No. 2851
Maandag 6 December 1897.
22ste Jaargang
tbagSlaó voor cföooró- en Suid-tXollanó
Jagerlatijn.
~öïïTTiin7ATiI
URE AU: St. Jansstraat. Haarlefn.
?el°oven.
ia
OojNl
Een onecht Testament.
PelQhrden
Spanje.
Griekenland.
Italië.
Duitschland-
Oostenrijk-Hongarije.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40
Voor het buitenland 2,80
Wonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
MAINTI
AGITE MA NON AGITATE
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels. 50 Cents.
Elke regel meer^llt»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Diens aanbiedingen 25 Cents per advertentie Con taflt.
üoojdagenten voor het Buitenland'. Compagnie Générale Publicité Etrangéri
G. L. DAUBE Co. JOHNF. JONES Succ., Fa"xs 31 bin Faubourg Montmartre.
Onlangs hield een Amerikaansch rede-
üanr, Lyman Abbot, eene predikatie,
^lke in de dagbladen van Amerika op
allerlei wjjze is besproken. Ook wij willen
°P die predikatie wjjzen, niet om aan het
20|1te]ooze gezwets van dien would be God-
8®teerde bjjzondere oplettendheid te schen-
önt maar om aan onze lezers eens te
0tl*n, in welk een diepen afgrond de
e«elaars en muggenzifters, die het op
afbreken der H. Schrift gemunt heb-
e°i reeds zijn verzonken, zoodat derge-
^ke woidd-be Godgeleerden ook ten
Went in groot aantal worden aangetrof-
11 zeer spoedig tot volkomen God-
Wening zullen gekomen zijn. Juist orn-
ook hier te lande zoovelen worden
jonden, die evenals Lyman Abbot
et gezag der H. Schrift willen onder
enen en met den mokerslag der weten-
Wap de openbaring Gods willen vergrui-
Zeten, j uist daarom leveren wjj hier deze
korte trekjes, naar aanleiding van
Ofengenoemde predikatie,
kyman Abbot doet nu met den Bijbe',
l°°als eea onwetende en domme scbool-
'"ögen zou doen met hetgeen in een apo-
e®k aanwezig is, nameljjk de heilzame
fokjes
weggooien en de vergiftige dran-
^eQ innemen en dansterven.
Juan noemt de geschiedenis van den
Pr°feet Jonas een cFish-Story,» wat zoo-
V®e' zeggen wil als Jagerlatijn,» of in
r°nd Hollandsche woordeneen leugen
scherts; alzoo eene geschiedenis, waar-
men het leugenachtige zoo maar voor
8rÜpen heeft.
benoemde heer gelooft niet, dat een
j »isch Jonas heef» ingezwolgen; hjj ge-
°°te niet, dat Jonas in den buik van den
ch kou loven, noch dat de visch hem
gedeerd wederom op het land kon neer-
®rpen. Christus, de Zoon Gods, heeft het
J ter wel geloofd en Hg heeft dat feit
ve .eene voorafbeelding van Zijne eigen
^r'Dzenis bevestigd. Maar zoo Christus
j eene leugenachtige geschiedenis ge-
^tee, dan kon hg niet alwetend, bjjge-
8 niet de Zoon van God zijnen aldus
de geheele Christenheid bedrogen zijn
°rden. Wanneer derhalve Lymande
8esch
di
^edenis van Jonas niet gelooft, dan
'8 hg
aan
ook niet aan Christus' Godheid
En begeert hg niettemin, dat
Christus' Godheid toch gelooft,
^0 K
bedriegt hg zich zei ven en anderen.
is geen «Jagerlatijn,» dit is eene
uj^^bde, logische redeneering Is Jonas
tevend uit den buik van den visch
FE V ILL ET ON.
Vervolg
gekomen, lan is Christus ook niet van
den dood verrezen.
Maar misschien gelooft Lyman Ab
bot niet aan wonderen. Heeft God niet
vele wonderen, die in den Bjjbel staan
opgeteekend, tot heil der zielenKgewerkt'?
Kan Lyman alle die wonderen loochenen?
En hier, in het geval van den profeet
Jonas, geldt het 't leven en 't zielenheil
van meer dan honderd-twintig-duizend
menschen. Om hen te redden, zoud God
den profeet Jonas. Stond het soms niet in
de macht van God, oai den voortvluchti-
gen profeet door middel van den visch
over te voeren naar de plaats zijner zen
ding? Wanneer men kan zeggen, dat het
eene wonder van God grooter is dan bet
andere, dan moest men ook zeggen: God
heeft tot heil van veel minder menschen
nog wel grooter wonderen gewerkt. Alwie
uu dit wonder wil loochenen, moet ook
alle andere wonderen, in den Bgbel ver
meld, loochenen.
Ja, maar de wetenschapl O ja, daar
mede hebben wij rekening te houden,
vooral omdat zij zich zoo dikwijls schro
melijk misrekent. Lyman zweert bij de
wetenschap. En de wetenschap zweert, dat
er geen walvisch in de Middellandsche
zee bestaat; en zoo deze er ook was, dat
een walvisch onmogelijk een mensch zou
kunnen inzwelgen.
Omtrent de eerste verklaring der we
tenschap meenen wij te mogen opmerken,
dat de profeet .Jonas de nog niet bestaande
«nieuwste eD herziene uitgave» der na
tuurlijke historie niet heeft bestudeerd en
zoo kan hg naar oud gebruik ook den
reusachtigen haai wel een walvisch ge
noemd hebben. En zulk een haai kan nog
een veel grooter lichaam met buid en haar
opslokken, zooals dikwgls bjj opening van
zijn maag gebleken is.
Maar de wetenschap verklaart, dat een
mensch, opgesloten in de maag van een
dier, onmogeljjk drie dagen kan blijven
leven, d. w. z. zonder een wonder; en
aan zulke wonderen gelooft de wetenschap
niet.
Maar die voorzichtige dwaas van'jeen
«weienschap» geeft toch toe, dat de af
godspriesters te Corea zich drie dagen le
vend laten begraven en, zoo zjj weer wor
den opgegraven, wederom tot zich zelveu
komen en leven. Ziet, dit is geen Jager
latijn, en Lyman moet dit gelooven en
hg gelooft het ook op het woord en de
verklaring van de wetenschap, ofschoon
hij het niet gezien heeft. Dit is ook geen
wonder, en de Godgeleerde zou ten slotte
ook de geschiedenis van Jonas kunnen
gelooven, zonder het bestaan van een
wonder aan te nemenmaarhjj moest aan
den Bijbel geloof schenken, en dit juist
wilr bij niet.
Maar nu volgt hier nog zuiver weten
schappelijk, wat den «geleerden» Lyman
geheel schaakmat zet. Een Fransch natuur-
vorseher, C o u r b e t, bericht aan de Aca
demie der wetenschappen, dat de Engelsche
matroos Bart ley door een walvisch is
ingezwolgen en eerst na verloop van" een
dag en een nacht uit diens maag bevrijd
is. De matroos was wel bewusteloos, maar
toch in leven. Hij was zeer verzwakt,
maar genas na weinige dagen in een gast
huis te Londen. Dit nu is niet in het
Oude Testament geschied, derhalve kan heer
Lyman het gelooven, vermits het niet
in den Bijbel staat. Het is geschied in
den jare 1891, en het is wetenschappe
lijk bewezen!
Misschien gelooft Lyman aanï de op
standing van Lazarus.~r>it&is ook geen
Jagerlatijnalhoewel het onbindingsproces
van het ljjk zich door een sterken reuk
kenbaar maakte. Hier kan de wetenschap
slechts verbluft bljjven staren, evenals de
«geleerde» Lyman voor den walvisch,
en de wetenschap kan hem niet uit den
nood helpen.~ Wjjl hg echter in spijt van
de H. Schrift en van de wetenschap niet
gelooven wil aau4de Fish-Story van Jonas,
zoo mag hg eigenlgk niets gelooven, wat
hij niet iien en met de handen grjjpen kan.
Zoo is het dan tegenwoordig gesteld
met vele predikers van het «zuivere» woord
Gods, niet alleen daarginds in Amerika,
maar ook hier te lande. Voorwaar, dit is
een teeken des tijd»Dat teeken des tijds
wijst er op, hoe alle godsdienst buiten de
Roomsch Katholieke* Kerk staande, aan
het verzinken is.
zjj naar huis wandelde, werd haar
'ft hÜP ?teuw in de verte getroffen door geritsel
Get
le's ,i
pt
h» e naar teleurstelling zweemde, dat zij
^#bbe„ Paar minuten uitgezien en gewacht te
getrouwen,Shady door het kreu-
worstelen om tot haar te komen,
'°of, en het w«s met een gevoel van
Gnd g
eU Jonge dame op de paden wilde
e°. alwaar de booman niet inaengegroei1
kn "j zoude hem zooals hjj hoopte, niet
.telkj Ua.e duiden hetgeen bjj zeide, dan zou
'den Watl nainder gevaarlijk zjjn voor zijne
h' n bekleedsels daarvan, als hij verplicht
r ,°P te zoeken.u Hij maakte inderdaad
j?r®U h°,Llg ^Sunr' want ofschoon hij zijne klee-
Shade bad, door ze, al naar de omstan-
6 Sc?' neder te slaan, had hg verse hei-
te be*; 'cnren en krabben opgedaan, alsof hij
?eteontgfj? »trïd was geweest met al het krdu-
4rjoiv i °P z5nen weg had ontmoet.
lit hte harteljjk om zjjne klachten en
innerde zich plotseling zjjne
haren vader
//Dan wilde ik u zeggen, Mr. Higgs,</ zeide
Marjory, //dat er een vreemdeling in het bosch is;
hjj is bezig met teekenen op mijn geliefdkoosd
plekje hjj teekent de plaats, moet ge weten;
en ik wenschte ik zou u gaarne om
ik meen dat hjj, als hjj iets van het inwendige
wil teekeren, gjj hem daarin knnt hreDgen.,,
Shady zag verwonderd op. //Ik een vreem
deling in Dew's noodigen, miss!// zeide hij lang
zaam.
//Neen,// ze do Marjory op nadrukkeljjken toon,
//het spreekt van zelf dat gij hem niet bij
mijnen vader, noch bij mij behoeft"jte brengen
hij is opgetogen over de schoonheid der plaats
en het zoude onbeleefd schijnen, hem het ge
noegen die te zien niet ten volle* toe te staan.
Wij oefsnen weing gastvrijheid uit, Mr. Higgs,
deze geringen dienst kunnen wij ten minste
aan vreemdelingen bewjjzen daarenboven is
het geen gewoon man, maar iemand, zoo als
gij zekerlijk bemerken zult van goede afkomst
en van veel smaak.Een beroep op de gast
vrijheid kon voorzeker aan geen williger oor
gedaan worden, dan dat van Shady Higgs. Hoe
ze r had bij, in verloopen tijden, getreurd over
de doodsche zalen en onbet-eden gaDgen van
Parker's Dew, toen zjjn groot -♦ daar de
geheele wereld had willen verwelkomen Ma-
tijd en gewoonte hadden hem met dit al, s
verzoend en er nu een vreemdeling binnen
leiden, scheen hem nu even vreemd toe, als
vro-ger ze daar buiten te sluiten.
Terwjjl hjj bezig was zijne gedachten te ver
zamelen om zich op gepaste en eerbiedige wijze
te verzetten tegen de onvoorzichtigheid van iets
De heer Sagas fa heeft in den Mi
nisterraad, gepresideerd door de Koningin-
Regentes verklaard, dat de operatiën
in de provincie Pinar Rio op Cuba het
bestaan aan het licht hebber, gebracht,
van een sterke haard van den opstand,
niettegenstaande geneiaal Weyler ver
zekerd had dat in dat gebied de vrede
hersteld was. De commandant der Spaan-
sche troepen aldaar heeft bevel ontvangen
de vijanden krachtdadigste vervolgen.
Op de Philippgnen is de^vredestoestand
nog niet volledig verkregen. De Gouver
neur zet de onderhandelingen voort over
de onderwerping der opstandelingen. De
heer Sag ast a zeide voorts, niet te ge
looven dat de Carlistpn zich in avonturen
willen werpen Hij verzekerde dat de .Ver
te doen, dat, indien het sir Valany ter oore
kwam, hem argwa«n zonde gaven, was Marjory
verdwenen. Shady zag haar troosteloos nan.
Daar hij zich zijne boodschap niet van^den
hals had kuni eu schuiven, besef'e hij, dat hij
er volstrekt niet buiten kon, die te verrichten,
en terwijl hjj vol onrust en met zich zeiven
oneens ernstig hoopte dat de vreemdeling de
uitaoodiging niet zoude aannemen, strompelde
hij naar de plek heen. Zoolang hjj te worstelen
had met de struiken, dacht hij er slechts aan
hoe die het best te ontgaan; maar toen hij in
tegenwoordigheid van den vreemdeling stond,
dien iijj onmiddelljjkj'iherkenda, 7oegde zich
daarbij nog een gevoel van spijt, dat hij op
eene wijze zoo Btrjjdig met de waardigheid van
//de la Mark" voor hem verschijnen moest,
Hem ziende, sprak de vreemdeling, die van
Marjory's gevoelen scheeu te zijn, en de schets
als onvoldoende ter zjjde had geworpen, hem
als een oud vriend aan.
//He 1 de bibliothecaris 1 Ik 'ben inderdaad
gelukkig! Zoekt gjj* uwe meesteres? Zij was
hier, maar ging een oogenblik geleden weg.//
Shady zeide hem. opjzoo bedaarde en gepaste
wijze als het hemjonder de gegeven omstandig
heden slechts mogeljjk was, dat bij zijne joDgo
meesteres had ontmoet en bracht hem hare
uitnood.ging over.
De vreemdeling sprong dsdeljjk op. //Laat
ons dan geen t.jjd verliez -a, Mr. Higgs niets
zou mjj grootei n kunnen doen,// en
onmiddellijk begon ojj op eene wjjze, die Shady
zich wel herinnerde, eene reeks van vragen
over elk ge^tj^Ki^o.r woning, Me wjjze waarop
eeuigde Staten zich zeer welwillend betoo-
nen tegenover Spanje.
Nu het onderzoek in de Grieksche krijgs
bedrijven gedurende den oorlog met de
Turken zoo wat ten einde loopt, komt,
men tot de treurige «rvaring, dat toen
het er op aan kwam om te vechten, niet
minder dan 10.000 helden het hazenpad
kozen. Er wordt opgegeven dat het Griek-
sclie leger in den Turksch-Griekschen oor
log tien duizend man als deserteurs heeft
afgeschreven.
In de Italiaansche Kamer wordt het
den oud-minister-president Cri3pi zeer
benauwd gemaakt. Reeds lang is men lang
bezig met eene vervolging tegen hem te
willen instellen wegens ziju schandelijke
praktgkeD. Toen hij zich gisteren wilde
rechtvaardigen vielen de socialistische af
gevaardigden hem herhaaldelijk in derede.
De Kamer nam een voorstel aan, waarin
de President wordt opgedragen eene com
missie van vijf leden te benoemen, die aan
de Kamer de noodige voorstellen zal doen.
Op bevel van de Regeering te Berlijn
is de heer Karei Peemaus, redacteur
vau le Messin te Metz, uit Elzas-Lotha
ringen gebannen.
Uit Wiesbaden wordt geschreven:
Toen koning George van Griekenland
het vorige jaar in het Parkhotel alhier
logeerde, zag hg daar op een vensterruit
de haudteekening van zijn vader met een
diamant ingekrast. Vlug trok koning
George een met diamanten bezetten ring
van den vinger en zette zijn naam onder
dien zijns vaders. Dezen zomer viel de blik
van den Czaar van Rusland op deze ven
sterruit en terstond voegde hij bjj de
koninklijke namen zijn eigen. Thans woidt
er veel geld geboden voor deze venster
ruit. Een Eugelsche diplomaat en een
Amerikaansche million air bieden reus
achtige sommen tegen elkaar op.
De wilde scène in het Oostenrijkscbe
Parlement afgespeeld, is op straat onder
het volk tot zjjn recht gekomen, in hef
tige demonstraties en het plegen van groote
schandalen.
Te Weenenheeft Dr. L ueger door zgn
flink optreden den storm weten te bezweren,
maar te Praag is de boel losgebarsten
op eene wreedaardige manier in verniel
zucht en brandstichting. Dreigend liet
zich daar de tosïtani aanzien. Politie,
infanterie en cavalerie rukten tegen de
joelende menigte op. Er vielen zelfs dooden,
honderd-vijftig zwaar gewonden werden
door de reddingsmaatschap pij verzorgd.
Verschrikkelijk hield het volk er huis,
rooi, brandstichting en moord waren aan de
orde, hier en daar stegen vlammen omhoog
die gelukkig spoedig werden gebluscht.
zjj in orde werd gehouden, enz. Terwjjl hjj die
behoorljjK trachtte te beantwoorde/', hielden
geheel andere gedachten Shady's geest bezig.
Verschillende plannen werden door hem ont
worpen en verworpen om den vre-mdeling bui
len het gezicht en hei gehoor der overige huis-
genooten te houdenronder hem nochtans
te doen bemerken, dat hij slechts ter sluiks
daar was. Onder andere omstandigheden zou
het hem het grootste genoegen rerschaft heb
ben over de wonderen en heerlijkheden van
Parker's Dew uit te weiden, een onderwerp
dat hem nooit verveelde. Dan weder gevoelde
bjj het verschil tusschen de vroegere grootheid
en het tegenwoordig ver/al, een onaangenaam
aevoel kwam bjj hem op, hoezeer dit den eer
bied van den vreemdcing voor hit edele go-
slacht, welks eer zjjn leven was, zou vermin
deren.
//Wat, het ligt in puin riep de vreemde
ling nit, terwijl zjj plotseling voor een der
zjjden van den vierhoek stonden.
„Wat dit gedeelte betreft, ja,zeide Shady,
//de juiste oorzaak daarvan kan ik u niet zeg
gen, maar er is eene overlevering—
//Het is reeds jaren lan# in verval,// zeide
de vreemdeling, zonder op de overlevering te
wachten; //dit is zeker de kapel?//
„Zoo is het,// en met al de deftigheid van
een der grootwaardigheid-bekleeders van het
hof, voerde hjj hem naar de wapenkamer, de
schilder jjzaal en de bibliotheek dat is te zeggen,
hjj wees hem hunne liggiBg aan.
De vreemdeling beschouwde alles met de
grootste belangstelling. //Heb ik wel verstaan,//
Het was of te Praag de hel was losge
broken.
Nu is het kalm in de stad, de patrouil
les doorkruisen de straten en de staat
van beleg is overal afgekondigd, die een
ieder beveelt zich te onthouden van het
vernielen van eigendommen of hst luis
teren naar opruiers. Ieder overtreder van
dit voorschrift, zal terstond geoordeeld, en
wanneer hij schuldig wordt bevonden, ter
dood gebracht worden.
In de voorstad Siniehow kwam het volk
tegen de afkondiging van den staat van
beleg ia verzet. Er waren er die schreeuw
den om hunne minachting uit te drukken.
Zij werden gevangen genomen en voor
den Krijgsraad gebracht.
Twee uur later trachtten eenige per
sonen de synagoge te plunderen. Patrouil
les werden met steenen begroet. Acht
personen werden gevangen genomen.
In antwoord op het verzoek van eene
deputatie der nationale vereenigiDg gat
de stadhouder te kennen, dat hg de troe
pen niet kan laten aftrekken. Hij verzoekt
evenwel der deputatie haar in loed aan
te wenden om nieuwe troebelen te voor
komen.
De aaak Dreyfus.
Men zegt, nu de Generaals belast met de
Dreyfus-zaak zich stilhouden, dat er iets
geheimzinnigs achter schuilt.
Meer en meer wil men den menschen wjjs
maken dat er iets niet in den haak is, dat
Frankrjjk in een ellendige positie wordt ge
bracht, dat de rotte plek der menschbeid schuilt
hij hen die Dreyfus hebben veroordeeld.
Niets noch de machinaties van een Tamma
ny Hall, noch de kooeierijen vhd R b o d e s,
noch de laagheden van een Vod Hammer-
s t e i n met die van Liitzo w-Lecher-
T a u s c h, noch de gruwelen in Armenië ge
pleegd en de bankschandalen in Italië, kun
nen de laagheden van het 1) r e y f u s-procet
overtreffen. Dit alles bjj elkaar vormt niet
eoo'n zwarte massa als de zaak Dreyfus.
De ergste straf, tot welke een misdadiger in
een beschaafd land maar kan veroordeeld wor
den, is toegepast op een man aan wien» schuld
nu, en waarljjk niet zonder grond, getwijfeld
wordt en men roept redenen van lands
belang, de eer van Frankrijk enz. in om het
proces niet te herzien! Alsof het niet de hoogste
eer van een land zou zjjn, dat er recht te krjj-
gen is 1
Zulke taal wordt den officieren vaa het Fransche
leger, tien in getal, in een Krijgsraad ver-
eeuigd, die D r e y f u s indertjjd veroordeelden,
naar het hoofd geslingerd. Men wil herziening
van het proces. En waarom? Omdat het D r ey-
f u s-syndicaat met een goddeioozen roman-
schiijver Emile Zola het willen.
Men spreekt van ongeregeldheden in het
proces-ü r e y f u s, maar men toont ze niet aan,
men roept: Dreyfus is onschuldig en do
Krijgsraad heeft hem schuldig bevonden, men
beschuldigt graaf ^3 st e r h a z y, en de Gene
raals m t een nieuw onderzoek belast, vinden
geen schuld in hem.
Het is uiet aangenaam voor de Generaals en
de overige officieren van het Fransche leger met de
D r e y f u s-/aak belast, beschuldigd te wordbn
een kameraad onrechtvaardig of on lichtzinnige
wjjze veroordeeld te hebben. Maar hun eer
blijft onaangetast al loopen zjj niet te koop
met de feiten die hebben aangetoond, dat de
ex-kapitein Dreyfus eeae verbanning naar
het Duivelseiland waardig was.
zeide hij, //dat het mjj vergund is ook het in
weudige dier plaatsen te zien
//Daar de bibliotheek,// zeide Sha'ty, //onder
mjjn bijzonder toezicht staat, heb ik den sleutel
van den zij-ingaDg bjj mjj; de andere sleutels
zijn in sir Valany's kamer, maar ik kan ze
«makkelijk krjjgen. Er is, volgens mjjne ne
derige schatting, geen belangrjjker gedeelte van
het gebouw dan dit,// vervolgde hjj, terwjjl hjj
den kleinen sleutel in het slot der lage deur
stak, bjj het binnentreden waarvan zij verplicht
waren te bukken.
//Waar zjjn wjj in een graf?" vroeg de
vreemdeling.
//Neen,// zeide Shady, „hoewel wjj ons wer-
keljjk onder da dooden bevinden wacht als
gij wilt, tot dat ik mjjn lantaarn aangestoken
heb.//
Gemeenzaam als hij was met ieder boekje
van zjjn geliefkoosd toevluchtsoord, viel het
Shady niet moeieljjk, na de deur van binnen
gesloten te hebben, een groote lantaarn, die in
het midden der zoldering hing, naar beueden
te doen dalen, en daarin twee der kaarsen, die
er zich in bevonden, aan te steken. Langza
merhand waren de oogen van den vreemdeling,
in den beginne verblind door het daglicht, in
stHat bet een en ander dat hem omringde te
onderscheiden. De wanden, de zoldering en
de vloer waren allen van donker geglansd eiken
hout, de zoldering daarenboven fruai gebeeld
houwd boeken en perkamentrollen iu ouderwet-
sche kasten, allen van hetzelfde donkere bout,
namen bjjnu geheel en al de wanden her zaal in.
Wordt vervolgd.)
