No. 2984.
Maandag 16 Mei 1898.
23ste Jaargang.
voor «SZooró- on S£uió-éCollanó
De overheid in de
plaats der ouders.
FUTF N A N I),
WtfUnyWup1»» -
DE TWEE WEEZEN,
Amerika.
Italië.
Engeland.
België.
Duitschland.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
f 1,10
1,40
2,80
0,03
Dit blad verschjjnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜ PPERS.
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem.
fmCKDRJJ
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels.
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
50 Ceuts.
7Ht»
AGITE MA NON AGITATE
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Con tant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale Publicitè Etrangêr»
G. L. DA UBE fy Co. JOHNF. JONES Suce., Pa*is 31/jm Faubourg Montmartre
Paul Deschanel verhaalt in La guaes-
tion iociale hoe, naar hij meent, Ren au,
eens sprekende met eenige jonge socialisten,
hun glimlachend vraagde, of zij niet enkele
verbeteringen in de inrichting van het
heelal hadden voor te stellen.
Aan deze woorden wordt herinnerd in
het rapport, dat een vijftal mannen, be
kend op onderwijsgebied, over den «Leer
dwang» heeft aangeboden aan de Vereeni-
ging voor Chr. Nat. Schoolonderwijs.
Even verwaand als E r n e s t R e n a n de
bedoelde jonge socialisten achtte, noemen
wy eene Regeering, die het meer besproken
voorstel tot invoering van den leerdwang
indient, daar de bedoelde regeling van den
leerdwang eene ingrijpende verandering in
Je verhouding der ouders tot hun kinderen
•/ai medebrengen, eene verandering welke
indruischt tegen f' natuurlijke orde des
levens.
Deze verandering bestaat hierin, dat zoo
de thans aanhangige wet wordt aange
nomen, de overheid de plaats gaat inne
men, welke aan de ouders is toegewezen.
Ware de bedoeling der voorgestelde wet
enkel en alleen om de ouders te noodzaken
het meest noodige onderricht aan hun kin
deren te doen geven, dan zou de overheid
enkel optreden in gevallen van verwaarloo-
zing, eu zou er dus geen sprake kunnen zijn
van een treden der overheid in de rechten
en plichten van ouders en voogden.
Maar de wet van den minister B o r -
gesius wil meer. Zij eischt een leertijd
van het 6e tot het 13e jaar, hetgeen, zooals
wij reeds vroeger betoogden, een jaar te
veel is, ten minste een jaar meer dan nood
zakelijk geacht kan worden voor het meest
noodige onderricht. Maar daar blijft het
niet bij. Omdat voor het herhalingsonder-
wys op dit oogenblik de vereischte inrich
tingen ontbreken, gaat het wetsvoorstel
slechts tot het 13e jaar. Doch de bedoe
ling der wet is om het onderwijs in de
toekomst tot het 16e of 17e levensjaar
verplichtend te stellen.
Dan moet er nog op gewezen worden,
dat de voorgestelde wet het onderricht
verplichtend stelt in alle vakken van het
lager onderwys, dus ook al veel meer dan
strikt noodzakeljjk is. Voorts bevat de wet
bepalingen omtrent het aantal schooltijden,
dat verzuimd mag worden en moet de over
heid beslissen omtrent de geldigheid der
redenen, die door de ouders voor het school
verzuim worden opgegeven.
Hierop wjjzen wij om te doen uitkomen,
FEUILLETON.
117.
(Vervolg.)
Daarop ging hij heen en Lucienne zag hem
na wet een blik, waarin onverzoenlijke haat
lag opgesloten. Gebruik makende van de om
standigheid, dat George zich boven bevond,
wilde zij dien dag uitgaan, doch eerst vroeg
zjj hem
//Zult gjj u niet verwijderen
„Neen.//
//Clandine is vandaag zeer ziek. Zij kon een
nieuwen aanval krijgen en ik moet noodzake
lijk uit.//
//Wees maar niet bezorgd.//
Daarop omhelsde zjj Claudine en sloop heen
Zij loopt snel naar de schamele hut, welke
Oourlande bewoont. Hjj is //thuis,// want hjj
heeft dit schuurtje zjjn „thuis// genoemd.
Zoodra hjj Lucienne gewaar wordt, gaat by
haar haastig tegemoet. Hij vermoedt, dat het
jonge meisje hem iets nieuws heeft mede te
dee Am.
//Weinu v -oide hjj vragend.
„Het is gebeu loals gij voorzien kadi."
//Zoo'n schurk
//Hij poogt Glauüine to crgiftigen.'
//Wees op uwe hoef. tk beef bij ie gedoch
te, dat ik het ben, die o aan dit gevaar heb
blootgesteld. Ik heb eene ware verantwoorde
lijkheid op mij genomen. Deze nieuwe mis-
dat bij het samenstellen van dit wetsont
werp niet is uitgegaan vau het standpunt,
op welke wijze er voor gewaakt moet wor
den, dat alle kinderen een minimum vau
kennis opdoen, welke hun voor het maat
schappelijk leven onontbeerlijk is, maar
dat de samensteller van de wet wel degelijk
het voornemen heeft gehad eene regeling
te ontwerpen, waarbij de plicht der op
voeding van de kinderen wordt ontnomen
aan de ouders en toegekend aan den Staat.
Het groote verschil tusschen een maat
regel ter voorkoming van de geestelijke
verwaarloozing der kinderen en eene wet,
waarbij aaD de overheid de geheele zorg
voor de opvoeding vau alle kinderen wordt
opgelegd, moet een ieder duidelijk in het
oog springen.
Sommigen willen betoogen, dat de leer
plicht noodzakelijk is, dat hij schoone re
sultaten zal opleveren en dat de Staat in
onze dagen Diet anders kan en mag doen
dan dien plicht voor te schrijven. Daarbij
wor^ü; dan de verschrikkelijke gevolgen
van het schoolverzuim aangevoerd en wordt
gewezen op de goede vruchten, die een
geregeld volgen van het onderwijs door
de jeugd zal schenken.
Maar men vergeet het verschil, waarop
wij zooeven de aandacht vestigden, eu dat
toch in deze quaestie de hoofdzaak is.
Als de Regeering had voorgesteld om maat
regelen te treffen, waardoor de kinderen,
die anders geheel van onderwijs zouden
verstoken blijven, zooveel keunis konden
opdoen, dat zjj niet geheel onvoorbereid
de groote maatschappij behoeven in te
gaan, dan zou daar weinig tegen te zeggen
zijn geweest. Ja, wij durven te beweren)
dat de Tweede Kamer zulk eene wet met
blijdschap had begroet. Ieder beschaafd
en ontwikkeld mensch, tot welken stand
of richting hy ook behoort, zou het in
den minister Borgesius geprezen hebben,
dat hy het opnam voor die ongelukkige
kinderen, die van hun ouders niet alleen
onvoldoende voeding ontvangen, maar ook
in geestelijk opzicht geheel aan hun lot
worden overgelaten.
De Minister van Binnenlandsche Zaken
heeft evenwel niet enkel die verwaarloosde
kinderen op het oog gehad. Hij heeft wel
degelijk de bedoeling om alle kinderen
van 6 tot 13 jaar aan een censuur te on
derwerpen, onverschillig of hun ouders
al dan Diet hun plicht verzaken.
De consequentie van het in dit ontwerp
neergelegde beginsel zal de Minister zeker
niet willen aanvaarden.- Gaat hij toch van
het standpunt uit, dat de Staat tot in by-
derbeden moet regelen, welk onderwijs
voor de kinderen noodig is, hoe lang zij
daad komt echter juist met mijn plan overeen.
Anderen zou zoo iets niet in de gedachten ge
komen ziju, maar mjj wel Wees nu echter
voorzichtig, juffrouw Lucienne, wees voorzich
tig. Eén oogenblik van onoplettendheid kan
uwe zuster, en ook mij, het leven kosten.//
//Vertrouw maar op mij, Courlande.// Met
deze woorden haalde zij een half gevuld flescbje
te voorschijn.
Het was hetzelfde flescbje, waarin zjj het
glas citroen sap had overgegoten, hetwelk Mont-
mayeur met het witte poeder vermengd bad
en waaraan zij dien eigenaardigen bitteren
smaak had waargenomen.
Op zjjne beurt bevochtigde Courlande zijne
lippen daarmede. Hjj trok een leeljjk gezicht,
zeggende //Ik houd meer van een glas oudan
Bourgogne, dat smaakt beter.#
Daarop hield hjj het doodend vocht tegen
het licht. Het zag beider, doch het citroensap
had eenige kleverige stoffen aan de wanden
achtergelaten, terwijl enkele witte korreltjes op
den bodem niet waren opgelost.
„Het is arsenicum of strychnine, in ieder
geval zal ik zulks wel spoedig te weten komen.
Ik ga naar Parijs om dit vocht te laten onder
zoeken. Geef het mij dus en keer spoedig naar
uwe zuster terug.
//Kom morgen weder bij mij.//
Lucienne voldeed aan zjjn verzoek.Zjj brandde
van verlangen om spoedig bjj Claudine te zjjn.
Hoeveel vertrouwen zjj ook in George stelde,
deze was zoo zwak, dat hjj ziuh wel eens
ongesteld kon gevoelen en gedwongen was naar
zijn kamer terug te keeren. In dat geval zou
dit onderwijs moeten volgeD, hoe dikwijls
per maand zij de school mogen verzuimen
en welke redenen van schoolverzuim al
dan niet gegrond zijn, dan moet hij ook
verder gaan. Dan behoort hij voor te stel
len om de kosten van het onderwijs en van
de leermiddelen geheel te laten komen voor
rekening van den Staat en voorts moet
hy er dan voor zorgen, dat alle omstan
digheden, welke belemmerend kunnen wer
ken op het schoolbezoek of op het volgen
door de kinderen van het onderwijs, uit
den weg worden geruimd.
Deze consequentie ligt geheel in de lijn
van het aangeboden ontwerp. Wordt dit
goedgekeurd, dan moet men in de toekomst
noodwendig daartoe komen. Want heeft
de Staat eenmaal een deel der ouderlijke
plichten met betrekking tot het onderwijs
op zich genomen, dan volgt het andere
deel natuurlijk ook. Het streven van de li
beralen en radicalen ter uitbreiding der
Staatsbemoeiing zal niet kunnen dulden,
dat de overheid hier halverwege blijft
steken. Men zal niet tevreden wezen met
den gedeeltelijken invloed van den Staat,
maar blyven aandringen op geheele vor
ming van de jeugd door de overheid, door
ambtenaren alzoo, die elke inmenging der
ouders zullen afwijzen en hun alzoo de
ouderlijke rechten'en plichten geheel ont
nemen.
Is dit niet stuitend in de allerhoogste
mate voor onafhankelijke,voor brave ouders,
die er hun grootst genot in vinden om
hun kinderen zelren eene opvoeding te
geven, die in hun oog het beste is? Ja,
ook de Staat beweert, dat de opvoeding
goed moet zijn en dat het beste voor de
kinderen nog niet goed genoeg kan heeten.
Maar wie zegt ons, dat de Staatsopvoe
ding de beste zal zijn? Zeker zal zij wel
geschikt zijn om menscher. te kweeken
naar het bait van liberalen en radicalen,
maar kunnen wij, Katholieken, ons daarme
de vergenoegen? Hebben wij niet juist altijd
stryd te voeren tegen den geest van het
liberalisme en radicalisme, en moeten wij
ons dan nu aan handen en voeten gebon
den overgeven, waar het een onzer hei
ligste rechten geldt en waar de toekomst
onzer kinderen op het spel staat
Schrikbarende overdrijving! zullen de
liberalen en radicalen het noemen, wan
neer zij dit lezen. Maar wij antwoorden,
dat het noodzakelijk dien weg opgaat, als
de vryheid van het onderwijs beperkt
wordt op eene wijze als thans de Regee
ring voorstelt. Het vrije onderwijs komt
by aanneming dezer wet onder een druk,
waarvan het zich niet meer kan losmaken.
De schoolstrijd, in de jongste jaren slui
Claudine zich gedurende eonigen tijd in de
macht van Montmayeur bevinden.
Hare vrees was echter ongegrond, want toen
zjj binnentrad, bevond George zich nog altijd bjj
Claudine. Montmayeur was er nog niet geweest.
Courlande had zich intus9chen onverwijld
naar Parijs begeven. Onderweg dacht hjj nog
eens na over den aard van het vergift, waarvan
Montmayeur zich bediend kou hebben.
//Het kan geen strychnine zjjn,// zeide bjj
tot zich zelf, vzulks zou te gewaagd voor hem
zjjo geweest. Strychnine zou haar terstond
gedood hebbeu, zelfs bjj een kleine hoeveelheid
toegediend. De plotselinge dood onder gruwe
lijke folteringen zou de aandacht op hem heb
ben kunnen vestigen. Montmayeur is voorzich
tig. Hij zal waarschjjnljjk zjjn uiterste best
doen om Claudines dood zoo natuurlijk moge-
ljjk te doen voorkomen.
//Wat met strychnine niet geluld, kan inte
gendeel men arsenicum zeer goed bereikt worden,
Wanneer het in kLine hoeveelheden wordt
toegediend, werkt het op Claudiues gestel,
ondermijnt het, eu richt langzaam maar zeker
inwendig de grootste verwoestingen aan. Aldus
behendig aangewend is op zekeren dag slechts
een sterke dosis noodig om den dood te ver
oorzaken./*
Te Parjjs aangekomen, begaf hij zich naar
de rue Guénégaud. Hjj wist, dat daar een oude
scheikundige woonde, die reeds veel diensten
aan de politie bewezen bad.
Deze man heette Sarlat. Hjj woonde op een
zolderkamertje, geheel alleen, deed zelf zijn
huishouden, kocht zjjn brood en groenten zelf,
merende, wijl bij eene vorige herziening der
onderwijswet betrekkelijk gunstige voor
waarden voor het bijzonder onderwijs wa-
i ren verkregen, zal opnieuw ontbranden
en veel heviger woeden dan ooit te voren.
Dit alles heeft men dan te danken aan
eene Regeering, die in de verwezenlijking
van een der liberale droombeelden het ge
luk van het vaderland denkt te bevorderen
en uit haat tegen het bjjzonder onderwijs
door middel van den leerdwang poogt te
bereiken, wat langs andereu weg niet ver
kregen kan wordende val van de bijzon
dere schoo'.
Laat men toch voorzichtig wezenzoo
roepen wij allen toe, die in deze te be
slissen zullen hebben. Het schoolverzuim
kan zeer goed zonder den wettelyken leer
dwang bestreden worden. Wij vreezen het
ergste voor het byzouder onderwijs, als
juist deze wet tot stand komt. Laten alle
vrieuden van de bijzondere school zich
krachtig vereenigen tegen dat product van
liberaal en radicaal streven.
Een gevangen genomen Spanjaard I g-
1 e s i a s, is ter dood veroordeeld, omdat hy
getracht had het Amerikaansche schip
Puritan in de lucht te doen vliegen; hij is
reeds, volgens een bericht uit New-York,
op de binnenplaats van het fort Taylor ge
fusilleerd.
Bij deze gelegenheid dwong de com
mandant, de passagiers van de stoomboot
Panama door de Amerikanen gekaapt
dis zich als krijgsgevangenen in het fort
bevinden, de strafuitvoering bij te wonm.
7y werden door soldaten met geladen ge
weren bewaakt om hun ongel ukkigen land
genoot te zien doodschieten.
Zoodra I g 1 e s i a s verscheen, riepen zijn
landgenooten hem toe«Leve Spanje.»
I g 1 e s i a sjantwoordde met krachtige stem
«Ik sterf voor SpaDje
Toen de Amerikaansche soldaten Igle-
sias in den rug wilden schieten, protes
teerde, de veroordeelde en zich tot zijn
landgenooten keerende, riep hy: «Wreekt
mij «Vuur!» commandeerde een officier
en Iglesias viel badende in zijn bloed
op den grond.
De passagiers van de Panama, die ge
dwongen deze moordpleging moesten bij
wonen, scholden de Amerikanen voor el
lendelingen. Zij werden in hun cellen op
gesloten terwijl het lijk van Iglesias
naar de begraafplaats werd gebracht.
Een der aanzienlijkste speculanten
in graan, te Chicago, Robert Lind-
b 1 u m is failliet. Er worden nog meer
faillisementen verwacht.
Uit New-York komt het bericht,
dat er een complot ontdekt ishetwelk
voornemens was het Witte Huis en het
Ministerie van Oorlog in de lucht te doen
en giDg geheel en al in zijn onderzoekingen en
proeven op.
Toen Courlar.de aanklopte, was Sarlat te
huis. Hij had een roode muts op het hoofd,
waaronder lange grjjze lokken uitkwamen.
Verder droeg hij een versleten kamerrok vol
vlekkei en op verscheidene plaatsen gelapt.
Zijn voeten staken in wjjde sloffen.
Terstond had hij den agent van politie her
kend.//
//Zoo, goeden dag, mjjnkeer Courlande,// zeide
hjj, "hebt gij mij noodig?//
«Ja,"
//Des te beter. Zooiets komt altjjd van pas,
want sedert geruimen tijd heb ik geen cent
meer in huis.//
//O, maar ongelukkig kom ik niet met een
officieele opdracht, mjj^becr Sarlat. Ik kom u
als vriend bezoeken en niet als iemand, die
door den chef van den veiligheidsdienst ge
zonden is.//
//Nu, des te erger dan, in plaats van des
te beter. Doch dat doet niets. Waarmede kan
ik u van dienst zjjn
fik wilde weten, wat dit flescbje bevat.#
//Met genoegen. Neem plaats en wacht een
oogenblik.// Met deze woorden begaf hjj zich
naar het vertrek, waarin hjj zjjn onderzoekin
gen deed.
Na verloop van een uur kwam hjj weder bjj
Courlande terug, die al dien tijd in gepeins
verzonken onbewegeljjk was bljjven zitteD.
„Het is zeer eenvoudig, mjjnheer Courlande#.
//Dit flescbje bevat citroensap met water ver
mengd."
vliegen. Er werd 250 pond dynamiet en
een groot vat nitro-glycerine gevonden.
Naar de Tribuna schat, is het aantal
der te Milaan begraven slachtoffers 500.
Onder de doodgeschotenen waren veel
schoolkinderen die huiswaarts keerden, in
het gedrang geraakten en zoo ongelukkig
den dood hebben gevonden.
Woensdag leverde de stad Milaan een
droevig schouwspel op. Reeksen van lijk
stoeten vulden de straten en in de kerken
werden van 's morgens vroeg tot 's avonds
laat lijkdiensten gehouden. De bevolking
is zeer neerslachtig en bitterheid is op het
gelaat der inwoners te lezen.
De soldaten kampeereu in de straten
en hun kanonnen zijn naar alle kanten
gericht. Ook is de gaanderij Victor-
Emmanuel bezet. Het tooneel is schil
derachtig, was 't maar niet zoo bedroevend.
Er zijn thans 16.000 militairen te Milaan.
De Daily-Mail meldt, dat Maandag te
Napels de soldaten geweigerd hebben op
het volk te schieten.
In Engelsch-Indië heerscht groote op
gewondenheid tusschen de inboorlingen
van Calcutta, tengevolge een gerucht, als
zou het Gouvernement van zin zijn, de
koepokinenting verplichtend te maken.
Verscneidene Europeanen werden aanere-
rand en mishandeld; beu bn-ner is aan
de bekomen wonden bezweken.
Talrijke aanhoudingen zijn gedaan.
Bi) de verkiezing van 37 aftredende Se
naatsleden zijn reeds 28 zonder tegencan-
didaten herkozen. Te Gent wordt om 4,
te Luik om 7, te Doornik om 1 plaats
tusschen liberalen en clericalen gestreden.
Op Zondag 22 Mei heeft de stemming
plaats ook over 75 zetels in de Kamer
(39 clericalen, 29 socialisten en 7 libe
ralen). In alle districten zijn voor de ver
schillende partijen candidaten gesteld.
De Nordd. Allg. Zeitung, die als een
officieus Regeeringsorgaan bekend staat,
polemiseert met de Engelsche, Fransche
en Oostenrijksche bladen over de onzy-
digheid van Duitschland in den Spaansch-
Amerikaanschen oorlog, nu die bladen de
openbare meening in Duitschland als par
tijdig voorstellen tegen den President en
het volk der Vereenigde Staten. De Nordd.
Allg. Zeitung besluit«De keizerlijke staat
kunde heeft recht op het vertrouwen, dat zij
een meer dan honderdjarige vriendschap
met Amerika, waar millioenen Duitschers
een tweede vaderland hebben gevonden,
niet zonder dringende redenen zal laten
verstoren.»
De Fransche oorlogsschatting van
5 milliard franks die in 1871 aan Duitsch
land uitbetaald en afgezonderd werd voor
speciale doeleinden, i3 voor het grootste
deel verbruikt, voor spoorwegaanleg en
voor vestingen. Het fonds voor het gebouw
//Ja, zeer juist. Wat nog meer
„En arsenicum, niets meer of minder dan
dat."
//II», en in welke hoeveelheid? Voldoende
om een mensch te dooden
//Neen, doch genoeg om een algemeen ver
ral van krachten te doen intreden.//
Courlande wreef zich in de handen. //Kom
aan,// zeide hjj, //ik zie wel, dat ik zoo dom
nog niet ben."
Sarlat zag hem verwonderd aan.
#Zijt gjj een misdaad op het spoor?//
//Ja, eene mogeljjke misdaad.//
#Is zjj reeds gepleegd
#NeeD, nog niet."
Gaarne had Sarlat nog een naderen uitleg
gehad, doch Courlande had hem reeds bedankt
en beloofde stellig den volgenden morgen terug
te zullen komen.
//Maak een verslag op van hetgeen gij viudt,#
zeide hjj, „en houd dit voor mij gereed.//
Daarop ging hjj heen.
Intusschen werd het drama op de fabriek
I verder afgespeeld, daar Montmayeur in zjjn
misdrjjf volhardde.
Tegen den avond kwam MoDtmayenr zjjne
plaats in de kamer van Claudine innemen.
Lucienne trok zich vroegt jjdig in haar vertrekje
terug, doch wierp zich, evenals den vorigen
avond, geheel gekleed op haar ted.
George wilde slechts zeer laat heengaan,
doch eiudeljjk bleef Montmayeur alleen.
Wordt vervolgd.)
