N 1 E ÏÏ)ag6laó voor &Soorö' Het Protestantisme en zijn ontstaan. No. 3070 Dinsdag 30 Augustus 1898. 23ste Jaargang. Bedrogen geluk. BUITKNLAND. ■7\ Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. Voor liet buitenland Afzonderlijke nummers. Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen. BUREAU: St. Janstraat Haarlem. /1.10 c 1,40 «2,80 «0.03 Van 16 regels50 Cent Elke regel meer71/, Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS. Buiten de Katholieke Kerk doen zich in het Christendom twee groote godsdienstige afdeelingen voor, die beweren de ware gods dienst van Christus te zijn de ketterg en de scheuring. Wg noemen ketterg elk Chris telijk kerkgenootschap, dat een gedeelte der geloofsleer verwerpt, hetwelk eertgds algemeen in het Christendom werd aange nomen, terwijl het de andere gedeelten van die leer behoudt. De scheuring is elke gods dienstige afdeeling, welke zich van het hoofdbestuur, dat voorheen algemeen er kend werd, heeft afscheiden, en zich zelve een afzonderlijk opperhoofd en een eigen bestuur gegeven heeft, Er bestaat in onzen tgd nog maar eene enkele ketterg welke eenig gewicht heeft, nameljjk het Protestantisme. Onder dezen algemeenen naam vatten wjj alle gezindten samen, welke de waarheid der Christelijke openbaring aannemen, maar het gezag der Roomsch Katholieke Kerk verwerpen en de H. Schrift voor de eenige bron der geopen baarde waarheid houden. Van het Protestan tisme kan echter niet gezegd worden, dat het een godsdienst is, noch dat het eene bepaalde geloofsleer heeft. De tallooze sekten, welke daartoe bekooren, hebben geen andere band van vereenfging dan een zelfden negatieven naam, welke aan elke ketterg kan gegeven worden, en geen ander levensbeginsel dan de leerstukken en geboden, welke zij over genomen hebben van de Katholieke Kerk, waarvan zg zich afscheidden. Van deze leerstukken en geboden nemen echter de verschillende sekten, die het Protestantisme uitmaken, de eene meer, de andere minder aan zoodat er onder die gezindten geen twee te vinden zgn, die dezelfde geloofs leer hebben. Wg willen daartoe eenige geschiedkun dige opgaven doen over het ontstaan van FEUILLETON. 52. Vervolg.) Waarachtig dacht hij, desa eenvoudige heldin is in staat haar gansch vermogen aan hare deugd op te offeren, zich over te leveren aan armoede, zjj bezit niets van Amélie's ondernemenden geest, en ruim geweten ze behoort tot die dwazen, met welke geen zaken zqn te doen.// Hjj was bij zijne laatste woorden opgestaan en reikte haar de hand. Door tranen verduisterd zag ze het niet of wilde het niet zien. «Ik dank u, dat ge mjj het eerst uwe mede- deeling hebt gedaan/ zeide ze toonloos. Wq zullen u dankbaar zqn en morgen de zaak in orde brengen. Het plotselinge deze treurmare heeft me ontsteld.// «Heb goeden moed, mevrouw. Morgen zal het beter zijn. Ik ben dan geheel tot uwen dienst/ Hq boog opnieuw en vertrok Zoo dra de deur achter Dorner was gesloten, viel Else gebroken in haren leunstoel terug. Ze had het uit kunnen gillen van wilde pijnen. Tegenover deze nieuwe onthulling stond ze radeloos. Ze was alleen. Edith was naar de me debewoners gegaan van het benedenhuis om daar den avond te passeeren. Hare afwezigheid ver- blqdde Else, het teedere kind moest worden ge spaard; daarentegen miste ze zeer haren zoon Deo. Deze bevond zich op reis voor zqne zaken het Protestantisme en over degenen, die het in 't leven hebben geroepen. Martinus Luther werd in het jaar 1483 te Eisleben in Saksen geboren. Hg omhelsde den kloosterstaat bij de paters Augustijnen van Erfurt, en werd door zijue oversten naar de hoogeschool van Wittem- berg gezonden om er onderwgs te geven in de godgeleerdheid. Het bleek daar, dat hg behept was met eene groote voorliefde voor nieuwigheden en een onbedwingbaren hoogmoed. Toen Leo X, in 1517, aan de Domini canen opgedragen had om zekere aflaten af te kondigen, begon Luther, die eene levendige verbeelding en een vurig karak ter had, en wellicht vertoornd was omdat eene andere orde dan de zijne met die taak belast was, op heftige wgze de predikers der aflaten aan te vallen om hetgeen hg misbruiken en overdrijvingen van taal noem de. Weldra echter ging bij er toe over de aflaten zelve te bestrgden, en loochende hg dat de Kerk de macht heeft om ze te ver- leenen; na eenmaal een valsch beginsel te hebben opgezet en zich daardoor latende beheerschen, verviel hij weldra van de eene dwaling in de andere. Yan toen af vindt men in de geschriften, welke door hem aan het volk gericht werden, dit beginsel uit gesproken, hetwelk een zoo gewichtige rol in zgn leerstelsel zoude spelenhet geloof alleen bewerkt de vergiffenis der zonden. Leo X stelde vele en moeilijke pogin gen in het werk om den dwaalleeraar tot de waarheid en de gehoorzaamheid terug te brengen, en eerst toen alles vruchteloos bleek, vaardigde Z. H. de bulle uit, waarin de kerkeljjke ban tegen den weerspannigen kloosterling werd uitgesproken. Wel verre van zich te onderwerpen, liet Luther het pauselijk geschrift te Wittembsrg verbran den. Yan dat oogenblik af was de opstand voltrokken, en had het Protestantisme zgn eersten apostel gevonden. Acht jaren na zgn opstand, in 1525, huwde Martinus Luther met eene gewezen kloozterlinge, en kon eerst den volgenden morgen worden terugverwacht. Da gedachte folterde haar zeer, alleen tot morgen het drukkende leed te moe ten dragen het kwam haar haast voor, als was ze zelf medeplichtig aan het bedrog, schoon ze, een uur geleden, nog niets van de zaak wist. Geen oogenblik vond de gedachte bjj haar in- gaDg, welke Dorner zoo sluw bad opgewekt, om de waarheid te verbergen en een bedriege- ljjk spel te spelen maar de bittere noodza kelijkheid aan Yon Osten deze schriklijke ont hulling te moeten doeD, dreigde haar als een spook. Plotseling beving haar een nieuwe, vree- selqke angst. Zjj kende immers Dorner'» schur- kenziel genoegzaam, derhalve trad de eigenaar dige, scherpe toon, waarmede hq bq het afscheid had gesproken, haar beangstigend voor den geest. Hoe, als de perfide patroon, in plaats van naar de stad, naar O 'enrode reed om daar zqne wetenschap te vorkoopen. Zjj immers had hem geen twjjggeld geboden. Kon hq niet zonder veel moeite den anderen weg vinden om zqn kennis tot geld te slaan De gevolgen zouden vreeselqk zqn en storm den als wilde schrikgedaanten aau Else's geest voorbjj. De onthulling kon Voa Osten nog he denavond naar de stad doen rqden, om de juweelen te laten onderzoeken en de zaak aan te geven. Was eenmaal de kennis hiervan in de openbare wereld gedrongen, was het rad een maal rollende, dan zonden voor altjjd schande en oneer kleven aan de namen harer kinderen. Die gedachte kon ze niet verdragen. Was er dan geen middenweg Misschien, zoo ze nog heden naar Ostenrode Katharina Bora genaamd. Hij stierf in 1546. De teugellooze zucht naar eene verkeerde begrepen vrgheid, de hoop op bet bezit der kerkeljjke goederen, eene zedenleer, die aan de hartstochten den teugel viert, de afschaffing van den ongehuwde» staat ,der priesters, de ongehoorde geweldenarijen waaraan diegenen ten prooi waren, welke aan bet geloof hunner voorvaderen getrouw wilden blijven, deze en nog andere oorza ken verschaften aan de partjj van Luther een groot aantal aanhangers1). Korten tgd na Luther's optreden be gonnen Zwingli in Zwitserland enCal- vgn te Geneve nieuwe leeringen te ver kondigen, welke wel is waar in vele punten van Luther's leer verschillen, maar toch in zooverre daarmee overeenkomen, dat zjj het leergezag der Roomsebe Kerk bestrg den en de hartstochten vleien. Wat Hendrik VIII, koning van En geland betreft, men weet, hoe hg, na zelf tegen Luther geschreven, en den titel van Geloofsverdediger gevraagd en verkre gen te hebben, zgn volk in de scheuring medesleepte. Wat hg beoogde was vrgelijk te kunnen voldoen aan zgne bevige harts tochten. Daar de Paus weigerde de zon dige verlangens van den Koning te bevre digen, door hem te machtigen zich van zgne wettige echtgenooteKatharina van Aragon8) te scheiden, brak hg met de Roomsche Kerk en liet zich tot opper hoofd der Engelsche Kerk uitroepen (1534). Weldra werd de ketterg aan de scheuring toegevoegd. Wg willen niet langer bg deze algemeen bekende feiten stilstaan, en dit artikel voor heden besluiten. ging, de zaak bekende, schadeloosstelling aan bood en verschooning vroeg voor hare kinderen. Dit kon misschien een al te haastigen stap verhinderen, welke de dag van morgen niet meer ongedaan zou kunnen maken. Tranenloos staarde Else naar buiten. Het schemerde reeds. Dat schrikte niet af. Ostenrode kon ze in een goed half uur bereiken, ze kende immers den naasten weg. Die gedachte sterkte haar. Wat nog tegen haar voornemen in haar binnenste in opstand kwam, wilde ze overwinnen. Zij mocht haar trotsch niet laten spreken, zq moest zich vernederen terwille harer kinderen. De moeder liefde deed haar het verleden vergeten en het offer brengen als biddende naar Ostenrode te gaan, waar ze als heerscheres had kunnen zetelen, het medelijden inroepen van den man, ym wien ze wist, dat hq haar haatte. XX. Volslagen Ondeegang. Als de tegenstand vergeefs is, onderwerpt zich de wijzede dwaze stribbelt tegen, de zwakke klaagt, de lafhartige wanhoopt, alleen de fiere, edele ziel zwijgt. Coutelle. Langzamerhand, naarmate ze verder voort schreed, werd Else's haastige stap vaster. Het was lang geleden, sedert ze voor de laatste maal door haren tuin het pad naar Ostesroae was opgegaan. Sedert hare meisjesjaren niet meer. Zq dacht aau 't verleden, Tergeten beelden tra den voor hare verbeelding op. Hoe vrooljjk had Frankrijk. Te Parjjs is de sterfte onder de bevol- kiug tgdens de heete dagen, die achter ons liggen, aanmerkelijk gestegen. Zij bedroeg in de week, eindigend met Woensdag, 1290, tegen 840 in de vorige week. Er waren 285 gevallen bij van dysenterie bij kinde ren, tegen 51 in de vorige week. Een verloopen priester, de beruchte pater Hyacinthe te Parijs, heeft aan kolonel Picquart geschreven: «Ik be tuig u mijn hartelijke en eerbiedige sym pathie, als drager van de eer van het Fransche leger, en wat meer zegt als drager van de zedelijkheid en waardig heid van de menschheid. Gij zijt uitverko ren om getuigenis af te leggen van de Waar heid, en daarvoor te lijden. Wees kalm en sterk tot het einde, wees groot.» Het is wel jammer dat de jeugdige kolonel ook nog in het slechte gezelschap van een meineedige is geraakt. Yelen die nog gelooven aau de oprechtheid van Pic quart, zullen, nu hg de sympathie van den Apostaat zich laat welgevallen, hem hun vertrouwen niet langer schenken. Waar men mee verkeert wordt men mee geëerd. Een verschrikkelijke brand van den- nenbosschen in liet departement Landes duurt sedert eenige dagen voort. Ruim twaalf gemeenten zgn aangetast. De vlam men slaan meters hoog door de lucht. Een uitgestrektheid van ruim 100 kilometers boscb is aangetast. Duizend soldaten, geholpen door talrgke boeren, tiachten den voortgang van den brand te stuiten. De bewoners van de streek vluchten en verliezen alles wat zg bezitten. België. Generaal B r i a 1 m o n t zal eene brochure uitgeven waarin hg voor Belgenland een leger vraagt van 246.000 man, waarvan 30.000 de reserve zouden uitmaken. Hier door zal bet jaarlgksch contingent der militie het dubbele bedragen van thans. Koniug Leopold zal binnenkort met zijn yacht Alberta een reis maken naar de Aqoreseilanden. Duitsohland. Een verschrikkelijke orkaan heeft de stad Holzminden geteisterd. De toren van ze bier in bare jonge jaren rondgedarteld met hare zusters en Bruno Von Osten, den ge- stadigen speelkameraad harer jeugd, en dan ja, bier was de plaats, waar Bruno haar eens verrast had met de betuigingen zijner oprechte liefde en zq hem gezegd had, dat ze 'Wolfgang Edelheims gelukkige verloofde was. Wolfgang! Zijn aandenken brandde haar in de ziel, ze zag het door smaad cn schande bevlekt. Maar uit- gewischt O neen, eens immers had ze hem innig bemind en was bq niet de vader harer kin deren Onophoudelijk vloten hare tranen, ze konden hier ongestoord stroomen. De schadu wen van den vallenden nacht daalden reeds op de aarde De weg was eenzaam en stil, zjj ech ter kende slechts één vrees, die van te laat kornet. Dat deze niet zonder reden baar be angstigde, bleek, toen ze, het park van Osten rode binnentredend, uit de hoofdpoort een huur rijtuig zag rjjden, waarin ze Dorner wel niet ge zien, maar vermoed had. Het rijtuig was reeds uit het gezichttoen ze in de vestibule trad. Een oogenblik aarzelde haar voet den drempel te overschrijden, waarover ze in hare jeugd zoo dartel en vrooljjk was heengehuppold. Maar h are jeugd was voorbjj, zjj gevoelde dat ze oud werd, schoon ze nog in de beste jaren was. Niet de tjjd, maar de aangrijpende gebeurtenis sen baars levens hadden haar oud gemaakt. De diepe sm-rt in hare fijne trekken, het grijze baar, dat wit re:ds scheen bq de zwarte wedu- wei k'eeding gaven aan hare verschijning iets indrukwekkends, iets aangrijpends. (Wordt vervolgd). UKLtHSIHEI ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem PRIJS DER ADVERTENTIEN, AGITE MA NON AGITATE. o- 1. Zie jANssEN.GeicllUhte de» Deutsehen Vol- 1. Zie hierover een belangwekkend artikel in De Katho lle k e G i d van W. V. jaarg. 9 bladz. 73.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1898 | | pagina 1