NIËÜ WE
Hbagêlaó voor <31 ooró- en Suió-<JCollanó.
Von Bismarck en
het Pausschap.
No. 3066
Donderdag 25 Augnstus 1898.
23ste Jaargang.
Bedrogen geluk.
BUITENLAND,
abonnementsprijs
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers.
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem;
/1.10
c 1,40
«2,80
«0.03
Van 16 regels50 Ceni
Elke regel meer 1^/t
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentie h Contant
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
Bjj het graf van V on Bismarck denkt
men onwillekeurig aan het vergankelijke
van de macht der menschen. MetVon
Bismarck is weer een der hevigste vij
anden van het Pausdom en het wereldtoo-
neel verdwenen.
De Paus echter staat nog in zjjn vollen
luistsr, begroet als de hersteller en hand
haver van de gerechtigheid, welke een V on
Bismarck maar al te raak met voeten
trad. Bij viel de Kerk aan,maar die Kerk
staat nog in haar grootheid terwijl de aan
valler den weg is opgegaan die velen voor
hem, en velen na hem zullen volgen.
Hier zien wij weer daghelder het lot der
Kerk, de altoos aangevallene, de altoos be-
kampte, de vaak verdrukte maar de nooit
overwonnene, en hare bestrijders en tegen
standers steeds overlevende.
Bij het graf van Von Bis marc k ver
gat men, dat hg acht jaren in ongenade
geleefd had.
Duitschland herinnerde zich den roem
onder Von Bismarck bestuur behaald,
de uitbreiding zijner grenzen, de wording
van het groote Duitsche Rjjk. Voor de
Katholieken zalVonBismarck voor alles
de man blgven van den Kulturkampf. Op
deze bladzjjde van zjjne geschiedenis wil
len wjj hier enkel wijzen, omdat zg tee
kenend zal blgven voor later tgden, voor
komende geslachtenwgl zg toont de tjjde-
ljjke overwinningen van het geweld op het
reeht.
Von Bismarck heeft Denemarken,
Oostenrijk, Frankrijk overwonnen. Over de
slagvelden van Sadowa en Sedan heeft hg
zijnen Koning gevoerd naar het paleis van
Versailles, waar dezen de keizerskroon werd
aangeboden. Maar zijn zegevierende macht
heeft zich te pletter geloopen tegen den
passieven wederstand der Katholieken.
Von Bismarck haatte de Katholieke
feuilleton.
48.
Vervolg
Slechts zeer langzaam week bij Edith dit stom
berusten in haar smart, ze bleef echter ongemeen
stil en afgetrokken. Het verwisselen der pracht
volle woning met het landelijk huis scheen haar
zeer aangenaam.
De bescheidenheid van haren geest deed haar
den eenvoud liefhebben, nog afgezien van den
diepen haat, die zjj in hare jeugdige phantasie
den rijkdom had toegedragen, toen hjj haarge-
tcheiden had van hem, dien ze minde. Mis-
achien dacht ze, dat haar tegenwoordig bestaan
haar nader zou brengen tot haren Joseph, mis
schien ook bracht deze overweging het hare bij
tot de tevredenheid, welke haar vervulde.
Zeker is het, dat nooit een klacht over hare
lippen kwam, en toen de verhuizing eenmaal
was vastgesteld, maakte ze zelf toebereidselen
tot de reis en pakte in, wat moest worden over
gebracht.
Nog voor het voorjaar was alles doorstaan cn
het nieuwe huis betrokken.
Else gevoelde zich tevreden in haar ouderlijk
huis, schoon het niet meer de behaaglijkheid
aanbood van vroeger, daar, om onnoodige uit
gaven te vermijden, eenige woningen in het
heerenhuis waren afgestaan aan de ondergeschik
ten der fabriek en de nabijheid van deze laatste
kon evenmin bijdragen om het aangename der
Kerk; hg steunde en moedigde alle plan
nen aan, die door de Piëmonteesche re
geering tegen haar gesmeed werden. Toen
op den dag na den 20. September, de pau
selijke zouaven, alvorens hun wapens af te
leggen, voor het Italiaanscbe leger defileer
den, zag men naast Cadorna enBixio
een ander personage, wien men den trfomf
op het gezicht las, het was de graaf van
Arnim, Pruisisch minister, door graaf
Von Bismarck gezonden.
Men heeft later bewezen, dat van toen
af de Kulturkampf bjj Von Bismarck
vast stond. Hg zou een stoot geven om het
Pausdom omver te werpen. Zjjn vervolging
is hem evenmin gelukt, als den vervolgers
uit de vroegere eeuwen, en hg is eindelijk
naar Canossa gegaan.
Zal het nageslacht zeggen, dat Vo n Bis-
ma r c k, de eigenlijke overwinnaar op de
slagvelden van Sadowa en Sedan, de stich
ter van de groote Duitsche eenheid, een
groot man was Neen, want slechts hg is
waarlijk groot, die zonder te aarzelen voort
schrijdt op den weg der gerechtigheid. Het
monsterachtige woord, dat hjj in den roes
van al zjjn overwinningen op trotschen,
uittartenden toon durfde spreken: Macht
gaat boven recht, zal den onpartgdigen ge
schiedschrijver beletten hem den titel van
groot man te geven.
De geschiedenis zal misschien van hem
gewagen als van een anderen A11 i 1 a, van
een genialen Cro m we 11, wiensgrootsche
ontwerpen eene zekere verwondering wek
ken, terwjjl de middelen, welke hjj gebruikte,
om zjjn doel te bereiken, de verachting
vorderen. Daarbjj zal zich een gevoel van
medelijden voegen, als men aan de laatste
levensdagen, aan het isolement van den
mensch denkt, die slechts de wenkbrauwen
behoefde te fronsen, om de wereld te doen
sidderen.
Stof tot nadenken geeft het uiteinde van
den grootsten geweldenaar dezer eeuw op
St. Helena, het uiteinde van den gevan
gene op Wilhelmshöhe en van den rente-
oude wooing eenigarmate te verhoogen.
Doch ze lette er niet op. De tijd van over
vloedig genot was voorbij, een nieuwe frisse lie
toekomst lag voor haar. Dat in hare bescheidene
omstandigheden voor haar toch een groot veld
overbleef tot weldoen, daar ze voor de arme
fabrieksarbeiders zoowel geestelijk als lichame
lijk hoogst zegenrijk kon werkea, strekte haar
tot grooten troost. Niet morrend, zich schikkend
naar de harde wisselingen in de geschiedenis
van haar moeite vol leven, vond ze met de haren
de kracht in de onderwerping aan Godes Voor
zienigheid, den moed en het vertrouwen in het
vervullen der plichten van haar bescheiden be
staan
IIX.
Een duoevige Hieïstdaö.
Zoo gij gehoopt hebt, listige bedrieger.
Dat ik een rol zou spelen in uw spel,
Dm licht gij u bedrogen.
Mijn weg moet effen zijn
Schiller.
Voorjaar en zomer waren vervlogen. De kleine
familie had zich volkomen aan het leven op
Reichenau gewend. Het was een stil, werkzaam
en, zoover de herinneringen aan de laatste schok
kende gebeurtenissen zulks gedoogden, eea ge
lukkig leven, dat moeder en kinderen voerden
op het landhuis.
De jonge fabrikant won weldra de achting
en de liefde van oud en jong, zjjn frisch en
harteljjk wezen nam allen voor hem in, de pach-
nier op Friedrichsruh, terwjjl het Pausdom
bestookt en aangevallen in volle kracht, de
stormen der hel trotseert. Niet als een
reddeloos wrak, ongeschikt den stroom der
tgden verder op te varen, maar altoos zee
waardiger dan te voren, door wind en gol
ven gebeukt, maar daardoor ook met grooter
weerstandsvermogen toegerust, steeds met
hecht tuig en zeilen getooid. Groote man
nen verdwjjnen van het wereldtooneel, dy-
na9tiën gaan onder, alleen de Rots van
Petrus trotseert den tjjd, want ge'/egd is
tik zal met u zijn tot de voleinding der
eeuwen.*
België.
Een verschrikkelijk onweder is over Bel
gië losgebarsten. Te Verviersis een 70-jarige
vrouw van schrik gestorven, regen en ha
gelslagen overstroomden de velden, boomen
werden aan splinters geslagen en op ver
schillende plaatsen sloeg de bliksem in en
brandden boerderjjen af. In de streek van
Samber en Maas heeft het onweder de
grootste verwoestingen aangericht.
Duitschland.
Te Hamburg is door de politie wegens
de groote hitte aan de dokwerkers verbo
den tnsschen 11 en 3 uur te werken, wan
neer de thermometer boven 30° staat.
Het 82ste regiment infanterie in gar
nizoen te Altona, oefende zich Woensdag
aan de boorden van de Elbe 146 mannen
werden door zonnesteken getroffen en moes
ten naar de gasthuizen in de omgeving ge
bracht worden.
De Berljjüsche correspondent van de
lndépendance Beige verzekert, dat de Ber-
ljjnsche gezant S zogyeny-Ma ri ck ver
moedelijk den Oostenrjjkscben premier,
graaf T h u n, zal vervangen.
Zondag is te Krefeld met groote plech
tigheid de 45ste algemeene vergadering van
Duitschland's Katholieken geopend. Er wa
ren reeds 7000 personen aanwezig waar
onder ook eenige Nederlanders.
Uit Zuid-Duitschland wordt gemeld,
dat de groote hitte daar vele ongevallen
heeft veroorzaakt Te Crailshaim is eene
ters konden goal met hem overweg en de fa
brieksarbeiders prezen hem als een rechtvaardi
gen zorgzsmen heer zjj werkten waar ze kon
den in zijn voordeel, daar ook hij open oor en
oog had voor hunne nooden. Leerling en mees
ter tegelijk, streefde Leo ernaar, met prijzens
waardige vlijt en energieke volharding, zijne
plichten gereedeljjk te vervullen. Het beste suc
ces kroonde zjjn streven en het verhief wederom
zijn jeugdigen moed. Hoopvol en met innige
voldoeniug zag hjj, hoe de fabriek rentegevend
bleef en de zaken een zekeren bloei bereikten.
Dan waande hij reeds de schaduwen verbleekt
die op zjjn levensbaan waren gevallen, en wel
ke hem in dezen levensstaat hadden gedrongen.
Ofschoon hjj, zonder den drang der omstandig
heden, wel nooit een dergelijke keuze zou hebben
gedaan, begon hjj nu toch zjjn dageljjkschen
arbeid lief te krijgen. Stelde een lieve huiselijk
heid hem des avonds niet schadeloos voor den
zwaren arbeid van den dag
Het was inderdaad ocgemeen gezellig inde
behaaglijke woonkamer op Eeichenau, dezelfde,
die voor tijden ook Else's oudeistot huiskamer
hadden gekozen. Gestorven en verstrooid waren
allen, slechts één van hen, die destijds den
kring vormde in dezelfde kamer, was terug
gekeerd. Deze en dergelijke herinneringen sche
nen Else's geest bezig te houden, toen zjj op
een schoonen schemeravond van den nazomer
alleen voor een der diepe vensternissen stond,
waar evenals vroeger de kleurige bloemen geur
den. Zjj blikte over deze heen naar de laan,
waarin langzaam de schemering nederdaalde.
Droomerig volgden hare oogen de gele en vale
vrouw, die zich haastte om voor haar zie
ken mau medicjjnen te gaan balen, door
de warmte flauw gevallen en zonder tot
bet bewustziju terug to keeren, den volgen
den dag overleden. Te Sindringen stierf
een arbeider in de weide door de hitte plot
seling. Te Beuüingen gebeurde hetzelfde
met een 17-jarig dienstmeisje. Te Ufferheim
stierven zes personen, die door de warmte
bevangen waren. Te Gerhausen werd een
dokter, die zich op zjjn fiets haastig naar
een zieke begaf, door de hitte bevangen,
stortte neer en overleed spoedig daarna.
Frankrijk.
In het Fransche leger, dat op dit oogen-
blik aan het manoeuvreerea is te Verdua,
komen vele gevallen van zonnesteek voor.
Zeven soldaten zjjn reeds bezweken. Hon
derd soldaten die het te kwaad kregen zjjn
met den trein te St. Brieue aangebracht
waar een geheel regiment een dag rust
moest nemen om wat op verhaal te komen.
Bg Nancy waren 200 man buiten staat
verder te marcheeren.
Vele Fransche bladen keuren het zeer
af dat de minister van oorlog Cavaignac,
de manoeuvres niet uitgesteld heeft, en de
République Frangaise spreekt zelfs van mis
dadige barbaarschheid.
Ook onder de troepen die uit Parjjs
naar de gioote legeroefeningen zjjn vertrok
ken, heeft de hitte slachtoffers gemaakt.
Een soldaat van het 71ste regiment
infanterie werd nabjj Moscontour door een
zonnesteek gedoodeen tweede verkeert
in hopenloozen toestand en veertig soldaten
moesten in het gasthuis worden opgenomen.
Te Parjjs heerscht gebrek aan drink
water.
Nabjj Biarritz is een zware brand
uitgebrokeneen geheel bosch staat in
vlammen. De expres-trein uit Bordeaux
heelt het brandende terrein met de groot
ste soelheid doorsneden en is aldus aan
een dreigend gevaar ontkomen.
Koloniën.
De correspondent van de N. Rott. Ct.
te Batavia seint aan zjjn blad
Gisteren zjjn twee troepen naar Tangseh
gegaan, dat door 200 partijgangers van
emar verdedigd wordt. Oemar zelf
is teBeungga. De troep van VanHeutsz
gaat over Keumala naar Beuugga. Overste
Willems gaat over Pringiet langs eeu
bladeren, welke door den wind van huone groe
nere gezellen waren gescheiden en die thans
dwarrelend door de laan van populieren werden
gejaagd.
Terwjjl Else dit spel gedachteloos gadesloeg,
bemerkte zjj eenen vreemde, die door de laan
op het huis toetrad. Hjj w&s een man reeds
van meergevorderden leeftjjd, ofschoon hjj een
kleeding droeg, zooals de jeugd ze gaarne ziet.
De haren des vreemdeling» waren echter grijs,
hetgeen men ondanks den grooten reishoed, die
zjjn gelaat beschaduwde, duideljjk kon zien.
Hjj schouwde zeer nieuwsgierig om zich heen,
intusschen scheen hjj zich goed te orienteeren,
want den weg naar de fabriek links latende
liggen, ging hjj regelrecht naar het huis.
Het zal de gast zjjn, welke men bjj de familie
van den meesterknecht wachtende is, dacht
Else.
Met deze gedachten stelde ze hare opwellen
de nieuwsgierigheid tevreden, weinig vermoedend
dat de vreemde haar wilde spreken. Reeds stond
hjj voor de deur en opende deze driest, daar
een licht aankloppen haar ontgaan was. Van
uit den tuin had hjj haar bemerkt en zjjne
schreden derwaarts gericht. Zoodra nu Else de
deur licht hoorde kraken, bemerkte zjj ook hem
en sprong hevig verschrikt van haren stoel. De
bezoeker echter deed als ware hjj hier bekend.
Snel trad hjj naar voren, maakte een stjjve bui
ging en sprak met een Fransch accent//Madame,
ik heb de eer u te groeten. Bjj den eersten
blik heb ik u herkend. Mag ik hopen, dat ook
madame zich mjjner herinnert
Wordt vervAgdj
H\1KLEHS(HI (III KI1T.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN,
