N I E 1
E
ïïagBlaó voor &tooró~ on Suió-JCollanó.
De geestelijkheid en de
sociale vraag.
-
No 2818
Woensdag 27 October 1897.
22ste Jaargang,
BülTfiA'LAAD,
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige in plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
/1.10
«1,40
«2,80
«0.03
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer
77,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Redacteur-Uitgever, W. K it P P E R S*
Niet zelden wordt er in onze dagen, nu
de sociale vraag één der meest brandende
quaesties is van den dag, door velen twjjfel
geopperd, of de geestelijkheid zich wel moet
inlaten met het sociale vraagstuk. Doch wjj
voor ons verklaren het onomwonden en open
lijk, dat de geestelijkheid èn den plicht èn
het recht bezit, om zich met de sociale vraag
bezig te houden.
Door de radicale tegenstanders wordt dit
natuurljjk geloochend. Maar volgens onze
zienswijze, volgens onze innige en diepe en
heilige overtuiging is Christus het middel
punt van geheel het openbaar leven.
Eveneens wordt bovengenoemde stelling:
dat n.l. de geestelijkheid èn den plicht èn
het recht heeft om zich met de sociale
vraag in te laten, driestweg geloochend
door de heimelijke tegenstandera en vjjan-
den der Katholieke party, die zoo gaarne
een wig zouden drjjren tusschen de gees
telijkheid en het volk, die zoo gaarne een
°noverkomelyken slagboom tusschen gees
telijkheid en volk zouden neerleggen. Geen
■cheiding zou echter noodlottiger zijn, dan
de scheiding van geestelijkheid en volk.
Vreesachtige en erg bezorgde gemoeda
ren zjjn bang, dat de stille zielzorg schade
2el ljjden, indien de priester zich bezig
houdt met de sociale vraag. Zjj zyn bang,
dat de heilige wierookgeur des heiligdoms
Zal vervliegen voor de kwalijk riekend e
dampen der straatriolen. Maar indien
de geestelijkheid niet het recht zoude heb
ben om zich met de sociale vraag bezig te
houden, waarom heeft dan de Paus de heer
lijke en onsterfelijke Encycliek over het ar
beidersvraagstuk geschreven Dit heeft de
ï'aus toch niet gedaan als privaat persoon
^eenpaus Leo XIII heeft dat onsterfe
lijk stuk geschreven, niet als privaat per
son, maar als Plaatsbekleeder van Christus.
En waarom heeft de beroemde bisschop
FE V1LLETON.
Is zij schuldig?
26 (Vervolg.)
En vroeger had zij in het huweljjk niets meer
minder gezien, dan eene speculatie, een droog
'ekenkundig vraagstuk Zelfs het kleine
r°ertje nam in hare oogen een geheel andere
j*ed»ante aan. Zjj had hem tot nu toe slechts
eQ enkele maal gezien, toen zij, met hare groot
moeder als altjjd de genoegens najagend, het
°t te D.... in beroering had gebracht door
're leesten. Toen had ze hem in haar hart een
•klein, kaalhoofdig monster# genoemd. Ook nu
t°8 was zjj verre ervan, in denkleine een Che-
ttl)ÜQtje te zien en kon ze evenmin begrijpen
at bekoorljjks Isabella in hem ontdekken kon,
toch het kleine kind trok haar aan. Als
0e' ontwaakte, en het kleine kopje tot haar
Phief, haar aanzag met den eigenaardigen blik
alle kleine kinderen, dan kuste ze onwille-
het bl.uke voorhoofdje en nam de poe-
Ro vingertjes in hare hand. Isabella zag dan
vreugdevolle verbazing tot haar opdeze
j ®l0e liefkoozingen brachten Bertha veel nader
de stiefmoeder. Eens zelfs strengelde deze hare
J^n om Bertha's hals en drukte haar innig
(j haar boezem. Bertha staarde hare stiefmoe-
geroerd aan, in wie zij voor het eerst de
te°edor erkende en een hevig verlangen, haar
j 'preken over de liefde tot Sir Reginald wel-
lo t i2 ^aar °P- Nochtans had ze Reginald be-
d, alles aan hem over te laten om op een
v. Ketteler zjjne groote, sociale gedach
ten en denkbeelden op het papier neerge
schreven en de wereld ingezonden Hoe
wel gestorven, spreekt hjj nog tot ons, en
uit zijne grafstede klinkt het antwoord,
zijn antwoord, op deze vraag: Zulks heb
ik gedaan als Bisschop, als Apostel, als
voorlichter mijner geestelijkheid en als
priester.
De allereerste taak van de geestelijkheid
is hetom de wetten van het goddelijk
recht te verkondigen, zoowel aan de mach
tigen en groote n dezer aarde, als aan de
armen. Doch de priester moet dit doen,
niet in ledige kerken; maar hy moet daar
heen gaan, waar de menschen zich bevin
den. En daarom voert zoo menig priester
het woord in vereenigingen en vergaderin
gen. Daarom moeten de priesters midden
in het openbare leven post vatten en staan.
De sociale vraag is ook een vraag van
de christelijke beschaving. Het is niet on
verschillig, 5f het bezit en de zelfstandig
heid slechts aan eenige weinigen is toe
bedeeld, dan wel öf er een zekere welstand
en eene zekere zelfstandigheid in de breedere
lagen en rangen des volks aanwezig is.
Het geldt hier de vraagmoest de arbei
dersstand worden opgeheven of moet de ar
beidersstand zonder rechten en zonder bezit
aan de ellende ter prooi vallen Het geldt
hier de vraag Moeten wij terugvallen in de
barbaarschhoid van het heidendom of moe
ten wjj de christelijke beschaving hand
haven
Verder is de sociale vraag een vraag van
de zielzorg. De sociale toestanden kunnen
de naaste gelegenheid tot zonde worden,
indien de armoede niet tegelijk eene armoede
in den geest is. De werkzaamheid van de
geestelijkheid wekt in menig arbeider we
derom het vertrouwen op jegens d8 priesters.
Bovendien is de geestelijkheid daartoe
uitstekend geschikt, al zyn er zoovele lieden,
die dit niet willen begrijpen, niet willen
inzien.
Daar zyn lieden, die niet alleen gees-
geschikt oogenblik de mededeeling te doen zjj
schrok ervoor terug tegen zjjnen wil te hande
len. Toen ze echter des middags met hare moe
der in den tuin zat, kwamen andere gedachten
bij haar op. Bij al hare hartstochten bezat zjj
een zeer practische natuur. Reginald, zoo dacht
ze, kon toch zich zeiven onmogelijk voorstellen
als aanstaanden schoonzoon, zonder dat de moe
der ooit van zjjn bestaan had gehoord. Zija ridder
lijke inborst had aan zjjn verloofde slechts het
onaangename eener mogelijk onwelkome mededee
ling willen besparen, maar zooals alle mannen
onpractisch, had hij niet ingezien dat hare ver
klaring noodzakelijk de zijne moest voorafgaan.
Schoon het haar pyrtlyk viel, een zijner eerste
wenschen te weerstrevenzoo meende ze toch dat
het noodzakeljjkwas. De moed zonk haar echter
in de schoenen op het besliste oogenblik en niet
wetend, in welke woorden zij hare mededeeling
zonde kleeden, keek ze besluiteloos om zich
heen.
Daar werd de kleine Philip, gedragen in de
armen zijner voedster achter de struiken zicht
baar, en trotsch als alle moeders op hare eerst
geborenen, volgde Isabella hem met hare oogen.
#Ge zijt wel gelukkig, moeder,# begon Bertha,
„Of ik het ben riep Isabella met ongewo
ne levendigheid, „me dunkt, ge ziet het mij
aan.//
#0 zekermaar, nietwaar, ge zoudt ook mij
een echtgenoot gunnen, dien ik evenzeer zou
beminnen als gjj papa liefhebt P#
Isabella zag lachend naar hare dochter op.
#Kind, dien zult ge moeiljjk vinden. Mannen
als uw vader, een kinderlijk hart bezittend en
telijkheid en volk zoo gaarne van elkaar
zouden willen scheiden, maar bovendien
in den boezem der geestelijkheid zelve zoo
gaarne verdeeldheid en oneenigheid zouden
zien uitbreken. Daar zyn er zelfs, die be
weren; de hoogere geestelijkheid ziet niet
gaarne, dat de lagere geestelykheid zich
met de sociale vraag bezighoudt en inlaat.
Maar hebben vele Bisschoppen zich niet
aan de spits gesteld om de sociale vraag
te zamen met hunne onderhoorige geeste
lijkheid ten goede op te lossen? En heeft
Paus Leo XIII niet openlyk verklaard by
de ontvangst ter audiëntie van eenige werk-
lieden-vereenigingen, dat by er zich harte
lijk over verheugde priesters in bun raidden
te aanschouwen? En tevens gaf de Paus
zyne tevredenheid te kennen, omdat de
priesters zich ook om de stoffelijke belan
gen van het volk bekommerden.
En hiermede, dunkt ons, hebben wij onze
verklaring: dat de geestelykheid èn den
plicht èn het recht bezit om zich met de
sociale vraag bezig te houden, vrij dui
delijk toegelicht. Alleen zjj, wien de gods
dienst een doorn is in de oogen, alleen
zij, die by het zien van een priester zich
den schrik om het harte voelen slaan, alleen
zy, die door hunne liberale en radicale
denkbeelden en begrippen vervoerd zjjn in
een stikdonkeren nacht van goddeloosheid en
boosaardigheid; alleen dezulken, vreezen wij,
zullen moeilijk te overtuigen zyn van de
waarheid dat de priester het recht en den
plicht heeft zich in te laten en bezig te hou
den met de sociale vraag.
Engeland.
De Engelsche bladen, vooral de Globe
maken zich erg boos over den gang van
zaken in de Transvaal. Zij nemen alle hun
ten dienste staande middelen ter hand om
Dr. L e y d s te dwarsboomen. De Globe
vraagt wie zijn belachelyk en buitensporig
hoog salaris van 17000 pond sterling moet
betalen en laat er op volgen, niemand an-
met een scheip verstand begaafd, gepaard aan
eene ideale levensopvatting, zjjn zeldzaam. Bui
tendien kan niemand voor u zijn, wat uw vader
was voor mjj. Gjj hebt een gelukkig, een kalm
en tevreden tehuisvoor mij was uw vader de
redder, die mjj uit den afgrond voerde naar
het licht. Dank God, dat ge niet weet wat dit
beteekent.#
Nog nooit had de koude, teruggetrokken Isa
bella op zulk eene wjjze hare gedachten geuit.
Het was Bertha, als leerde zjj thans eerst de
moeder kennen, als koude zij de vrouw, welke
zich op ditoogenblik aan haar voordeed, harte
lijk beminnen.
//Neen, dit weet ik zeker niet,# antwoordde
ze, //maar#, en ze knielde naast moeders stoel,
„maar ik weet thans toch wat het zeggen wil,
iemand lief te hebben, en gij moet me helpen,
papa te overreden mjj hem (e geven dien ik
bemin.//
#Dus is het niet de arme George?//
//De arme George,# riep Bertha ongeduldig.
«Ieder spreekt van den armen George, alsof ik
alleen ter wereld voor hem deugde. Neen, het
is een andereverstandig, schoon, hoffelijk, ori
gineel
Isabella lachte: #Uw ideaal dus?//
«Voor mij, zeker, hjj heet
Zjj keek op. Andreas, sedert jaren lang in
dienst van den graaf Von Rothenegg, bracht
een visitekaartje binnen
«Mijnheer wenscht Hare Hoogheid een be
zoek te brengen,# zeide hjj en bood het kaartje
aan de Gravin.
Bertha was opgesprongen en, achter de stoel
ders dan de uitlanders die negen tiende van
de belasting opbrengen. Nijdigzegtde Globe
Dr. Leyds maakt zich gereed om kalm
te gaan zitten in Berlijn of in Den Haag
terwijl hij zijn handen diep in de zakken
der Johannesburgers gestoken houdt.
De Globe schermt met groote woorden,
maar bewijst niets.
Frankrijk.
De landbouwers in Frankrijk protestee
ren hevig tegen het voorstel om de in
voerrechten op het graan te verminderen
of geheel op te heffen. Zij wijzen er op,
dat de verhooging der broodprijzen niet
veel te beteekenen heeft.
De vermindering der douanen-rechten zal
de markt doen overstroomen met buiten-
landsch graan te meer nu de oogst in de
Argentynsche Republiek, Australië en Klein-
Azië, overvloedig is. Vooreerst heeft Frank
rijk nog geen hongersnood in het gezicht
wijl 15 millioen Hectoliter in de voorraad
schuren liggen, overgebleven van den oogst
van 't vorig jaar.
Spanje.
Het is de Regeering te Madrid ernst de
zaken op Cuba met eene vaste hand op het
spoor te brengen. Er zal eene strenge en
ernstige moraliteit in administratieve zaken
geëischt worden.
Tegenover de pers wil de Regeering krach
tig zonder onrechtvaardigheid optreden. Dat
krachtig optreden van mannen die het licht
der openbaarmaking van hun daden schu
wen, zal wel zijne beteekenis hebben. Nu
moest er nog bijkomen, dat men ook on
rechtvaardig zou optreden. Alsof de pers
zich dat zou laten welgevallen
Duitschland.
De Duitsche Rijkskanselier prins Von
Hohenlohe heeft met zijne Gemalin te
Darmstadt een bezoek gebracht aan den
Csaar en de Czarina van Rusland.
Zjj hebben op uitnoodiging van den Czaar
aan het Hof-diner deelgenomen.
Uit een onderhoud bij Von Bismarck.
Dezer dagen heeft een Leipziger Journalie
een langdurig onde houd gehad met den ouden
Kanselier van het Duitsche Rjjk. Bjj die gele
genheid heeft Von Bismarck de socialisten-
quaestie en de Poolsche-quaestie de voornaam-
harer moeder den naam van het kaartje ont
dekkend, fluisterde ze zacht «Hjj is het moe
der hjj is het, Reginald Daire
Sir Reginald Daire, Reginald,// herhaalde
Isabella nadenkend en ze streek met de hand
langs het klamme voorhoofd. „Zeg aan den heer
dat ik ziek ben en geen bezoek kan OLtvangen.#
#0 mama, mama. smeekte Bertha, //laat hem
toch binnen.//
«Breng hem hier,# beval Isabella, stond op,
en schoof haren zetel dichter io de schaduw
der struiken. //Reginald, een bekende naam,//
sprak ze zacht, als tot zich zeiven. «Maar Daire
is mij onbekend.#
#Hjj is bet nnma. O, ik smeek u, luister
naar hem, wjj hebben elkander zoo lief.//
//Reginald, Reginald Daire dus
//Ja, Reginald Paire sedert den dood van zjjn
oom, vroeger Reginald Mordaunt,.#
De deur, welke uit de tuinkamer naar bui
ten voerde, was opengegaan, eD Sir Reginald
met Andreas verschenen. Met vluggen blik had
hjj den kleinen tuin overzienhjj deed den
huisknecht, welke hem wilde vergezellen, terug-
keeren en stapte met lichte elastische schreden
naar de dames. Bertha, stralend van vreugde,
geheel in den aanblik van zjjn persoon verloren
had geen oog voor de stiefmoeder, die doods
bleek, naar adem snakkend, den komende aan
staarde, als gijjnsde plotseling het noodlot haar
tegen.
Wordt vervolgd.)
IliiRLEIHSCHE C0UR1HT.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
AGITE MA NON AGITATE.
