NIEUWE
HbagBlaó voor <3Zooró~ en Sniè-éColland.
Het werk der duisternis.
No. 3021
Zaterdag 2 Jnli 1898.
23ste Jaargang,
Bedrogen gelük,
BUITENLAlM 1),
Per 3 maanden voor Haarlem 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. c 1,40
Voor het buitenland2,80
Afzonderipke nummers 0.03
Dit blad verschjjnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer71/,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Redacteur-Uitgever, W. KAPPERS.
Reeds lang streeft men er naar om al
wat clericaal is uit te roeien. Men streeft
er naar door de jeugd te onttrekken aan
het godsdienstig onderwijs.
De verwereldlijking der scholen te be
werkstelligen, is een der eerste punten van
het godsdienstloos programma. Het groote
doel is, de school te verontchristeljjken, de
school zonder God, de vrijzinnige school
door te voeren.
De ongeloovigen hebben nog andere pun
ten op hun programma, b.v. het verbieden
van vreedzame processies, het bevorderen
van woelige straatoptochten, het verban
nen van de Katholieken uit openbare be
trekkingen, hen uitwerpen uit regeerings-
college8 enz. enz. maar de school zonder
God staat bovenaan.
Het kind aan ons, het godsdienstloos kind,
het kind zonder geloof, zonder gebod, zonder
kerk, het kind opgevoed als een heiden,
dat is het domineerend artikel van 't groote
wereldplan der samenzweerders tegen Rome,
En wie zich nu maar schaart in de ge
lederen der ongeloovigen, wie in het schimpen
op den godsdienst nu maar haantje-de-
voorste is, die maakt carrière in de wereld,
hjj wordt bewierrookt.
Hoe zon men anders kunnen verklaren
de achteruitstelling van menschen die aan
God gelooven sn den godsdienst betrachten
Men zou akelig worden bjj het aanschou
wen van het werk der duisternis, als men
geen medelyden had met de zwakke her
senen, groote zenuwen en kleine nevenbe
doelingen dezer lui.
Ze hebben altjjd den mond vol over we
tenschap en vryheid en verlichting, maar
practisch kan het hun 't minste niet schelen
of de kinderen iets leeren, mits ze maar
geen catechismus, geen godsdienst leeren.
Dit is een feit, dat niet te loochenen valt,
immers in Frankryk worden nu weer negen
duizend onderwijzers en onderwijzeressen
zoo maar klakkeloos aan de deur gezet,
FEUILLETON.
8Vervolg
Hjj sprak deze woorden op roerenden toon,
en onwillekeurig verweet zich zjjne echtgenoote
zelfzuchtig te zijn geweest. Nu klonk het har
telijk van hare lippen
«Ja, arme Ehilipp, het waa een zware dag
voor ul Kom, ga wat uitrusten, en vertel mjj
eens hoe alles zich heeft toegedragen."
Aldus sprekend schoof zjj een leu nstoel nader
en vroeg«Gtf zjjt dus tevreden over Gerhards
brief
«Waarom zoude ik het niet zjjn?« klonk de
verraste wedervraag. Nadenkend ging bjj voort:
«Wat kan ik meer verlangen, dan de openhar
tige bekentenis zijner misslagen en de heiligste
beloften voor
«Zjjt gjj ervan overtuigd, dat Gerhard n in
derdaad alles openhartig beleden heeft onder
brak hem zjjne vrouw scherp.
Reichenau zag haar weifelend aan, als had
bij hare vraag niet begrepen. Onmiddellijk ech
ter antwoordde hjj bits
«AllesEn mjj dunkt dat zjjne geldelijke
'«hulden waarljjk groot genoeg zijn. Zjjn posi-
*ie stond inderdaad hachelijk, en 't was hoog
M»d, dat ik hem ter hulpe kwam. Indien Ger
hards schulden niet vóór den eersten der vol
gends maand betaald zouden zjjn, dan ware
«He kans verloren om hem nog ooit een fat-
of8cboon er niemand ia om ben te vervan
gen, ofschoon duizenden en duizenden ouders
van zoo'n werk niet gediend zjjn
En dan bluffen de goddeloozen over liefde
voor het onderwjjs en liefde voor de vrijheid,
't Is een curieuse liefde, die veel van deli
rium weg beeft.
Vryheid! dat woord vloekt met de daad.
Vrjj mag men niet meer zijn in Frankrijk
om door geestelyke broeders of zusters lief
devol te worden getroost en verpleegd in zijn
smartenal vragen zulks ook de genees-
heeren.
Vry mag men niet meer zjjn «meenschool
te kiezen, waar godsdienst geleerd wordt, al
vragen dit ook d9 ouders.
Vry mag men niet meer zyn om den cate
chismus te leeren, al is dat boekje ook de
grondwet der beschaving en het hechtste on
derpand der ware vryheid.
Maar vryheid moet er wezen om de meest
revolutionnaire beginselen te verkondigen.
Vryheid om zedeloosheid te verkondigen,
vryheid om troon en altaar te ondermijnen.
Vryheid om den godsdienst te vervolgen,
en den menschen die aan godsdienst doen
hun rechten te ontnemen.
Ziedaar slechts enkele punten aangegeven
hoe de mannen der duisternis de vry beid
verstaan en in beoefening brengen, en hoe
veel liefde zy voor de wetenschap bezitten.
Ja, zy bezitten liefde voor de wetenschap
zonder God, het menschdom ten verderve.
Frankrijk.
De Congregatie van den Ritus te Rome,
heeft Dinsdag, op verslag van ZEm. Kar
dinaal Parochi, de geldigheid goedge
keurd van de akten van het apostolisch proces
van Orleans, aaDgaande de deugden en de
mirakelen van Jeanne d'Arc.
Een schitterend figuur maakt de nieuw
gekozen afgevaardigde de heer Motte uit
de stad Roubaix In de Fransche Kamer.
Deze beer Motte heeft ia de Kamer
zyn verkiezing tegenover den socialist M i 1-
1 e r a n ddie voor zyn partijgenoot G u e s d e
soenljjke, maatschappelijke positie te bezorgen.
Ik kwam gelukkig juist op tjjd. Zijne schulden
heb ik betaald, en overste B., mjjn oude kame
raad, zal voor het overige zorg dragen. Gerhard
wordt naar zjjn regiment overgeplaatst en inge
deeld bjj het kleine garnizoen, dat te N. verblijft.//
Mevrouw Von Reichenau was niet geheel
tevredentreurig staarde zij voor zich uit en
week klonk hare stem, toen zjj zeide
wMijn God, Philipp, hoe hitter wreken zich thans
de fouten, welke wjj bjj Gerhards opvoeding
begaan hebben, laten wjj voortaan wjjzer
handelen. Vergeef mij mjjno openhartigheid, maar
ik kan uw pas volbrachte daad niet rechtvaar
digen. Gerhard wordt begunstigd op kosten van
onze overige kinderen. Hoeveel sommen gelds
bebt gjj niet reeds voor hem uitgegeven? En
wat is er thans ge wonoen? Ik heb geen vertrou
wen meer op een duurzaam goed gedrag. Hjj
belooft wel beieisoüap, maar zoodra komt hjj
niet in verzoeking, of al zjjne goede voornemens
zjjn, wie weet waar Gerhard beeft een goed
bart, maar hjj laat zich spoedig vevleiden. Gjj
zult het zien, binnen twee maanden zult gjj
wederom in dezelfde moeilijkheden verkeersn,
die ge thans door de uitputting uwer laatste
middelen voor een oogenblik zjjt te boven ge
komen
//Lieve hemel, Eugenie, gjj ziet de toekomst
zoo donker in. Na al mjjne inspanning en edel
moedige hulp ook dat nog te moeten hooren,
en nit uwen mond
Hjj sprong op, en wandelde de kamer op en
neder. Spoedig echter naderde bjj zjjne vrouw
opnieuw en zeide
pleitte, zoo schitterend verdedigd, dat hjj
door die enkele redevoering reeds een inan
ook van politieke beteekenis schijnt te zyn
geworden. Men sprak na zyn rede in de
touloirs der Kamer veel meer over hem dan
over de kabinetsformatie. Men noemde hem
zelfs reeds een toekomstig minister-presi
dent! Door den eenvoud, de degelijkheid en
de helderheid van zyn woorden, gepaard
aan een groot gemak van spreken, een be
wonderenswaardige vryheid van optreden
en een door en door grondige kennis vooral
van arbeiderstoestanden de heer Motte
is zelf groot-industrieel heeft bjj bijna
de gebeele Kamer voor zicb ingenomen,
behalve de socialisten, die zóó woedend op
hem zyn, dat de Petite République bijna
bedekteljjk tot bedreiging met woord over
gaat.
Duitsehland.
De National Zeitang twijfelt aan de
waarheid van het bericht, dat de kinderen
die kunnen komen uit het huweljjk van
den broeder der Duitsche Keizerin, Hertog
Ernst Günther met de katholieke prin
ses, dochter van prins Filips en prinses
Louise van Coburg, naar het geloof der
bruid, katholiek zullen opgevoed worden.
Het blad zegt: Hertog ErnstGünther
is Pruisisch officier en er bestaat een vry
oude koninklyke Pruisische kabinetsorde,
door keizer W ilhel m Iin 1873 bekrach
tigd, waarbjj bepaald is, dat ieder evan
gelisch officier, die den eed aflegt dat zjj a
kinderen katholiek zullen worden opgevoed,
bedreigd wordt met ontslag uit den dienst.
Hertog Ernst Günther zou dus, indien
hjj werkeljjk die belofte heeft afgelegd,
volgens het blad, uit den Pruisischen mi
litairen dienst, en tengevolge hiervan met
zyn vrouw ook zeker van het Pruisische
Hof moeten weggaan.
Wjj weten niet of de bedoelde kabinets
orde bestaat, wel weten wy dat de Na
tional Zeitung hier zeer overdrjjft. Wanneer
Hertog Ernst Günther met de Ka
tholieke Prinses van Coburg gaat trouwen
zal hjj met zyn zwager keizer Wilhelm
II, deze zaak welgeregeld hebben. De Na
tional Zeitung kan daarover gerust zyn.
Engeland.
Bjj een diner in de United Club te Lon
den, door Lord Salisbu ry gepresideerd,
zeide hy
«Wees niet zoo terneergeslagen, Eugenie. Last
ons hoopvol de toekomende dagen tegemoet
zien. Wat immers kunnen wjj beters doen
Zjj zag hem vastbesloten in de oogen. Dan
vroeg zjj op hare beurt:
//Wat wjj beters kunnen doen? Niet langer
meer luisteren naar de schoone beloften van
Gerhard. De sommen gelds, die gjj hem geschon- i
ken hebt voor de voltooiing zjjner militaire
loopbaan, beeft hjj lichtzinnig verkwist. Zoo zal
hjj blijven doen. Ge moet hem naar een kleine
stad overplaatsen, waar de nood hem leert werken,
waar een gestreng oog hem bewaakt, hem
met zorgvolle hand leidt, en hem voor uitspat
tingen bewaart."
//Maar, beste Eugenie, dat is immers al ge
schied. Overste B. zal den jongen scherp in 't
oog houden, en een baardelooze luitenant als
Gerhard weet zeer goed, wat het zeggen wil,
onder toezicht van een kolonal te staan. Boven
dien, staat hjj in zulk een klein gat als N. aan
weinig gevaar bloot. Gjj ziet dus, dat wjj hem
gerust zjjn lievelingscarrière mogen bljjvea toe
vertrouwen, zonder vrees te koesteren, dat hjj
zich voortaan nog aan dolle verkwistingen en
slemppartijen behoeft over te geven
De moeder zweeg, ofschoon zjj ongeloovig
het hoofd bleef schudden. Reeds zoo lang had
zjj tegen de lichtgcloovigheid van haar man
gestreden, en telkrns zonder gevolg. NuwBszjj
den kamp moede, en hopeloos staarde zjj de
toekomst tegen, de bange, sombere toekomst.
Of haar echtgenoot dit gevoelde? 't Is moge-
ljjk, want hjj beminde haar teeder.
«Gjj spraakt tooeven van het geluk onser
«Wjj zijn verplicht ons te onthouden
van het uitdrukken van elke voorkeur in
den Spaansch-Atnerikaanschen oorlog.
Wjj kunnen slechts wenscben, dat de vrede
aan de wereld worde weergegeven.»
Wat aangaat den aanleg der Ohineescbe
spoorlijnen, geloofde lord Sa li sb u r y, dat
Engeland even groote voordeelen had als
elke andere natie.
Saliabury's politiek was er op gericht
het Chineesche rjjk te handhaven, te voor
komen dat bet in elkaar zou storten, het
op den weg der hervorming te leiden en
het aile hulp te verschaffen om zjjn ver
dediging te volmaken en zjjn handelswel
vaart te bevorderen.
Italië.
In het meereudeel van de Italiaansche
liberale bladen wordt bet ministerie-P el-
Ion x harteljjk welkom geheeten. Men noemt
het een zuiver liberaal kabinet met een ge
zonde politiek tot terugkeer van een zuiver
parlementair stelsel. Pelloux schynt vast
besloten te zjja te breken met de reuction-
naire neigingen van Di Rudioi, en zal
krachtige hervormingen invoeren.
Het nieuwe ministerie zal krachtig front
maken tegen de revolutionnairenmaar
tevens trachten door hervormingen tct ver
betering van de toestanden te komeu, zegt
de Corriere della Sera.
De Voss. Zeitung noemt den nieuwen
minister van buitenlandsche zaken gene
raal Canevaro, een trouw dienaar van
zyn «Heer en Koning,» maar laaf er op
volgen dat is niet voldoende voor de bui
tenlandsche Staatkunde, in elk geval, zegt
het blad, zal het Drievoudig Verbond, door
het kabinet-P e 11 o a x worden gehandhaald.
Oostenrijk-Hongarije.
In Hongarjje heeischt groote verbitte
ring over het verdagen van den Rjjksdag.
Het Huis had zelf besloten de zitting te
verdagen tot 6 Septemberdoch om te
voorkomen, dat volgens het Reglement van
Orde door twioèig leden een vergadering
wordt bijeengeroepen, liet Banffy een
koninklyk besluit uitvaardigen, waarin de
zitting van het Huis tot 5 September wordt
verdaagd. Hierover wilde de oppositie in
de laatste zitting interpelleerendoch de
Voorzitter wilde niemand het woord ver-
leenen, daar het Huis verdaagd was.
andere kinderen, Eugenie,// begon hjj opnieuw
«Toen hebt ge zonder twjjfel aan onzen armen
Erich gedacht, en aan zjjn wensch om in een
warmer klimaat zjjne genezing te gaan zoeken.
Heb ik niet juiet geraden
«Ja,// antwoordde zjj, en een diepe zucht
ontwelde haar boezem. //Het spjjt me evenwel,
dat on» de middelen ontbreken, onze zieke
naar een zachtere luchts'reek te zenden. Is het
daarom niet pjjnljjk, dat wjj geen koaten ge
spaard hebbeu voor Gerhards eeluk en te
vergeefs I terwjjl de arme Erich hier moet
bij;ven uit gebrek aan geld, hier bljjven en
sterven
Zjj pinkte een traan uit haar oog. O 1 op
dit oogenblik scheen haar de handelwjjze haars
echtgenoots dubbel onrechtvaardig toe. Deze
evenwel ratte laehend hare hand en zeide vrien
delijk
„Meent gjj dan, Eugenie, dat Eritihs harte-
wensch onvervuld zal bljjven Het geld voor
de reis legde ik reeds gereed, en hét zon me
groot genoegen doen, indien gjj dezen winter
met onzen patient te Nizza wildet doorbrengen.
Hoe eerder gjj voor het vertrek gereed zjjt, des
te beter, want des te spoediger zult gjj me
ons kind, gezond en hersteld, terugbrengen."
„Philipp, gjj meent het goed. Ik ben ervan
overtuigd, dat ge alles, zelfs het ontnogeljjke,
wilt doen om uw huisgezin gelukkig te maken.
Maar het onmogeljjke verlang ik niet, en omdat
uwe geldeljjke middelen
(Wordt vervolgd.)
IÜjIRIEHSCUE dOKRAIT.
ABONNEMENTSPRIJS
AGITE MA HOW AGITATE.
PBIJS DEB ADVERTENTIE!*,
