N1BÖ WE
Ht)ag6laó voor cfl/ooró' en S£uió-<3Collanó.
De school.
JSTo. 4001
Woensdag 5 October 1898.
23ste J&argaug.
Verdwenen,
BUITKNLAND
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het buitenland c 2,80
Afzonderlijke nummers, i«0.03
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
B U H E A U St. Janstraat Haarlem;
Van 16 regels50 Cern
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Red a c t e ur-ü i t g e v e r, W. KüPPERS.
cWien de school toebehoort, aan hem
behoort de toekomst.» Reeds duizendmaal
is deze waarheid uitgesproken, maar öf deze
waarheid in geheel haren omvang altijd is
begrepen, dit betwijfelen wjj. Onomwonden
en onvoorwaardelijk verklaren we: wie de
school heeft, bij heeft de toekomst in zijne
macht; want de jeugd is, om zoo te spre
ken, tegenwoordig de toekomst. De school
beslist over de toekomst, geljjk de bloesem
over de vrucht, gelijk het ontkiemende zaad
over den oogst beslist. Kosten noch moeiten
worden gespaard om de school zender God
op te voeren zoo hoog als 't maar kan.
Het kan ons derhalve niet verwonderen,
dat de school, in 't bijzonder de volksschool,
de twistappel geworden is, om welken te
genwoordig alle machten met geweld en
geduchte kracht strijden en worstelen.
Gelijk weleer Italië, dat heerljjke en vrucht
bare schiereiland, de twistappel was, om
welken de groote Europeesche machten
streden, zoo is het tegenwoordig de school.
Voornamelijk het liberalisme heeft zich
met vervaarlijke onstuimigheid op de school
geworpen, ten einde de school al meer en
meer aan den kerkeljjk9n invloed te ont
trekken. Het middel, waarvan het libera
lisme zich bedient ter bereiking van zjjn
doel, is overal hetzelfde; de school wordt
volkomen, geheel en al, overgeleverd in
de handen van den Staat, die vervolgens
met zijne werktuigen het eene schoolrecht
voor, het andere schoolrecht na, aan de
Kerk ontneemt, totdat de Kerk ten laat
ste geheel en al uit de school is verbannen.
Vandaar dan ook het ontzaglijk gewicht
van de schoolquaestie voor alle christenen
zonder eenige uitzondering.
Daar zijn vele belangrijke en hoog ern
stige vraagstukken, die op het huidig oogen-
FEUILLETON.
Vervolg.)
Ik weet niet of ik dat wel kan, stamel
de zjj met een hoogroode kleur. Ik ben een
zeer slechte opmerkster. Ik zal een van de meis
jes roepen, ik
En op hetzelfde oogenblik, alvorens uitge
sproken te hebben, was zjj verdwenen.
Grjjce kuchte en deed alsof hij al zijn aan
dacht wjjdde aan een vaas, die dicht bjj hem
in een hoek stond.
Ik waagde het niet een woord te zeggen.
Toen mevrouw Daniëls terugkwam, had zjj
een aardig meisje met vriendelijk voorkomen
bjj zich.
Dit is Fanny, zeide zjj, zjj kent Emily
zeer goed, zjj zal u zeggen wat gjj weten wilt.
Ik heb haar gezegd, vervolgde zjj, met een wenk
aan mjjnheer Grjjce, dat gjj naar uwe nicht zoekt,
die eenigen tjjd geleden uw huis heeft verla
ten om ergens in betrekking te gaan,
Ik dank u, mevrouw, zeide deze met een
buiging, en nu deed bjj Fanny, die met een
wrjjfdoek in de hand was binnengekomen, de
zelfde vraag, die hjj mevrouw Daniëls gedaan had.
Het meisje schudde even met het hoofd en
antwoordde
O, zjj zag er heel goed uit, nameljjk voor
hen, die gaarne een meisje zien met wangen,
zoo wit als deze doek was, voor ik er de lepels
mee poetste. En wat haar oogen betreft, die
waren donkerder dan haar haar, dat zwarter
was dan ik ooit heb gezien. Zjj was alles be
halve gezet en wat haar figuur betreft Fanny
blik het openbaar leven bewegen. Wjj be
hoeven slechts de namen te noemen van
socialisme en van sociale vraag, en daarbij
aarzelen wjj niet, openljjk te bewerende
hoogste en belangrijkste aller quaestiën,
de vraag, die het diepste de grondslagen
van ons volksleven raakt, de vraag die het
meeste over onze toekomst beslist, is de
vraag over de school, over het onderwjjs.
Daarvan hangt de toekomst af, want wien
de school toebehoort, hem behoort de toe
komst wie de school bezit, hjj heeft de
toekomst in zjjne handen, in zjjne macht.
Draagt de school, en in 't bjjzonder, de
volksschool, een werkeljjk godsdienstig, een
christeljjk karakter, de toestand der maat-
schappjj zal in de naaste toekomst even
eens christelijk zijn. Maar ook het omge
keerde staat vastwordt de school, en met
name de volksschool, gestempeld met den
stempel van ontkerstening en ongeloof, ook
de maatschappjj zal in de naaste toekomst
met denzelfden stempel worden gejjkt.
En wat uit de ontkerstening van de maat
schappij zal volgen, behoeven wjj niet in
den breede uiteen te zetten. We willen hier
slechts vermelden, wat de oud-kanselier van
Duitschland, de wjjd en zijd bekende, ge
wezen Staatsman Yon Bismarck tjjdens
den oorlog van 1870 moet gezegd hebben.
Zjjne woorden luiden«Hoe men zonder
geloof aan een geopenbaarden godsdienst,
aan God, die het goede wil, aan een opper
sten Rechter en aan een toekomstig leven,
op een ordeljjke wijze kan samenleven en aan
iedereen het zijne kan laten, dat begrjjp ik
niet. Indien ik geen christen meer was, dan
bleef ik geen minuut meer op mjjn post...
Waarom zou ik mijzelven inspannen, in
dien ik niet de overtuiging bezat om wille
van God mjjn plicht te moeten doen Ont
neem mij dit geloof en gjj ontneemt mjj
het vaderland.»
wisrp nu eeD blik op haar eigen wel ontwik
keld persoontje en haalde veelbeteekenend de
schouders op.
Is die beschrjjving juist? vroeg Grjjce
naar het scheen aan mevrouw Daniëls, hoewel
zjjn blik met belangstellende nieuwsgierigheid
rustte op de haren van het meisje, die met een
mutsje bedekt waren.
Zoo nagenoeg, antwoordde mevrouw Da
niëls, doch zeer zacht. Daarop echter vervolgde
zjj plotseling en met nadrukEmily is niet
zwaar van gestalte. Ik zag haar. Hier brak zij
plotseling af, alsof zjj van zichzelf was geschrok,
ken en ge'astte Fanny heen te gaan.
Nog een oogenblik, zeide Grjjce vriende-
ljjk. Gjj zeidet dat het haar en de oogen van
het meisje donker warendonkerder dan de
uwe
O, ja, mjjnheer, antwoordde het meisje
lachende, terwj|l zjj de linten van haar muts in
orde schikte.
Laat mjj uw haar eens zien
Glimlachend nam zjj haar muts af.
Ah, zeer mooi, zeer mooi. En de andere
meisjes G 'j hebt zeker meer dienstmeisjes
Nog twee, mjjnheer, antwoordde mevrouw
Daniëls.
En hoe zien die er uit? zijn zjj ook lich
ter dan Emily
Ja, mjjnheer, ongeveer zooals Fanny.
Grjjce scheen voldaan en gaf het meisje ver
lof om heen te gaan.
Laat ons nu naar den tuin gaan, zeide
hjj. Maar op dat oogenblik werd de deur van
de voorkamer geopend, en in de persoon die
heel bedaard in de gang stapte, herkende ik
terstond den heer des huizes. Hjj was gekleed
om uit te gaan en had zjjn hoed in de hand.
Wjj bleven allen zwjjgend staan, en mevrouw
Daniëls kreeg een hoogroode kleur.
Zulk een verklaring, voortkomend uit den
mond van zulk een manmaakt hier alle
commentaar inderdaad overbodig!
België.
Het is bekend, dat in België verschrik
kelijk wordt gespeeld. Een van deze speel
huizen is Woensdag avondopgeheveu.Rond
om de roulette-tafel ia den Cercle des Jent
tj Namen zaten Woensdag-avond te half
twaalf een veertigtal personenhet spel was
weinig levendig, daar de sluiting druk be
sproken werd. Allen hadden namelijk op
een der deuren bet aanplakbiljet kunnen
lezen: «Heeren leden van den kring wor
den verwittigd, dat het spel zal opgeheven
zijn, na de laatste party van dezen avond.
Namen, 28 Sept. 1898.» Klokslag half
twaalf deden de bekende woorden zich hoo-
renMessieurs, aux trois dernières. Drie
minuten later had de kring opgehouden te
bestaan.
Frankrijk.
De overledene mevrouw Car not wordt
door de Fransche bladen zeer geroemd als
een hoogst ontwikkelde vrouw, die zonder
ooit de rol van echtgenoote en moeder te
verlaten, de kracht en de eer is geweest
van hem, wiens naam zij met zoo groote
waardigheid heeft gedragen.
De Temps roemt haar omdat ze steeds
alle uiterlijk vertoon meeJ. Toen men haar
de opbrengst van de inschrijving overhan
digde, voor de oprichting van een monu
ment voor haar man den vermoorden pre
sident der Fransche Republiek, bestemde zjj
de gelden voor een fonds, waaruit wedu
wen en weezen toelagen ontvangen.
Denemarken.
Koningin Louise van Denemarken heeft
een zachten en bewusteloozen doodstryd ge
had, in welken tijd de edele Vorstin slechts
tweemaal haar bewustzjjn voor een oogen
blik herkreeg. De eerste keer stamelde zy
eenige onverstaanbare woorden, de tweede
De beer Blake is een defiig man, zooals ge
wellicht weet, trotsch, teruggetrokken en eenigs-
zins Bomber. Terwjjl hjj naar ons toekwam, viel
het licht door de vensters aan onze rechterhand
op zjjn gelaat, hjj scheen zoo in zichzelf gekeerd
en droefgeestig, dat ik onwillekeurig terugtrad.
De heer Grjjce integendeel trad naar voren.
Mijnheer Blake geloof ik, zeide hjj, en
boog op de beleefde manier, die hem zoo eigen is.
De aangesprokene, klaarhljjkeljjk uit zjjne ge
dachten opgeschrikt, keek haastig op. Hjj zag
Grjjce in het vriendeljjk gelaat en boog wederkee-
rig, doch trotsch en schijnbaar zeer afgetrokken.
Veroorloof mjj mjjzelf aan u voor te stel
len, ging mjjn chef voort. Ik ben Grijce van het
detectivenbureau, Heden morgen deed men aan
gifte dat een meisje bjj u in dienst, dezen nacht
op eenigszins vreemde en buitengewone manier
uit uw huis verdwenen was, en juist ben ik nu met
één van mjjue beambten hierheen gekomen, om
te zien of de zaak van genoeg belang is om een
onderzoek in te steller. Met verontschuldiging
voor de vrjjpostigheid, stel ik mjj ter uwer be
schikking.
Niet zonder eenig misnoegen te verraden, zag
de heer Blake om zich heen en toen hjj me
vrouw Daniëls ontdekte, zeide hjj:
Hebt gjj de zaak zoo ernstig ingezien
Zjj knikte, het spreken scheen haar moeieljjk
te vallen.
Zjjn blik bleef met zekeren twijfel op haar te
rusten, Ik kan moeieljjk gelooven, zeide hjj,
dat zulke uiterste maatregelen noodzakeljjk wa
ren, het meisje zal stellig terugkomen, of zoo
niet Hjj haalde even de schouders op en be
gon zjjn handschoenen aan te trekken.
Het ernstige schijnt te zjjn, bracht de heer
Grjjce in het midden, terwjjl het scheen alsof
hjj alle aandacht aan die handschoenen wjjdde,
dat het meisje Diet alleen is uitgegaan, maar
keer een kwartier voor haar dood, kon zjj
zelfs niet meer spreken. Zy wierp een
verdoofden blik op de omstanders, tot een
flauwe en tevreden glimlach plooiden zich
haar lippen, en de Koning, die de hand
van zijn geliefde vrouw in de zijne hield,
voelde eene lichte drukking, haar laatste
vaarwel.
Eenige minuten later waren de levens
krachten geweken en koningin Lonise
was niet meer.
Het stofleljjk overschot der Koningin zal
ter aarde worden besteld in de hoofdkerk
Roskilde, waar de koninklijke grafkelders
zich bevinden.
Het gerucht loopt, dat keizer Wil
helm de begrafenis van koningin Louise
van Denemarken zal bijwonen. Ook koning
Oscar van Zweden, de hertog van York,
de hertog van Chartres en verscheiden
Duitsche vorsten zullen komen.
Portugal.
Het Perseongres te Lissabon heeft een
scheidsgerecht ingesteld tusschen directeu
ren-uitgevers van dagbladen en journalisten
waarin voor de eerste maal gekozen wer
den de hesren Singer te Weenen,S c h w e i t-
zer te Berljjn, De Berazza te Madrid,
T o r e 11 i te Milaan, enHebrardte Parijs.
Het volgende congres zal in 1899, in het
voorjaar, te Rome plaats hebben.
Spanje.
De Spaansche Regeering doet al het
mogeljjke om de soldaten die uit de Ko
loniën in het vaderland terugkomen eene
goede ontvangst te bereiden. Voor de zie
ken heeft de Minister van Oorlog 10.000
bedden doen vervaardigen. Maar in de ha
vensteden worden de arme soldaten als 't
ware uitgeplunderd, men laat hen meer
dan den dubbelen prijs betalen voor de be
hoeften waarvan zjj zich bij aankomst
moeten voorzien.
Een staaltje van af zetter jj deed zich te
Coruna voor. Daar kwam in de kazerne
een man, die van een soldaat 300 peseta's
vorderde. De majoor, wien deze schuld ver
dacht voorkwam, nam den man en den
soldaat in verhoor en nu bleek dat de woe-
geholpen of gedwongen is door anderen, die
vooraf in uw huis waren binnengedrongen.
Dat is nogal vreemd, merkte de heer Blake
op, doch nog altjjd zooder eenigen schjjn van
belangstelling, en als gjj zeker zjjt van hetgeen
gjj zegt, vereischt dat misschien een nader on
derzoek. Ik zou niet gaarne de justitie iets in
den weg leggen waar het de hulp ofondersteu-
ning van eene ongelukkige betreft. Maar we
der dat lichte schouderophalen, dat twjjfel, zoo
niet onverschilligheid verried.
Mevrouw Daniëls beefde en deed een stap
voorwaarts. Ik dacht dat zjj iets wilde zeggen,
maar in plaats daarvan trad zjj weer op hare
aarzelende en vreesachtige manier terug.
Grjjce scheen er niet op te letten.
Misschien wilt gij wel zoo goed zjjn, mjjn
heer, zeide hjj, om met mjj naar boven te gaan
op de kamer, die het meisje bewoond heeft en
wellicht zal ik u dan kunDen overtuigen, dat
onze komst hier niet op een ongegrond ver
moeden berust.
Ik wil dit gaarne toegeven zonder mjj met
bewjjzen op te houden, merkte de heer des hui
zes eenigszins scherp op Doch als er werkeljjk
iets verschrikkeljjks te zien is, doe ik missehien
toch beter als ik aan uw verzoek voldoe. Waar
ergens hier in huis is de kamer van dat meisje
mevrouw Daniëls?
Die is ik gaf haar de achterkamer op
de derde verdieping, mjjnheer, antwoordde de
vrouw, terwjjl zjj hem zenuwachtig aanzag. De
kamer is groot en zeer licht, dus juist voor
naaiwerk geschikt, en zij was zoo net
Hjj wenkte ongeduldig met de hand waar
over hjj thans zoo onberispeljjk de handschoen
had getrokken, alsof hjj alleen daarop had ge
let en het overige hem tameljjk onverschillig
was. Mevrouw Daniëls intusschen scheen door
angst overmeesterd.
HURlMSCHÏCOBRm.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 1,10
PRIJS DEE ADVERTENTIE»,
AGTTE MA NON AGITATE.
4.
