NIEUWE
HbagBlaó voor eSftooró' en Suió-óCollanó.
Opvoeding.
No, 2721
Dinsdag 6 Juli 1897.
22ste Jaargang.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige in plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers.
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
B IT R E A USt. Janstraat Haarlem.
/1,10
«1,40
«2,80
c 0.03
Van 16 regels50 Cent.
Elke regel meer7J/j
Groote letters -worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Redaeteur-Uitgever, W. KüPPERS.
Groot en schoon is het werk van de op
voeding der jeugd. Wat het grootste is op
aarde, nl. het huisgezin, de kerk en de
school, de drievoudige haard van liefde,
van waarheid en wetenschap wigden hier
aan al hun toewijding. Gelukkig de tijden en
de landen, waar deze drie machten elkan
der ontmoeten en een verbond met elkan
der sluiten in het gezamenlijke werk der
opvoeding; waar deze drie machten in eens
gezindheid met elkander samenwerken
om, elk door hare eigenaardigs middelen,
den mensch, den christen en den burger
te vormen. Maar helaas! hoe vaak gebeurt
het in onze dagen, dat deze drie groote
machten, in plaats van elkander te helpen,
elkaar bestrijden. Ziedaar een groote ramp;
want uit dezen strijd kan niets anders voort
spruiten dan algeheel gemis aan beginselen,
dan een twijfel die de krachten des geestes
verlamt.
Al vergeten somtgds het huisgezin en
de Staat hunne edele zending, de Kerk en
de Katholieke School zullen immer en al-
tgd met denzelfden jjver, met dezeltde kracht
bljjven arbeiden aan het geluk der jeugd:
de eene zal het huisgezin en de maatschap
pij herinneren aan hunne plichten en ver
antwoordelijkheid; de andere zal met god-
vreezende en teedere bezorgdheid de kloeke
deugden in het hart der kinderen ontwik
kelen en zal altijd de bron zijn van den
waarachtigen wetensehappelijken vooruit
gang.
Evenals haar goddelijke Stichter, bemint
de Kerk de kindsheid en de jeugd. Juist
omdat Zij met zooveel ijver en toewijding
arbeidt aan de opvoeding des volks, juist
daarom wordt de Kerk genoemd: onze
Moeder de H. Kerk.
De H. Marcus, door den Prins der Apos
telen naar Alexandrië gezonden, stichtte
aldaar eene kleine school, een paideuterion.
Zelfs te Rome bestond er sind3 de tweede
FXU1LLXTOM
Beschuldigd.
(Vervolg).
Zijne beide bewakers deden een paar schreden
achteruit en zagen elkander veelbeteekenend aan.
Het wordt mjj hoe langer hoe duisterder,
sprak eindeljjk Jarilothet is de eerste maal
in mijn leven, dat ik zoo iets ondervind, ik
ben er geheel door uit het veld geslagen.
Maar hoe zonderling het ook schijne, en hoe
zeldzaam dit ook voorkome, kan zich toeh het
geval voordoen dat het gezicht van zgn slacht
offerden moordenaar om zoo te zeggen hypnotiseert,
beheerscht, en hij door geen enkel uitwendig tee-
ken zijn inDerlgke ontroering verraadt;als dan blgtt
der justitie slechts een middel, namelijk, hem
aan zgn begoocheling ontrukken en hiertoe nam
Jarilot ten slotte zijn toevluchthg naderde Jac
ques Moulin, gaf hem een slag op den schou
der en riep
Kom
De jonge man wendde langzaam het hoofd
om, en zonder dat zijn stem de minste ont
roering verraadde, antwoordde hij zachtIk
volg u.
Toen knielde hjj voor het bed neder, nam de
hand van den doode, die op het dek rustte, in
de zgne, drukte er eerbiedig een kus op en sprak
met zachte van aandoening bevende stem
Mijn weldoener, heb dank voor alles wat
ge voor mg gedaan hebt de ure is gekomen
om u daarvoor mijne erkentelijkheid te toonen
eeuw eene beroemde school, die onder hare
leermeesters de H. Justinus telde, een man
ervaren in de wetenschap. Men kan zeggen,
en alleen hij, die de historie niet kent,
of verwringt, zal dit durven loochenen,
men kan zeggen dat van de School van
Alexandrië af, tot de universiteiten, waar
aan Europa zoo rijk is, er geen enkele
wetenschappelijke of letterkundige instel
ling bestaat, die haar ontstaan niet te dan
ken heeft aan de Kerk, of waarvan de
Kerk niet het model geleverd en de ont
wikkeling begunstigd heeft.
O, hoe wonderbaar! In de diepte der
catacomben, te midden van aanhoudende
stormachtige vervolgingen, stichten de op
volgers van St. Pieter scholen, leiden geheel
de beweging der ideeën en brengen de
verschillende wetenschappelijke werken
die rondom hem gemaakt worden, tot
eenheid.
Mgr. Freppel, sprekend over de vor
ming der wetenschappen, zegt«Het valt
niet te betwijfelen, dat de vorming der
wetenschappen voortkomt uit de eerste
christelijke scholen. Wij beweren hiermede
niet, zoo vervolgt hij dat de Kerk
de menschelijke wetenschappen heeft ge
schapen, want de menschelijke wetenschap
is het natuurljjk gevolg van de oplettend
heid onzer vermogens op verschillende
voorwerpen van wetenschapmaar met dat
hooger begrip van het beginsel en van
het einddoel der dingen, hetwelk de Kerk
alléén hier op aarde bezit, heeft Zjj in de
wetenschappen gezien even zoovele sferen,
die zich rondom een gemeenschappelijk
middelpunt bewegen. De Kerk is het, die,
de veelvuldige stralen, welke uit hetzelfde
goddeljjke woord voortvloeien, tot eenheid
terugbrengend, het onderwijs der weten
schappen onder den naam van Universiteit
heeft samengesteld. Die wetenschappen,
aan elkander verbonden, in één bundel
vereenigd, streven naar hetzelfde doel, n.l.
de verheerlijking Gods in Zijne werken en
de voltooiing van 's menschen bestemming.
ik zweer u dat ik mijn plicht zal doen, vaarwel.
Deze tragische hartstochtelijke scène maakte
op beiden den diepstea indruk. Onbewegelijk,
met ingehouden adem zagen zjj, zonder een
woord te uiten, op den knielende neer.
Deze richtte zich op, en wendde zich mis
schien nog meer aangedaan dan de anderen, tot
Jarilot, zijn oog schitterde met ongewonen
glans en zgn geheele voorkomen drukte moed
en wilskracht uit.
Thans, sprak hg, ben ik gereed, u tc vol
gen, maar alvorens dit huis te verlaten, heb ik
u een gunst te verzoeken.
Toegestemd, wat verlangt ge
Sta mg een kort onderhoud onder vier
oogm toe met Maurice Bertin.
Een geheim onderhoud met Maurice Ber
tin Met welk doel
Het is waarschijnlijk, dat hij mijn werk
zaamheden aan de kas zal overnemen, Ik heb
hem eenige bijzonderheden daaromtrent mede
te deelen: lk bid u ons alleen te laten
ik zal niet trachten te ontvluchten, heb daarvoor
geen vrees.
Welnu, antwoordde Jarilot, het zij u toe
gestaan. Hij begaf zicb naar de kamer van me
vrouw Bertin en riep Maurice.
De heer Moulin, sprak bij, verlangt een
geheim onderhoud met u.
Met mij, waartoe
Dat zal hij u zelve zeggen.
Maar, bracht Maurice hier aarzelend te
gen in.
Ge kunt hem dit niet weigeren, ik raad
u zelfs het hem toe te staan.
Ziedaar het idee, dat haar als eigendom
toebehoort; ziedaar het plan, waarvan zij
de eer heeftvoorwaar, het is een grootsch
denkbeeld, welks triomf éen der belang
rijkste feiten der historie is.»
Niets is bewonderenswaardiger, niets meer
wetenschappelijk dan het studieplan, ge
trokken door de Yaders der eerste eeuwen.
Met kracht drongen zij er bij hunne leer
lingen op aan, om aan de leiding der
Grieken te ontleenen alles, wat daarin
nuttigs gelegen was voor het begrip der
geopenbaarde waarheden. Ziehier hoe Mgr.
Freppel het onderwijs-program van de
christenschool van Alexandrië samenvat
«Aan leerlingen, reeds geoefend in de kunst
van spreken en schrijven volgens de spraak
leer en de redekunst, onderwees de leer
meester achtereenvolgens de logica, ten
einde hun oordeel te vormen door hun te
leeren, hoe zij de degelijke redeneeringen
van de drogredenen moesten onderschei
den vervolgens de natuurkunde of physica,
ten einde hen te doen bewonderen de wer
ken van den Schepper, door eene berede
neerde kennis van de natuur en van de
eigenschappen van elk wezendan de
meetkunde, opdat deze, door hare duide
lijke en ontwijfelbare bewijzen, hun tot
grondslag dienen zou voor al het andere;
eindelijk de sterrenkunde, met het doel
om hunne gedachten op te heffen van deze
aarde naar den hemel. Na hun verstand
aldus ontwikkeld te hebben, en de sfeer
hunner ideeën te hebben verruimd, leidde
de leermeester zijn leerlingen de wijsbe
geerte binnen. De voorafgaande studiën
eindigden met de wetenschap van de eerste
oorzaak.»
Volgens deze verheven geesten, is de
wijsbegeerte de koninginne en de mees-
teresse der menschelijke wetenschappen;
maar zij moet, op hare beurt, eene opper-
beerscheresse, eene oppervorstinne erkennen
en begroeten en huldigen in de goddelijke
Openbaring. De reden hiervan is heel een
voudig: de natuur is in betrekking tot de
Enfin! lk kom, wees zoo goed ons alleen
te laten.
Toen de politie-beambten vertrokken waren,
vroeg Maurice Bertin aan Jacques
Gij hebt verlangd mjj te spreken, mijnheer
wat hebt ge mij te zeggen?
Ja, mijnheer, ik moet u spreken, en ons
gesprek kan alleen plaats hebben voor het lijk
van den heer Bertin. Uw vader alleen mag er
getuige van zijn!
Ik luister.
Wat ik thans zal zeggen, is plechtig, want
ons beider eer, ons beider leven hangt er van
af. Gisteravond is de kas, die aan mijn zorg
was toevertrouwd, bestolen, en zgn de acht hon
derd duizend franks, die zij bevatte, verdwenen.
Slechts de heer Bertin, gij en ik waren
met het geheim van het slot bekend.
En men heeft uw sleutel bij de kas ge
vonden.
Daar met opzet neergelegd door hem, die
hem mij ontstolen heeft, om de kas te openen.
Wat wilt ge daarmee zeggen?
Dat gjj het geheim kendet en gisteren
avond geld noodig had.
Zoodat ge mij van den diefstal durit be
schuldigen.
Laat mij uitspreken, vervolgde Jacques
bedaard en op een toon van gezag die indruk
maakte, terwijl Maurice zich met ongerustheid
afvroeg waar de ander heen wilde.
Gij hadt geld noodig gij hebt er
mij om gevraagd. Ik weigerde, op bevel van uw
vader. Maar gjj wildet geld: gg moest geld heb-
genade ondergeschikt, en het woord Gods
heerscht over de begrippen en denkbeel
den van den mensch. Naar dit toppunt
van kennis willen deze groote leermees
ters den geleerde, die door de studie der
vrije kunsten en der wijsbegeerte reeds
voorbereid is, brengen en geleiden.
Dit was het program van alle Univer
siteiten der Middeleeuwen, en dit program
is gehandhaafd tot den huidigen dag toe,
ten minste in zijne hoofdlijnen.
Daarin bestaat dan ook het ware begrip
van de wetenschap. Alle wetenschap, die
den mensch niet in een beteren toestand
brengt, mist haar doeleinde; alle weten
schap, die de Openbaring loochent of be
strijdt, is eene valsche wetenschap. Het
Christendom is de absolute waarheid, de
meeningen der menschen zgn waar of valsch,
naar gelang zij deze absolute waarheid
des Christendoms naderen ofwel zich daar
van verwijderen. Het geloof is het crite
rium, het echte waarmerk van de weten
schap. Het geloof is de Lydische steen,
waarmede men bet zuivere goud van het
vermengde en vervalschte goud kan onder
scheiden. Met het geloot gewapend, kan
de wijsgeer zich wagen in den doolhof
van wijsgeerige stelsels; hij kan er zeker
van zgn, dat hij met behulp van dezen
geleiddraad den weg der waarheid daar
ook vinden zal. Zonder het geloof ver
dwaalt de geleerde: de natuurkundige, de
scheikundige, de wiskundige, de sterren
kundige, zij allen zullen, in plaats van met
Galileï, Newton, Copernicus een bymnus
aan te heffen ter eere van het oneindig
Wezen, den Schepper en Maker van het
harmonisch heelal, zich verliezen in de
studie der natuur en ten laatste komen
tot de treurigste aller leerstelsels, tot het
materialisme, de leer van het stof. De
menschelijke wetenschappen moeten als
het ware de voorportalen zijn, die gelei
den naar het majestueuse gebouw der god
geleerdheid, hetwelk het Christendom on
der de oogen der geheele wereld heeft
ben en gij zoudt het hebben al zou er ook een
ongeluk gebeuren, dit ware uwe eigen woorden.
Ze hebben mg te zeer getroffen dan dat ik ze
had kunnen vergeten. Juist op dat oogenblik,
versta mij wel, borg ik voor uwe oogen
in de brandkast, het depot van den heer Castil-
lac, ge hebt zelf over mijn schouder heen het
regu gelezen dat ik er voor schreef, ge ziet dat
ik mij alles zeer goed herinner. Vervolgens zjjt ge
heengegaan, opgewonden, woedend tegen uw va
der die zulk eene enorme som in ontvangst nam
en u een ellendige dertigduizend franks weigerde,
wederom uwe eigen woorden. Ge waart dus zon
der geld?
Zeker, maar wat heeft dat met den dief
stal te maken P
Kort daarna, boven, hebt ge gespeeld,
verloren en uw verlies, dat niet geriug was,
betaald met welk geld met dat van het depot 1
Zoodat ge blijft beweren, dat ik den dief
stal heb gspleegd 1
Het zou de eerste niet zgn
Ellendeling! stoof Maurice op en trad
met dreigend gebaar op Moulin toedeze ver
loor echter zijn tegenwoordigheid van geest niet
en den slag afwerende die Maurice hem wilde
toebrengen, vervolgde hij;
Voordat de kas mij werd toevertrouwd,
hebt ge haar drie dagen gehouden, en geduren
de die drie dagen zijn er drie belangrijke te
korten gevonden.
Dat is eene beleediging
(Wordt vervolgd.)
HMIiLEMCll
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
24.
