No. 2810.
Maandag 8 October
i 897.
22ste Jaargang
ïïagBlaö voor cKoorè- en Suió-tfCollanó
Politieke ontwikkeling.
BUITENLAND.
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem.
FEU1LLETON.
Is zij schuldig?
Engeland.
Duitschland.
Griekenland.
België.
ABONNEMENTS FBI JS
Per 3 maanden voor Haarlem.1 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40
Voor het baitenland 2,80
Afzonderlijke nummers 0,08
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
llN TIEND
AGITE MA NON AGITATE
PRIJS DEB ADVERTENTIEN.
Van 16 regels. 50Cent«.
Elke regel meerVlt»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Con tant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale Puhlicitè Etrangh*
G. L. DA UBE 8j- Co. JOHNF. JONES Succ., Payu Hlbis Faubourg Montmartre.
Een gevolg van de groote uitbreiding
vau het aantal kiezers voor de Volksver
tegenwoordiging is dat in verschillende
kringen der samenleving meer dan vroeger
aan «politiek gedaan wordt.» De liberalen
en radicalen noemen dat eene opwekking
van het politiek leven en verheugen er
zich over, dat hoe langer zoo meer be
langstelling wordt gevonden voor de pu
blieke zaak.
Op zich zelf is hiertegen niets aan te
Toeren. Het landsbelang is evenzeer het
belang van den arbeider als van den ren
tenier, van den minder ontwikkelde als
Tan den geleerde, ja, men zou zelfs in
zekeren zin kuanen beweren, dat de min
der met aardsche goederen en met talen
ten bedeelden meer belang hebben bij den
gang van 's lands zaken dan zjj die zich
in grooter welstand en kennis mogen ver
heugen.
Doch dit toegegeven, volgt hier nog niet
nit, dat dit meerdere geïnteresseerd zjjn
Tan de onvermogenden en onontwikkelden
bij de regeling van 's lands belangen nood
zakelijk met zich moet brengen een meer
deren invloed op de samenstelling der re-
geeringslichamen en op de besluiten, welke
door de Vertegenwoordiginggenomen wor
den. Met evenveel recht zouden dan bijv.
de verpleegden in de talrijke gestichten
van barmhartigheid hier te lande aan
spraak kunnen maken op het medespre-
hen, waar het geldt de behartiging van
bun belangen.
Zulks is eenvoudig onmogelijk, omdat
dan gevaar zou bestaan, dat z'er onoor
deelkundige besluiten werden genomen. En
al zijn onze minder ontwikkelde en min
der bevoordeelde medeburgers niet geljjk
stellen met de verpleegden in eenig
gesticht van barmhartigheid, waar het aan
komt op het inslaan van denjuisten weg
kjj de bevordering der algemeene lands
belangen, is het oordeel der eersten van
•het veel meer waarde dan dat van hen,
die door de algemeene liefdadigheid wor
den verzorgd, over de in hun belang ge
komen maatregelen.
Nu teu gevolge der kiesrechtuitbreiding
de daden van Regeering en Vertegen
woordiging ook worden besproken en be-
°ordeeld in kringen, waar men zich zeer
^kwjjls geen rekenschap W6et te geven
Tau het hoe en het waarom dier daden,
8pringt het by herhaling in het oog, dat
^en zich verkeerde voorstellingen vormt
de beteekenis en den werkkring dier
regeerings-colleges en dat men er maat-
18
\Fer volg.)
"Maar wanneer ik eens sterven zou, zoudt
p mjj dan missen, zou er ook eene leegte ach-
p'dijven in uwe ziel Meer nog zoudt gij er
pen berouw over gevoelende //avoi turiersterv
°oals (ie njj<j Taak roemde) tot vrouw te
ebben genomen?//
"Sterven, gij sterven, kindlief? Waar denkt
p toch aan Leven zult ge, Isabella, leven en
jpoljjk en gelukkig zijn, en gelukkig maken,
aar wat er ook gebeure of niet, tot mjjn laat-
snik zal ik God danken voor het groote
W me 'a u geschonken heeft."
all 8 nu niet het oogenblik daar, om hem
re»®?' ahes openhartig te bekennen Zij opende
0 8 de lippeD, reeds zweefde het eerste woord
P hare toDg, maar toen zjj iu de trouwe
0 pn va& haar man staarde, die vol innigheid
]jjaar nederblikten, toen zjj dacht aan het
j| .®n dat haar verpletteren zou, indien zij zjjne
bulr ont')eren moest, door eene te vroege //ont-
W(!t|'"8 V8n baar verleden,// toen rilde zij in-
w.'S» en zweeg wederom.
^aehien, zoo dacht zij, zal ik de gebooTte
-mij d niet overleven, en c o, op mjja
ve 1 z*d ik hem alles bekennen .'u-echter
Kr®0cbt zjj dit niet en opnieuw h i H een
'*]g oogegblik laten voorbijgaap.
Ou v. XII.
Uct slot te Eliernbeck heersehte eene le-
regelen eu besluiteu van verwacht, die
volstrekt niet op hun weg liggen.
Hoe kan het ook anders? Wij ontzeg
gen aan onze werklieden geenszins eene
goede mate van gezond verstand. Meer
dan in verschillende andere landen zijn
de lagere klassen in ons Vaderland ont
wikkeld en geven zij over het algemeen
blijk van een helder inzicht in tal van
zaken, die hun belang aangaan of waar
van zij nu en dan door hun bezigheden
of op andere wijzen kennis krijgen. Maar
sluit dit nu in, dat zij ook geheel zijn inge
wijd in de kunst om 's lauds zaken zoo
te regelen, dat het algemeen belang er
door wordt gebaat? En zoo niet, moet
het dan niet hoog-t verkeerd heeten, dat
op kunstmatige wijze het raedespreken in
gewichtige zaken door de groote menigte
wordt bevorderd
Ieder van ons heeft wel eens vernomen,
hoe deze of gene politieke tinnegieter
beweerde, dat, wanneer hij maar eens wat
te vertellen had, dit of dat niet zou ge
beuren, en dat deze of gene maatregel reeds
lang door hem zou zijn genomen. Het
eenig antwoord op zulke beweringen kan
slechts een medelijdend schouderophalen
wezen, omdat die zoo spreekt toch moeilijk
voor overtuiging vatbaar is. Maar moet
het niet treurig heeten, dat dergelijke per
sonen zeer dikwijls door de driestheid,
waarmede zij hunne beweringen uitspre
ken, ook buiten hun kring hoorders vin
den en daardoor gesterkt worden in hunne
dwaze opvattingen en meeningen?
En toch, zoo diezelfde menschen eens even
om h?t hoekje konden kijken, wanneer
de zaken, die zij zoo gemakkelijk zouden
regelen, worden behandeld, dan zou hun
spraakzame tong wel wat kalmer worden
en zouden zij zich bedeesd terugtrekken.
In verband hiermede was niet onaardig
een stukje, dat in de afgeloopen week
voorkwam in het orgaan der sociaal-de
mocratische Arbeidersparty. De schrijver
wees er op, dat de zoogenaamde «revo-
lutionnairen» telkeus en telkens beroepen
doen op de sociaal-democratische Kamer
leden om hunne grieven en griefjes ter
sprake te brengen, en geeft ten slotte den
volgenden verstandigen raad«Laat hij
die door een der/publieke machten in ons
land werkelijk verongelijkt wordt, zich
tot de Kamer wenden met een adres,
van feiten en bewijzen voor zien, en zeer
zeker zullen onze mannen de zaak ter
harte nemen. Zjj kunnen niet interpellee-
ren op een krantenberichtje en de adres-
sieve weg is de zekerste.»
Het is bekend, dat vooral degenen, die
veadige bedrijvigheid. Baron Sartorius zou
binnen enkele dagen bet huwelijk zijner oudste
dochter vieren, en dit feest wilde hij zoo schit
terend mogelijk maken. Een naburig vorst bad
korten tjjd geleden de verloving zijner dochter
met groote praal gevierd,en nu wilde Sartorius
der wereld toonen, dat bij schitterender fees
ten wist aan te leggen, dan gene kleine poten
taat Zijne oudcis hadden hem een ontzag
lik groot vermogen nagelaten, en hij was er
slechts op bedacht zijn fortuin als een groot
hoer te genieten. Hugo Sartorius, zijn kleinzoon,
een officier, en diens zusier kenden ook niets
beters dan groote verteringen te maken. De
kinderen van den ouden heer Sartorius bestorm
den bun vader met allerlei voorstellen, om
door feesten de wereld in verrukking te bren
gen. Ook nu weder hadden zjj een uitgebreid
program samengesteld, dat eene geheele reeks
van genotvolle dagen besloeg Uitnoodigingen
waren gezonden naar bloedverwanten, en naar
de bloedverwanten van dezen, aan vrienden,
aan kennissen, aan alles wat men met den naam
//adel// bestempelde, zoodat de menschenstroom,
die zich allengskens naar Ellarnbeck bewoog,
eene kleine volksverhuizing scheen.
Gelukkig w. s het slot ruim genoeg om alle
gasten te herbergen Het lag midden in een
groot park, en de talrijke boomgroepen, die
hier en daar omhoog rezeD, deden het ver
moeden geboren worden, dat hier vroeger een
boecli had gestaan.
Onder een deser boomen zaten twee manneD,
clie niet oplettenclen 1)1 ik de nieuwe gs&sten
monsterden, welke zooeven waren aangekomen.
zich tot de sociaal-democraten rekenen,
vele grieven hebben tegen het landsbe
stuur en zich telkens verongelijkt achten,
maar toch ook buiten dien kring wordt er
heel wat gemopperd en geklaagd zonder
reden.
Hoe dikwjjls ris het niet duidelyk uit
gelegd, dat iu tal van zaken bet groote
publiek oumogeljjk een oordeel kan vel
len, omdat het niet bekend is en niet
bekend gemaakt kan worden met alle om
standigheden, die bij de regeling eener
quaestie in aanmerking moeten komen.
De kunst van regeeren moet geleerd wor
den en wordt iemand niet aangewaaid.
Evenmin als de bekwaamste Minister het
werk van den schoenmaker kan verrichten,
is omgekeerd deze in staat de taak van
eerstgenoemde telvervullen.
Wel is de Minister ook werkzaam in
het belang van den schoenmaker, maar
daarom heeft deze nog niet het recht op
hoogen toon te eischen, dat de bedoelde
regeeringsman zijn overdreven wenschen
tracht te bevredigen. Doet hij dit toch, dan
toont hjj eenvoudig niet te begrijpen,
welke de beteekenis en de roeping zijn
van het ambt, dat door dien Minister
wordt bekleed.
Dit is het vooral, waarop wij wensch-
ten te wyzen. In volksvergaderingen neemt
men tegenwoordig moties van goedkeuring
of afkeuring van regeeringsdaden aaneu
de vergaderden gelooven op die wijze iets
in het belang des lands te hebben ver
richt. Mogen wy hier dadelijk bijvoegen,
dat geen enkel Bewindsman, die een ge
vestigd oordeel heeft over de een of andere
op zulk eene vergadering behandelde quaes
tie, in zijn meening zal wankelen, wan
neer de strekking der aangenomen motie
niet overeenkomt met zijn inzicht!
Bedacht men dit meer, men zou waar-
schynlyk niet zoo gemakkelijk overgaan
tot het uitspreken van eene meening en
liever aan meer bevoegden het oordeelen
overlaten.
Daarmede zon zeker een dienst aan de
samenleving worden bewezen. De be
doelde samenkomsten hebben eigenlijk
geen ander succes dan dat zij velen prik
kelen tot ontevredenheid over den gang
van 's lands zaken. Konden zij werkelyk
strekken tot voorlichting van Kamer en
Regeering, er zou weinig tegen te zeggen
vallen. Maar gelijk wy van den enkelen
persoon, niet bekend met regeeringszaken,
reeds aantoonden, hoe weinig recht hy
heeft om een oordeel te vellen over din
gen, die geheel buiten zijn kring van
waarneming en opmerking valleD, zoo
Huisheer en huisvrouw, omstuwd door hunne
kinderen, ontvingen hen in den tuin, aan den
voet van eene breede wenteltrap, die naar de
salons leidde.
//Herinnert u dit dry ven en dit woelig leven
niet aan Engeland, sir Reginald?// vroeg de
oudste der beide mannen aan zjjn metgezel
Toen deze het antwoord schuldig bleef, ging
hij op weifelenden toon voort//Men verhaalt
immers, dat u een Engelschman zjjt; is dit niet
ZOO?,/
„Sir Reginal 1 wendde zich tot den gemoe
delijken Sakser en antwoordde
//Ja en neeD, mjjnhoer Von Mühlen. Ik ben
op het vasteland geboren, eu heb mjj in En
geland slechts korten tjjd opgehouden. En bo
vendien, wie zulk een zwervend leven geleid
heeft als ik, kent het gevoel niet wat velen
//vaderlandsliefde// noemen. Waar het mjj goed
gaat, daar is mijn vaderland, en dan alleen
nog zoolang het mjj daar bevalt.//
„Maar hoe bent u, een vreemdeling, in ken
nis getreden met de familie Sartorius vroeg
de andere nieuwsgierig.
//Dat raadsel wil ik u gaarne oplossen.
Voor eenige jaren ontmoette ik op Ceylon
baron Van der Straten, den bruidegom van
mejuffer Emmy Sartorius. Toen mocht ik het
voorrecht smaken, hem een belangrjjken dienst
te bewjjzen. Korten tjjd geleden voerde het
toeval ons weder te zamen, en bij die gele
genheid deed hij mij eene uitnoodiging ter
bjjwoning van zjjn aanstaand huwelijk. Daar
ik voor het oogenblik geen andere bezigheid
had, voldeed ik aan zjjn verzoek en kwam hier-
moeten wij in nog sterker mate van zulke
samenkomsten getuigen, dat zy in geen
enkel opzicht aan hun bedoeling kunren
beantwoorden.
Eu ook de raad der vooruitstrevenden,
dat, indien ons volk niet bekend is met
de Staatkundige vraagstukken en met de
middelen om ze op te lossen, de meer ont
wikkelden het moeten onderwijzen, opdat
dat volk zelf zal kunnen beslissen in zijn
eigen belangen, kan niet baten. Die poli
tieke opleid ng is uit den aard der zaak
zoo gebrekkigdat geen staatkundige
kennis ons nog beter toeschijnt, wijl men
er dan ook niet op kan bouwen. De
enkele woorden, die le minder ontwik
kelden dan over 's lands zaken zouden
kunnen medesprekenzouden evenveel
hinderpalen voor de verantwoordelyke
Staatslieden kunnen wezen.
Onze conclusie is dan ook, dat, erken
nende het recht van iederen Staatsburger
om zijn meening te hebben over de wyze,
waarop het bestuur des lands wordt ge
leid, de minder ontwikkelden geen over
wegenden invloed bebooren te bezitten
op de samenstelling der Regeeringscol-
leges en dus het democratisch streven be
slist moet worden afgekeurd. Mocht in
den strijd der politieke partijen de demo
cratie echter de overhand behouden, dan
kunnen wjj niet anders dan waarschuwen
voor de toekomst, wanneer do gevolgen
van dat noodlottig beginsel zich zullen
De werkstaking in het macbinevak heeft
voor de Engelsche industrie al treurige
gevolgen opgeleverd. Aan de 7 imes wordt
namelijk uit Caïro gemeld, dat het be
stuur der spoorwegen gedreigd heeft de
bestellingen, welke aan Enge'sche firma's
gedaan zjjn en nog niet uitgevoerd, te
zullen overdragen aan fabrikanten op het
Europeesch continent. Wanneer dat zoo
doorgaat zal het Engelsch machinevak
een groote Dekslag ontvangen en het bui
tenland er van profiteeren.
In de Engelsche machinefabrieken
is geconstateerd, dat eenige werkstakers
weder aan den arbeid zyn getogen om
de machinen te kannen vernietigen.
De leden van het Congres van den
vrjjen arbeid hebben nu besloten, dat, in
geval de politie in de fabrieksteden geene
krachtdadige maatregelen neemt om de
werklieden, die aan den arbeid gebleven
zyn te beschermen, deze laatsten zich
zullen wapenen om zich te verdedigen.
Ter eere van de officieren en soldaten
van bet 8ste Westfaalsche infanterie-re-
heen. De familie Sartorius was mjj tot heden
onbekend.//
//Maar doet bet u niet onaangenaam aan,
voortdurend in een totaal vreemd gezelschap
te verkeeren meende de Sakser medeljjdend.
„Volstrekt Liet. De eene mensch geldt bjj
mjj er en veel als de anderzoo hjj mjj slechts
weet te rermaken. Onder al die menschen daar
ginds zullen er toeh wel een paar gevonden wor
den, waarmede men zich gedurende enkele
dagen kan amuseeren,//
//Dat zou ik tenminste denken. In alle geval
geuren er frissche bloempjes onder die bonte
mengeling van jonge dames daar ginds. Vindt
u ook niet?//
Sir Reginald liet zjjne bruine oogen vorschend
over de meisjesgroepen dwalen, zonder even
wel in bewondering uit te barsten.
//De schoonheid dier dames laat mjj koud,//
antwoordde hjj nuchter. «Al past de bruid in
hare sierljjke, Blanke gestalte voortreffelijk bjj
baar aanstaanden echtgenoot, vriend Van der
Straten, toch is zjj geen ideale schoonheid,
evenmin als hare zusters en nichtjes. Neen,
dan bevalt mjj die kleine, naast haar, onein
dig veel beter. Zjj ziet er uit om te stelen met
hare schoone oogen. Kent u haar Zjj is zoo
even aangekomen.//
//Die kleine in dat lichtbruine reïscostunm?
Zeker ken ik haar. Het is de jonge gravin
Bertha Rothenegg, een der beste partjjen in
den lande.//
//Eenige dochter
De heer Von Mühlen lachte//Graaf Ro
thenegg is voor eenige weken vader geworden
girnent die in den Fransch— Duitschen
oorlog zijn gesneuveld, is bij Vionville,dicht
bij de Fransche grens, een gedenkteeken
onthuld. Het monument is bekostigd door
de oud-strijders van dat regiment. By de
onthulling waren de burgerlyke en mili
taire overheidspersonen tegenwoordig
voorts eene deputatie uit het regiment,
met den commandant, kolonel Taubert,
aan de spits; deputatiën van vaderlands
lievende vereenigingen uit Metz, en om
streeks 600 oud-strjjders die in het regi
ment gediend hebben.
Bjj de onthulling werden veel toespra
ken gehouden, ook werd er gezongen, en
de deputatiën legden kransen op het mo
nument.
Te Berlijn is zekere Henrietta
J ablowski veroordeeld wegens het ple
gen van valschheid in geschriften omdat
zy haar geboorte-akte had vervalseht, om
jonger te schjjnen voor haar minnaar.
De jonkman weigerde zijne belofte, om
haar te trouwen, na te komen, omdat zij
te oud voor hem was, en om hem daar
toe over te halen veranderde zy het jaar
tal 1864 op haar geboorte-akte in 1868,
zoo was zjj maar 5 jaren ouder dan hij.
Maar de ontrouwe minnaar endekte het
bedrog en hij was zoo laaghartig, het
aan te geven bjj het gerecht.
Henriette bekende alles, en zjj was
zoo gelukkig rechters te vinden die haar
moeiljjke omstandigheden in aanmerking
namen. Zjj werd slechts veroordeeld tot
een dag gevangenisstraf.
De Grieksche gevolmachtigdeprins
Mavrocordatoende oud-minister 8te-
fan o zyn uit Athene naar Konstantino-
pel vertrokken om over het definitieve vre-
destractaat de onderhandelingen voort te
zetten. Deze heeren zyn vergezeld van een
secretaris, twee tolken en drie attache's
van het Ministerie.
In de financieele commissie van contrdle
der Grieksche financiën zal Rusland ver
tegenwoordigd worden door den heer
Smirnoff, eerste secretaris der Russi
sche legatie te Athene; baron Testa,
de vertegenwoordiger der Duitsche re-
geering, werd gisteren te Athene verwacht,
terwjjl de andere Gevolmachtigden bin
nenkort zullen aankomen.
Het herstel der Grieksche Consulaten
en de terugkeer de Grieksche onderdanen
naar Turkjje zal zoodra mogeljjk geregeld
worden. De Porte toont zich daaromtrent
zeer inschikkeljjk. De Turksche Regeering
heeft medegedeeld, dat zoodra de Griek
sche Vertegenwoordigers te Konstantino-
pel zjjn, deze quaestie zal worden ge
regeld.
Naar te Athene wordt verteld, zyn de
Mogendheden het nu eens over Kreta.
Het eiland zal een zelfbestuur krygen;
zjj zyn bereid om zoo noodig den Sultan
te dwingen, daarmede genoegen te nemen
Donderdag is te Brussel het huweljjk
voltrokken van Z. H. den Hertog d'Are n-
van een zoon. En wie weet welk een kinder
zegen hem nog wacht Want de stiefmoeder
van mejuffer Bertha is nog een jong vrouwtje.//
//Hoe is haar naam
//Gravin Von Medingen.//
Verrast hief sir Reginald het hoofd op. Isa
bella^ Von Medingen mompelde hjj langzaam.
//Kent u haar vroeg de ander op zjjn ge
wonen natuurlijken toon. Hjj stond op, rekte
zich een paar malen uit, en ging gevolgd door
zjjn vriend, naar net slot.
//Dat is dus sir Reginald Daire, die overal
als een gtestige kerel bekend staat,v zeide Von
Mühlen zacht in zich zeiven. //Nu, origineel
mag de man zijn, maar die wondere levensop
vattingen bevallen mij geenszins.//
Eenige oogenblikken later waren alle genoo-
digdenin de salons vereenigd. De jonge meisjes
stonden in een groepje bjjeen. Onder dezen
bevond zich Bertha, wier rank figuurtje in
witte en lichtgele zijde gehuld was. Zjj lachte
en vermaakte zich met hare vriendinnetjes, en
liet de toiletten der andere de revue passeeren.
„Wie is de heer, die tegen den deurpost
leunt vroeg zjj plotseling.
//Aha 1// lachten de meisjes in koor. «Bertha
heeft nataurljjk aanstonds haar oog op den
pikuntste laten vallen.//
//Het is sir Reginald Daire,,antwoordde
Emmy Sartorius, de jonge bruid.
//Een Engelschman dus
//Hendrik heeft mjj wel eens verteld, dat
sir Reginald zjjn oom in de waardigheid run
baron is opgevolgd, inaar dat hy geen geld
ïtratoam km
bezit.
maar
hem zijn titel aan eene
