No. 3022. Maandag 4 Juli 1898. 23ste Jaargang. HbagGlaó voor <3^oorè~ en Suuiö-éCollanè mm Samenwerking Bedrogen geluk, JÖUITKJVLAjN 1) BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. f 1,10 1,40 2,80 0,03 Turkije. België. Frankrijk. Oostenrijk-Hongarije. Duitsohland. ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post Voor het buitenland Afzonderlijke nummers Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen. Redacteur-Uitgever, W. KÜPPERS. y, IN" TIjENDR AGITE MA NON AGITATE PRIJS DER ADVERTENTIEN. Van 16 regels50 Ceuta. Elke regel meer7 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Con tant. Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale Publicité Etrangèri G L. DA UBE 8f Co. JOHN.,F.JONES Succ., Pa"is 31èt« Faubourg Montmartre Weder is een verkiezingscampagne ach ter den rug en schjjnt het ons geoorloofd naar aanleiding van den gevoerden strijd eenige opmerkingen te maken. Die opmerkingen zjjn vau gemengden aard. Kan eensdeels gewezen worden op enkele verblijdende resultaten, anderdeels hebben zich feiten voorgedaan, die tot na denken stemmen en de waarde dier resul taten aanzienlijk verkleinen. De verkiezingen voor de Provinciale Staten hadden ditmaal meer dan gewoon lijk een politiek karakter. Dit ontleenden zij aan de bevoegdheid der Staten om de leden van de Eerste Kamer der Staten- Generaal te kiezen. De overige functiën der Provinciale Staten kwamen hoegenaamd niet ter sprake. Alle nadruk werd gelegd op hun kiesbevoegdheid. Daar was wel reden voor. Tot op dit oogeublik vormt de Eerste Kamer een krachtig bolwerk voor het liberalisme, zoo dat zij altijd in slaat is om de beslissingen van eeneventueele anti-liberale Tweede Ka mer en een mogclyk anti-liberaal Ministerie door haar veto te vernietigen. Wel is die liberale meerderheid der Eerste Kamer in de jongste jaren eenigszins geslonken,maar toch was zij nog sterk genoeg om elk anti liberaal Kabinet tot onmacht te doemen. De periodieke verkiezingen voor de Pro vinciale Staten gaven nu gereede aanlei ding om te trachten in die colleges, waar dit nog niet het geval was, de meerder heid om te zetten en aldus een zoodanigen invloed op de samenstelling der Eerste Kamer te verkrjjgen, dat ook daar bjj de volgende verkiezing een anti-liberale meer derheid geboren werd. Omdat in eenige provinciën de beide anti-liberale richtingen bij afzonderlijke actie niet in staat waren! met succès de liberale party te bestrijden, werd door Ka tholieken en Anti-revolutionnairen naar samenwerking gestreefd. De politieke lei ders begrepen, dat door samenwerking ver kregen kon worden, wat door afzonderlijk optreden nooit te bereiken zou wezen. Maar het was te verwachten, dat zich hierbij moeielykheden zouden voordoen. Men mag niet voorbij zien, dat de Katho lieken en Anti-revolutionnairen een eigen politiek programma en een eigeD organi satie hebben, dat zy in sommige opzich ten, misschien wel in de meeste, kunnen samengaan en zeer zeker voor elkander niet willen onderdoen in hun afkeer van het liberalisme, maar dat zij overigens toch hun eigen wenschen en eischen hebben en onafhankelijk van elkander optreden. FEUILLETON. 4. {Vervolg //Tut, tut! Geen woord meer hierover. Ik heb u immers gezegd, dat het reisgeld al ge reed ligt. En bovendien, zouden wij onkosten schuwen, wanneer de gezondheid, ja misschien het leven van ons kind op t spel staat De laatste woorden deden de vrouw nieuwe tranen storten. Zy bracht echter geen tegen werping in 't midden, en zou trachten zich Haar den wil haars mans te voegen. «Laat nu alle droevige gedachten varen, Eugenie,// begon Reichenau weder. «Komt tijd, komt raad. Onze beide oudsten zjjn nu verzo:gd, en onze jongsten zullen het ook worden, wan neer de tijd daartoe aanbreekt. Binnen twee jaren zjjn we voor goed uit den brand gered." Hjj vergat echter, dat hij reeds zoo dikwjjls dezelfde woorden gesproken had. Schijnbaar Kerust hief de huisvrouw haar hoofdje op en "Gij zjjt dus bij Edelheim buiten verwachting geslaagd Hebt gij geen moeielijkheden onder- Vonden met ii potheken //Neen!// am uurdde bjj op kalmen toon. //l)e Edelheims zijn werkeljjk vriendelijke men- schen, altijd dienstvaardig en voorkomend. Daar heb ik nu reeds meermalen de bewijzen van gezien. Edelheim is een man van tacthjj gaf mjj het juiste begrip van hypotheken in de Dit maakte de samenwerking bij de verkiezingen hoogst moeielijk. Maar er wa ren meer oorzaken, waaraan wij het toe schrijven, dat in het bijzonder aan den kant der Anti revolutionnairen niet die samen werking is getoond, welke wenschelijk werd geacht om het beoogde doel te be reiken. Men heeft den godsdienst in de politiek gemengd, niet met het doel om daardoor den staatkundigen strijd een meer verhe ven karakter te verleenen, maar juist om de beoogde samenwerking te doen mis lukken. Er zijn nog altijd menschen, die zich door hun onverdraagzaamheid op ker kelijk gebied laten medeslepen om op maat schappelijk en staatkundig terrein anders denkenden te wantrouwen en te miskennen. Ook ditmaal heeft het «clericale spook» weder dienst gedaan en wij behoeven niet te verzekeren, dat de liberalen hiertoe het hunne hebben bijgedragen. Om hiervan een bewijs te geven, behoeven wij slechts de aandacht te vestigen op de redevoering, die de bekende Joodsehe advocaat mr. L e v y in de residentie heeft gehouden ter aanbeve ling van de liberale candidaten, en waarin hij de kiezers zoo aandoenlijk als hem maar mogelijk was waarschuwde voor de «pries terheerschappij» en dergelijke fraaiigheden. Te verwonderen is het dan ook niet, dat onder den indruk van dergelijke leugenach tige voorstellingen, die altijd d- or de li beralen zijn verspreid, sommige Anti-revo- lutionnaire kiezers er niet toe waren te bewegen om hun stem te geven aan den Katholieken candidaat. Ook hier te Haar lem heeft het «anti-papisme» gezegevierd en daardoor aan de Staten van Noord-Hol land een man ontroofd, die vele jaren een sieraad van dat college heeft uitgemaakt. Wij verwonderen ons daarover niet, maar betreuren het toch ten zeerste, vooral daar de Anti-revolutionnairen er zich niet over kunnen beklagen door de Katholieken in den steek te zijn gelaten. In geen enkel district heeft men kunnen aantoonen, dat de Katholieken geweigerd hebben hun stem te geven aan een Anti- revolutionnaiien candidaat. Overal hebben de onzen hun plicht trouw vervuld, zelfs waar zy in slechts weinig opzichten kon den sympathiseeren met den can lidaat der Anti-rtVolutionnairen.Pe Katholieken heb. ben in het oog gehouden, dat de politieke overtuiging van den candidaat bij de stem bus den doorslag moest geven, en niet diens godsdienstige gezindheid. Billijkheidshalve mogen wij ook niet voor bijzien, dat de party-tucht bij de Anti-re volutionnairen te wenschen overlaat. In verschillende districten, waar by de Ka- verschillende omstandigheden, waarin zjj zich voordoen ook maakte hij niet het minste be zwaar, mij het volle kapitaal te geven. Eu hiervoor was ik in 't begin wel een beet je beangst." «Ik voor mij had geenszins verwacht, dat gij tegen derde hypotheek zulke groote som zoudt krijgen. Was Edelheim niet bang voor het risico, waaraan hjj zich blootstelde «Neen, hij stelt het grootste vertrouwen in mij #Maar de interest, dien hij vordert, is ook buitengewoon hoog." ,/Vyt proeent is alles wat hjj verlangt. Hjj liet me dan ook duideljjk merken, dat het louter een vriendschapsdienst was, dien hij me bewees." „Ik wist niet, dat de geldsihieter uw vriend was,« luidde haar haastig bescheid. //Tot he den heb ik gemeend, dat ge enkel als mannen van zaken in betrekking stondt. Daarom ver wondert het mij ook zeer, dat gij voor mij en mjjne dochter eeue uitnoodiging hebt aange nomen van menschen, die ons volstrekt vreemd zijn.// De fiere toon, waarop zij deze woorden uit sprak, ergerde hem, doch hjj liet dit niet bljj- ken en gaf haar kalm ten antwoord //Eugenie, menschen, die ons wildvreemd zjjn, hebben tenminste meer behulpzaamheid getoond dan onze naaste bloedverwanten. Alleen neef Harwich stond ons bjj in onzen nood hjj nam nog bij de eerste, door mijn vader zaliger op genomen hypotheek de tweede. Maar voor eene derde was niemand meer bereid, noch vriend, noch bekende, noch Harwich zelf. Toen ont- tholieke en Anti-revolutionuaire kiesver- eenigiugeu overeenstemming was verkre gen, is toch gebleken, dat de Anti-revolu tionnairen niet getrouw zijn gebleven aan het door de leiders gegeven consigne. Dat zulks op een nederlaag voor de ver bonden anti-liberalen moest uitloopen, was begrijpelijk, maar al is dit nu niet te wijten aan hun leiders, er volgt toch uit, dat in verschillende gevallen niet onvoorwaarde lijk op onze bondgenooten, de Anti-revo lutionnairen, valt te rekenen. Aan zulke bondgenooten heeft men niet veel, zal men ons opmerken. En wy stem men dit volkomen toe. Wanneer men ons juist in beslissende oogenblikken in den steek laat, dan kan er eigenlijk van geen degelijk samenwerken sprake wezen. Wat men dan aan den eeneu kant schijnt te winnen, verliest men weder aan den an deren, terwijl een verklaarde vyand soms nog verkieslyker is dan een ontrouwe vriend. Toch zouden wy aarzelen om uit het gebeurde bij de stembus eene gevolgtrek king te maken, die schijnbaar voor de hand ligt en niettemin van weinig poli tiek beleid zou doen blyken, nl. dat voor goed en voor altijd de samenwerking met de Anti-revolutionnairen zou moeten wor den opgezegd. In de gegeven omstandigheden zou zulk eene houding oppervlakkig aanbeveling verdienen, want de Katholieken behoeven zich niet te laten gebruiken om hand- en spandiensten voorde Anti-revolutionnairen te verrichten en daarna met een kluitje in het riet gestuurd te worden. Maar men zie toch ook niet voorbij, dat de Katholieken en de Anti-revolution- nairen ieder afzonderlijk eene minderheid uitmaken, die nimmer, ten minste niet iu een afzienbaar tijdperk, sterk genoeg zul len zyn om onafhankelijk van elkander het liberalisme te overwinnen. Gezamen lijk echter kan dit wel geschieden. Bij goed voorbereide samenwerking kan in onze Tweede Kamer en ook in andere re- geeringscolleges door de verbonden anti liberalen eene meerderheid worden ver kregen, hetgeen toch de eenige weg blyft om ons van de liberale heerschappij met haar dwangwetten te verlossen. Laat ons hopen, dat de thans afgeloopen verkiezingen voor de Provinciale Staten aan de Anti-revolutionnairen weder eene les hebben gegeven en wel deze, dat de libe ralen zoo gaarne verdeeldheid stoken tus- schen de beide Christelijke staatkundige richtingen, omdat dit het eenig middel voor hen is, waardoor zij de opperheerschappij in handen houden. De Anti revolutionnairen moeten daarvan nog meer overtuigd wor- moette ik den eenvoudigea baakier Edelheim Hij begreep de droevige omstandigheden, waar in ik verkeerde, ea hielp mij. Nadat wjj onze zaken hadden afgehandeld, en hij me edel moedig het benooligde geld had voorgeschoten, stelde hjj me aan zjjne echtgenoote voor, eene ernstige, vriendelijke dame. Toevallig spraken wij over het concert, dat Jenny Lind zou ge ven, en mevrouw Edelheim benutte deze gele genheid om u en Elsje uit te noodigen voor dit concert, zeggende, dat Jenuy Lind haar beloofd had, na afloop van 't soiree Laar salon te be zoeken. Beleefdheidshalve mocht ik de uitnoo diging niet afslaan. Ook Edelheim zelf, bene vens zijn zoon, een vrooljjke jonkman zullen het mogelijke doen om uw leider verblijf aldaar zoo aangenaam mogelijk te maken.// Tot nu toe had de huisvrouw hem zwjjgend aangehoord. Thans echter sprong zij op en zeide «Zoo 1 Hij en zjjn zoon Eerlijk gespro ken, huiver ik een beetje bij de gedachte, mijn dochter in dat onbekende huis te voeren Op warmen toon had zij deze woorden uit gesproken. De scherpzinnige vrouw zag verder dan haar man, en zij vreesde dat de te groote vriendelijkheid der Edelheims gevaarlijke neven doelen verborg. Lachend echter hernam Von Reichenau „O, met u, vrouwen, is niet te redeneeren. Maar laat voor ditmaal althans uwe vooroor- deelen varen, Eugenie. Ik kan noch mag mjj stuursch voordoen aan den bankier. Daarom zoudt ge mij een groot genoegen doen, wanneer gjj de uitnoodiging aannaamt.// den dan thans het geval is. Zij moeten hun wantrouwen afleggen eu als eerlijke mannen hun bondgenooten steunen, waar dit ter bevordering van het gemeenschap pelijk doel noodzakelijk is. Zulk eene samenwerking en steun sluit niet in zich het prijsgeven van eenig spe cifiek Katholiek belang. Wij behouden volkomen onze zelfstandigheid en ouze on af hankelykheid, en wenschen, dat ook de Anti-revolutionnairen zulks doen. Het li beralisme heeft zich bij de jongste ver kiezingen vooral in Haarlem in zijn alleen heerschappij doen kennen, wij moeten dan ook gezamealyk optreden en met vereende krachteu deu gemeonschappelijken vijand ten onder brengen. Dat dit by een flink optreden mogelijk is, daaraan twijfelen wy geen oogenblik. Trouwens, de verkiezingen, hoe gebrekkig deze ook voorbereid waren, heeft dit be wezen, en geeft ons ook voor de toekomst goede hoop. De Sultan van Turkye wordt op finan cieel gebied erg in het nauw gebracht, nu behalve Rusland, ook Frankrijk en Italië betaling eischen. De Fransche Gezant te Konstantinopel dreigt met beslag te leggen op den laat- sten termjjn van de Grieksche oorlogs schatting, indien Turkye niet voor 10 Juli de schadeloosstelling betaald heeft, aan Franscbe onderdanen toe te kennen in ver band met de onlusten tegen de Armeniërs te KonBtantinopel. De Italiaansche Gezant heeft een dergelijken eisch gesteld. Frank- rjjk verlangt 1,050,000 frs., Italië 400,000 lire schadeloosstelling. De Sultan heeft bepaald, dat van de Grieksche oorlogsschatting 10.000 Turk- sche ponden geschonken zal worden aan de noodlijdende Mahomedanen op het eiland Kreta. De Belgische troepen van de expeditie D h a n i s hebben in den Congo eene flinke overwinning behaald op de muitende in landers. De muiters vielen honderden in getal ten Zuiden van het Tanganikameer een post, bestaande uit eene atdeeling negersolda ten ouder de bevelen van luitenant C h a r- gois, aan. Deze officier heeft met zyn sol daten 177 in getal, uren lang gevochten tegen honderden vyanden. Hij bleef tot het laatst op zyn post en leidde de af tocht met kalmte en koelbloedigheid. De reserve die op 't gerucht van het geweer vuur vooruitrukte, voegde zich op half weg van Kalloga bij de afdeeling Char- gois. De troepen vau den Vrijstaat vielen toen den vyand aan. Het gevecht was uiterst moorddadig. De muiters vochten met onge- Harteljjk zag hij zijne echtgenoote in de oogen. Hoe koa zij zijne smeekbeden weder- staan Met een lichten hoofdknik gaf ze hare toestemming. Hjj kuste haar hartelijk, het eenige antwoord, dat zijne dankbaarheid vinden kon. Daarna begaf hjj zich, vermoeid als hij was, ter ruste. Maar rust kon zjjne echtgenoote niet vinden. Laat in den nacht, nadat zjj nog eenmaal het geheele huis had doorgeschreden, trad zjj Erichs vertrek binnen, en waakte aan zijue sponde. De zieke jongeling sliep. Een licht rood be dekte zijne wangen eu nam het lijdende van zjjn gelaat weg. Een oogenblik hoopte de moe der weder, vooral wanneer zjj aan de toekom stige reis naarNizza dacht. Zij hoopte ja, tegen alle hoop in Moederhart, verklaar me uw mysterie Mevrouw Reichenau trad aan het venster, blikte naar buiten, waar de nacht zijn vale wieken reeds had uitgeslagen. Onuitsprekelijke droefheid overmeesterde haar, en weemoed, diepe weemoed sloop in hare ziel. Onwillekeu rig zweefden hare blikken over schuur en stal ling, tuin en park, dat alles slechts in naam meer toebehoorde aan Philipp Von Reichenau, want geen pan op het dak kon hjj langer zjjn eigendom noemen. O God 1 hoe verre was het reeds met hem gekomen 1 Had hjj niet heden zjjn laatste goed verpand En toch was het uiterlijke der bezitting het zelfde, als toen zij hier voor de eerste maal binnentrad, jong, schoon, gevierd en aangebe den door een liefhebbenden echtgenoot. Toen reeds bezwaarden hypotheken het heerenhuis. meenen moed en arglistigheid. Het was vooral op de blanken dat zij het gemunt hadden zij riepen aanhoudend «Doodt de blanken doodt de blanken Na een hardnekkigen strijd, die ongeveer een uur duurde, geraakten de rangen der muiters in wanordezij gingen op de vlucht. De oproerige soldaten lieten 25 dooden en 50 gekwetsten achterzy zouden tot den laatsten man uitgeroeid zijn, indien de troepen van den Vrystaat van de ach tervolging niet hadden moeten afzien by gebrek aan kogels en kruit. Luitenant Chargois, een jeugdig Brusselaar, werd door een kogel ernstig gekwetst, dit belette hem echter niet tot het einde toe den strijd te leiden. De sedert 3 Mei geschorste heffing van graanrechten in de Fransche Republiek is weder in werking getreden en men heeft zich gehaast zooveel mogelijk nog van den vryen invoer te profiteeren. In de laatste dagen lagen voor Mar seille 17 schepen met graanladingen in de haven, 13 wachtten op plaats om te lossen en 12 waren nog onderweg. Eene verba zende massa graan is sedert 3 Mei Frank rijk ingevoerd. Te Marseille werd niet minder dan 3.000.000 quintalen (van 50 kilo) aangevoerd. Een der jeugdige Rothschild's Baron Henri, is te Parijs met lof tot doctor in de medicijnen gepromoveerd op een proefschrift over den tegen'voordigen stand van de wetenschap mot betrekking tot de gezondheidsleer voor pasgeboren kinderen. De opstand te New-Sandee heeft zyn ontstaan te danken aan de sociale en eco nomische ellende. De boeren die weerlooze burgers geplunderd en mishandeld heb ben, gingen gebukt onder onverdragelijke lasten. De toestand van deze boereu is, vol gens de Voss. Ztggeen haar beter dan die van de ongelukkige Sicilianen, maar men roerde geen vinger om de misstanden te verbeteren. De woede van het volk groeide aan en men wierp zich ten slotte op de joden, niet op den rijken jood, maar op den armen duivel, den winkelier, die bet iu deu regel even ellendig heeft als de op standelingen zelf. Ongestoord gingen de plunderaars hun gang van Vrijdag tot Zondag. Eerst toen het oproer zich dreigde te keeren tegen de Poolsche edellieden, kwam de overheid tot het besef van haar plicht en hielden staat van beleg en uit zonderingswetten hun intocht onder trom geroffel en trompetgeschal. Een paar honderd opstandelingen zyn achter slot gezet en, alles gaat weer zjjn gewonen gang. Een vermakelijke verkiezingsgrap heeft bij de verkiezing voor den Rjjksdag in een dorp bjj Hanau plaats gehad. Dat had evenwel de zorgelooze Philipp Von Reichenau in zijn geluk over 't hoofd gezien; evenmin dacht hjj eraan, dat zjjne vrouw hem geen enkele duit had meegebracht. Hjj was evenwel jong en moedig; hjj wilde werken, flink zjjne landerijen besturen, en arbeiden om zjjne schulden te delgen. Hjj arbeidde en het geluk was hem ongunstig. Weliswaar be hoefde hjj zjjn schuilen in de eerste jaren niet grooter te maken, wel kon hjj tenminste telkens de interesten op tjjd betalen, maar toen hagel slag zjjn oogst vernielde en het immer grooter wordende huisgezin sommen gelds verslond, toen hield ook dit op. Tevergeefs bezuinigde zjjne echtgenoo'e vele uitgaven, wat zjj bespaarde in lange maanden, schonk hjj soms op eenmaal weg om den naam van zjjn geslacht hoog en ongeschonden te houden, om het wangedrag van zjjn zoon te boeten en diens eer onbespro ken te laten. Daardoor ontstonden vaak huise- ljjke twisten, die wel telkens weer werden bjj- gelegd door de wederzjjdsche, echteljjke liefde, maar die toch beider gebreken scherp in bet lieht deden verscbjjnen. De opvoeding der oud ste kinderen moest hier noodzakelijk onder 'v- den. De moeder was de eerste, welke du inzag, en van dien tjjd af bejjverde zjj zich om haar fier, hevig en opbruisend taraV\er te beteuge len. De liefde tot «are kinderen was hierbg hare meesteres Vol edele energie had zij zich zelve overwon nen, e li ;n hare pogingen somwjjlen schip breuk wegens den immer neteliger wordenden toestand. "Haar echtgenoot was goed, eigenljjk te goed zorgen kende hjj niet, al bezat hg

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1898 | | pagina 1