N I E
E
)ag6laó voor <3Jïooró' on 3£uió*3Collanó.
Opvoeding en Onderwijs,
No 2787
Dinsdag 21 September 1897.
22ste Jaargang.
B IT M JN L aTIÏ
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige in plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BÜBEAÜ: St. Janstraat Haarlem.
/1.10
«1,40
«2,80
«0.03
Van 1—6 regels50 Cent.
Elke regel meer
7'/,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
Zij, die zich vanaj heden op de
NIEUWE UAARLEMSCUE
COURANT abonneeren, ontvangen de num
mers gedurende deze maand verschijnende,
gratis.
Opvoeding en Onderwijs staan zóó tot
elkaar in betrekking, dat bet onderwjjs een
deel en een middel van de opvoeding is.
De ouders snu zjjn meestendeels niet in staat
om zelf aan de kinderen het opvoedend
onderwjjs op volmaakte en doelmatige wjjze
te geven. Vandaar ligt het in den aard der
zaak, dat zij hunne kinderen aan een daartoe
aangestelden opvoeder en leermeester toe
vertrouwen, opdat deze in hunne plaats aan
de kinderen gemeenschappelijk het opvoe
dend onderwas geve.
Alius ontstaat de school. Het doel van
de school is alzoo geen ander, dan de op
voeding der kinderen in de plaats der ouders,
en wel bjj voorkeur met betrekking tot het
opvoedend onderwjjs zoowel in den gods
dienst als in de wereldsche vakken van
bennis en wetenschap.
Bjjgevolg gelden voor de school de vol
gende grondstellingen. De schooi is op de
allereerste plaats de zaak der Kerk. De
Kerk nameljjk is door God gesticht als de
groote opvoedings-inricbting van het men
seheljjk geslacht voor het eeuwige leven.
Hare taak is het derhalve, aan de menschen
de waarheid te verkondigen en de menschen
door de heilmiddelen Ier verlossing tot het
eeuwige leven te brengen. Hieruit volgt,
dat de opvoedingsplicht en het opvoedings-
recht van de Kerk zich ook tot de kinde
ren uitstrekken, en dat alzoo ook het op
voedend onderwjjs van de kinderen, inge
val dit in de school moet worden georga
niseerd, aan de Kerk als recht en plicht
moet ten deel vallen. Allereerst geldt dit
zeker van het godsdienstig onderwjjs; maar
op de tweede plaats geldt dit ook van het
onderwijs in de aardsche en wereldsche
FEUILLETON.
Beschuldigd.
Vervolg
Houdt stevig vast, laat hem niet ontsnap
pen.
Men omringde den neger, die Bosco ia zijne
sterke armen hield en hem ondanks zjjne wor
steling niet wilde loslaten.
Daarop verscheen mevrouw Bertin, die zoo
als wij gezien hebben, eveneens in de villa
Was gekomen, om hare dochter te zoeken, en
den markies aldus aangevallen ziende, van schrik
en ontzetting buiten zich zelve was. Met opge
heven armen liep ze op de groep toe en schreeuw
de
Laat den markies los 1 zjjt ge krankzin
nig, ge zult hem doen stikken, laat los, zeg
ik u.
Terwjjl Savignol de weduwe trachtte tot be
daren te brengen, gaf Jarilot den neger een
Wenkdeze stelde zich in beweging daar zjjn
prooi hem echter het voortgaan belette, tilde
hij zjjn gevangene eenvoudig van den grond en
droeg hem zoo de marmeren trappen van de
Waranda op.
Mevrouw Bertin volgde hem.
Uw neger is gekriep ze den kapitein
toe.
Heeft hjj den markies laten ontsnappen
Neenl hjj worgt hem.
Ahzooveel te beter
Maar laat bjj hem loslaten 1 de markies stikt.
wetenschap, omdat ook dit onderwjjs, als
een gedeelte der opvoeding, van een gods-
dienstigen geest moet doordrongen zjjn,
door een godsdienstigen geest moet wor
den gedragen en geschraagd. De school
is alzoo wezenljjk eene kerkeljjke instel-
ling.
Van den anderen kant is het ook voor
den Staat van belang, dat zijne toekom
stige burgers in de school worden onder
wezen en opgevoed, opdat zjj eenmaal be
rekend zjjn voor de taak, welke hun ge
steld zal worden door het maatschappeljjk
en staatkundig leven. Vandaar dat de Staat
op de tweede plaats het recht kan opvor
deren, bepaalde]jjk mede in te werken op
het opvoedend onderwjjs met betrekking
tof die vakken, welke de wereldsche zijde
van het onderwjjs betreffen. Hetzelfde
geldt in zekeren graad ook van de ge
meente, wjjl ook de gemeente uiteraard
het grootste belang bij de school heeft.
Wjjl echter de Kerk het eerste recht op
de school bezit, zoo kan de Staat sijne
rechtmatige aanspraken op de school alleen
daardoor geldend maken, dat hjj den weg
betreedt van eene vredelievende verstand
houding met de Kerk. En hetzelfde geldt
van de gemeente.
Kerk en Staat moeten met elkander in
goede verstandhouding zjjn, ziedaar het
princiep, het grondbeginsel, waarop de
goede regeling van het schoolwezen berust.
En daarom hebben de ouders, wanneer de
Staat en gemeente van de hun toekomende
rechten op de school gebruik willen maken,
het recht om te vorderen, dat Staat en
gemeente den weg van eene goede ver
standhouding met de Kerk inslaan.
In openljjke tegenspraak met dit begin
sel staat het stelsel van het Staatsmonopolie
wat betreft de schoolquaestie, en de daar
uit voortkomende schooldwang of leerplicht.
Dit stelsel bestaat hierin, dat de Staat
uitsluitend het recht op de school voor
zich alleen opeischten daarmede nog niet
tevreden, de ouders zelfs divingt om hunne
Onmiddellijk mevrouw, Bamboula, hier
Kan niet, meester! zou het tapjjt vuil.
maken, ik bloed als een os 1 de schelm heeft
mjj met zjjn mes gewond.
En den markies, meer dood dan levend van
zich af werpend, toonde hjj zjjn linkerschouder,
waarin een dolk stak, en een stroom van bloed
vloeide.
En zegt ge daar niets van, schelm! laat ge
u zoo toetakelen
En haastig vest en hemd van zijn dienaar
openscheurend, trachtte hij zoo goed mogelijk
het bloed te stelpen.
Bamboula wilde zich goed houden, poogde
zelf te lachen, maar ondanks zich zelve kwamen
hem door de pjjn de tranen in de oogen.
Mevrouw Bertin, die van alles wat er voor
viel, nog niets begreep, wierp zich op den
markies, vatte hem bjj de handen, om hem te
doen O] staan en jammerde.-
Mijn schoonzoon, mijn schoonzoon. O,
men heeft hem vermoord! Gaston, lieve Gaston.
Ziedaar, schreeuwde de kapitein haar toe,
terwjjl hij haar den bebloeden dolk voor de
voeten wierp, ziedaar het speelgoed van uw
lieven Gaston, van uw parel der schoonzonen.
Dokter Molonguet onderzocht intusschen de
wond van den armen neger, die van pijn ineen
kromp.
Wie weet, sprak hjj, of de dolk Diet ver
giftigd is. André Naugy en Savignol namen
den nog altjjd bewusteloozen markies bij het
hoofd en de voeten en legden hem vrjj onzacht
in een hoek van de waranda neer.
Mevrouw Bertin, ziende, met hoe weinig eer
kinderen naar de Staatsschool en enkel naar
de Staatsschool te zenden.
Dit stelsel is niet alleen in tegenspraak
met het wezen van den Staat, die geen
opvoedings-instelling, maar eene rechtsin
stelling ismaar dit stelsel grijpt ook in
het recht der ouders, hunne kinderen zelf
op te voeden en te onderwjjzen, hen naar
hunne godsdienstige overtuiging te laten
opvoeden en onderwijzen, met brutaal ge
weld in.
Zoolang de Staat, niettegenstaande zjjn
in aanspraak genomen monopolie omtrent
de school, het «coutessioneele,» d.i.kerke
lijk karakter van de school nog laat be
staan, de kerkeljjke organen bjj het toezicht
en bij de leiding der school nog toelaat,
en aldus aan de ouders waarborg biedt,
dat hunne kinderen volgens hunne gods
dienstige overtuiging worden opgevoed, is
dit stelsel, hoewel in beginsel verkeerd,
toch in de praktijk nog eenigermate ver-
dragelijk; en de Kerk en de ouders kun"
nen zich in de prakt jjk ten minste daar
naar schikken. Maar gaat de Staat (of cok
de gemeente) zóóver, dat hjj de school
geheel en al aan de kerkelijke leiding ont
trekt, haar confessioneel d. i. kerkelijk
karakter volkomen ter zijde schuift, dan
ontaardt dit stelsel in de uiterste geestes-
tyrannie, en tegenover dit ruwe dwang-
stelsel moet met alle beslistheid gestreefd
worden naar de vrijheid van onderwjjs.
Hetgeen wjj tot hiertoe gezegd hebben,
geldt allereerst van het volksonderwjjs.
Maar dezelfde beginselen en grondstellin
gen moeten ook worden toegepast op het
liooger onderwjjs. Ook hier is de vrede
lievende verstandhouding tusschen Staat
en Kerk de grondslag, waarop het onder
wijs berust. Weleer waren de inrichtingen
van hooger onderwjjs inderdaad vrjje in
richtingen, die uiteraard allereerst door
den Paus, maar dan ook door den Keizer
of door den Koning werden bestendigd,
bestuurd en geprivilegieerd. Maar wanneer
de Staat het hooger onderwijs uitsluitend
bied baar edele schoonzoon behandeld werd,
vermoedde wel iets buitengewoons, iets ernstigs,
maar kon zich van den waren toestand nog geen
denkbeeld vormen, zoo ver sfrekten hare geest
vermogens zich niet en daartoe liet zjj zich te
zeer door eigenwaan verblinden.
Door de vereenigde zorgen van Jacques Mou
lin en ZezeUe, was miss Ketly eindeljjk weer
bjjgekomen, langzaam opende zjj de oogen.
Heb dank! stamelde zjj, ge zjjt een engel,
ge hebt medeljjden met mjj, ongelukkige, heb
dank.
Hoe gevoelt ge u vroeg Zezette met een
lieftalligen glimlach.
Goed! maar ik ga sterven
Sterven? Wel neen, ge zg't thans gered,
de dokter heeft het zelf gezegd, ge zult leven
en bij ons blijven.
Helaas, ik ben vergiftigd I
O, mjjn God, wat zegt ge?
Nog slechts een kwartier, een half uur
misschien en ge zult mg voor uwe oogen zien
sterven, evenals mijn arme vader gestorven is.
Eindeljjk zal ik met. hem vereenigd worden. Er
zal niet zooveel tjjd overbljjven, dat men een
priester bjj mij brengt, en toch zou ik nog zoo
gaarne mjjne zonden beljjden, en voor mjjn
dood vergiffenis eilangen.
Wees daaromtrent gerust, arme martelares,
zoo we u al niet kunnen redden, God weet,
ho3veel ge geleden hebt. Hij zal u vergiffenis
schenken. j
Ik vertrouw op Gods barmhartigheid, j
Wilt ge mjj voor het laatst een kus geven? De 1
kus van een engel brengt geluk aan.
aan zich trekt, zooals dit helaastegen
woordig het geval is, dan kunnen de Kerk
en de ouders zich slechts in zooverre en
zoolang naar dit stelsel schikken, als de
Staat voldoenden waarborg biedt, dat het
wetenschappelijk onderricht op de Staats
inrichtingen niet misbruikt wordt om de
jongelingen of jongedochters te berooven
van hunne godsdienstige overtuiging en
hen te werpen in de armen van de dwaling
of vaD het ongeloof.
Biedt de Staat dezen waarborg niet, heeft
veeleer het tegenovergestelde plaats, dan
moet, ook in betrekking tot het hooger
onderwijs, de eisch gesteld worden van
vrijheid van onderwijs.
De Schoolquaestie is in onze dagen één
van de meest brandende vraagstukken. En
daarom zjjn allen verplicht naar vermogen
mee te werken tot eene goede oplossing
van dit vedbeslissend en allerbelangrijkst
vraagstuk. Daarom is het ook van het hoog
ste gewicht, om zich d'ep in den geest te
prenten de hoofdbeginselen, welke bjj eene
deugdeljjke oplossing van het onderwjjs-
vraag3tuk moeten voorzitten. Welnu, wjj
hebben hiei boven die hoofdbeginselen op
genoemd en nader ontwikkeld. Mogen zjj
worden toegepast en niet verwaarloosd;
toegepast in de praktjjk en het praktische
leven, door allen die hetzij rechtstreeks,
hetzjj zjjdelings op het ondrrwjjs-vraagstuk
weldadig kunnen inwerken.
Spanje.
De Bisschop van Majorca heeft den ban
vloek uitgesproken tegen den Spaanschen
Minister van Financiën omdat deze de
hand heeft gelegd op de goederen van het
Heiligdom van Lluch.
De Spaansche bevelhebber op Cuba
heeft de Regeering te Madrid doen we
ten, dat hjj over genoegzame troepen
beschikt om den veldtocht tegen de op
standelingen tot een goed einde te bren
gen hjj verzoekt voor het oogenblik nog
geene hulptroepen meer af te zenden.
Zezelte drukte hare wang, waarop twee groote
tranen parelden, tegen die van de arme ster
vende, en kuste haar.
Heb dank, lispelde Ketty, heb dank. Nu
kan ik kalm het nooilottig oogenblik afwachten.
En Jacques bemerkende, vroeg ze
Uw broeder, niet waar?
Ja, antwoordde Zezette, mjjn broeder
Jacquc».
O, mjjnheer, fluisterde ze, daar het spre
ken haar reeds moeielijk begon te worden, gjj
hebt ook veel geleden even als ik
ook u heeft die ellendeling doen ljjden
even als ik, die door zjjn toedoen de onschuldige
oorzaak van den dood mjjns vaders ben geweest,
heeft hjj ook u, uwe moeder doen sterven!
Maar ik zal uwe moeder hierboven weervinden.
Wilt ook gjj mjj een kus geven? Voor uwe
moeder f
Evenals Zezette, kuste ook bjj haar en zoo,
ieder aan eene zijde gezeten, bleven zjj bjj de
ongelukkige, die na zoo veel ljjden, met volle
overgeving aan Gods heiligen wil den dood
afwachtte.
En tot dokter Molonguet, die opnieuw hare
nog bloedende band verbond, sprak zjj met
eeu droeven glimlach:
Wat gjj daar doet, goede dokter, is niet
meer noodig, ik zal uwe hulp weldra geheel
niet meer behoeven.
Middelerwjjl was Bosco, van de ruwe omar
ming van den neger bevrjjd, weder eenigszins
tot zich zelf gekomen, en had men hem op een
fauteuil geplaatst.
Wordt vervolgd.)
ABONNEMENTSPRIJS
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
AGITE MA NON AGITATE.
89.
