2756
Maandag 4 6 Augustus 4 897.
22ste Jaargang,
Ïï)ag6laó voor <3ïooró' on SEuió-dCollanó
agite ma non agitate
Neutrale Vereenigingen.
BÜITBA'LA A D.
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem-
Beschuldigd.
Turkije.
Frankrijk.
Rusland.
Kan ik dat vroeg de gevangene.
10II RUT
«ABONNEMENTSPBIJS.
Per 3 maanden voor Haarlem.1 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per postl,|U
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers 1
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteur-Uitgever, W. KÜPPERS.
HIJS DEft ADVEBTENTIEN.
Van 16 regels. 50 Cents.
Elke regel meer7V
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Con tant.
--v«
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale Publicité Etrangèrt
G. I. DALJBEfyCo. JOHNF. JONES Succ., Pa-is 316fs Faubourg Montmartre,
Eene quaestie, waaraan een belangrjjk
beginsel ten grondslag ligt, zal aan de j
orde komen in de tweede algemeene ver
gadering van den R. Kath. Onderwijzers
bond in het bisdom 's Hertogenbosch,
welke op 21 dezer zal worden gehouden.
Door het voorloopig bestuur is namelijk
reeds vroeger in eene circulaire het vol
gende medegedeeld.
«Ten einde van den beginne af een
ieder wete, waaraan hjj zich met betrek
king tot den Bond te houden heeft, ach
ten wjj de mededeeling niet overbodig
dat door ons, in overleg met den geeste
lijken adviseur, besloten is, dat het lid
maatschap van den Bond onvereenigbaar
is met dat van neutrale onderwijzersge
nootschappen of Bonden. Indien eehter
het lidmaatschap eeuer neutrale Vereeni-
ging niet veieischt wordt om aan eenige
financieele instelling daarvan deel te nemen,
is het den leden van den Bond toegestaan,
hunne deelname aan bedoelde instellingen
te bestendigen.»
Sommige Katholieke onderwijzers kun
nen zich hiermede niet al te best veree
nigen, omdat zij niet alleen lidzijn van
het Nederlandsch Onderwijzers Genoot
schap, maar ook van de daaraan verbon
den levensverzekering. Zjj gaan niet mede
met de beginselen, die een groot deel
van dat Genootschap is toegedaan, doch
wenschen juist door hun lidmaatschap
zooveel mogeljjk de verkeerde richting in
dat genootschap tegen te werken, opdat
het beheer der levensverzekering niet in
verkeerde handen kome.
Daar tegenover heeft het Bestuur wi
der verklaard, dat het lidmaatschap van
neutrale, d. i. godsdienstlooze, Vereeni
gingen op zich zelve reeds verkeerd kan
wezen en dus door financieel voordeel
niet kan vergoelijkt worden. Werd het
voorstel der bedoelde onderwjjzers die
slechts willen verklaard hebben, dat lid
van den R. K. Onderwijzersbond elk
katholiek onderwijzer kan worden, die
instemt met het doel van den Bond en
daartoe in elk opzicht wil medewerken
aangenomen, dan zou daaruit volgen, dat
men om financieele redenen van allerlei
aard alle, ook de meest verderfelijke, neu
trale Vereenigingen zou kunnen blijven
aanbangen en tegelijkertijd zou kunnen
verklaren, volkomen in le stemmen met
het doel van den R. K. Onderwijzersbond.
Het Bestuur is bovendien van oordeel,
dat de Bond evenals de zustervereeniging
in het Bisdom Roermond, eene zuiver ka-
FIU1LLMTOA.
tholieke Vereenigiug moet zijn en blijven.
Deze quaestie moet nu op bovenbe
doelde vergadering worden besproken en
wjj maken er hier melding van, omdat
er, naar onze meening, een belangrjjk
beginsel mede gemoeid is
Men heeft wel eens beweerd, dat in
onze zuideljjke provinciën niet zoo groote
behoefte bestaat aan bijzondere scholen,
omdat de openbare scholen daar uit den
aard der zaak toch reeds een Katholiek
karakter hebben. Die bewering is niet
alleen volkomen onjuist, maar zjj leidt
ook tot verkeerde gevolgtrekkingen. En
daarvan levert bovenstaand voorstel een
f>8. (Vervolg.)
Uwevermoedeos zijn niet ongegrond, ik
zelf koesterde ze bjj den aanvang van mjjn
onderzoek, maar op den avond van de
misdaad, op hetzelfde uur, dat de bankier
werd vermoord, speelde de markies de Mont-
gerbois met den kapitein Castillac, en verloor
in tegenwoordigheid van een aantal getuigen
eene belangrjjke som.
Laat de markies er een oogenblik buiten,
masr Maurke Bertin?
Ook deze heeft den geheelen avond de
zaal niet verlaten, hetgeen evenzeer door ver
scheidene getuigen kon bevestigd worden. Ook
hij speelde en verloor.
Hoe kwam hij aan het geld, daar men
toch beweert, dat zjjn vader het hem openlijk
geweigerd had.
Van een woekeraar, een zekeren Grillon,
ik heb zelve het ontvangbewijs in mijn bezit.
Ziedaar dan het geheele plan in duigen,
Waarvan ik mjj zooveel voorstelde, riep de ad
vocaat ontmo- ">gd uit. Maar indien noch de
toaTki-:° noch is zoon van de., bankier de
.jUiije is. i« het dar. 'I Jseqnes Moulin
Weet t«t maar zwijgt. Waarom t I>it sti!;.» jgen
u„m noodlottig worden. En eohter,
I*1 voor hem n00^ü f beloofd hem te zul-
'«auen, vau u* «-• -
netin hangt zjja vrijheid at.
De onderwjjzers onzer R. Kath. scholen,
hfetzjj in het Noorden, hetzjj in het Zuiden
des lands kunnen onmogeljjk leden zijn
van het Nederlandsch Ondei wjjzers-Ge-
nootschap, een der bolwerken van de
openbare school. Waar een Katholiek
onderwijzer, door niet aan eene openbare
school te willen werkzaam zjjn heeft ge
toond, dat hjj het neutrale onderricht
verderfelijk acht, daar moet hjj consequent
bljjven door zich ook niet aan te sluiten
bjj een onderwijzerskring, die den bloei
der openbare school tot haar ideaal heeft.
Op elk gebied vereenigt men zich in
den jongsten tijd, omdat een ieder terecht
gevoelt, dat in die vereenigiug een groote
kracht is gelegen. Maar bjj het oprich
ten van Vereenigingen zorgt men er voor,
dat zooveel mogeljjk gelijkgezinden met
elkander samenwerken. Men weert allen,
die zich op een ander standpunt hebben
geplaatst, en zoekt voeling met diegenen,
waarvan men verwacht, dat zjj met ons
schouder aan schouder zullen staan ter
verdediging van de gemeenschappelijke
belangen.
Dit werd getoond bjj den Roomsch-
Katholieken Volksbond. Vóór deze werd
opgericht, bestonden er tal van neutrale
werkliedenvereenigingen, maar men be-
begreep, dat afscheiding van hen nood
zakelijk was om resultaten te verkrijgen,
in overeenstemming met het schoons doel,
dat de Volksbond zich heeft voorgesteld.
Hetzelfde geval deed zich voor bjj den
Christeljjken Boerenbond. Zeker, er waren
overal Landbouw-Vereenigingen, maar de
Katholieke landbouwers begrepen, dat zjj
hun belangen cneindig beter zouden dienen
door samenwerking van gelijkgezinden,
dan door invloed te trachten uit te oefenen
in de neutrale Vereenigingen. En dat zij
hierin goed hebben gezien, bewjjst het feit,
dat juist in de provinciëu Noord-Brabant
en Limburg de Boerenbond veel meer
Het middel, hetwelk de advocaat daartoe
wilde aanwendeD, was eenvoudig en naar zjjne
meening onfeilbaar, hjj wilde nameljjk den ge-
vangende door zjj ae moeder en zuster laten on
dervragen.
Overtuigd dat Jacques Moulin zou volharden,
wilde hij hem zjjn geheim bjj verra-sing ont
lokken, en rekende hierbij op de hulp van
beide vrouwen.
Van het commissariaat begaf hjj zich naar
mevrouw Moulin, bjj wien bij dokter Molon-
guet aantrof, die door Zezette was ontboden,
daar de oude vrouw sedert het nach'eljjk avon
tuur, in het vorige hoofdstuk beschreven, in
onrustbarenden toestand verkeerde.
Hebt ge mijn zoon gezien, vroeg ze met
zwakke stem, wat zegt ge er van
Ik zeg, mevrouw, dat hjj onschuldig is.
O 1 daarvan is iedereen overtuigd, maar
waaTom houdt men hem dan gevangen?
Dat hangt slechts van hemzelven af.
Wat zegt gij, van hemzelven
Zeker, hij heeft slechts één woord te spre
ken, een naam te noemen, en de deur der ge
vangenis is onmiddellijk voor hem geopend.
En spreekt hij niet?
Neen, mevrouw
Waartoe dat stilzwijgen?
Dat is een geheim. Ik heb alles in het
werk gesteld om hem te doen spreken, maar te
vergeefs. Hjj weent, hij lijdt, maar houdt hard-
nekkig den mond gesloten.
Af (Mar dat ia niet le gcloovon.
Het is niettemin waar. Kn om hom «ii«,n
naam te ontlokken, üeb ik «we huiP no*.,,*.
leden heeft en veel meer invloed bezit
dan de reeds sedert lange jaren bestaande
provinciale Landbouw-vereeniging.
Nog meer gevallen van dien aard zouden
wjj kunnen aanwjj'» en om te betoogen,
dat de onderwjjzers, werkzaam bjj het
katholiek onderwijs geheel moeten breken
met de neutrale VereenigingeD, waarvan
zjj lid mochten zjjn. Terecht zegt het
Bestuur van den R. Kath. Onderwijzers
bond, dat hierdoor de inwendige kracht
van den Bond zal worden gewaarborgd.
Zoolang men traebt het lidmaatschap van
eene neutrale, godsd enstlooze, Vereeniging
te verbinden met dat van een Bond, die
slechts gelijkgezinden toelaat, zoo lang
zal de Bond nimmer een krachtig leven
krjjgen en zal hp voor de leden z> lven
weinig of geen voordeel opleveren.
En wat de levensverzekering aangaat,
het Bestuur van den Bond zegt weldra
eene nagenoeg even voordeelige gelegen
heid tot verzekering te kunnen openstel
len, hetzjj dan in vereeniging met het
bisdom Roermond, hetzjj afzonderljjk.
Reeds was het Bestuur in dien geest
werkzaam en gaarne zal het in de eerst
volgende algemeene vergadering de noo-
dige maatregelen daartoe zien nemen of
de gevorderde volmachten zien verleeneh.
Hieruit bljjkt derhalve, dat ook geen
geldcljjk voor- of nadeel de Katholieke
onderwjjzers er van behoeft terug te hou
den zich af te scheiden van het neutrale
Onder wjj zers- Genootschap en hun volle
kracht te wjjden aan den Katholieken
Bond, ten einïe dien nog tot grooter
bloei te brengen dan de openbare Ver
eeniging ooit heeft bezeten.
In onzen tjjd moet meer dan ooit^ei
tegen gewaakt worden, dat de ongeloovige
Vereenigingen steun ontvangen van Ka
tholieke zjjde. Waar de noodzakelijkheid
telkens bljjkt, dat wjj het principieel
verschil met de ongeloovige richtingen op
den voorgrond plaatsen, daar moeten wij
uiet medewerken om de partjj van het
ongeloof te steunen en te versterken.
Vooral op onderwijsgebied, meer dan op
eenig ander maatschappelijk terrein, be-
hooren wjj zonder omwegen ons beginsel
te handhaven. En al geeft ons dat aan
vankelijk soms eenig nadeel, wjj moeten
dat voor de goede zaak over hebben, in
de hoop en de gegronde verwachting, dat
bjj ernstige handhaving der ware begin
selen de toekomst ons toch gunstig zal
wezen.
Men ziet het, aan de quaestie in boven-
genoemden Onderwijzersbond ligt een be
langrijk beginsel ten grondslag, en wel
maar helaas, uwe ziekte belet u uit te gaan.
Ach, dokter MoloDguet heeft het mij
uitdrukkelijk verboden ternauwernood zal ik
op den dag der terechtzittiog naar het pa'eis
van justitie kunnen gaan, waar mjjn tegen
woordigheid onmisbaar noodig is. Maar zou
Zezette niet in mjjne plaats kunnen gaan
Mejuffrouw Zezette Zeker, zoo go mij
uwe dochter wilt toevertrouwen, mevrouw, gaan
wij onmiddellijk naar de gevangenis. Jacques
is nog geheel onder den indruk van het ernstig
onderhoud, dat ik met hem gehad heb ik
heb dus goeden meed, dat wjj slagen zullen.
Gaat, mijne kinderen, dat God u geleide
en uwe pogingen zegeneOnze oude vriend
Molonguet, zal mjj wel willen gezelschap hou
den tot uwe terugkomst.
Zooals André verwacht lud, vonden zij Jac
ques in diepe neerslachtigheid en ten prooi
aan eene volkomene moedeloosheid. Machteloos
tegen den muur geleund, zat hij daar, onbe
weeglijk, met over elkander geslagen armen,
onverschillig voor alles en telkens weer her
haalde hij de woorden, die hij Maurice Bertin
bjj het lijk van den bankier had toege
voegd
Gjj zjjt de moordenaar, en mjj beschul
digt men, maar ik zweer u, tjj het lijk van
uw vader, die hier door u vermoord terneer
ligt, dat ik den schuldige nimmer zal aanwij
zen. Weet echter dat mjjne veroordeeling de
dood mjjner moeder, de schande mjjner zuster
zhI zij
dat wij geheel breken met de samenwer
king met hen, die den godsdienst niet
erkennen als den voornaamsten, ja, den
eenigen grondslag ook voor de sociale
toestanden. Als wi) opmerken, hoe in het
staatkundige de katholieke beginselen door
krachtige mannen worden verdedigd en
gehandhaafd en men ook daar niets wil
weten van steun aan neutrale of liberale
lichtingen, en hoe op velerlei ander ter
rein de zuiver katholieke beginselen wor
den erkend en gevolgd, dan mogen wij
toch ook wel van de onderwijzers ver
wachten, dat zij een offer voor de goede
zaak willen brengen en zich geheel af
scheiden van hunne radicale collega's die
dan toch eigenlijk meer hunne tegenvoe
ters moeten wezen dan hunne medestanders.
Mogen wij na afloop der vergadering
kunnen constateeren, dat onze verwach
ting niet werd teleurgesteld en derhalve
de zienswijze van bet Bestuur van den
Roomsch- Katholieken Onderwijzersbond in
het bisdom 's Bosch door de geheele
vergadering werd gehuldigd!
Het is gevaarljjk geneesheer van den
Sultan te zjjn. Meschud-Bejj, de ge
neesheer van Abdul-Hamid, was sedert
eenige dagen in den kerker geworpen,
omdat men hem verdacht te heulen met
de vijanden van den Sultan. Woensdag
is hp in het paleis van Kiotk Yldiz op
bevel van den Sultan geworgd.
Spanje.
Gisteren is het stoffeljjk overschot van
den heer Canovas del Castillo met
bijzondere praal te Madrid ter aarde be
steld.
Aan de Weduwe van den vermoorden
Staatsman is door de Koningin-Regentes
van Spanje de titel van Hertogin ver
leend met den graad van grande le klasse
van Spanje en een pensioen van 30.000
peseta's 'sjaars.
De vermoorde Premier heeft zjjn fraaie
bibliotheek nagelaten aan het Rijk. Deze
telt 30.000 werken, waaronder zeer zeld
zame als een eerste en tweede uitgave
van Don Quichotte enz.
Te Madrid loopt het gerucht, dat
de moordenaar van Canovas heden reeds
wordt gefusilleerd. Hjj moet voor den
Rechter verklaard hebben, dat nu Felix
Faure, de Pres'dent der Fransche Repu-
blik aan de beurt is om vermoord te
worden.
Belgie.
De wet op de Burgerwacht is door den
Senaat en Kamer aangenomen.
Senaat en Kamer hebben de wet be-
uit den vreemde, zichzelven als den moordenaar
zou aanklagen.
IJdele hoop, Maurice had, ongevoelig voor
het leed, dat hjj den onschuldige berokkende,
gezwegen en zjjn «chandeljjke levenswijze voor!-
oogenblik 1>»<I hjj (oom gchoont dnl
murioo, ton x»i mslo Frnnkrjjk zou verlaten en
Verontwaardigd, tot in het diepst zjjner ziel
geroerd door zooveel laagheid, «ra» de arme
gevangene op het punt luide uit te roepen
De moordenaar van den heer Bertin
is zjjn zoon MauriceEensklaps echter plaatste
zich het beeld van Jeaune, die hjj meer dan
het leven beminde, tussohen hem en zjjn tegen
stander en hjj zweeg.
Alles aan het lot overlatende, troostte hij
zich met de gedachte, dat zjjn onschuld toch
vroeg of laai wel aan het licht zou komm.
Ik zal vrjj zjjn, herhaalde hjj, en aan de
edele taak, die ik mjj gesteld heb, zal ik niet
te kort gekomen zijn. Is zal mjjn plicht ver
vuld hebben, en, in mjjne eer hersteld, zal ik
aan de mjjnen teruggegeven zijn en steeds ge-
ljjk weleer, Jacques Eerlijk bljjven.
Door het binnenkomen van zjjn zuster in
zjjn overpeinzingen gestoord en als kon hjj zjjn
oogen nauwelijks gelooven, stond hjj eensklaps
op, e.i liep haar met open armen tegemoet,
uitroepende
Zezette, lieve Zezette I gjj hier I
Jacques, lieve broeder.
Maar waartoe komt ge heden hitr, zoo
geheel onverwacht Ik ben wel bljjde u te zien,
maar uw ontjjdig bezoek verrast, verontrust
mij I Zga er bezwaren P j
Zrxftfo antwoordde niet, liet het hoofd op j
krachtigd om rust en viede te behouden
en ander kwaad te vermijden.
Bij de verkiezing in het volgend jaar
zal geheel België door, aan de candidaten
voor de Kamer den eisch gesteld worden
te zijn tegen verzwaring der militaire
lasten. Zij, die deze verbintenis niet wil
len aangaan, zullen hardnekkig bestreden
worden.
De moordenaar van den Spaanschen
minister Canovas del Cas t ill o heeft
een tjjd'ang in Brussel gewoond waar hjj
in de socialistische drukkery van de Wed.
Brismée letterzetter was. Hij vertelde
o. m. ook deel genomen te hebben te
Barcelona aan den aanslag tegen de pro
cessie. Hjj was te Brussel goed bevriend
met de socialistische gemeenteraadsleden
Maes en Van den Dorpe, zoo ook
met de Luiksche afgevaardigde Hector
Denis. Van Brussel is hij naar Enge
land vertrokken bevreesd als hy was, dat
hem de politie leerde kennen!
Prins Henri van Orleans zal reeds
in November e. k. naar Afrika (Ethiopië)
terugkeeren. Een aantal ingenieurs zullen
hem alsdan vergezellen om te helpen on
derzoeben naar de geschiktheid voor ko
lonisatie van de streek tnsschen het Al-
bert Nyanza en het Rudolf-meer, het
toekomstige koninkryk Orleans, geljjk de
vrienden van den Prins het noemen,
Inmiddels koken de Italianen die zoo
geducht zjjn geklopt .van woede en ge
neraal Albertone, staat gereed den
Prins te vermoorden hetzjj door een de
genstoot of een kogel in een duel. Die
woede stijgt ten top nu de Negus den
Prins heeft toegesproken«Keer terug,
lieve vriend, keer spoedig weêr!»
Generaal Albertone is reeds uit Rome
naar Tnrjjn vertrokken, waar hjj majoor
Leontieff en de heer Monrichon, de
vrienden van Henri van Orleans zal
afwachten om het duel te bepalen. Deze
heeren zullen verstandig handelen indien
zjj den vecht-generaal beduiden, dat de
Prins niets met hem te maken heeft.
De taptoe in het kamp van Krasnoje
SeloZondag-avond ter eere van het
Duitsche Keizerpaar gehouden, moet schit
terend en indrukwekkend geweest zyn.
De Czaar en keizer Wilhelm reden
te paard er heen, de Keizerinnen volgden
hen gezeten in een open rjjtuig, getrok
ken door vier witte paarden. Meer dan
honderd bereden officieren, Russische en
Duitsche, maakten een schitterend gevolg
uit. De toeschouwers en de soldaten
juichten de vorsten hartelyk toe. H.H.
M.M. dronken thee voor de Keizerljjke
tent, terwjjl de muziekkorpsen een uitge
kozen program ten gehoore brachten
waar. nder keizers W i 1 h e 1 m's Sang an
Aegir. Toen de zon aan den westeljjken
horizon verdween, werd er een vuurpjjl
opgelaten en weerklonken artillerie-salvo's.
D.t was het teeken voor het gebed. In
zjjn schouder leunen en weende.
Gjj weent, Zezette, maar spreek, wat ia
e', is moeder Ah, zjj is dood, niet waar,
doodl ah, vervloekt 1 vervloekt de ellendige,
de lafaard, die mjj in het verderf stiet.
En radeloos hief hjj de gebalde vuisten op.
De advocaat achtte het oogenblik gekomen, hjj
durfde nauwelijks ademhalen. O, als hem nn
de naam, de lang gewenschte naam ontsnapt.
Maar tevergeefs. Op die plotselinge opwin
ding volgde de gewone neerslachtigheid en op
kalmen toon vervolgde hjj
Ik was op die nieuwe ramp voorbereid,
de maat is nu vol 1
Maar Jacques moeder is niet dood! ziet
ge dan niet, dat ik geen rouwkleed draag,
neen 1 lieve broeder, wjj hebben onze goede
moider nog, maar zjj is erg ziek, erg zwak,
en die zwakte, vrees ik, zal haar ons doen ont
vallen.
Op het oogenblik is dokter Molonguet b:
haar, en weet ge Jacqnes, wat die gezegd oee -
Er is maar een middel, om uwe moeder te
behouden, dat is, dat ze haar zoon terugkrijgt.
O, Jacques, als moeder u terug heeft, vrjj, ge
loof me, dan zal ze herleven 1 kom spreek, gjj
alleen kunt redden.
Zeker kunt ge dat, Jacques, o, dat heeft
u maar één woord te kosten, ge hebt slechts
een naam te noemen en ge zjjt vrjj, verstaat
ge, vrjj I en onze arme moeder is gered I
Wordt iwt»
