N 1 E U W E
)ag6laó voor iSfiooró* en S&uió~%Xollanó.
Herstemming.
Mr. W. S. J. Van Waterschoot
van der Gracht.
De geestelijke macht
van het Pausschap.
■X
i
No. 3015
Vrijdag 24 Juni 1898
23ste Jaargang.
Zonder Bloemen,
BUIT k'jm LAND.
7'/.
Frankrijk.
Italië.
Engeland.
Spanje.
UIILÏHSI
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
/1.10
«1,40
c 2,80
«0.03
PRIJS DER ADVERTENTIE!*.
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer
AÖITE MA NON AGITATE.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
Dringend bevelen wij den Kiezers aan
heden bun stem te doen uitbrengen op het
aftredend Katholiek lid der Staten
Niemand blyve thuis, opdat de Katho
lieke zetel behouden blijve.
De stembureaux zijn tot 5 uur
van middag geopend.
Het Spaansch-Amerikaansche conflict
heeft de kosmopolitische beteekenis van het
Pausschap wederom in herinnering ge
bracht. Is de kerk waarachtig de Stichting
van den Godmensch en worden in haar de
hoogste belangen van de menschheid ver-
eenigd, dan is Rome het middelpuut der
wereld en het Pausschap, als grondsteen
van die Stichting, het aspunt, waar rondom
de as der wereldhistorie zich beweegt.
De geestelijke macht van het Pausschap,
volgens hare innerlijke natuur conserva
tief en de eeoige tegenstelling van de revo
lutie, kan nimmer worden overwonnen noch
door de ontaarding van de maatschappij,noch
door de listen en kuiperijen van de poli
tiek, noch door de scherpte des zwaards,
ja zelfs niet eens door den vernielenden
tand des tjjds. Want de geestelijke macht
van het Pausschap rust op een goddelijken
grondslag. En de tijdelijke belangen der
volken, die den tocht van deze macht vol
gen, ontvangen door haar hun vastheiden
wijding.
Oproerige volken en oorlogzuchtige vor
sten hebben den Paus beroofd van zijne
Staten en zich meester gemaakt van zijn
persoon. Maar toch dringt de stem des
Pausen, van eeuw tot eeuw, tot de meest
afgelegen streken en landen door, eerbied
FEUILLETON.
DOOK
ELISE VAN ESCH.
4,. (Vervolg.)
Hoe kon hjj leven in de dompig kille Inch4
van uw zolderkamertje, waar geen warmte uit
straalde, waar geen licht doordrong, dan de
warmte en het licht uwer moederlijke liefde?
Ach 1 zelfs deze vermochien niet het zwakke
lichaam te weerhouden, noch het zieltje, dat zoo
dorstte naar koesterenden zonneschijn en leven.
Werktuigelijk zorgt ze voor het lijkje van
ihaar kind. Veel heeft ze weggebracht, toch vindt
/zjj nog het noodige ljjnwaad om haar jongen
ieen passend doodskleed te geven. Wat ligt hjj
viiendeljjk glimlachend in het houten kistje,
't Is als spot hij met de armoede, die zijn lichaam
omgeeft, nu bjj zelf jubelt en juicht in den
eindeloozen rijkdom daar boven
Er heerscht wanorde in het kleine vertrek en
de moeder heeft er den laatsten tijd weinig
scht op geslagen. Nu bemerkt zij het en ze
reinigt en brengt alles aan kant opdat Janus
toch //netjes// in zijn kistje moge liggen doch
het doode plantje laat ze onaangeroerd staan,
het is haar niet mogelijk dit te verwijderen.
Het plantje bloemen wat hield
Janus er veel van Neen, hjj zou mot rus
tig den langen doodslaap ingaan, »ls hjj geen
bloemen bjj zich had.
afdwingend en tot booge daden aansporend.
En de volkeren verheffen zicb, heden zoo
wel als gisteren, in het hooge bewustzijn,
dat boven de grooten dezer aarde nog een
veel grootere machff staat, een macht die
paal en perken stelt aan de willekeur en
geweldenarijen van de grooten dezer aarde.
Toen bij den aanvang dezer eeuw, vol
ken en vorsten zich nederbogen vóór den
Franschen wereldveroveraar, toen heeft één
enkel man, in boeien geklonken, getuch
tigd door allerlei bedreigingen, van allen
troost dezer-wereld beroofd, toch gewei
gerd zijn knie vóór dien geweldenaar te
buigen. En die ééne man was de Paus,
van nature teergevoelig en bevreesd, maar
als Rots der Kerk vast en onwankelbaar.
Over dat historisch tijdperk zegt de pro-
testantsche geschiedschrij ver B h m e r zeer
treffend: «Ik houd staande, dat het mili
taire despotisme de grootste kanker van
onzen tijd onmogelijk tot heerschappij
kon geraken, zoolang het Pausschap zjju
opperherdelijk bestuur voerde en in de we
reldlijke zaken ingreep en het militaire
despotisme zal in dezelfde mate toenemen,
naargelang bet kerkeljjk gezag en de ker
kelijke regelingen aan invloed verliezen.»
Daarom heeft de Paus, die met Europa's
goedvinden in zijn paleis wordt gevangen
gehouden, gedreigd met bet «steentje»dat
van den hoogen berg afrolt, om degenen
te vernederen, die in deze eeuw van zoo
genaamde beschaving en verlichting en
vooruitgang het Pausschap durfden te be
strijden en aan te randen. En dat «steentje
van den hoogen berg» is reeds als een la
wine aan het rollen, zoodat zelfs een kort
zichtig oog in de allerwegen gistende so
ciale revolutie de waarheid van deze be
dreigende voorspelling weet te onderschei
den en te herkennen.
IntusscheD is echter deze verhevene ide#
volkomen en geheel tot werkelijkheid ge
worden, dat de weerlooze priesterlijke Grijs
aard van St. Pieter als scheidsrechter tus-
schen vorsten en volken wordt beroepen
En nu die geduchte zich van haar heeft mees
ter gemaakt, overweldigt zjj haar dermate, dat
zij den grooten doek omslaat en naar buiten
treedt om bloemen voor Janus.
De weinige sneeuw, die des nachts gevallen
is, heeft de lucht gezuiverd en als het ware
een wolken gordijn van voor de zon weggescho
ven en deze werpt nu haar gouden stralen op
het glinsterend witte vloertapeet, op vensters
en gèvelspitsen, stralen, die nog geen warmte af
geven, maar tocht licht en ook het licht doetleven.
Met haastige schreden spoedt een ieder zich
voorwaarts, doch een vriendelijke morgengroet
hier, een frissche schaterlach ginds en overal
het vrooljjk rinkelen der bellen bjj het voorbjj
snorren van allerlei voertuigen, bewjjzen al we
derom, dat men zich bij beider zonnige vorst
een behasgljjk, opgewekt gevoel niet ontzeggen
kan. Ook zelfs der arme hopelooze nu de
felle koude baar koortsig gloeiend hoofd en
brandende oogen afkoelt, is het alsof zjj eeni-
ger mate herademt en herleeft.
Waar gaat zjj heen, weet zij niet, dat de
vriendelijke zon nog niet vermag de ijzeren kluis
ters te verbrekenwaarmede de winter den
harden aardkorst houdt omklemd Zij kan nog
in lang voor de bedroefde moeder geen bloemen
doen ontluiken. Zoover denkt deze niet, maar
spoedt zich werktuigelijk voort door de volkrjj-
ke straten.
Wat doet baar opeens stilstaan voor dat groote
fraai uitziende huis P Heldere zonnestralen spe
len op de groote vensterruiten en dringen ver
door tot op het kleurig vloerkleed daarbinnen,
ze tooveren glimlichten op het beeldhouwwerk
en dat de wereld in nooit tevoren zoo tal
rijke pelgrimstochten hem eenparig komt
huldigen.
Dit het tijdperk der Katakomben is een
eeuwig brandende lamp tot ons gekomen
in de gedaante van een schip, aan welks
stuurroer Petrus is gezeten, met de eene
hand het roer vasthoudend, met de andere
hand bet schip zegenend. Zinrijker kan
men de Kerk niet voorstellen want zij is
beide: lichtbaak en schip; een lichtbrak
op den weg dezer wereld naar de eeuwige
zaligheid, een schip om ons over te voe
ren naar de eeuwige haven. Maar de stuur
man van dat schip is de Paus; met de
eene hand omklemt hij het stuurroer, met
de andere hand zegent hij het scheepje en
de meevarende volken en vorsten.
«Wilt gij weten, hoe ik over het Paus
schap denk?» zegt de protestantsche wijs
geer Schelling. «Ik houd het ervoor,
dat zonder bet Pausschap het Christendom
reeds van de aarde zou verdwenen zijn.»
En de protestantsche geschiedschrijver
Johau v. Muller schrijft: «Wat zouden
wij zonder den Paus geworden zijn Het
zelfde wat de Turken zijn geworden, die
in hunne barbaarschheid zijn gebleven
En de protestant Herder getuigt«Zon
der den Paus van Rome zou Europa waar
schijnlijk eene prooi van de despoten, een
schouwtooneel van eeuwige tweedracht of
zelfs eene Mongolische woestenij geworden
zijn.»
Ofschoon de Pauselijke bemiddeling in
de Spaansch-Amerikaansche oorlogsquaes- j
tie helaas geen vreedzaam gevolg gehad
beeft, uitte de liberale Breslauer Zeitung
niettemin woorden van bewondering voor
de Pauselijke diplomatie. Letterlijk schreef
zij als volgt: «Hoerele anti-papist"n heb
ben het Pausschap reeds dood verklaard,
en toch leeft het, ja het leeft krachtiger
en machtiger dan ooit. Dit feit zullen te- j
genwoordig vele politici, die altijd slechts
naar de uitkomst oordeelen, wel willen
loochenenmaar hij, die de geschiedenis
der vergulden penant-tafels en worden met
kracht teruggekaatst door den spiegel, die tot
de zoldering reikt. De hoog opgetrokken gor-
djjnen schijnen nog niet te vreezen, dat zooveel
licht iets van den klenrengloed der fijne meu
belstoffen zal verbleeken. Integendeel, 't is als
een nitnoodiging aan de lieve zon om het rijk
vertrek een nog schitterender aanzien te geven.
Dat het geluk hier ten minste voor een wg'le
zijn tenten heeft opgeslagen, maken wjj op niet
zoozeer uit het smaakvolle daar binnen, ach,
het bedriegt maar al te vaak en is voorzeker
geen waarborg tegen het ljjden, doch veeleer
uit den overvloed van bloemen, die bet geheele
vertrek met den geur van liefde en levenslust
vervult Onbewegelijk staat daar de arme moeder,
zij kan haar blikken niet afwenden van dien rijken
bloemenschat. Ozie, die bleeke rozen, w*t
passen zjj goed bjj Janus marmerwit gezichtje,
die donkerpaarse violen spreken van den rouw
h; ars harten, maar vooral. o zie I daar
ginds, het zjjn Janus' zilverwitte sterrebloe-
menOch als zij hem, enkele tusschen de
verstjjfde vingertjes kon steken, wat zou hjj dan
rustig slapen in 't eDge kistje.
Door de warmie daarbinnen buigen reeds en
kele bloemen het slappe hoofdje ter neder
morgen zullen ze grootendeels verflenst zijn in
de kostbare vazeD, waarin echter geen droppel
water haar korte steeltjes drenken kan. Als
waren ze haar eigendom, overlegt de mceder
bjj zichzelve, hoe zjj de bloempjes in het water
zon zetten, zooals Janus deed opdat ze
bjjgekomen, waardig zouden zjjn morgen in zijn
lieve handjes te rusten.
van de laatste weken objectief be.rordeelt,
en zich vooral niet op een dwaalspoor laat
brengen door al de leugenachtige berich
ten, welke zelfs in de officiëele telegraaf
bureau! zich wisten in te dringen, hij zal
de zaak op geheel andere wijze inzien.»
In de Fransche Republiek zal eene in
komsten-belasting worden geheven, waar
door veel maatschappijen hunne kapitalen
naar België of Zwitserland zullen ver
plaatsen.
Aan het Fransche departement van
Buitenlandsehe Zaken is door de gezanten
der deelnemende Mogendheden, onder wie
ook de Nederlandsche gezant, en door mi
nister Hanotaux het proces-verbaal ge-
teekend van het deponeeren der bekrach
tigingen van de internationale sanitaire
conventie van 1894 en van de additioneele
bepalingen van 1897.
Het is den heer Sarrien niet ge
lukt een Kabinet samen te stellen, hij
heelt zich naar het Elysée begeven om
den President zijn mislukken kenbaar te
maken.
Het Openbaar Ministerie te Milaan beeft
wegens het plegen van ongeregeldheden
bij de jongste onlusten aldaar geëischt
12 jaar gevangenisstraf tegen den direc
teur van de ltaliaansche del Popoio7 te
gen dien van de Secoio en 5 tegen dien
van de Osservatore. Bijzondere personen
waarond-r ecu zekere mevrouw Koe 1 ikof
zullen tot 2 jaar en minder gevangenis
straf veroordeeld worden.
Naar schatting vertegenwoordigen de
Engelsche schepen die op zee rondvaren
eene waarde van 16 milliard gulden. Re
kent men er de waarde der schepen bij,
die meer dan lO'/j millioen tonnen inhoud
hebben, dan bedraagt de waarde van het
drijvende vermogen 18'/a milliard gulden.
Een machtige politieke partij in Spanje
moet Don Carlos de kroon hebben aan
geboden.
O! enkele, enkele maar Dien overvloed gunt
zij den gelukkigen ter siering van hun feest.
Enkele, enkele maar voor 't lijkje van heur
kind.
Reeds driemaal is zij het buis voorbjjgegaan
maar zonder het te wagen de hand naar den
blinkenden schelknop uit te steken eindeljjk
raapt zjj al haar moed te zamen en bevend
gaat de trekker over. Een knecht in groot livrei
met het dato bjj passend gewichtig gelaat, meet
haar bjj 't openen der deur van het hoofd
tot de voeten. Ach de arme is het vragen niet
gewend wel ontsluiten zich de lippen, doch
de s:em weigert haar dienst de droeve bede
wordt niet uitgesproken. „Mevrouw,// lispelt
zij eindeljjk en wjjst in de richting van het ge
sierde vertrek.
//Mevrouw heeft vandaag geen (jjd om arme
menschen te woord te staan kom later maar
eens terug"; en voor ze 't weet, valt met dof
fen slag de zware voordeur weer achter haar
dicht. Die slag dreunt door tot in het binnen
ste van haar hart het kleine sprankje vnn ge
loof en hoop en verteedering wordt er, als met
een bevriezenden ademtocht, uitgedoofd. Nog
werpt zij een blik op de praeht daarbinnen,
maar 't is een blik van haat en «Gunst en zjj
balt de verkleumde vuist en haar oogen schie
ten vuur.
Wordt vervolgd.)
k
