N 1
E
WagBlaó voor efflooró- en Suió-dCollanó.
Versiering der Nieuwe
Kerk te Amsterdam.
No. 30? 7
Woensdag 7 September 1898
23ste Jaargang.
Bedrogen geluk,
BUIT h M 1. A JS D.
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers 0.03
Dit blad verschjjnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer71/,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Redacteu r-U itgever, W. KüPPERS.
De Nieuwe Kerk op den Dam is voor
de inhuldigingsplechtigheid op zulk een wig ze
versierd en met tribunes betimmerd, dat er
geen sprake van zou zijn, de plaats te her
kennen waar men zich bevond, wanneer
niet het prachtige koperen koorhek aan
wezig was om tot richtsnoer te dienen.
Het gedeelte achter dit hek, het z. g.
koor, zal niet worden gebruikt en boven
het hek worden afgesloten met palmen, ter
wijl achter het hek een zwaar rood flu-
weelen gordijn is opgehangen.
Voor het hek is de troon geplaatst. In
afwijking van de troonversieringen bjj de
inhuldigingsplechtigheden in 1840 en 1849,
is nu een hangende troonhemel aangebracht,
waardoor het fraaie koperen hek zichtbaar
is gebleven. Deze hemel, die den vorm heeft
van een koepel, is geleverd door de firma
Janssen Co. te Tilburgde karmozijn
kleurige trijp waarmee ze is bekleed en
waaruit ook de gordjjnen bestaan, is ver
vaardigd door Gebr. Bosch te Amsterdam,
wier fabriek te Kampen de laatst overge
blevene is van de eertjjds in ons land zoo
bloeiende velours d' Utrecht-industrie.
De Koninklijke kroon die boven op den
koepel staat is vervaardigd door den or-
namentist Stolteius in den Hnag. Van
binnen is de troonhemel geroerd met witte
zjjde, bezaaid met gouden sterren, in het
midden prijkt een in relief gedreven ko
peren zon. Van den troonhemel hangen twee
karmozijnkleurige trjjpen gordijnen, met
hermelijn, afkomstig uit de Kon. Ned. Pel-
terjjen-fabriek te Rotterdam, met een sier-
lgke bocht af tot aan de pilaren ter weers
zoden van het koperen hek.
Deze pilaren zijn voor zoover het onderste
gedeelte betreft, betimmerd en met roode
brokaatstof bekleed. Een rand, waarop staan
de woorden Je maintiendrai in goud ge
borduurd, sluit deze bekleeding van boven
af, terwijl voorts deze rand weer wordt ge
kroond met een voortzetting van den ko
peren bovenkant van het hek in papier
stuc, vervaardigd door defirmaBennewitz,
te Amsterdam. Deze versiering die een ge
trouwe nabootsing van het koperen hek is,
loopt om de pilaren heen, zoodat de indruk
wordt verkregen, als liep het hek zelf door
tot om de pilaren.
FEUILLETON.
5t). (Vervolg.)
Op dat uur is het onder den Aequator, waar
wjj Europeanen de arme tobbers beklagen, die
zuchten moeten onder eene ondrsgeljjke hitte,
hoogst aangenaam, en de bewoners van Batavia
strekken zich in de leunstoelen onder de ve
randa's hunner vrooljjke buitenverblijven beha-
gelijk uit. Mevrouw Bruggenaar deed aldus.
Ze leunde in een gemakkeljjken, Chineeachen
Tolstoel en had het uitzicht op haren schoon
aangelegden tuin. Ze at met smaak een fijne
Braziliaansche peer, terwijl eene flinke Maleische
dienstmaagd nog andere ververscbingen aanbracht
als, reusachtige oranjeappelen, dadels, enz.
Op dit oogenblik kwam de carreta voor en
«en bediende haastte zich naar voren. Ook me
vrouw kwam in beweging, zjj stond op en hare
kleine corpulente gestalte waggelde een weinig,
toen ze haren man tegemoet ging. De dame was
niet meer jong, ze scheen zelfs ouder dan haar
man doch de brouskleur, welke haar gelaat
verfde en terstond hare afstammirg verried, kon
hieraan schuld zijn. Ze was eene mulat, die
vroeg oud en vadsig worden. Mevrouw was
blijkbaar aan beide eigenschappen onderhevig.
Thans echter verhaastte ze een weinig^ haren
tred, terwijl ze meermalen riep//Tabé, tabé
Bruggenaar// 1).
Hooger aan deze pilaren en ook aan de
twee daartegenoverstaande, m. a. w. aan
de vier pilaren in het kruis der kerk, dus
rondom den troon, zjjn door de firma H. F.
Janssen Zn. te Amsterdam geleverde
tropeeën aangebracht die bestaau uit het
Nederlandsche wapen als middenstuk met
oranje en nationale vlaggen er om heen.
Het oranjevaandel boven het wapen is ver
sierd met een gouden leeuw.
De spitsbogen tusschen de pilaren zjju
gevuld met blauwe, kanteelsgewjjze uitge
sneden stof, waarop in een krans oranje-
bladeren om beurten staat 1880, 1888 of
W. In het midden hangt aan het blauwe
doek een oranjebanier, bezaaid met gouden
oranjeappels.
Tusschen de bovenramen der kerk zjjn
opgehangen lange banieren in de nationale
kleuren, met bovenaan een oranjevaantje,
waarop in goud is afgebeeld de kroon, de
scepter en de rijk sappel.
Ook de vier hoofdbalken van het kruis
der kerk zijn met Oranjebanieren versierd
en voorts met slingers van groen, bezaaid
met oranjeappelen. Deze groenslingers loo-
pen door, doch daar zonder oranjeappelen
er in, langs den geheelen wand der kerk.
Ter hoogte van de groote tropeeën, tegen
de vier pilaren ia het kruis der kerk aan
gebracht, bevinden zich tusschen de bogen
nog een groot aantal door de firma B e n-
newitz van papier-stuc vervaardigde wa
pens van Rjjk en provinciën en van Ba
tavia en Paramaribo. Voor de decoratie
dier schilden is gezorgd door den decora
tieschilder Trautwein, die ook heeft ge
maakt een baoderolle (spreukband) waarop
in goud op bruinen grond de drie eerste
verzen van het Wilhelmus van Nassauwe
staan in de spelling der l#de eeuw. Deze
bande/olie is ODgeveer ter halverhoogte
van de wanden rondom langs de muren
der geheele kerk aangebracht.
Tot zoover de versiering in het bovenzte
gedeelte van het gebouw, waarbjj dan nog
komt bet nieuwe kerkraam.
De troon heeft behalve den reeds be
sproken hangenden koepel, niets bijzonders
het platform waarop H. M. de Koningin
heden plaats neemt is drie kleine treden
hooger dan de vloei der kerk. De troon
zetel voor H. M. de Koningin is dezelfde
die gebruikt is bjj de inhuldigingen van
de koningen Willem II en W i 11 e m III
de zetel, bestemd voor de Koningin-Moe-
Ze scheen werkelijk verheugd en begroette
den echtgenoot met hartelijkheid. //Hier ben ik
weer, kleine schat// riep hij uit, „gezond en
wel. Ik breng u eenen gast mede, welke ik aan
uwe zorg toevertrouw mijnheer Edelheim*
stelde hjj voor.
De dame keerde zich gracieus om, zoo gra
cieus hare corpulente gedaante het gedoogde en
zeide, waardig het bronskleurige hoofd latende
vallen, doch met goedig, innemend lachje in
hare donkere oogen; //Tabé, mijnheer Ed
Het woord scheen haar moeiljjk uit te spre
ken, derhalve liet ze het eenvoudig achterwege
en riep een Maleier toe, meer rolstoelen bjj te
schuiven. Maar mijnheer hernam:
//Laat onze gast zich eerst een weinig ver-
frisschen, hjj heeft een lange en moeitevolle reis
achter den rug, want hjj komt uit Europa.//
Thans beschouwde hem mevrouw met dubbele
nieuwsgierigheid en nadat ze met haren man
nog eenige wdm had gewisseld over hetgeen
was voorgevallen gedurende de scheiding, bood
ze haren gast opnieuw hare hand, doch zonder
thans haar gemakkelijke houding in den schom
melstoel te verlaten en begon met hem een
klein gesprekhetwelk Leo allengs gewoon
maakte aan hare vreemdsoortige manieren, en
hem tenminste de zekerheid gaf, door brave
menschen met loyale harten te zjjn opgenomen.
Met dit bewustzijn volgde hjj zijn weldoener in
het huis. Da huizen op Java bezitten gewoon
lijk eene verdieping, door groote tuinen omge
ven, zjjn alle op eene wjjse gebouwd, die vrjjen
doortocht verleent aan een geregeldeD lucht
stroom. Zoo zjjn ze koel en schaduwrjjk, vooral
der is geleverd door de firma H. F.Jan
sen 4 Zoon te Amsterdam,
j De kroon, de scepter en de Rijksappel, die
voor het binnentreden van H. M. de Ko
ningin in de kerk op de kredenstafel voor
de troon zullen gereed liggen, zijn van ver-
i guld zilver; ook deze sieraden, die inder
tijd zijn gemaakt door den hofleverancier
Meg er te 's-Gravenhage en de firma M.
Bonebakker Zn. te Amsterdam, vgn
bij vorige inhuldigingen gebruikt.
Nu komen we tot de plaatsen voor de
genoodigden bestemd. De inrichting der
zitplaatsen wijkt in zoover van de inrich
ting bij vorige inhuldigingen af, dat deze
niet waaiersgewjjze is en in de vakken die
gelijkvloers zijn, stoelen zijn geplaatst en
geen banken, terwjjl ook de tribune voor
de leden der Staten Generaal recht tegen
over den troon en onmiddellijk achter de
stoelen der ministers, die vlak tegenover
den kredenstafel staan, en de terweerszijde
daarvan gelegen tribunes, bestemd voor de
Hooge rechterlijke autoriteiten en de hooge
militaire autoriteiten, van stoelen zijn vooi-
zien.
Voort» komen er geen staanplaatsen
voor, auders dan die voor het publiek zon
der toegangskaarten bestemd.
Rechts van de zetels der ministers, vóór
de tribuue vau de zooeven genoemde rech
terlijke ambtenaren, zjjn de plaatsen voor
den voorzitter der vereenigle vergadering
en de griffie, terwijl links eenige hooge
staatsambtenaren eene plaats vinden.
Aan de rechterzijde van den troon is
een loge met zetels voor vorstel jjke genoodig
den, twee treden hooger boven den vloer.
Daarvoor bevindt zich de loge voor de di
plomatie en links van den troon een voor
de aanverwante vorsten met hun gevolg;
daarachter weer een tribune voor genoodig
den van de ministers en de leden der Staten
Generaal. Verder zjjn nog een aantal tri
bunes gebouwd voor andere officieel-* per
sonen, voor rjjks- en gemeenteambtenaren,
voor de zangers en de muziek (deze beide
laatsten ter weerszijden van het groote
orgel, boven een ruime loge voor de ver
tegenwoordigers der pers bestemd) enz.,
zoodat inen zich kan voorstellen wat al
timmerwerk de firma C. Alberts Zn.
te Amsterdam, in de kerk heeft moeten
uitvoeren.
De stofieering der banken, borstweringen
en schotwerken is geschied door de firma
de porticus, eene door zuilen gedragen en met
slingerplanten begroeide veranda, welke uitziet
op den tuin. Vele dezer tuinen hebban zoowaar
een even grootsch voorkomen als oase fantasie
zich vormt van het a&rdsche paradijs; vele ge
bouwen wedijveren in pracht met onze schoon
ste villa's, waar rijkdom onbekrompen ter zijde
stond aan de kunst.
Zóó rjjk nu was Bruggenrars huis niet, zich
zeiven had hij een eenvoudig koopman genoemd
en ook zijn erf kon men eenvoudig heeten, doch
uiterst vriendelijk aangelegd en gemakkelijk in- j
gericht.
Leo ondervond zulks, toen hjj iets later voor
het avondeten in de veranda verscheen, waar
twee afhangende gloeilampen een helder licht
verspreidden, dat zjjne stralen schoot tot in het
dichte struikgewas.
Een opmerkzame Maleier bediende bjj het
souper, dut onder den aangenaamsten kout af
liep.
Mevrouw hield van praten en door de vreugde
van het wederzien moest de anders weinig
spraakzame gemaal zich niet weinig inspannen,
waarbjj echter Leo hem trouw terzijde stond en
in mevrouw'8 achting dan:g steeg.
Maar ook mjjnheer toonde zich zeer voorko
mend en bemerkende dat zijn jonge gast niet
weinig tegen de gevolgen der vermoeiende reis
had te kampen, stelde hjj voor, den Javaanschen
avond te verkorten en den jongen man aan zich
zeiven over te laten. Innig dankbaar was Leo
hem hiervoor, maar rust vond hjj nog niet.
Daar was hjj eindeljjk alleen, alleen met zjjne
gedachten en blikte in de wonderbare natuur
H. Pander Zn. De tapjjten door tus-
schenkomst van deze firma en van de
firma H. F. Jan sen Zn. geleverd en
gelegd, zijn afkomstig uit de Amersfoort-
sche tapijtfabriek.
De blauwe, met goudgele heraldieke
leeuwen versierde stof, waarmee schotten
en muren bekleed zijn, is vervaardigd en
geleverd door den lakenfabrikant J. Bro u-
wers te Tilburg. Deze stof, bestaande uit
wollen strjjkgaren (Jacquart stof) is oen 3
zeer bijzondere. Tot dusver is ze hier te
lande nog nooit vervaardigd. Het inge
wikkelde der fabricatie kau o. a. hieruit
blijken, dat om de teekening der leeuwen
bij de weving te verkrjjgen, niet minder
dan 5000 slagkaarten uooaig zjjn geweest.
Werkeljjk geen kleinigheid.
De geheele inrichting der kerk werd bij
Kon. Besluit opgedragen aan Jhr. H o e u f f t
van Velsen, Intendant der Koninkljjke
Paleizen en aan Jhr. Six, Adjunct-Inten
dant van het Kon. Paleis te Amsterdam,
die op hun beurt weer met het dageljjksch
toezicht belastten den bouwkundigen od-
zichter B lancke.
Deze heeren hebben zich uitstekend van
hun niet gemakkeljjke taak om ieder een
p'aats te geven vanwaar de plechtigheid
goed gevolgd kon worden, gekweten; de
inrichting der kerk is eene uitstekende ter
wijl de totaal-indruk die zij op den bin
nentredende maakt eene schitterende, eene
grootsche is.
Duitsohland.
Geheel in tegenstelling met de vrede-
boodschap van den Russischen Czaar, laat
de Duitsche pers krachtige protesten boo-
ren over de nieuwe militaire lasten, die
het volk weder op de schouders zullen
worden geschoven.
De Süddeulsche Reichscorrespondenz zegt,
dat de geruchten over groote credietaan-
vragen voor militaire doeleinden zeker ge
grond zjju, maar dat men nog niet in staat
is nauwkeurige bijzonderheden mede te
deelen. Slechts dit weet het blad, dat de
aanvragen op de gewone wjjze zullen wor
den ingediend, en dat het totaal-bedrag
over verschillende jaren zal worden verdeeld.
De kredietaanvrage staat in verband met
het eindigen van den wetteljjken termjjn
vóór hem. Was er een verrukkender tafereel op
de wereld dan zich hier voor zij e blikken ont
rolde, en welks aantrekkelijkheid de nacht eer
verhoogde dan verminderde?
Als een sprookj i uit //Duizend en éét nacht*
kwam hem dit alles voor, vooral de blik in jde
naaste tuinen, waar de meest verschillende krui
den afwisselden met vruchtboomen en bloemen
perken een fantastische mengeling van kleu
ren, door het zilveren licht der maan met een
zachten glans overgoten en daarboven ruischten
statig de hooge Arokapa'men en gunden een
blik in den diepen sterrenhemel der tropische
gewesten.
Herinneringen uit zjjn vaderland stegen op
in Leo's goest.
Hjj wist dat zjjne dierbaren veilig waren on
der Gerhard's hoede.
Weder sloeg hjj zjjne oogen naar bet schitte
rende gewelf, in machtige stralen sprak die
schittering tot zjjne ziel van Gods grootheid en
AlmachtvHeerzoo bad hij, «/Heer, die
deze g'ootsche wereld bestuurt, bescherm en
leid mjjne dierbaren in het verr; Vaderland//.
En hj| ging ter ruste, en sliep kalm en onge
stoord onder Java's schoonen hemel.
XXIII.
Dn Vruchten eener Weldaad.
Een goede geest beschermt uw pad.
Shakespeare.
Eenige weken waten sedert Leo'» landing ver-
loopen. Het schip was reeds lang vertrokken,
doch Leo gebleven.
(Wordl vervolgd.)
RIMSCHMÖB
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem ƒ1,10
PRIJS DER ADVERTENTIES,
AGITE MA NON AGITATE.
l)M»lei»che grost.
