No. 2926.
Maandag 7 Maart 1898.
22ste Jaargang
ïT
agite ma non agitate
Sociale rechtvaardigheid.
S
i
BUITENLAND,
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem.
bn vol-
Duitschland.
Frankrijk.
België.
Griekenland.
kfragSlaó voor êiïooró- en Stuiè-éCottanb
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40
Voor het baitenland 2,80
Afzonderlijke nummers m0,03
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- èn Feestdagen.
Redacteu r-U itgever, W. KÜ P PERS.
jITM Al Nil EN iJRAT.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels.
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Con t a n t
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale Publicité Etranghf
G. L. DAUBEfyCo. JOHJV., F.JONES Swcc., Pans 31bis Faubourg Montmartr
Het is aan onze lezers bekend, dat het
thans niet de eerste maal is, dat beproefd
wordt om in ons Vaderland het stelsel van
den persoonlijken dienstplicht ingevoerd
te krjjgen. Tot nog toe was er evenwel
in de Tweede Kamer göen meerderheid te
vinden, die zich vereenigen kon met de
afschaffing der dienstvervanging en num
merverwisseling.
Wij verheugen ons hierover, omdat door
de voorstanders van den persoonlijken
dienstplicht nimmer is aangetoond, dat het
thans bestaande stelsel onbillijk, onrecht
vaardig of in het nadeel van het land zou
wezen. Steeds toch kwamen de voorstan
ders van persoonlijken of algemeenen dienst
plicht met dezelfde reeds dikwerf bestre-
den argumenten voor den dag, en was het
hun onmogelijk een nieuw gezichtspunt te
openen, waai uit zij het door hen gewenschte
militie-stelsel verdedigen konden.
De tegenwoordige Regeering is echter
een weinig vindingrijker en heeft haar ont
werp tot afschaffing van plaatsvervanging
en nummerverwisseling aangeprezen op
grond der «sociale rechtvaardigheid,» ter
wijl de invoering er van een «privilege van
het kapitaal» zou doen verdwjjuen. Zulke
woorden zouden misschien heel fraai klin
ken in eene socialistische volksvergadering,
maar in de Memorie van Toelichting tot
een wetsontwerp behooren zij toch waar
lijk niet thuis. Deze argumenten kunnen
geen indruk maken op een Kamer van
Volksvertegenwoordigers, waarvan ieder
lid toch overtuigd is, dat rechtvaardigheid
in ieder opzicht het kenmerk van al zijn
spreken en handelen moet wezen, en dat
iedere beslissing der Kamer over welke
zaak ook, gebaseerd moet zijn op de so
ciale rechtvaardigheid.
Maar uit dit motief der Regeeiing volgt
tevens, dat naar hare meening thans geen
sociale rechtvaardigheid bestaat en dat
zoowel plaatsvervanging als nummerver
wisseling onrechtvaardige zaken zijn.
Ter bestrijding hiervan schijnt het ons
nuttig toe op do woorden te wijzen, welke
het gevoelen uitdrukten van de minder
heid der Staatscommissie, in 1888 door
den Koning benoemd tot voorbereiding
eener wettelijke regeling van den militai
ren dienstplicht. Die minderheid, bestaande
uit de heeren Reuther, H. J. Brou
wers en W. P. A. Mutsaers, schreef
in haar rapport aan den Koning, dat door
de dienstvervanging geen enkel man tot
militairen dienst verplicht wordt, die door
de invoering van den persoonlijken dienst
plicht hiervan vrijgesteld zou ^worden.
FEP ILL ET OH.
DE TWES WEEZEN,
55. Vervolg
Claudine bracht nu voortaan het grootste
gedeelte van den dag bij Lucienne op' de fa
briek door. Op de Bernadettes had zjj niets
meer te doen. Heeds bij den aanvang van het
beleg was het vee naar Parjjs gezonden, om
den vijand te verhinderen er zelf zjjn voordeel
mede te doen. Ook het koren en het voeder
was reeds lang aan het Fransche leger verkocht.
Zij bleef slechts op de boerderij om het huis
te beschermen, dat haar ter bewaking was ge
geven, en dat zij later, wanneer het beleg ge
ëindigd zou zijn, ongeschondep aan Gauthier
wilde teruggeven.
George had zich van lieverlede aan dit teere
droomerige gezichtje gewend.
Vaak gebeurde het, wanneer zij Lucienne
aan haar werk behulpzaam was, en de oude
mevrouw in haar hoekje zat te suffen, hij haar
geruimen tijd achtereen beschouwde, terwijl een
gnbpschrijfelijk hemelsch gevoel zich van hem
naakte. Hij kwikte daarvan op, hij ge-
haar bjjzjjn minder ziekelijk,
^een weldadige gloed uit,
Jart mededeelde, docb by
-■ wl„Ji»" di.
ÜiuU-
Deze juiste opmerking doet de geheele
redeneering omtrent de eischen der sociale
rechtvaardigheid te niet en er kan dus
thans evenmin sprake zijn van een privi
lege van het kapitaal als bij invoering van
den personeelen dienstplicht.
Om dit nog nader in het licht te stel
len, laten wij hier de zoo uitnemende re
deneering volgen, die genoemde heeren aan
de medegedeelde opmerking vastknoopten.
Zij wezen er op, dat dikwijls de zaak
wordt voorgesteld, alsof de minder gegoe
den nu moeten dienen in de plaats of ter
wille van de meergegoeden. Doch die voor
stelling is volkomen onjuist. De plaats
vervangers treden geheel vrijwillig in
dienst in de plaats van degenen, die zij
vervangen, bepaaldelijk omdat zjj er eigen
voordeel in zien. Zoo wordt jaarlijks door
de meergegoeden wellicht niet minder
dan een millioen gulden aan de minder-
gegoeden voor dienstvervanging in het
leger vrijwillig uitgekeerd. Dit geldelijk
voordeel, dat aan een groot aantal min-
dergegoeden ten bate komt, zal door de
afschaffing der dienstvervanging voor hen
geheel verloren gaan.
Voorts merkte de minderheid van ge
noemde commissie op, dat de bevoegdheid
om zich te doen vervangen aan allen zon
der onderscheid gegeven is en dat zij bij
gevolg geen voorrecht is alleen aan de
meergegoeden geschonken, zooals beweerd
wordt. Natuurlijk geeft zij toe, dat die be
voegdheid voornamelijk ten bate komt van
de meergegoeden doch dit kan toch geen
reden zijn om alleen uit dien hoofde de
dienstvervanging ook voor mindergegoe-
den door eene wettelijke bepaling volstrekt
onmogelijk te maken.
Het zijn toch niet alleen, zooals dikwijls
voorgesteld wordt, een zeker aantal op
weelderige wijze opgevoede jongelingen,
die zich laten vervangen. Van die bevoegd
heid wordt ook gebruik gemaakt door
talrijke klassen van jongelieden, die van de
verplichting om in tijd van vrede in het
leger te dienen ontslagen wenschen te wor
den, hetzij omdat zij niet de minste roe
ping voor het militaire leven gevoelen
hetzij omdat zij om materieele belangen in
hun gezinnen bezwaarlijk gemist kunnen
worden en hun beroepsbezigheden en den
werkkring hunner keuze niet gedurende
geruimen tijd kunnen verlaten, hetzij om
dat hun levensbestemming onvereenigbaar
is met den militairen dienst. Onder die
categoriën komen ongetwijfeld een aantal
minder gegoede jongelieden voor, voor wie
nu althans de mogelijkheid ook bestaat
zich, hetzij door ruiling tusschen familie
leden en bekenden, hetzij door gelde-
Dan stond hjj snel op om baar uitgeleide te
doen.
//Blijft zitten, wat ik u verzoeken mag, mijn
heer De Montmay;ur,// zeide zij goedig ter-
wjjl zjj hem zacht met den arm tegenhield,
blijft zitten en geef u om mij geen moeite.//
Doch hjj wilde weten, hoe laat zjj terug zou
komen om op haar te wachten, om vol onge
duld de minuten te tellen, welke daartusschen
verloopen zouden.
"Komt gij- spoedig terug, juffrouw Clau
dine
//Morgen, maar niet voor drie uur.//
Hjj onderdrukte een zucht. Morgen was nog
zoo lang! Hjj volgde haar met de oogen,zoo
lang hjj kon, en ging dan treurig te moede
naar binnen. Den ganschen dag sprak hij geen
woord meer en wanneer hij al eens een blik
op Lucienne sloeg, dan was het, om een trek
van gelijkenis tusschen haar en Claudine te
zoeken.
Met welk een angstig ongeduld wachtte hjj
op haar
Hjj gevoelde zich met onweerstaanbare kracht
tot het jonge meisje aangetrokken. Hjj leerde
het leven van eene betere zijde beschouwen.
Nooit had hij liefde gekend en nu, nu beminde
hjj eensklaps met een hartstocht, welke hem
nieuwe krachten scheen te schenken. Het was
echter iegeljjkertjjd een soort van vader! jjke
genegenheid, welke zich aan de liefde paarde,
welke hjj voor het jonge meisje had opgevat.
//Ik heb haar lief," riep hjj verwonderd uk.
Zijn hart sprong op van vreugde. Hjj 'eider
het niet of zjj hem wederliefde schonk was
lijke hulp van derden hetzij op andere
wijze van de verplichting tot dienen vrij
te maken.
Aldus beschouwd, moet het bijna eene
onverantwoordelijke daad heeten om een
stelsel, dat rekening houdt met de maat
schappelijke omstandigheden der jongelie
den, die in de loting zijn'gevallen, en dus
uit het oogpunt der sociale rechtvaardig
heid zeer humaan mag genoemd worden,
te gaan vervangen door een dwangstel-
sel, dat uit zucht om te voldoen aan de
zoogenaamde gelijkheid voor allen, de on
rechtvaardigste en drukkendste last legt
op de schouders der geheele natie.
Wij kunnen het ons voorstellen, dat
iemand den persoonlijken dienstplicht uit
beginsel verdedigt, omdat hp enkel let
op de eischen, die van sommige militaire
zijden worden gesteld, maar wij kunnen
ons niet begrijpenhoe eene Regeering,
die zichzelf respecteert, kan aankomen met
het motief, dat de persoonlijke dienstplicht
wordt geëischt door de sociale rechtvaar
digheid. Wij zijn er ten volle van over
tuigd, dat een ieder gehouden is om de
hem opgelegde plichten tegenover de sa
menleving stipt na te komen. Maar het is in
geen enkel opzicht hoegenaamd verboden,
dat men zich bij de vervulling dier plich
ten door anderen laat helpen, wanneer
het noodig is. Bij de betaling der belas
ting bijv. zal de ontvanger aan den belas
tingschuldige toch niet de vraag stellen,
of deze door een ander is geholpen in het
bijeenbrengen der som, voor de belasting
verschuldigd. En bij het voldoen aan tal
van wettelijke bepalingen zal het voor de
overheid toch wel onverschillig wezen, of
de betrokken persoon zelf de noodige werk
zaamheden verricht dan wel of hij dat aan
een ander opdraagt.
Het is daarom in ons oog eene sociale
onrechtvaardigheid dat de Regeering de
persoonlijke vervulling van den militairen
dienst wil eischen. En waar bewezen is,
dat de organisatie onzer levende strijd
krachten niet behoeft te wachten op de
invoering van den persoonlijken dienst
plicht, daar mist de Regeering elk gegrond
motief om langer op den gewraakten maat
regel aan te dringen.
Er zou bij den persoonlijken dienstplicht
van sociale rechtvaardigheid sprake kun
nen wezen, wanneer daardoor de militaire
lasten konden worden verlicht voor hen,
op wie ze naar verhouding te zwaar druk
ken. Afgescheiden van plaatsvervanging
en nummerverwisseling, behoeft het geen
betoogdat van den een grooter offer
wordt geëischt door de vervulling van den
dienstplicht dan van den ander. Levert
slechts dankbaar, dat zjj hem deze reine liefde
had doen kennen.
In zjjn somber, eenzaam leven brak een
-zonnestraal door, waaraan hjj zich verwarmen
kon.
Den volgenden dag, drie uur, kwam Clau
dine terug. Hoeveel malen was hij niet naar
het venster gegaan om hare komst te bespieden
Hoeveel malen was hij wederom teleurgesteld
op zjjn leuningstoel neergevallen, uit vrees dat
zjj niet komen zoul
z/Eindeljjkriep hij uit.... //juffrouw Lu
cienne, daar is uwe zuster I"
Lucienne, met haar helder doorzicht, keek
hem eens goed in de oogen. Sedert eenige dagen
sloeg zjj hem nauwkeurig gade Zij werd de
verandering gewaar, die er in den armen man
plaats greep, en bemerkte dat zijne oogen voch
tig werden, zoodra hjj Claudine zag, terwjjl
dan zijn heel gelaat van vreugde glansde.
Zulks maakte haar bevreesd en zjj besloot er
eens met Claudine over te spreken.
//Neem het ons niet kwaljjk, mijnheer George,
doch ik wenschte mjjne zuster te spreken.//
//Duurt het lang?"
//Neen, mijnheer,//
//Gjj komt toch terug?" zeide hjj op een
zacht smeekenden toon, dat het jonge meisje
ervan ontroerde.
//Zeker, mjjnheer George, wjj iomec dadel jjk
terug."
Zijn droefheid verdween, terwijl Lucienne m t
Claudine naar de binnenplaats ging
hunne
een jaar diensttijd voor den een weinig
of geen bezwaar opvoor den ander is
bet soms verschrikkeljjk en voor zijn vol
gend leven hoogst nadeelig om gedurende
dien tijd aan zijne bezigheden ontrukt te
worden.
Ware het mogelijk, dat de Regeering
hiertegen een maatregel in het leven riep,
dan zou deze het kenmerk der sociale
rechtvaardigheid mogen dragen en dan
zou haar zeker de medewerking van een
ieder verzekerd wezen.
Maar om thans, nu aan een aanzienlek
aantal der in de loting gevallen jonge
lieden de gelegenheid wordt ontnomen om,
indien hun de dienst zwaar of moeilijk
valt, dien op billijke wijze over te doen
aan een ander, die zich geheel vrijwillig
daartoe beschikbaar stelt, te gaan spre
ken van sociale rechtvaardigheid, dit mag
minstens wel ver gezocht worden genoemd.
In ieder geval blijkt hieruit armoede aan
degelijke argumenten.
Wij blijven er daarom op hopen, dat de
Tweede Kamer eene betere opvatting van
sociale rechtvaardigheid zal blijken te heb
ben dan de Regeering en het door deze
aangeboden ontwerp tot afschaffing der
plaatsvervanging en nummerverwisseling
niet waardig zal keuren om in onze wet
geving te worden opgenomen.
Een Z o 1 a-vriend, zegt het Amsterdam-
sche Handelsbladheeft in Noord-Duitsch-
land de vraag opgeworpen of niet een al
gemeen internationaal petitionnement den
Duitschen Keizer, wien men zeker een groot
gevoel van ridderlijke rechtvaardigheid niet
ontzeggen kan, zou kunnen nopen zijn voor
zichtig stilzwijgen te verbreken, en te la
ten zeggen waar het op staat.
De Parijsche courantenventers hebben
gedurende het Zol a-proces gouden dagen
beleefd. Bjj het begin van het proces be
droeg hun gemiddelde verdiensten 20 franks
daags en tegen het einde van het proces
was dat bedrag bjjna verdubbeld.
Maar om dit daggeld te verdienen, moet
men een groote kennis van Parijs en de
menschen hebben. In de stadskwartieren,
welke voor het meerendeel door de armere
bevolking bewoond worden, mag de venter
natuurlijk niet met de groote bladen te
koop loopen, terwijl bij in de straten der
rijken, zooals van zelf spreekt, geen zaken
maakt met socialistische of anarchistische
bladen. Voor dit werk zijn een paar goede
beenen noodig en eene flinke stem, welke
om haar kracht niet te verliezen af en toe
«gesmeerd» moet worden met «un Bock.»
En daar er in Parijs zoo eenige venters
zijn, is het proees-Z o 1 a voor de Bock-
Frnns Schuller zag haar met verstrooiden
blik langs zich hoen gaan, ongetwijfeld dacht
hjj aan zijne goede vrouw Catharina met hare
drie jonge kinderen, die hij zoo gaarne wenschte
terug te zien, als de een of andere Fransche
kogel het hem niet belette.
Den vorigen avond had hij in zijn dagboek
geschreven
//Acht dagen geleden heeft men een makker
dood in het bosch gevonden. Gisteren is er
wederom een door een geweerschot gedood
en evenals de eerste door een Duitschen kogel.
De officieren hebben een onderzoek ingesteld.
Wanneer zich dit feit nog herhaalt, steken wjj
Garches in brand
Toen Claudine zooeven op de fabriek was
gekomen, had zjj niemand dan George en Lu
cienne in de eetzaal aangetroffen.
Niettegenstaande het gevorderde uur was de
oude mevrouw De Montmayeur nog niet uit
hare kamer gekomen. Vol bezorgdheid was
Lucienne bjj haar boven gekomen.
„Gjj zjjt toch niet ongesteld
"Neen, slechts een weinig vermoeid Ik heb
slecht geslapen.
//Laat mij nog wat alleen.//
Bjj het heengaan had Lucienne bespeurd, dat
de kleederen der goede vrouw vol modder
waren, evenals de schoenen. Dit sljjk was met
verdorde bladeren en takken vermengd.
Toen Claudine en Lucienne ver genoeg van
de fabriek verwijderd waren om zeker te zjjn
dat men haar niet kon verstaan, hielden zij
stil, waarop eerstgenoemde vroeg:
//Hebt gjj mjj iets mede te deolen
bier verkoopers ook een niet te tar3u»a-
den bron van inkomsten geweest.
De oud-senator Naqnet, had uit
vrees om opgepakt te worden, zjjr biezen
gepakt naar Engeland, toen hij door r-
t o n genoemd werd als te behooren tof de
Panama-schurken, die zich voor f. >mgr
briefjes van duizend franks hadde> luien
omkoopen. Nu is hij teruggekeerd u even
als de zeven Kamerleden vrijgesproken.
Ware hij te Parijs gebleven, moet v 11 o a
gezegd hebben, dan zou hij reeds eerder
door eene vrijspraak hagelwit gewesschea
zijn, en de reine onschuld zjjner jeugd
reeds lang terug gekregen hebben.
Naquet en Arton weten precies wn'
een bril kost. Heden hebben zjj elk
uitgemaakt, maar als het proces afgsioj
pén is, zal het moeielijk zijn dat zij L aar
aankijken zonder lachen.
Arton zit achter slot wegens op'ich-
terij. Hij is een der grootste schurk"-", dii
ooit in Frankrjjk geleefd hebben en t'
heeft hjj geen boevenpakje aan. Hij be
hoort tot de vrienden, hjj ziet er ke.Ng
gekleed uit als een welgedaan heer mot
een lorgnet, zwarten puntbaard, op -e-
draaiden knevel en een lange zwarte sim
jas. Een echte dandy, die als ge var, m
boef een weelderig leventje heeft. Zoo ets
gebeurt in Frankrjjk!
De Gatet van Antwerpen nieuw
dat de afvallige Fransche priester O h ij
bon nel, die in het land der Belgen
al wat lawaai maaktbinnenkij
huwelijks bootje, zal stappen.,!
er aan toe «'t Is dezelfde
zoovele andere ongelukkigen^^U8v..» -
levaren, die de strenge plichten des Prie -
terschaps te zwaar vinden, hunne zede-
loosheid onder zoogezegden geloofstwjjiel
verstopten.
Zoover moesten hem dan ook de v -
denkers brengen die hem exploiteeren en
de ongelukkige in de Cercle des étudia-is
libéraux a l'université libre te Brussel, Z <-
la's trilogie, Lourdes, Rome, Parjjs, lie
ten behandelen.
Hjj prees Z ol a 's abbé Promentja,
en dorst van Lourdes te gewagen als van
uiterlijke praal, vormendienst, speculei reu
op lichtgeloovigheid, auto-suggestie, enz
Hoe diep is deze afvallige gezonken
De spoorweg die de Belgen in China
zullen aanleggen, zal eene lengte hebben
van ongeveer 1200 kilometer. De ljju zal
Peking met Han-Kau, op Yang-Tse, df
belangrijkste markt des lands, verbinder.
De kosten beloopen ongeveer 150 millioe.i
franks.
De Grieksche Kamer van Afgevaardig
den heeft met algemeene stemmen ee
adres aangenomen, waarbij uitdru&kftyf >r
wordt gegeven aan den afschuw der natie
over den aanslag op den Koning, aan de
verknochtheid aan den souverein cn-ae dy
nastie.
De Minister van Financiën heeft een
wetsontwerp ingediend betreffende de con
trole voorzoover aangaat de overeenkomst
Neen, zuster, ik wenschte u voor een gevaar
te waarschuwen.//
„Een gevaar Wat bedoelt gjj
//Hoeveel leed het mij ook doet, Claudine,
moet gij mjj toch minder dikwijls op de fabriek
komen bezoeken.//
"Waarom
//Hebt gjj niets opgemerkt?"
//Neen, werkeljjk niet."
„Hebt gjj niet gezien met welke oogen George
u aankjjkthoe hjj verbleekt, wanneer gjj
u verwjjdert, en eerst weder opvrooljjkt, wanneer
gjj in zjjne nabjjheid zjjt
//Hebt gij niet bespeurd, welk eene verande
ring er sedert eenigen tjjd heeft plaats gogreper
en hebt gjj er niet aan gedacht, dat zulks aede
uw eerste bezoek gebeurd is f"
Claudine bloosde.
//Dus denkt gjjstotterde zjj.
//Ik ben er zeker van, dat hjj u liefheeft^
„Arme jongen! zoo ziek en zwakl^aidj
is althans te beklagen. Ik ben eivan over
dat hjj niet de medepliohtige van zijn v
is En hjj is zoo liefzoo vr -o yj
//Dus zult gjj uwe bezinken la.
vermindoren en eindeijjk geheel
//Ja, omdat gr verlangt,./ .e"1
een licht zuchtje.
Den dag daarop en de volgende i'agen
scheen Claudine niet, tot groote ontstelt*
van George.
„Zjj zal een beetje ongesteld
Lucienne.
Daarop zag bjj zo weder tem/-, w
sar,'. nj/QQZCD.
