N IE W E
De Anglicaansche Kerk.
No 2866
Donderdag 23 December 1897,
22ste Jaargang
n,io
BD1TENLA N~ÏÏT~
Een onecht Testament.
Italië.
Engeland.
MSCH
ffragêlaó voor cföooró- en SCuiè
ABONNEME N TSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige in plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschjjnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BUBEATX: St. Janstraat Haarlem.
«1,40
«2,80
«0.03
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer
7'
*/3
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
AGITE MA NOW AGITATE.
Redacteu r-U itgever, W. KüPPERf?.
I
Het Parijsche blad tUnivtrsmaakte voor
eenigen tijd geleden een brief uit Londen
openbaar; dit schrijven houdt zich bezig
met den innerlijken toestand en de leer der
Anglicaansche Kerk. Bij de deelneming aan
de tegenwoordige godsdienstige beweging
in Engeland zal dit schrijven ongetwgleld
ook onze levers interesseeren.
De Engelsche Kerk, of zooals de officieele
benamiog luidtChurch oj England, is die
groote gemeenschap van geloovigen, welke
ten tjjde van Hendrik VIII zich afscheid
de van den H. Stoel, maar niettemin bare
oude hiërarchie en daarmede de leer over
de Sacramenten, over het H. Misoffer enz.
bewaard heeft. Ongetwijfeld heeft zij gele
den bjj de wisselingen, welke de politieke
revolutie's, waarin zjj werd gewikkeld, in
Engeland veroorzaakten maar toch wist
zjj zich zegevierend te handhaven tegen het
Puritanismus van de 16e eeuw; het Epis
copaat bleef bestaan en dit is de voornaam
ste trek, die de Anglicaansche Kerk van
de andere gereformeerde Kerken onder
scheidt.
Het verschil in deleer is echter niet min
der belangrijk. De Anglicaansche Kerk
neemt in beginsel het vrije onderzoek niet
aan. Voor haar is niet het individu de ge
zaghebbende uitlegger der Schriftuur, maar
wel de Kerk; niet een bjjzondere Kerk
elke bjjzondere Kerk is feilbaar maar
de algemeene, universeele Kerk is enkel en
alleen onfeilbaar. Maar zoowel tengevolge
van de onmogel jjkheid, waarin zich de uni
verseele Kerk bevindt gelijk 6e Angli
canen dit opvatten en verstaan om haar
leerambt uit te oefenen, alsook ten gevolge
van den Protestantschen invloed, die in
verscheidene tjjdperkeu diep in het organis
me der Anglicaansche Kerk gedrongen is,
bevindt het Anglicaansche leerstelsel zich
tegenwoordig daadwerkeljjk in volslagen
anarchie.
FEP ILLE T O A.
27 {Perwig.)
«Indien gij niets geeft, vervolgde mrs. Brimble
om den goeden naam uwer dochters, dan doe
ik zulks, toch het verwondert mij, na al de
waarschuwingen, die ik u gedaan, en de me
nigte zaken waaruit ik u gered heb, dat gjj
niet wilt leeren voorzichtiger te zjjn.//
«Lieve, gjj zijt dat genoeg voor ons allen.
Het gebeurt zelden dat er meer dan zekere
mate van wjjsheid aan ééie familie ten deele
valt, en gij hebt alles voor u zeiven in pacht
genomen, wat voor al de Brimble's bestemd
was. Maar zeg mjj eens,« reide bjj terwijl hjj
zjjn best deed ernstig te zjjn, hoewel de schelm-
sche uitdrukking zijner oogen hem moest ver
raden hebben aan eene zoo seherpzinnige op
merkster als mrs. Brimble meeDde te zjjn
„zeg mjj eens, Marie, houdt gjj werkeljjk Jobson
voor een bedrieger
„Mr. Brimble,, antwoordde de dame, terwijl
zij beteekenisvol haar hoofd schudde, «ik zeg
nietsmaar wat het bewjjs van het tegendeel
betreft, ik heb er geen, en hjj heeft iets over
zich dat veel heeft van een gelukzoeker. Ik kan
onmogeljjk hebben ik zou niet gaarne liefde
loos willen zjjn maar
„Alzoo zoudt gij mjj niet aanraden hem hier
langer toe te laten kortom, gjj zoudt willen
dat ik met hem brak
«Al wat ik verlang is voorzichtigheid, mr.
Terwijl sommigen louter eu eenvoudig
de methode van het rija onderzoek toe
laten, trachten anderen eeue theorie op te
stellen, volgens welke de Engelsche Kerk
als een tak van de universeele Kerk aan
de oufeilbaarheid van deze laatste deelneemt.
Zij kennen derhalve aan hun kerk het volle
gezag toe om dogma's (geloofsstukken) vast
te stellen, maar blijven in navolging van
de Grieken geheel en al staan bij de oude
leer, zooals de zeven eerste Conciliën die
leer vastgesteld hebben.
Dit verschil in de leer heeft, hoewel de
uiterlijke eenheid van het organisme der
Engelsche Kerk door dit verschil niet aan
getast werd, twee scholen voortgebracht,
die geheel verschillende grondbeginselen
en een geheel verschillend voorkomen heb
ben, naarmate zij zich laten leiden öt door
een Katholieken öf door een Protestant
schen geest. Zij noemen zich «Hooge Kerk»
of «Lage Kerk»; beiden zijn zjj historische
partijen, die sedert de Hervorming reeds
bestaan. Tegenover deze twee partijen beeft
zich een derde partij gevormd, welke zich
op wetenschappelijken grondslag heeft op
gebouwd en den naam van «Breede Kerk»
heeft aangenomen. De Lage Kerk Low
Church, is de Kerk van het verleden, de
partij van h®' Evangelisme en Piëtisme, die
bij den aanvang dezer eeuw almachtig was.
Zjj telt nog ijverige aanhangers ouder den
middelstand.
Levendige en oprechte vroomheid, dik-
wjjls met groote onwetendheid verbonden,
grootmoedige offervaardigheid naast eng
hartig fanatisme, dat zjjn de eigenschappen
en gebreken van de meeste Low Church
men, (leden der zoogenaamde «Lage Kerk»).
De «Breede Kerk,» Broad Church, is tot
zekere hoogte nog de kerk van den tegen,
woordigen tijd, ofschoon hare macht aan
het dalen is. Ongetwijfeld behoeft men in
de rjjen harer volgelingen niet te zoeken
naar strenge orthodoxiemaar zjj heeft
toch de verdienste, de Engelsche natie en
voornamelijk de hoogere maa'schappjj be-
Brimble. Hjj heeft eene wijze van doen over
zich die mjj niet bevalt, en ik geloof dat ik
bevoegd ben over zulke zaken te oordeelen.«
«Welnu, ik zal op mijne hoede zijn. Hjj
heeft een eenigszins arglistigen oogopslag, nu
ik hem goed beschouw,» zeide de Squire, ter-
wjjl hjj zjjn kjjlrglaasje opzette, «en het schijnt
dat hjj op 't oogenbliü. bezig is het model van
Betsy Cruden's muts op te nemen. Ik geloof
dat ik baar moet waarschuwen.»
«01 eens zult gij uwe verkeerdheid inzien,
mr. Brimble, en dan zult gjj denken aan 't geen
ik u gezegd heb, zooals u reeds dikwjjls gebeurd
is.»
«Welaan, Mane, als ik ditmaal ongeljjk heb,
dan verzeker ik u dat gjj voortaan altjjd geljjk
zult hebben, en naar hartelust de Lynch-wet
zult kunnen toepassen maar indien ik gelijk
heb wat dan Toch is 't mogelijk dat hij ten
laatste de een of andere gelukzoeker vaD een
knecht «bljjkt te zjjn»de een of andere be
gaafde "Saunders», zoo als gij u verbeeldt.»
«Chanty,,, zeide de dame ongeduldig, toen
zjj het voorwerp harer achterdocht bare dochter
zag naderen. «Mr. Brimble, wees zoo goed
uw gast een oogenblik bezig te bonden, en
Chanty bjj mjj te zenden, ik wilde haar gaarne
spreken.,,
De Squire gehoorzaamde, en Chanty deed
eveneens, hoewel schoorvoetend. Florence, die
van dr. Cruden den voorgenomen tocht naar
Parker's Dew vernomen had, bestormde hem
met ontelbare vragen over hetgeen er aan de
hand was L oe het zoude gaan als Sir ValaDy
stierf, waar Marjory zoude bljjven, enz., enz.
waard te hebben voor de scheiding van
kerk en wetenschap, zooals die scheiding
in verscheidene landen van het Vasteland
voltrokken 'is. Zij doet hare wervingen hoofd
zakelijk uit de rijen der hooge geestelijk
heid en van de geleerde wereld.
Tegenwoordig schijnt het echter gedaan
te zijn met hare rol, de bemoeiingen van
alle verlichte en oprechte Anglicanen wen
den zich al meer en meer tot de «Hooge
Kerk.» Zjj is de partij van de toekomst en
onder haar zal de godsdienstige wederge
boorte van Engeland wel voorvallen. Die
«Hooge Kerk» heeft weliswaar van den
aanvarg der Hervorming af altijd bestaan,
maar eerst in onze dagen heeft zij de
hooge plaats, welke zjj thans inneemt, ver
worven. Zooals bekend, is het eene halve
eeuw geleden, toen van de Universiteit van
Oxford eene groote ideeën-beweging uit
ging. Tegenover de immer meer toenemen
de verzwakking van den Christelijken zin
zoowel bij de heersehende klasse als bij
het volk, tegenover den verontrustenden
vooruitgang van bet materialisme en van
de vrijheid der zeden vormde zich een tal-
rjjke groep van geesteljjken en leeken, ten
einde aan de godsdienstige en zedelijke
verheffing van hun land te arbeiden.
Spoedig begrepen zij, dat om dit doel
te bereiken zij noodzakelijk tot de gods
dienstige gebruiken, sedert de Hervorming
grootendeels, maar bijzonder sedert den
triomf van het Puritanismus in de 17e
eeuw opgegeven en in onbruik geraakt,
moesten terugkeeren. Aldus werden in de
«Hooge Kerk» langzamerhand de Heiligen-
vereering, de sacramenteele Communie, de
Oorbiecht, de kloostergeloften ingevoerd.
Eindeljjk trachtte men met alle middelen
de Kerk onafhankelijk te maken van de
Staatsmacht. De nauwe vereeniging van
de Kerk met den Staat was langen tjjd
en is eenigermate heden nog, een kenmer
kend kenteeken van het Anglicaansche sys
teem. De Koningin is het hoofd, supreme
governor, van de Kerkniet in den zin
en de dames waren allen zeer benieuwd over de
mogelijke gevolgen van zoo tanige gebeurtenis,
toen zjj elkander verlieten om Z'ch ter ruste te
begeven.
In eene kamer, flauwelijk verlicht door de
eerste zonnestralen van den aanbrekenden mor
gen, die zich met moeite een doortocht baan
den door de kleine vensters in de dikke mu
ren, zat de zieke man met Marjoiy aan zijne
zijde.
«Het wordt dag, Marjory," zeide hij, met
zwakke stem, terwjjl hij zich uit zjjue half lig
gende houding oprichtte
Met teederheid kuste Marjory zjjn voorhoofd,
en diende hem een drankje toe, dat dokter
Crudeu haar voor haren vader had achtergelaten,
als hij ontwaakte.
Arme Marjory den geheelen nacht had zij
gewaakt ieder g.duid deed baar hart kloppen.
Het kon dokter Cruden zjjn hjj had beloofd
terug to keeren en haren oom mede te brengen;
maar de nacht was trageljjk voorbijgegaan, haar
vader was, nu eens slapende, dan weder wa
kende, over het geheel rustiger, kalmer gewrest,
dan zij had dnrven hopen, «liet een of ander
heeft hem zeker opgehouden,,, daeht zjj maar
vermoeienis en angst gevoegd bjj teleurstelling,
hadden voor het oogenhlik haren anders zoo
krachtigen geest aan banden gelegd.
„Tot dusver hebt gij een treurig leven geleid,
mijn kind,» zeide de oude man oud, uiet door
de jaren, maar door de verwoestingen van een door
schuld bezwaard gemoed „uwe jeugd begra
ven in deze sombere plaats zonder gezelschap
van Paus, zooals men gewoonlijk meent,
maar veeleer in den zin van verdediger en
beschermer. Zelfs Hendrik VIII heeft
nimmer gepoogd in weerwil van zjjne
zoogenaamde theologische kennis in de
plaats te treden van het leerarend gezag.
Men kan wel zeggen, dat hij maar al te
zeer de suprematie van het tjjdelijke bo
ven het geestelijke stelde. Onder dit opzicht
verschilt het statuut of the submission of
the clergy (van de onderwerping der gees
telijkheid) ternauwernood véél van de be
ruchte Déclaration du clergé de France on
der Lode wijk XIV.
Overigens zijn de betrekkingen tusschen
Kerk en Staat tegenwoordig tamelijk ge
regeld. Wèl heeft de Anglicaansche Kerk
niet opgehouden, Staatsgodsdienst te zijn;
de beslissingen van hare synoden kunnen
niet zonder toestemming van het Parlement
en van den Bijzonderen Raad der Koning
in afgekondigd worden, hare Aartsbis
schoppen en Bisschoppen zetelen nog im
mer in de Kamer der Lords als geestelijke
Lords; maar in praktijk geniet de En
gelsche Kerk tegenover den Staat eene on
afhankelijkheid, welke door vele Kerken
van het Vasteland mag benijd worden.
Slot volgt.)
In de Italiaansche Kamer van Afgevaar
digden is de Premier D i R u d i n i niet heel
beleefd ontvangen met zijn mededeelingen
over het nieuwe Kabinet.
De heer Cavalotti had een meer de
mocratische regeering verlangd, en de heer
Colombo bestreedt reeds nu de financieele
politiek der Regeering.
Dat de meerderheid der Kamer de nieuwe
Ministers vijandig gezind is, bleek uit het
verwerpen van eene motie, met 200 tegen
184 stemmen, waarin werd geconstateerd
de moeilijkheid, waarmee de Regeering haar
werk-programma heeft kunnen vormen en
ontwikkelen.
De Engelsche bladen de Standard, Dai-
«Zonder gezelschap I" riep Marjory uit, terwjjl
zjj in bare verwondering bet drankje bjjna val
len liet.
Terwjjl hjj meer op klagende wijze zijn gemoed
lucht gaf, dan dat hij zich tot haar richtte,
ging de oude man voort«Ik heb tal van zen
den op mjj» hoofd geladende grootste, mijne
litfde totu bracht mjj tot.... Helaas! welk
eene verblinding Nu zie ik het in bjj had
gelijk Ik ben wreedeljjk onrechtvaardig geweest
ik heb uwe jeugd doen verloren gaan.,,
«Wie heeft geljjk Wie durft dat te zeggen?
Wreed Zijt gjj niet het leven van mjjn leven,
mijn vader, mijn eigen, dierbare vader?» riep
MftTjory uit, terwijl zjj hem innig aan haar hart
drukte.
«Het wbs eene verblinding een vreemde
verblinding eene vrees voor uwe toekomst
heeft mjj her- en derwaarts geslingerd. O,
Marjory, ik smeek u, boud u zelve rein van
zonden; armoede kan geen hel maken, maar de
zonde wel. Had ik den verzoeker wederstaan,
dan zou ik nu zoo niet zjjn verloren, ver
vloekt.»
Nog nooit had Marjory woorden geljjk deze
van haars vaders lippen vernomen. De vermoe
dens, die somtjjds in hare ziel waren opgerezen
waren zwak in vergeljjking van deze onbepaal
de bekentenissen. In smart en verbazing ver
zonken, vermengde zjj hare tranen met de zijne,
terwijl zjj hem smeekte goedsmoeds te zjjn, en
te bedenken dat zjjne liefde haar grootste schat
was, en hoe zwaar haar het leven zonder de
liefde zoude vallen.
Wordt vervolgd.)
