.
Wanneer men bemerkt, dat de geluks
zon gaat tanen, komt er moedeloosheid
in de gelederen en de opgewektheid, die
als het gevolg van blijde verwachtingen
ontstond, verdwijnt zoodra de tegenspoed
zich slechts vertoont.
Deze opmerkingen zijn te maken ten
opzichte van de oud-liberale partij hier
te lande, die nog niet zoo lang geleden zich
hield voor de eenige staatkundige richting,
welke reden van bestaan had en de andere
partijen als ziekteverschijnselen in het
politiek organisme beschouwde.
Thans is dit anders. De liberalen heb
ben niet slechts rekening te houden met
ons, zjj voelen dat er bij ons een jeugdige
kracht en een hooge geestdrift aanwezig
zijn, welke ons in staat stellen om als
ernstige concurrenten op het staatkundig
terrein op te treden.
Vandaar de jammerkreten, die dezer
dagen in de liberale pers weerklinken
over den ijver en de werkzaamheid, die
aan onzen kant worden ontwikkeld, en
over de lauwheid en lusteloosheid, welke
aan liberale zjjde zijn waar te nemen.
Wij gevoelen ons door die houding der
liberalen dubbel opgewekt om den aan
gevangen strijd krachtig voort te zetten.
Wjj vinden daarin het bewijs voor het
rechtvaardige en noodzakelijke van ons
optreden en putten daaruit de overtuiging,
dat ons Vaderland niet langer mag wor
den geregeerd door de aanhangers eener
richting, welke ieder hooger beginsel als
nuttelooze ballast beschouwt.
Op dit oogenblik nu de verkiezingstijd
in vollen gang is, zoodat de resultaten
nog onmogeljjk kunnen worden aange
geven, zou het voorbarig zijn om reeds
over de politiek der toekomst te spreken,
maar toch meenen wij het wel aan de
kiezers te mogen zeggen, dat de nederlaag
van het liberalisme ons volk ten zegen
zal strekken. Wjj doen dit, omdat de
liberalen niet ophouden te waarschuwen
voor de zoogenaamde «kerkelijke partijen»
en omdat zjj bij de kiezers het besef
willen opwekken «van de groote belangen,
die op het spel staan.»
Nu de liberalen ons werkeljjk beginnen
te vreezen, hoort men hen allerlei dwaze
en sombere voorstellingen maken van de
staatkundige toekomst van ons land, indien
het zoover mocht komen, dat de «kerke-
lijken» het roer van staat in handen
kregen.
Allermeest wordt wel dour hen gewe
zen op het gevaar voor de openbare school.
Dat troetelkind van het liberalisme acht
men het eerst bedreigd. Zou dit misschien
zjjn oorzaak hierin vinden, dat de libe
ralen zelf wel gevoelen, hoe hoogst par
tijdig zij steeds op het gebied van het
onderwjjs zijn opgetreden? En moet dit
niet juist voor eene eventueele «Christe-
FEUILLETON
17
P n-volg)
Hjj zat op heete kolen. Hij wenach'e de
tooneelspelers te mogen sonffleeren, hen op
merkzaam te mogen maken op belangrijke
regels die zij vergaten of oversloegen. Bjj
de bewerking had hjj zich zooveel van het
derde tooneel voorgesteld, dóch het ging on
opgemerkt voorbjj. Natunrljjk, is dat nu spelen!
Het publiek had bji willen treroepen //Lacht
dan tocli, lacht dan toch ongevoeligeu
Doch het publiek stoorde zich niet aan hem.
Het is souverein en lacht wanneer het hem
behaagt. En nu lachte het inderdaad het
lachte voor den eersten maal, en bjj een gedeel
te waar de schiijver het in het geheel niet
verwacht had. Wat hij voor geestig gehouden
had hoorden deze lieden aan, zonder dat een
spier op hun gelaat vertrok, waar hjj niets geen
waarde aan gehecht had, daarover lachten zjj
als was het iets buitengewoons Dit ondervond
hjj in den loop van het eerste bedrijf verschei
dene keeren.
Het jjs was echter gebroken, en de volgende
tooKtelen vielen zelfs zeer in den smaak, doch
nu kwamen weer enkele, die door het publiek
niet gevat werden, en onder het diepste zwijgen
daalde het scherm. De dichter was wanhopig
en zelfs de tooneelspelers waren zeer terneer
geslagen. Het publiek had heel itts anders ver
wacht, en vond het slot van het eerste bedrijf
lijke Regeering» een spoorslag wezen om
spoedig deze zaak ter hand te nemen en
rechtsgelijkheid voor openbaar en bij
zonder onderwijs in het leven te roepen
Maar ook de vrije haudel, dat specifiek
liberale dogma, zal - zoo vreezen de
liberalen in de verdrukking komen,
indien de «clericalen» den verkiezings
strijd winnen. Nu, onmogelijk is het zeker
niet, dat. bedoelde Regeering een poging
zal wagen om ons eigen volk te bescher
men tegen de doodende concurrentie van
het buitenland, Maar dit kan toch geen
onrecht heeten om de eenvoudige reden,
dat door eene verstandige protectie der
inlandsche nijverheid en van den vader-
landschen landbouw verschillende bron
nen van bestaan weder ruim zullen gaan
vloeien. Het schrikbeeld van «duur brood
voor den werkman» en de valsche voor
stelling, alsof de protectie uitsluitend ten
voordeele zou komen van de groote grond
eigenaars, zijn de beide voornaamste wa
pens, die de liberalen tegen het beginsel
van bescherming van de nationale bron
nen van inkomst gebruiken- De liberalen
vergeten evenwel, dat «duur brood» beter
is dan «geen brood,» indien ten minste
de prijzen van het graan belangrjjk zou
den stijgen, en voorts zien zjj voorbij,
dat de grondeigenaars, wier wettig eigen
dom thans zoo goed als waardeloos is,
eerst im de tweede plaats genieten zullen
vau den zoo gewenschten maatregel. De
landbouwende bevolking zal er in de eerste
plaats de goede vruchten van plukken.
Wat den persoonlijken dienstplicht aan
gaat, waarop de liberalen nu vooral zoo
aandringen, deze werd door hen slechts
als een twistappel tusschen katholieken
en anti-revolutionnairen geworpen om
zooals wij reeds een vorig maal opmerk
ten te trachten oneenigheid te strooien
bij die richtingen. Indien het den libera
len zoo groote ernst is met dat beginsel,
dan treft hun het verwijt, dat zij in hun
langdurige politieke overheersching dit
beginsel ook niet in onze wetgeving heb
ben geïntroduceerd.
Behalve deze drie punten zijn er nog
andere, die door het liberalisme in hun
voordeel worden geëxploiteerd. Wij den
ken aan zoovele beloften der liberalen,
di zij zeggen natuurlijk niet te kunnen
nakomen, wanneer zij bij de verkiezingen
de nederlaag lijden In het bjjzonder
beloven zjj groote werkzaamheid op so
ciaal gebied te ontwikkelen. De liberalen
meenen, dat zij hiermede vele nieuwe
kiezers, behoorende tot den kleinen bur
gerstand en den gezeten werkman, tot
hun richting zullen overhalen. Voorts
stellen zjj in het verschiet, dat later nog
maals tot uitbreiding van het kiesrecht
zal worden overgegaan, zoodat dan nie
mand meer van dat recht zal zjjn uitge
sloten. En eindelijk moet het zwarte
spook, de kerkeljjke overheersching, dienst
doen als boeman, ten einde degenen, die
niet met zachte middelen zjjn overtehalen
tot het liberalisme, bang te maken en
aan hen de liberale partij voortestellen
als de eenige uitkomst tegen dwingelandjj
en onverdraagzaamheid in eiken vorm.
niets //komiek//. Geen koffiegerei viel kletterend
op den grond terwjjl de draagster een luiden'
kreet slaakte; niemand kwam tot de ontdek
king //Mulder// te heeten, na altijd. //Jansen//
genoemd te zjjn; niemand trok zijn mantel uit
en stond geheel in tricot; ook kwam niemand
onder een tafel uitkruipengeen heer vond
bjj zjjn terugkomst van een reis een feestvierend
keukenpersoneel. Kortom, het was geen slot
voor een bedrijf z oals men verwachte. Men
was naar den schouwburg gegaan met de ge
dachte eens hartelijk te zullen lachen, daar een
bljjspel aangekondigd was.
Het publiek gaf onbeperkt aan dit gevoelen
lucht, en de tooneelspelers zegepraalden blik
baar, daar zjj het vooruit gezegd hadden, dat
het stuk niet bevallen zou.
De directeur liep woedend naar zijn re
gisseur.
//Ge mocht me nog wel den raad geven, dit
prul zoo spoedig mogelijk te doen opvoeren
Nu ziet ge hetHet valt vreeselijk tegen, en
dat na zeven repetities. Het is zonde van den
tjjd
„Wacht het toch eerst af, mjjn waarde di
recteur! Het publiek begrjjpt blijkbaar nog niet
waar de dichter heen wil. Het begrjjpt het
fijne er nog uiet van. Doch wanneer het daar
eenmaal achter komt en het stuk wordt nu
werkeljjk aardig dan zult ge eens zien.
Overigens is het publiek van vandaag toch
ook niet bepaald toongevend. Ik bljjf tenminste
nog bij mjjn meening!//
De directeur ging verstrooid verder. Hjj wrs
van jongsaf bjj het tooneel geweest en meende
J Welke belangen zijn het dan toch wel,
die bedreigd wordeu, indien de liberalen
bij de verkiezingen het onderspit delven?
Tevergeefs zoeken wij hierop het antwoord,
tenzij men wil gaan denken aan eigen
belang. Reeds spraken wij zoo even van
den vrijen handel en van het openbaar
onderwijs. Maar hoe dikwjjls hebben wij
niet aangetoond, dat deze beide het alge
meen belang volstrekt niet raken en
integendeel reeds veel schade aan de be
langen van het geheele volk hebben toe
gebracht! Waar wij nu een einde wenschen
te maken aan de door de liberalen in het
leven geroepen monopolies, waar wij willen
trachten om alle groepen in de samen
leving gelijkelijk te doen genieten van
de bescherming van den Staat, waar wij
in 't kort aan onrechtvaardige toestanden
paal en perk willen stellen, daar meenen
wij toch het verwijt verre van ons te
mogen afwerpen, dat het ons te doen zou
zjjn om het volksbelang moedwillig te
veronachtzamen en dat wij enkel er op
uit zouden wezen om tot macht in den
Staat te komen.
Indien onze richting de macht wenschf,
dan is dit uitsluitend om die veranderin
gen in Staatsbestuur en wetgeving aan
te brengen, waardoor meer ware vrijheid
wordt geschonken dan het liberalisme
ooit heeft verleend of verleenen kan. Ons
doel is de staatkunde dienstbaar te maken
aan de belangen van ons dierbaar Vader
land, terwijl de liberalen integendeel ons
volk hebben opgeofferd aan de belangen
van hun politiek.
Wij worden dus niet gedreven door
eigenbelang, maar wjj putten onze kracht
uit het beset, dat een hooger beginsel
ten grondslag moet liggeD aan de staats
inrichtingen, ten einde deze te doen strek
ken tot heil en geluk van onze Natie.
Dit verschil zien de liberalen over het
hoofd. Zij beschuldigen ons van eigen
belang, omdat zjj niet kunnen begrijpen
en waardeeren de motieven, die er ons
toe leiden om de aanstaande verkiezingen
te benuttigen en als een middel aan te
grjjpen om aan hun beheer een einde
te maken.
En hierin ligt ook de oorzaak, waarom
de liberalen klagen over gebrek aan ijver
en toewijding hunnerzijds en waarom zij
de geestdrift en werkzaamheid benijdeu,
die aan onzen kant is op te merken.
Hartelijk hopen wij dan ook, dat die
geestdrift en toewjjding doorhetgewenscht
resultaat zullen worden bekroond en dat
dit de aanvang moge wezen van een nieuw
tijdperk in onze vaderlandsche geschiede
nis, dat door het nageslacht zal worden
geprezen.
De Regeeringsmannen der Franscbe
Republiek zijn niet op hun gemak. Zij
voelen het maar al te duidelijk, dat in
het Oosten bij de vredesonderhandeling
eene toenadering schuilt van Rusland en
Oostenrijk. De Franschen achten zich
het publiek beter te kennen, dan die jonge
lieden, die eenige jaren ecu tooueelschool be
zoeken, en dan denken dat zjj wonderveel ver
stand vin het tooneel te hebben.
Hij had een hekel aan //literarische tooneel-
spe'ers. Weliswaar had hjj zich dezen keer
laten bepraten, doch dit was hoofdzakeljjk te
wjjten geweest aan de vlugge opname van het
stuk door het hoftheater in Berljjn.
Vollmer zelf was niets op zijn gemak. Het
gediag van de vrouw van den directeur had
hem al duidelijk gezegd, wat hem te wachten
stond. Toen het scherm getallen was, had zjj
verlegen gekucht een koud: //het is nog al
aardig!// laten hooren, en had zich met de
woorden: //ik ga een oogenblik heen!// jjlings
verwijderd.
Mario waagde het nauweljjks haar man aan
te zien, die met een pijnlijk lachje zijn diepe
smart trachtte te verbergen.
„Bedriegen wjj ons niet,// zeide hjj eindelijk
toen ook zij geheel achter de welkome portière
gevlucht was, die haar aan de oogen der me
nigte onttrok, //bedriegen wij ons niet, het
stuk bevalt het publiek niet.//
Zij gaf geen antwoord, want zjj deelde dit
gevoelen in alle opzichten zjj greep zjjn hand
en drukte die lang eu innig. En voor "hun
oogen verzonken al die mooie luchtkasteelen
de villa, de nieuwe kamerameublementeu, de
reis naar Italië, ja zelfs de eenvoudige nieuwe
mantel.
Midden ia de zaal zaten de dokter en zjjn
huisgezin op heete kolen, tot eindeljjk het
scherm weer opging.
genegeerd, zooals de Minister van Bui-
tenlandsche Zaken openlijk gezegd heeft,
en daarvan wordt aan Duitschland de
schuld gegeven.
Over zulke onderlinge twisten der Euro-
peesche Mogendheden hebben de Sultan
en zijn raadslieden dol veel pret. In
Konstantiaopel is men dan ook niet be
vreesd voor het Europeesch Concert, dat
een onaangenaam geluid doet hooren. De
Concertmeester van de muziek der Euro-
peesche Mogendheden in het Oosten geeft
maar al te dikwijls een valschen toon aan.
De kinemotograaf in Parijs schijnt
nog al eens brand te veroorzaken. Heeft
zoo'u ding de Weldadigheidsbazar in de
Rue Jean Goujon in brand gezet, nu brak
brand uit in een winkel op den Boulevard
Poissonnière. Een twintigtal menschen
woonden daar eene voorstelling van de
kinemotograaf bij. Zij vluchtten doodelijk
verschrikt naar buiten en kwamen allen
veilig op straat. Een voorbijganger sloeg,
om een ruimeren doortocht te maken, de
groote glasruit van het winkelraam stuk,
maar dit was niet noodig geweest.
De brandweer was spoedig de vlammen
meester.
Ten aanschouwe van 4000 menschen
heeft de scherpschutter Mr. Cryger
in de voorstad Weiszensee te Berljjn,
bij eene voorstelling zijne zuster doodge
schoten.
Die zuster, een meisje van 22 jaren,
was zijn helpster. Hij had haar bij deze
voorstelling, als bjj zoovele andere, reeds
allerlei dingen uit de hand geschoten.
Ten slofte zou hjj haar ook achteruit,
over zjjn schouder, een glazen bol van
het hoofd schieten. Hjj richt zijn pistool,
met behulp van een spiegel en schiet af
maar op betzelfde oogenblik valt zjjn
zuster met een hartverscheurenden kreet
op den grond. De kogel had haar in
den mond getroffen. Een geneesheer, die
onmiddellijk te hulp kwam, kon haar
wanhopigen broeder geen troost geven.
Het meisje stierf na verloop van een paar
minuten.
En naar zulke kunsten maker jj gingen
4000 Berliners zich verlustigen, 't Is wel.
De stad Bern was bij de aankomst van
den Koning van Siam in feestdos gehuld.
De treiu waarmede hij uit Genève kwam,
werd getrokken door eene locomotief ver
sierd met groen en vlaggen. De salon
wagen was geschilderd in de kleuren van
den Zwitserschen Bond en van Siam.
Aan het station te Bern was een fraai
paviljoen opgeslagen, waar de Regeering
den hoogen gast opwachtte.
Toen de trein binnen was, schaarde het
gevolg van den Vorst zich en haie voor
den waggon. De Koning met twee zjjner
zoons en zjjn broeder, liep er vlug tus
schen door, begeleid door den president
den heer Deuche.
Z. M. droeg een witte uniform; de borst
was bedekt met ridderorden. Op zjjn dof-
zilveren helm wapperden witte pluimen.
In dit bedrijf was de behandeling duidelij
ker en rijker dan in de inleiding. Zonder de
humoristische karakterschildering te laten varen
had de dichter hier eenige toespelingen inge-
lascht die den smaak van het publiek streelden.
Eenige gedeelten wekten zeer den lachlust op
in de zaal en het publiek geraakte in een im
mer vrooljjker stemming. En toen op slot de
bedoeling van den dichter hoe langer hoe be
ter tot zijn recht kwam, toen iedereen bet
stuk begreep, schaterde men het uit. Zelfs
de tooneelspelers kwamen onder den indruk,
legden den klemtoon op de geestigste zetten,
en ook het tempo liet niets meer te wenschen
over. Het is een bekend feit in de tooneelwe-
reld, dat het publiek door zjjn geestdrift de
spelers medesleept, en dat dezen wederkeerig
dan weer de toeschouwers doen ontvlammen.
De doktersfamilie verademde. De hoofden
tot nu toe zoo angstig gebogen hieven zich
op, ten laa'ste keken zij zegevierend rond. Ook
in de directeursloge veranderde de stemming. Blij
de zag Marie haar man aan, wiens voorhoofd
zich geheel ontplooide, het kleine vrouwtje zag
plotseling tusschen de coulissen allerlei prachtige
luchtkasteelen. Zij zag Italië's zonnigen hemel
en genoot al van zjjn heerljjk landschap zij
bewonderde zich in haar nieuwen mantel en
voelde reeds aan haar linker pols den druk
van een fraaien met diamanten gesierden gou
den armband. Toen echter het scherm onder
algemeen schaterlachen, handengeklap en bra-
voroepen voor het laatst omlaag ging, verdween
voor haar alles in een heerlijk vergezicht. Zjj
zag een mooie villa met park en met een klein
Hij wordt beschreven als een man van
middelbare gestaltezjjne houding is ele
gant en gemakkelijk, in zjjn schoon olijf
kleurig gelaat blinken twee rjjen witte
tanden.
De zestienjarige Kroonprins had een
vuurroode uniform aan, rjjk met goud
bestikt. Hij volgde zjjn vader op den voet.
Een ander prinsje werd zeer bewonderd
om de prachtige gouden kromsabel, fon
kelend van edelgesteenten die hjj op den
rug droeg.
Er waren heel wat menschen op de been
om den schitterenden stoet te zien. Vele
huizen en de openbare gebouwen waren
versierd; overal zag men naast de Zwit-
sersche, de Siameesche vlag. De Koning
werd met geestdrift toegejuicht.
Aan het feestmaal stelde de bondspre
sident een dronk op Z. M. in, waarop
deze antwoordde met een lange toost. Hjj
wees er op dat Siam door de postunie en
door het Roode Kruis, die hij Zwitser-
sche stiehtinge noemde, met de republiek
is verbonden. Hij kende haar de taak
van bemiddelaarster tusschen het Westen
en het Oosten toe en sprak de beste wen-
sthen uit voor het schoone land dat zjjn
gezondheid zal sterken. Z. M. hoopte dat
de volkeren van beide rjjken elkander
steeds beter zullen leeren kennen en dronk
op het welzjjn van de van ouds beroemde
republiek, van haar regeering, van haar
volk en in het bijzonder op de gezond
heid van den president van den Bond.
De stierengevechten in Spanje, hoe
wreed ook, worden nog steeds druk be
zocht. Bjj het laatste stierengevecht te
Valencia is de beroemde Toreador Pa-
fa 1 o door een hoomstoot in de zjjde
doodeljjk gewond.
Te Barcelona werden gisieren drie
kampers door stieren ernstig gewond.
De openbare meening moet sterk onder
den indruk van het gebeurde wezen.
Langs dien weg mogeljjk komt men beter
tot het besef der wreedheid van het spel,
dan waar men alleen het dier ziet dooden.
Voor de Relleensche Regeering te
Athene ziet het er bjj het beredderen
van den boedel, niet rooskleurig uit.
Duitschland bljjft bij de vredesonder
handelingen met Turkjje vasthouden aan
het plan, om de Grieksche financiën op
beteren giondslag en onder toezicht van
Europa te hei vormen, ten einde de be
langen der Grieksche schuldeischers niet
worden verwaarloosd. Duitschland heet
lastig te zijn voor Griekenland omdat
men te Berlijn van oordeel is dat Grie-
kenlani ten plicht moet gesteld worden
tot betaling van oorlogsschatting en het
afstaan van enkele plaatsen en enkele
rechten.
De Grieksche Regeering heeft zich
tot de Mogendheden gewend met een
memorandumbetreffende de vredesvoor
waarden en meer. Zjj dringt daarin vooral
aan op spoedige ontruiming van Tessalië,
paviljoen en in dat paviljoen schreef een dichter
haar dichter het eene stuk na het a ndere
En in haar vreugde kneep zjj haar man zacht
in den arm, en verscholen achter de portière
zagen zjj elkaar in de oogen en het waren tra
nen, die zjj daarin zagen, paarlen der reinste
vreugde. Zij viel haar echtgenoot om den hals
en fluisterde hem innig gelukkig toe Lieve
man, ik ben trotsch op je.»
Daar knarste de deur der loge en zjj hoorden
de stem van de vrouw van den directeur
//Kom dan toch, men zoekt en roept u overal.
Zjj greep Vollmer bjj de hand en voerde
hem door een kleine ijzeren deur, die zich als
bjj tooverslag voor haar opende, aohter de cou
lissen, waar de directeur heen en weer rende en
niets riep dan: //De dichter waar is de dichter In
Toen hjj Vollmer bemerkte, rukte hij bem
letterljjk uit de handen zjjner vrouw en dwong
hem plaats te nemen tussohen twee der spe
lers, die ieder een zjjner handen grepen. We
der opende zich als bjj tooverslag een linnen
deur in de coulissen, Vollmer voelde zich
voorlgeduwd, en zag een schitterende zee van
licht en een juichende in handen klappende
menigte. Toen hjj zag dat de twee tooneelspe
lers bogen voor hei publiek, trachtte ook hjj
een buiging te maken en ten laatste stond hjj
zonder reeht te weten waar hjj was voor het
neergelaten scherm.
Zijn stuk was dus geslaagd! Zoo er nog de
minste twjjfel bjj hem bestaan had, zou wat
nu volgde dien toch wel hebben opgelost.
Met uitgestrekte handen snelde de directeur
op den overgelukkigen dichter toe.
