NIEUWE
kDagSlaó voor
Snelschrift.
iVo 2860
Donderdag 16 December 1897.
22ste Jaargang,
B 0 I T E N L A N D.
Een onecht Testament.
Spanje.
België.
Duifgchland.
1EHS(
ABONNEME N TSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige in plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en .Feestdagen.
BUBEAÏÏSt. Janstraat Haarlem.
1,10
«1,40
«2,80
«0.03
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 1G regels50 Cent
Elke regel meer7y9
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
AGITE MA NON AGITATE.
Redacteu r-TJ itgever, W. KüPPERS.
De stenografie was in de dagen van C i-
Cero een door velen uitgeoefende kunst,
en van de eerste dagen der Christenheid
af bad ook de Kerk haar eigene snelschrij
vers, die de acta der martelaren opteeken-
den, de vragen en antwoorden, gedaan en
gegeven door den heidenschen rechter en
den christen bloedgetuige. De besprekingen
van theologische onderwerpen door de Bis
schoppen, de verhandelingen van geweste
lijke en algemeene Conciliën, de openbare
disputen, ja zelfs de predicatiën in de ka
thedralen en andere hoofdkerken werden
bijgehouden door daartoe aangewezen snel
schrijvers zulk een stenograaf, gelijk de
Grieken hem noemden, heette bij de Ro
meinen of Latijnen een notaris.
Hoe de snelschrijfkunst dier dagen eigen
lijk beoefend werd, d. w. z. op welk stel
sel zij berustte en welke teekens zij ge
bruikte, is ons onbekend, wijl de bewaard
gebleven manuscripten natuurlijk den vol
len tekst behelzen en de aanteekeningen
der snelschrijvers verdwenen zijn. Dit staat
echter vast dat de stenografen van dien
tijd er vlug mee voortkonden; daar zij b. v.
den bijzonder rap sprekenden St. Chrysos-
tomus, die altoos onder den indruk van
het oogenblik zijn leerredenen en redevoe
ringen hield, van den tekst zijner predi
catiën gedurig afweek en tal van onver
wachte beelden en vergelijkingen door zijn
discours vlocht, gemakkelijk konden bij
houden en tevens zeer stipt de incidenten
aangeven, welke de redevoering kenmerkten
zoo b. v. langdurig geju:ch, teekenen van
verbazing, van opgetogenheid enz.
De eerw. heer John Freeland, die
eene doorwrochte studie heeft ge maakt van
hetgeeu hij noemt de snelschrijfkunst in
de Christelijke Kerk, deelt aangaande de
werkzaamheid der stenografen van die da
gen tal van curieuse bijzonderheden mede,
die grootendeels op de kanselredenen of
homiliën en andere discoursen der Kerk
vaders, Augustinus, St. Basilius, St. Cy-
rillus, St. Chrysostomus, St. Gregorius van
Nazianze en andere leeraars der Kerk be
trekking hebben.
Het blijkt, dat ook Origenes zijne voor
de vuist gesprokene, in het openbaar ge
houden redevoeringen door snelschrijvers
liet opteekenën, zelfs nog op hoogen leef-
tjjd want de aanteekening, die wij daar
in V1LLETON.
21 F er volg.)
«Mjjn lieve heer, neen, neen,zeide de dokter
op smeekenden tooD, terwijl bij het bevel trachtte
te weerhouden.
«Wel man, doe u zeiven toch de schande
niet aan die arme dieren near huis te laten
rjjden de barmhartige is goed voor zjjn vee.//
«Maar ik moet nog heden terug,// riep de
dokter.
//Welnu dan, spant gjj er den schimmel voor
als de dokter klaar is, Een onzer knapen kan
de uwen morgen terug brengen zij zullen
van nacht met wegloopen ik sta er voor in dat
zjj voor heden genoeg gedaan hebben.
«En ga dan nu zitten, vertel mij uwe geschie
denis en neem een glas wijn Jobson zegt dat
hjj voortreffelijk is, maar ik kan hem niet aan
't drinken krjjgen.//
De dokter onderwierp zich wanhopig, daar
er niets aan te doen was, en hjj gevoelde dat
bet niet mogelijk was om het getjj te doen
bedaren hij nam alzoo stilzwijgend plaats, met
smartelijke gevoelens vervuld, en gaf weinig
acht op mr. Jobson, die met zjjn rug naar
bet licht zat, zoodat zjjn aangezicht in het
duister bleef. Deze omstandigheid, de verande
ring in zijne kleeding, en niet de minste ge
dachte hebbende hem daar te zien, in verband
met de gemoedsbeweging waarin hij verkeerde
maakten dat de dokter den vreemdeling niet
dadeljjk herkende.
omtrent vinden, vermeldt hem als een grijs
aard van bij de 70 jaar.
Augustinus spreekt zoo duidelijk moge
lijk van de notarissen die hunne noteerin
gen houden; hij schrijft of liever spreekt
o. a.:
«Hetgeen wij nu zeggen wordtopgeteekend
door de notarissen der Kerk, gelijk gij ziet,
en ook uwe uitingen zullen worden geno
teerd. Mijn woord enuwe uitroepingen ver
stuiven dus niet. Wij spreken niet alleen, bet
zijn ook handelingen, kerkelijke daden, eccle-
siastica gesta; ik wenseh dus dit alles be
vestigd te hebben in zooverre menschen
het bevestigen kunnen.» En 36 malen riep
het volk: «Geloofd zij God, geprezen zij
Christus onze Heer, lang leve Augusti
nus, hoorthoort
Gregorius de Groote zegt uitdrukke
lijk dat sommigen zijner homiliën door de
snelschrijvers werden gerelateerd, ut lo-
gutbar ita excepta est. En toen hij de voor
rede schreef van zijn sermonen naar aan
leiding van teksten uit Ezechjël, liet hij
de gedurende 8 jaar opzettelijk bewaarde
handschriften der stenografen zorgvuldig
opzoeken en verzamelen.
Toen Augustinus te Carthago tegen de
Donatisten optrad, had hij vier snelschrij
vers ten zijueu dienste, gelijk ook de spre
kers der Donatisten over een gelijk getal
stenografen beschikten. Het buiten wach
tende publiek was zoo gretig om het ge
sprokene te kennen, dat er andere snel
schrijvers gereed zaten om de teekens van
het vlugschrift over te brengen in gewoon
letterschrift, in apices evidentesen deze co-
piën werden, nadat zij door de 7 aanwezige
Bisschoppen onderteekend waren, aan het
publiek uitgereikt.
Er was nog geen boekdrukkunst
doch er werd in die dagen veel gelezen
de aanteekeningen der stenografen werden
honderden, duizenden malen overgeschreven
en menigeen bezat eene kleine bibliotheek
van dergelijke manuscripten.
Keeren wij een oogenblik tot de confe
rentie te Carthago terug.
De kettersche bisschoppen der Donatisten
vielen Augustinus gedurig in de rede, waarna
bij hen verzocht geduld te oefenen totdat
hij uitgesproken hadzij konden dan ant
woorden zooveel en zoolang zij wilden. De
Donatisten gaven ten bescheid, dat zij niet
alles konden onthouden wat hij sprak en
dus niet gevolgelijk zouden kunnen repli-
//Alzoo is Blootwortb weder aan den gang
geweest, niet waar
«Wel ik ben bljjde dat men het voornemen
heeft hem zijn afscheid te geven, maar gij zult
het nimmer gedaan krijgen. Het beste dat er
voor sir Valany kon gedaan worden, zou zijn
bankroet te gaan en hem naar Amerika te zen
den hij zou het daar beter hebben, zoowel als
zjjn geheel huisgezin, dan op dat treurige oude
landgoed, het is hoe langer hoe meer vermin
derd sedert hjj er op is.«
„Kom, kom,// zeide de dokter, terwjjl hjj een
blik op den vreemdeling.wierp, het is hier noch
de tijd noch de plaats om zulke oude grieven op
te halen.//
„De tjjd niet Wel, heeft misschien de
schrale kost die hij gebruikt hem gehinderd,
en zijn geweten onrustig gemaakt, en heeft hij
toen om u gezonden om mij te halen ten einde
hem tot bedaren te brengen Ik zeg u, het is
de rechte tjjd. En wat de plaats betreft, het
is eene zeer goede, en de eenige om zulk een
onaangenaam onderwerp dragelijk te maken;
begin dus maar. Wenk maar niet naar Jobson(„
voegde hij er lachend bjj //hjj mag wel weten
wat de geheele wereld weet.„
Boos op den Squire te worden, dat was on
mogelijk, al maakte hjj het soms ook nog zoo
erg hjj droeg altjjd zorg niemands gevoel te
kwetsen, en nam een ieder voor zich in door
zekere hartelijke welwillendheid die onweder-
staanbaar was.
De dokter en de vreemdeling lachten insgelijks
en voor het eerst z»g de eerste den laatsten
goed aan, twijfel en verrassing bevingen hem.
ceeren. Waarop Augustinus hernamwel
daar zijn de s a else h rij vers voot.
Bisschop Evodius, den H. Augustinus
schrijvende omtrent het afsterven van den
jeugdigen bekeerling, voegt er bij, dat deze
vóór zijne bekeering snelschrijver was in
dienst der rhetorici van den proconsulhij
noemt hem als een bekwaam en vlug ste
nograaf, strenuus in notis.
Freeland citeert ook het door C. A.
Steger, directeur van de Stenografische
Inrichtingen der Staten-Geueraal in zijn
Geschiedenis der Snelschrijfkunst aange
haald afscheidsgezegde van St. Gregorius
van Nazianze. «Vaartwel, gij die mjjne ser-
mouen getrouw volgdet; vaartwel gij allen die
in grooten getale zijt aangestroomd, vaart
wel gij, teekenstiften, hetzij degenen, die
ze voerden, waren aangesteld of onopge
merkt noteerden Oratio 32).» Een andere
gewijde redenaar St. Gregorius de Groote
klaagde, ofschoon op zeer vriendelijken toon,
er over, dat sommige ijveraars zijne homi
liën in gewoon schrift hadden overgezet,
transtulerunivoordat hij de aanteekenin
gen der snelschrijvers had gecorrigeerd.
Aan de stenografen der eerste Christen
eeuwen hebben wij de catechetische onder
richtingen van St. Cyrillus van Jeruzalem
te danken, zoomede al de redevoeringen
der Kerkvaders, welke nu niet alleen als
juweelen van literatuur, maar tevens als
modellen van rhetorica dienen, omdat ze
werden genoteerd op het oogenblik zelf dat
en precies gelijk ze werden uitgesproken,
zelfs met de vergissingen, welke de beste
redenaar begaat, zooals blijkbaar is in Chry
sostomus' Hom. 31 in Genesito, waar sprake
is van «het verkiezen der aarde boven den
hemel, der eeuwige dingen boven die welke
vervliegen, vóór men ze recht ziet.»
De redenaar heeft duidelijk de laatste zin
snede andersom bedoeld; maar de notaris
hield zich aan het woord, gelijk het was
gesproken.
De opstandelingen op het eiland Cuba
gaan voort met de Spaansche troepen te
bestoken niet alleen, maar zij vallen het
Spaansche leger in de laatste dagen meer
dan ooit te voren aan. Bij een aanval op
het dorp Guamo verloren zij honderd man.
//Ik vraag verschoonmg,,, zeide hij, «maar is
mr. Jobson reeds lang bij u
De vreemdeling plaatste zich zeiven in het
licht en boog, terwjjl hij de uitwerking van zijn
stilzwijgend antwoord genoot.
«Wel, dat is wonderbaar,// zeide de dokter, «ik
zou haast beginnen te gelooven, dat ik iu een
tooverland geweest ben.//
„Ha, ha, ha I EeD fraai stel tooveigodinnen
daar gij onder geweest zijt,// zeide de Squire.
«Men zegt dat zjj al hare kleederen afgedragen
hebben, en dat Val haar nu de oude wapen
rust-gen laat aantrekken. Toovergodinnen die
rondvliegen met oude harnassen aan,„ en hij
lachte opnieuw. Maar het gelaat van den dok
ter werd hoe langer hoe plechtiger hetgeen
slechts diende om de vrooljjkheid van den Squire
te vermeerderen.
«Mijnheer,// zeide de dokter met statigen
ernst, «mag ik vragen wie gij zijt
«Is dat nu uwe manier van vragen Ik voor
mij zou gezegd hebben, //ik vraag u, antwoord
mij zeide de Squire, die zijn lachlust niet be
dwingen kon.
//Maar waarlijk, mijuheer, dit is zeer ongepast,//
sprak de dokter, „en en ik mag zelfs zeggen
ongevoelig. Ik vraag u verschooning, maar
waarlijk het is
«Wat het ongevoelige betreft,// zeide mr.
Brimble, nu op ernstigen toon, „ik heb u ge
zegd dat ik geen woord geloof van Valany's ster
ven hij zal ons allen overlevenonkruid vergaat
niethij zal eerst zijn eigen aanhang van hon
ger doen omkomen, en dan overbljjven om
ons te plagen. Gjj moogt uw hoofd schudden
De Spanjaarden hebben het kamp der
opstandelingen te Bacito genomen.
Generaal B r i a 1 m o n t uit het Belgische
leger heeft jl. Zoudag op eene vergadering
der voorstanders van legeruitbreiding iu
de zaal van de Harmonie te Brussel een
ongelukkigen dag gehad. Deze ophakker
heeft de Belgi-che geestelijkheid en den
minister Van den Peereboom durven
aanranden, omdat hij zijn zin niet kan
krijgen om van Belgenlaud eene groote
kazerne te maken. Hevig ging hjj tegen de
Geestelijkheid te keer en den minister Van
I den Peereboom dorst hij allerbrutaalst
voorstellen als een Staatsman, die zijn ver
trouwen heeft verloren. Men ziet hier weer,
dat als de heeren hun zin niet krijgen, zij
niets ontzien.
Het is opvallend hoe gunstig zich Dr.
Lieber, de voorzitter van het Centrum
uitlaat over de Mariue-begrooting en de
plannen der Regeering.
Te meer wekt de gunstige wending van
het Centrum verwondering, daar Dr. Lie-
be rbet vorige jaar de Marine-uitgaven heeft
bestreden.
De Koln. Volks. Ztg. vraagt zelfs, of
Dr. Lieber een overeenkomst met de Re-
geerirg heeft aangegaan over het hoofd
der partij heen Dit betwijfelt het blad,
eu het wijst erop, dat Dr. L i e b e r eenige
malen duidelijk heeft gesproken van «per
soonlijke opvattingen.»
Zou de Regeering te Berlijn ook voor
nemens zijn, ditmaal aan den wensch van
het Duitsche volk te voldoen en de Je-
zuïetenwet intrekken Dit zou althans eene
verklaring geven aan de houding door Dr.
Lieber aangenomen.
De zaakjes in China gaan voor keizer
Wilhelm naar wensch. Volgens de Daily
Mail hebben zich de bewoners van het Chi-
neesche gebied door de Duitschers bezet,
onderworpen. Reeds is de Duitsche bevel
hebber bezig hst bestuur dezer nieuwe
kolonie te regelen en zijn belastingen uit
geschreven.
Duitschland en Engeland weten het al
samen, Eugeland zal zich niet verzetten
tegen het optreden van Duitschland en Chiua,
waardoor de Britten vrij spel krijgen in
Egypte.
gij zijt niet de eenige man die uw hoofd schudt,
als er niets in is.«
«Ik geloof dat ik \r links zal laten liggen en
mij tot mr. Jobson wenden,// zeide de dokter
goed geluimd, want ernst, zsg hjj wel, kwam
hier niet te pas. «Ik zal u de hongerkuur
moeien opleggen om u weinig ernstiger te
maken.//
«Louter onzin drink een glas wjjnik
ben zeker dat gij er behoefte aan hebt, want
er is niets dan zaagsel in Valany's kelder, daar
sta ik u borg voor.//
«Welnu, luister naar mij, zeide de dokter.
„Ik weet en ik wil er voor uitkomen dat het
vroeger een valsch alarm was, en ik beloof u,
dat als het ditmaal bewezen wordt dat ik gedwaald
heb, ik de zaken haren gang zal laten g»an,
zonder er mij verder mee te bemoeien. Maar
Marjory te zien wegkwijnen zonder een hand
uit te steken om haar te helpen, of mijne stem
voor haar te doen hooren, dan zou men geen
man moeten wezen om zoo iets te kunnen
doen.//
«Ik heb allen eerbied voor u Altijd even
ridderljjk 1 en de arme kleine Madge, die ik niet
gesproken heb, sedert zjj een paar duim groot
was, wij zullen haar te hulp komen, en vvjj zullen
haar gaan ontzetten dat is te zeggen morgen
ochtend.
"Ach, dat is niet nootlig, Sir Valany heeft gis
teren weder een leeljjken aanval gehad. Indien
deze zich herhaalt, zal zijn geest misschien niet
meer helder zijn en hij verlangt zeer naar eene
verzoening: ik ben daarvan ten volle overtuigd.//
Wordt venöiyd.)
