NIEÜ W E
kbagfilaó voor <3Tooró- en ££uió~<JCollanó.
Nieuwe schoolwet in Engeland.
No. 2903
Dinsdag 8 Februari 1898.
22ste Jaargang,
BUITËJNLAN D.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige in plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor liet buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
/1.10
1,40
€2,80
c 0.03
PRIJS DER ADVERTENTIBN.
AGITE MA NON AGITATE.
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer 7'/i
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
De debatten, onlangs'gevoerd in het En-
gelsche Parlementlover de nieuwe school
wet, hebben in de openbare meening van
Engeland eene bijzondere hoogachting je
gens de Katholieken opgewekt; en dat wel
op eene wjjze, welke onmogelijk tevoren
voorspeld had kunnen worden, en boven
dien in een land, waar de Katholieken
weleer het meest veracht en gehaat werden.
Conservatieven, als Balfour en Jelb;
vertegenwoordigers van de Universiteit van
Cambridge; liberalen van den ouden stem
pel, als William Harcourt; gevleesde
radicalen, als Broadborst; zij allen
hebben eenparig en eenstemmig, als om
strjjd, den onvermoeiden ijver, de groot-
sche toewijding en edelaardige opoffering
geprezen van de Katholieken, die niet alleen
nooit ofte nimmer één enkele van hunne
seholen hebben verlaten of prijsgegeven,
maar bovendien nog voortdurend nieuwe
scholen stichten.
Eu nochtans vormen die offervaardige en
ijvervolle Katholieken verreweg de armste
bevolking van Engeland, zooals de Katho
lieke Bisschoppen van Groot-Brittanië in
hun herderlijk schrijven van November 1895
op beteekenende, hoogst kenschetsende wijze
verklaren.
cDe Katholieke Kerk in Engeland
aldus luidt onder meer de verklaring dezer
Bisschoppen vertegenwoordigt niet meer
de rijken maar hoofdzakelijk de arme be
woners van dit land. Reeds langen tijd
heeft zjj alle hare goederen verloren. Zjj
bestaat voor het grootste gedeelte uit arme
lieden, die van den arbeid hunner handen
leven, en uit een gering aantal eigenaars
of ambachtslieden. Met hun gering privaat
vermogen en met het zuur verdiende werk
loon moeten de Katholieken alle godsdien
stige instellingen onderhouden. De opkwee
king van een met den dag talrijker wor
dende geestelijkheid, de oprichting van scho
len. kerken, godshuizen enz., zjjn louter
F JE U1LLETON.
DE TWEE WEEZEN.
Vervolg.)
Eerstgenoemde greep nu den verbaasden ad
vocaat bij den arm en zeide heftig:
„Zal ik u eens zeggen, waarom die man,
over wien gü daar spreekt, die Montmayeur,
president der jury, zoo ontroerd was op den
dag van de uitspraak? Zal ik u eens vertel
len, waarom hij beefde, toen bij het vonnis
moest bekend maken?"
//Wat hebt gij Wat bedoelt gü
//Gij zjjt van Doriat's onschuld overtuigd,
niet waar?//
//Ja."
//Welnu, dan zal ik u den naam van den wer-
keljjken moordenaar mededeelen.//
«Kent gjj hem
»Ja.«
«Zijn naam
«Gg hebt dien zelfs reeds genoemd."
«Montmayeur
//Zooals gü segt, Montmayeur."
„Het slachtoffer zelf, Boureille, heeft het
geleverd.//
//Verklaar u nader, mejuffrouw.//
Ontsteld ging Mr. Landais zitten.
In enkele haastige, afgebroken zinnen vertel
de Lucienne hetgeen dien nacht was voorgevallen
en wat hare zuster ontdekt had. Claudine
lasten, die op hunne schouderen zijn gelegd
en daattoe hebben zij noch inkomsten noch
verworven rijkdommen, maar alleen de be
stendige offers van eene arme, doch groot
moedige bevolking.»
Zeer treffend zeide over hetzelfde onder
werp John Morley in eene te Oxford
gehouden redevoering<Het is voor de Ka
tholieken even moeilijk een shilling 60
ets.] machtig te worden, als voor den An
glicaan om een pond sterling 12 gulden]
te bekomen.» Het verschil isonzeser-
achtens niet onbelangrijk
In eene onlangs in de Tablet openbaar
gemaakte verklaring, toonen Kardinaal
Yaughan en zjjne medearbeiders in den
dienst der Kerk, zich zeer tevreden over
de nieuwe schoolwet, welke aan de bewoners
van Engeland geschonken is. Zij beschouwen
die nieuwe schoolwet wel niet als een vol
komen verbetering voor de Katholieke
school, maar zij meenen te mogen verho
pen dat met de proclamatie van deze wet
althans de weg daartoe is gebaand. Zij drin
gen er bij de overheid van deD Staat op
aan, dat voor de Katholieken wegens hunne
groote, alom welbekende armoede, bijzon
dere inlasschingen in deze wet zullen ge
maakt worden.
In elk geval zal de toestand van de Ka
tholieke school in Engeland een veel gun
stiger toestand zijn dan voorheen. De wet
staat voor elk kind in de vrjje scholen
en hiertoe behooren ook de Katholieke
scholen eene jaarljjksche subsidie toe
van vijf shilling, dat is drie gulden volgens
ons muntstelsel. Echter behoudt de Staat
zich het recht voor om deze som, volgens
de grootere of kleinere behoeften van de
scholen, te verhoogen of te verminderen,
zoodat goed beschonken onderwjjsinrich-
tingen eventueel volstrekt geene ondersteu
ning van den Staat erlangen, daarentegen
zeer arme inrichtingen van onderwijs acht
a tien shillingalzoo ongeveer 5 a 6 gul
den, per kind ontvangen.
De subsidie-hoogte wordt door het be-
schudde herhaaldelgk ten teeken van toestem
ming met het hoofd.
Mr. Landaia deed haar verscheidene keeren
opnieuw beginnen. Zü deed zulks haastig, vol
ongeduld om de zaak te beëindigen, alsof elke
minuut, welke zü verpraatte aan Doriat een kans
op behoud ontnam.
Toen zü voor de derde maal haar verhaal ge
daan had, zeide de advocaat zacht en ernstig:
//Zweert mü, bü al wat u op deze wereld lief
is, dat hetgeen ik daar hoor, waarheid is, kin
deren
//Het is de waarheid. O, God, wij zweren het.//
//Gü wilt het gerecht niet om den tuin
leiden
O, welk eene gedachte
„Welnu, ik geloof u Ik meen dat deze
laatste beschuldiging van Boureille tot basis
kan dienen om Montmayeur strafrechterlük te
vervolgen. Intusschen twüfel ik er niet aan, of
wq zullen eenige dagen uitstel van executie
krügen voor Doriat, en het is veel waard, wan
neer wü eenige dagen winnen. Wie weet wat
het toeval ons nog zal aanbrengenGü ziet wat
het reeds voor u gedaan heeft.//
„Vader is gered P«
«Neen, dat zeg ik nietWant aan Doriat
is genade geweigerd.
„Gisteren wist ik zulks reeds, en toen ik u
zooeven zag binnenkomen, meende ik, dat gü
mü zü'n dood kwaamt melden.
«Het verwondert mü, dat de terechtstelling
hedennacht niet heeft plaats gehad. Nu zal hü
morgen bü bet aanbreken van den dag ter dood
worden gebracht.//
stuur van den Staat bepaald na overeen
komst met de directie van de school. Wijl
de Katholieke scholen zonder twijfel de
armste scholen van Engeland zijn, zullen
zij zeker ook wel de rijkste subsidiën ont
vangen, indien ten minste de nieuwe school
wet, naar recht en billjjkheid dit vorderen,
zal worden toegepast.
Frankrijk.
Te Parijs is V i c t o r B a h a u t, een van
die oude soldaten, die den slag bij Water
loo hebben meegemaakt, overleden in den
ouderdom van 105 jaar. Ook is overleden
generaal de Ladmirault, de oudste ge
neraal van het Fransche leger, in den leef-
tjjd van 90 jaar. In 1870 werd hij bij Metz
krijgsgevangen gemaakt. Van 1871—1878
was hij militair gouverneur van Parijs
daarna senator van het departement Vienne
en vice-president van den Senaat.
Italië.
In de Italiaansche Kamer van Afgevaar
digden heeft de Minister van Financiën we
der een praatje gehouden om de menschen
een rad voor de oogen te draaien. De Re
geering, zeide de Minister, heeft het voor
nemen om een wetsontwerp in te dienen,
dat leidt tot ontlasting, welke zal worden
gecompenseerd door andere ontvangsten en
bezuinigingen, die zullen komen ten bate
van den kleinen eigendom. Zij zal echter
moeten wachten tot de toestand van het
loopeude begrootingsjaar duidelijker is ge
worden, omdat het haar eerste plicht was
het evenwicht op de begrooting te hand
haven.
De Minister heeft daarna de beweringen
van den heer Giolitti trachten te weer
leggen waardoor eene gedachtenwisseling
plaats had over het invoeren der progres
sieve persoueele belasting op het inkomen.
De Kamer nam daarna eene motie aan
waarin werd verklaard, overtuigd te zijn
van de noodzakelijkheid om vermindering
toe te staan op de graanrechten en het meel.
Oostenrijk-Hongarije.
Onder de boeren in Hongarije heerscht
eene groote en gevaarlijke beweging. De
«Wat moeten wü nu doen?.... De zaak is
zeer eenvoudig, niet waar, münheer Landais.
De Minister van Justitie zal u stellig geloo-
venmen geeft een tegenbevel en neemt
Montmayeur gevangen.//
«Helaas, mün kind Ik vrees, dat de dag,
die voor ons aanbreekt, heel wat zorg en aDgst
zal baren.
«Zeer zeker zal hü moeilük zü'n, want ieder
oogenblik zullen wü met onoverkomebjke be
zwaren, onwilligen, luiaards, onverschilligen en
ongeloovigen te doen hebben.
„Zullen wü zelfs wel tot aan het ministerie
geraken Wie durft daar voor instaan Ik niet.//
«Maar, dat zou het verderf van Doriat zün!«
«Ja, het verderf,// zeide Landais treurig
Op dit oogenblik telt Doriat, wiens beroep ver
worpen en wien genade geweigerd is, niet meer
onder de levenden Doch laten wü onzen
tijd niet met praten verbeuzelen Ik zal u
eens uitleggen, hetgeen er gebeurd is dan kunt
gÜ zelf over de moeielü'kheden oordeelen, waar
op wü zullen stuiten.//
«Zou bet niet beter zün terstond te han
delen
Mr. Landais keek op de pendule.
„Nog geen negen uur; dat is vroeg," zeide
hü; «wü zouden nog niemand treffen. Vertrouwt
op n>üzooeven zeide ik u, dat wü een ver-
moeienden dag zouden hebben. Ongetwg'feld zijt
gÜ zonder te eten van Garches vertrokken
ik zal eerst wat chocolade voor u bestellen.//
Zü wilden weigeren, maar hü hield aan.
«Gü moet moedig zün, en ik wil niet dat
gÜ u op een oogenblik zwak zoudt gevoelen,
sociaal-democratische denkbeelden, gepaard
met het slechte voorbeeld dat do groote
heeren geven, hebben ingang gevonden on
der de boerenbevolking. Binnenlandsche
en buitenlandsche socialisten brengen het
volk in verzet. Te Varda kwam het reeds
tot een formeel oproerde boeren bevrijd
den de gevangen genomen ugitators.
Ook aan de Duitsche hoogescholen in
Oostenrjjk heerscht groote gisting.
De Slavische studenten hebben ook de
koppen opgestoken. Zjj zjjn zich by den
Rector, by de Landdagen en zelfs by den
Minister van Onderwys gaan beklagen, dat
hunne rechten niet beschermd worden.
Tot dusver is het by betoogingen ge
bleven en zjjn geen ernstige ongeregeld
heden voorgevallen. De hoogeschool te Wee-
nen is gesloten, evenals de universiteits
bibliotheek. De colleges in de klinieken
duren ongestoord voort.
Te Innsbruck is de universiteit ook voor-
loopig gesloten, nadat de Duitsche studen
ten den voortgang der lessen door rumoer
cnmogeljjk hadden gemaakt.
De Senaat der hoogeschool te Brünn
heelt mede de colleges geschorst.
Te Graz trachtten de hoogleeraren nog
voort te gaan met hun lessen, maar zy
moesten voortdurend afbreken wegens het
rumoer.
DuitBOhland.
Een vreeselyk ongeluk heeft gisteren by
Kiel plaats gehad. By het overbrengen van
de aflossing der wacht van de keizerlijke
werf Gaaeden naar Kiel, kenterde de stoom-
barkas door de zware zee. Negen matrozen
en drie arbeiders der werf verdronken, drie
matrozen werden door het stoomschip Rhein
gered.
Engeland.
Op de Glasgow- en Zuidwesterspoorweg
heeft Vrjjdag een ernstig ongeluk plaats
gehad, gelyk in vele jaren op de Schotsche
lijnen niet was voorgekomen.
By den knoop by Barastie is een perso
nentrein uit Kilmaroch in volle vaart ge
botst tegen een goederentrein, die uit de
tegenovergestelden richting kwam. Zoodra
de machinist van den personentrein het
gevaar bemerkte, remde hy, maar het was
reeds te laat. De machine van den goede
rentrein werd verbrjjzeld, de stoker en de
machinist werden gedood. Van den perso-
hetgeen stellig zou gebeuren, indien gjj bljjft
weigeren.//
Hü belde en bestelde twee koppen chocolade,
«Wat züt gü goed," zeide Lucienne, met
tranen in de oogen. Onder bet gebruiken van
deze versnapering legde hü de meisjes een en
ander uit.
«Gü kunt u niet voorstellen hoe ingewikkeld
zulke rechtszaken zün. Gü hebt het proces voor
de rechtbank, het gerechtelük onderzoek, het
verwüzen naar de zittingen van het Hof, de
pleidooien en de veroordeeling, gevolgd. De
Hooge Baad heeft de' beraadslagingen van het
Hof goedgekeurd hü behoefde geen kennis
te nemen van de zaak zelf, doch sleohts na te
gaan of er niets aan den vorm ontbrak.//
«Doch," vervolgde Mr. Landais, „ziet nu eens,
wat het verwerpen van het beroep na zich
sleept. De Procureur-Generaal, mgn oom, zooals
gÜ weet, heeft een verslag opgemaakt voor den
heer Emile Ollivier, den Minister van Justitie
en zegelbewaarders; en de Minister heeft van
zün kant rapport aan den Keizer uitgebracht
over Doriatal die stukken zün naar den Raad
van Administratie van het ministerie van jus
titie gezonden. Op zün beurt brengt die Raad
een gunstig of ongunstig advies uitdat wil
zeggen, hü geeft in overweging, genade te schen
ken of het reoht zü'n loop te laten hebben; het
advies van den Raad wordt naar den Minister
gezonden, die den Keizer dan het geheele dossier
aanbiedt."
Wordt vervolgd.)
HURUMCHECOHMIT.
3£.
