No. 4005. Maandag 10 October 1898. 23ste jaargang Maatschappelijke vragen. Verdwenen. BUITi'jJNLAjN D. c 2,80 0,03 BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. Italië. Oostenrijk-Bongarije. Amerika. Engeland. COMl IT Hfragêlaó voor cffiooró- on Suió-dCollanó. ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem f 1,10 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,40 Voor het baitenland Afzonderlijke nummers Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. MAl\TI/.M)R47 PRIJS DEB ADVERTENTIEN. Van 16 regels50 Cents. Elke regel meer71!,» Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Con taat. Hoojdagenten voor liet BuitenlandCompagnie Générale Publicilé Etrangère AGITE MA NON AGITATE G. L. DA UBE Co. JOHN.,F.JONES Succ.y Paris 31 its Faubourg Montmartrt. Over bet algemeen toont het groote pu bliek weinig belangstelling voor de schier tallooze Congressen, die voor allerlei be langen telkens worden gehouden. Dit is zeer begrijpelijk, omdat de meeste men- schen bij de vervulling van hun beroeps bezigheden weinig of geen tijd beschik baar kunnen hebben om zich te verdiepen in de verschillende quaestiën, die op maat schappelijk gebied aan de orde worden gesteld. Wjj zeggen aan de orde worden gesteld. Het zijn voor het meerendeel geen vra gen, die door de omstandigheden, door den loop van zaken, zich zeiven op den voor grond plaatsen, maar de quaestiën worden opgediept, alsof men bezorgd was geen onderwerp te hebben, waarover men het met een ander oneens ban wezen. Niet gaarne zouden wjj ons de taak zien opge legd om een overzicht te geven van alle groote en kleine vraagstukken, die in de laatste jaren de tongen los, de harten koel en de hoofden warm hebben gemaakt. En hoe weinige dier vraagstukken worden tot meeste nut van het algemeen opgelost Gewoonljjk brengt de oplossing van een enkele quaestie weder een aantal nieuwe moeilijkheden voort en heeft men meer zorg om die moeielijkheden uit den weg te ruimen dan het uit den weg ruimen der quaestie-zelf heeft veroorzaakt. Het gevolg daarvan is dus, dat de vragen op maat schappelijk gebied zich tot in het oneindige zullen vermenigvuldigen en men zich ten laatste zal bevinden in een warnet van quaestiën, waaruit men slechts zal kunnen geraken door al die mooie oplossingen te verwerpen en weer van meet af aan te beginnen. Tot dit oordeel moet men komen, als men een onpartjjdigen blik slaat op het streven en werken van velen onzer maat schappij-hervormers. Nu eens is het een enkel vraagstuk, van welker uit den weg ruiming zij alles verwachten en waaraan zjj dan ook hun leven willen wyden, dan weder jjveren zij voor een algemeene her ziening der grondslagen, waarop de maat schappij berust en stelien zij zich slechts tevreden met het uit haar verband ruk ken der maatschappelijke instellingen om er voor in de plaats te geven een theorie, op onbewezen stellingen gebaseerd. Maar opmerkelijk is het, dat bijna al len, overtuigd van hun zwakheid of liever FEUILLETON. 8. Vervolg.) Wat? Gij hebt mjjn geloof in de vrouw geschoktgjj hebt mij getoond dat een vrouw die eens aan een man had gezegd dat zij hem liefhad, die liefde zoo kon vergeten, dat zjj een ander voor wien zjj nooit achting kon hebben, huwde alleen ter wille van zijn titels en juweelen. Gjj hebt mij getoond Ga niet verder, zeide zjj, ditmaal zonder eenig gebaar of beweging, en met lippen zoo wit als marmeren wat hebt gjj mjj getoond? Hjj schrikte, zjjn wangen kleurden, en hjj verloor een oogenblik zjjn zelfbeheersching. Ik vraag u vergeving, zeide hij, ik neem dat woord beschuldiging terug. Nu was het haar beurt het hoofd op te hef fen en hem aan te zien. Met een blik, minder koel dan de zijne, zag zjj neer op dattrotsche hoofd, dat zich voor haar boog, zjj beschouwde eiken trek vam zjjn gelaat, van het strenge voorhoofd tot de vast gesloten lippen, waarop eeuwigdurende zwaarmoedigheid haar zegel scheen gedrukt te hebben, en haar gelaat nam hierbjj een zachtere uitdrukking aan. Helman, zeide zjj, met een plotselii van teederheid, indien wjj vi ^berekening zjjn te werk beiden niet gaarne van die hunner plannen, hun toevlucht komen zoeken by den Staat om daarvan te verkrijgen de vervulling hunner uto- pieëu.Zij waardeeren in den Staat de macht om door eene enkele wet meer tot stand te brengen dan zij gedurende een geheel menschenleven vermogen. Daarom trachten zij naast de bevordering van hun doel, ook den Staat of liever de overheid op hun hand te krijgen en aldus spoediger hun wenscheu ten opzichte van de samen leving verwezenlijkt te zien. Tegen dat streven Daar uitbreiding der Staatsbemoeiing hebben wij reeds meerma len onze stem verheven, maar toch mee- nen wij hierin niet te mogen vertragen, waar wij bijkans ieder oogenblik kunnen opmerken, dat het verlangen naar ingrij pen van Staatswege in de maatschappelijke verhoudingen eer toe- dan afneemt. Dit bleek weder ten duidelijkste bij de besprekingen op het derde Congres voor openbare gezondheidsregeling, dat in de vorige week te Utrecht werd gehouden Bij alle daar behandelde vragen was het eind van het lied, dat de Staat zijn tus- schenkomst behoorde te verleenen of an ders zelf handelend moest optreden. Zoo werd op het gebied der schoolhy giène de stelling aangenomen, dat een on derzoek daarnaar noodzakelijk is en school artsen moeten worden aangesteld, die door het ltijk of de Gemeente worden beloond. Od het gebied der woninghygiène wilde men de overheid belasten niet slechts met een nauwkeurig toezicht op den bouw van woningen, maar ook met het steunen van dien bouw zelf. En in tal van redevoerin gen, op dat Congres gehouden, kwam weer telkens het refrein der Staatszorg uit, zoo dat ook deze samenkomst geen uitzonde ring maakte op het beeld, dat wij hieibo ven hebben geschetst. En waar nu de mannen der wetenschap, die op bedoelde Congressen gewoonlijk den boventoon voeren, voorgaan met het ideaal van den Staat op den voorgrond te stellen, daar is het niet meer dan natuurlijk, dat de wijzen van den tweeden en derden rang, die het hunne er toe willen bijdragen om die zieke maatschappij tot eeD gezond le ven terug te brengen, van dien Staat al les verwachten. De mannen der weten schap blijven gewoonlijk achterwege, als van hen de consequente toepassing hunner beginselen wordt gevraagd. Zij weten dan altijd wel een uitvlucht te vinden om aan de consequentie van hun leer te ontsnap- dragen hebben, als ik, na door u te zijn ver laten, mjj van de maatschappij had afgekeerd en mijn jeugdig leven langzaam door een kna- genden worm der wanhoop had laten verwoea- i ten. M»ar ik was jong, en het leven had nog zijn bekoorlijkheden evenals het vooruitzicht op rijkdom en een schitterende positiegjj, die u thans in het bezit daarvan verheugt, omdat gjj twaalf maanden geleden Eveljju Blake hebt verlaten, gij zult wel de laatste zjjn om mjj daarvan een verwjjt te maken. Ik doe u geen verwjjt; ik zeg alleen, laat het verledene ver geten zjjn. Onmogelijk, riep hjj uit, wat wjj destijds gedaan hebban kan niet ongedaan gemaakt worden Voor u en mij is geen toekomst. Ja, zeide hjj, en trad dichter op haar toe, toen zjj een ontkennend gebaar maakte, geen toekomst wjj kunnen het verledene begraven doch niet doen herleven. Ik geloof niet dat gjjditzoudt Wenschen, zelfs al konden wjj datdaar wjj het echter niet kunnen, zult gij zeker Diet verlangen dat wjj verder over dit onderwerp spreken. Eveljju, ik wilde u nog eens zien, maar ik wenech u niet meer te ontmoeten, wilt gjj mij vergeven dat ik zoo ronduit spreek, en mij verlof geven te vertrekken Dat gig eerlijk hebt gesproken wil ik u vergeven, maar Haar blik zeide dat zij hem Hjj scheen dit te kwam hem pen, maar de mindere goden hollen voort op dien weg van Staatsvergoding en komen aldus tot de dwaaste gevolgtrekkingen. Op het zooeven genoemd Congres gaf een der sprekers te kennen, dat het vraag stuk der schoolhygiène niet goed werd aangevat. Volgens hem moest men meer op de materieele zijde van de quaestie letten en betoogde hij, dat de kinderen, willen zij goed gezond zijn en op school bun taak goed kunnen verrichten, ook goed gevoed en gekleed behoorden te worden. Hij stelde daarom aan de vergadering de motie voor om als de meening van het Congres uit te spreken, dat kindervoeding, schoolbaden en kinderverpleging, zoo noodig van over heidswege gratis moesten worden verstrekt. Nu weten wij wel, dat zulks maarniet dadelijk gebeurt, ook al wordt het op zulk een belangrjjk Congres noodzakelijk geacht, maar reeds de omstandigheid, dat deze wen schen worden geuit en besproken, wijst er op, boe men de taak van den Staat opvat als die van een voorzienigheid, die in elk denkbaar geval dadeljjk kan klaar staan om uitkomst en redding te geven. Doch die zoo denken, vergissen zich zeer. De macht van den Staat is niet onbeperkt. Men kan hem veel op de schouderen laden, maar eens komt er een oogenblik, dat het hem te zwaar wordt en hij met het slech te en verkeerde, ook het goede van zich afschudt. De spreker, die op het gezondheidscon gres de kleeding en voeding van over heidswege verdedigde, beweerde, dat hij op het oogenblik nog in strijd was met de heerschende begrippen, maar, evenals het gymnastiek-onderwps wel op de lagere school was ingevoerd, meende hij dat het ook wel gaan zou met de voeding en klee ding op school. Hjj had nog wel een stapje verder kunnen gaan en beweren, dat de Staat ook heeft te zorgen voor een goede huisvesting der schoolkinderen, die dan eveneens van overheidswege behoorde te worden verschaft. Zoo zou meD dan lang zamerhand komen tot het niet geheel nieuwe ideaal der Spartanen, nl. dat de Staat de kinderen opvoedt en niet de ouders, Bij de bespreking hiervan mogen wjj niet onopgemerkt laten, dat die teruggang onzer radicalen naar gebruiken uit de hei- densche oudheid het beste bewjjs levert voor de geringe mate van maatschappe- ljjke wjjsheid, waarover zjj hebben te be schikken. Zij willen zich niet vereenigen met de gebruiken, die allengs zijn vooyt- intrek genomen in een kosthuis op den hoek, vlak tegenover het huis van den heer Bla ke. Yan uit mjjn kamer overzag ik de ge- heele Avenue en voor miju vensters kon ik op mjjn gemak het gaan en komen bespieden van den man, in wiens doen en laten ik dageljjks meer belang begon te stellen. Want, men moge het wispelturigheid noemen en maimen zjjn dikwjjls even wispelturig als vrouwen of men moge het aan een andere oorzaak toe- scbrjjven, zjjn rusteloosheid in deze dagen was zeer in 't oogvallend. Dagelijks bracht hjj zjjn tjjd door met langs de straten te wandelen, en niet op zjjn gewone doellooze manier, maar bespiedend en met een scherpen blik die niets onopgemerkt liet. Dikwjjls kwam hjj niet voor vjjveu thuis, en als bjj zooals thans dikwjjls gebeurde, geen gezelschap aan tafel had, ging hij na zevenen opnieuw uithjj liep dan den zelfden weg als 's morgens en keek met een opmerkzamen blik, waaraan hjj teverg efs den schjjn van onverschilligheid trachtte te geven, de vrouwen aan, die hjj voorbjj ging. Niet zelden volgde ik hem dan, deels voor mjjn eigen genoegen, deels in de flauwe hoop dat ik ergens achter zou komen, dat mjj mjjn moeieljjke taak van dienst zou kunnen zjjn. Maar toen hjj plotseling een wjjziging in zjjn dageljjksche omzwervingen bracht en in plaats van de deftige straten in den omtrek van Broadwajj en de Veertiende straat zijn weg btgon te nemen door Chatham Square en de donkere nauwe stegen aan die zjjde van de itad, begon ik te begrjjpen welke prooi hjj ichtnu was ik hem geregeld op de hieleD, kds ik alleen met mjjn talrjjke vermommin- rmt ben. Drie dagen achtereen volgde :ral waar hjj ging, cu eiken dag mderin^n kreeg ik weer hoop, ichts befaam- gekomen uit de toepassing der Christe lijke beginselen, en moeten nu hun toe vlucht nemen tot de wijsheid van het hei dendom om te komen tot een iD hun oogen voldoend antwoord op de gestelde quaestiën. En natuurlijk heeft men eokel oog voor het materieele belang. Als de kinderen eens naar het radicale beginselzouden worden opgevoed en verzorgd door denStaat, waar zou dan de zorg blijven voor hun geestelijke belangen? Dat is een zaak, waarboven men zich verheven waant, ja, wij durven wel haast te zeggen, dat juist die groote belangstelling voor de zorg van het kind bij de radicalen voortspruit, al thans ten deele uit .de zucht om toch maar het geloof der Kerk met vrucht te kunnen bestrijden- Wij hopeD, dat het nimmer zoover ze! komen, en er altijd mannen gevonden zul len worden, die voor de hoogere belangen der jeugd in het krijt willen treden. Maar wat wij in het algemeen wenschen, is dat men wat minder zoekt naar quaestiën om die op te lossen. Het verbazend aantal con gressen zal dan wel van zelf verminderen, en het gezond verstand zal weder een nieu wen triomf vieren. Men lade wat minder last op de schouders der overheid en vrage wat minder hulp van den Staat. Wij zjjn er zeker van, dat de toekomst dan minder somber zal wezen en het tegenwoordige aan velen minder moeilijk zal vallen dan thans. China. De oorzaak van de paleis-revolutie te Peking moet zijn ontstaan hebben gevon den in de opdracht van den Keizer aan zekeren Yuan, om zjjn tante en pleegmoe der de Keizerin-weduwe uit den weg te ruimen. De Keizer wilde zich van haar ontdoen, omdat zjj hem dwarsboomde in zjjn hervormingsplannen. Yuan echter ging naar den Vice-koning te Tientsjji, vertelde welk vreeseljjk plan hjj op Keizerljjk bevel had uit te voeren. De Vice-koning jjlde naar de Keizerin- weduwe, die nu den Keizer voorkwam en haar staatsstreek ten uitvoer bracht. Of zjj tegeljjkertjjd den Keizer naar de gewesten zond, waarnaar hjj haar zoo gaarne had zien voorgaan, is niet bekend. Het Chineesche gezantschap te Londen geeft de volgende lezing over hetgeen heeft plaats gehad. Tusschen den Keizer en de Keizerin-Regentes is alles boter tot den boom. De Keizerin, ziende hoe de Keizer in moeiljjkheden geraakte, heeft zich goed- gunstigljjk weder met de staatszaken wil de straten der stad zwierfik bleef staan voor de pandjeshuizen, keek in de kroegen, voegde mjj bij het volk dat zich hier en daar op de hoeken der straten verzamelde en liep zelfs met de hand aan den trekker van het pistool dat ik bjj mjj droeg, de donkere gangen in, waar elke deur, die zonder geraas open en toe ging, terwjjl wij passeerden toegaDg gaf tot een verzamelplaats van zooveel verdorvenheid als alleen bekend is bij de politie, of bjj die goede zielen, die ter wille van Hem, wiens voorbeeld zij volgen, al hun vrees en afgrjjzen ter zjjde rtellen om licht te brengen in de donkerste holen van deze diepgezonken wereld. In het eerst meende ik dat ook de heer Hlake met deigeljjke bedoelingen dezen weg nam. Maar zjjn onverschilligheid jegens het volk, wanneer er geen vrouwen bij waren, zjjn zwijgen wanneer een goed woord ook goed zou zjjn ontvangenovertuigden mjj dat hjj een vrouw zocht, met een ijver en belangstelling, die hem al het andere deed over het hoofd zien of vergeten. Eens zag ik hem zelfs, in zjjn haast en afgetrokkenheid over een kind heenstappen, dat op de straat was gevallen, terwjjl hjj zich bljjkbsar met eens bewust was dat er iets voor zjjne voeten had gelegen. Het vreemdst van alles is, dat hjj hoegenaamd geen vrees scheen te hebben. Zeker zorgde hjj zjjn horloge thuis te laten maar zelfs al droeg hij geen goud of juweelen, zoo verrieden zjjn houding en gang toch oogenblikkeljjk den man van gegoeden stand, en het volkje waaronder hjj zich bewoog, was ter wille van eenig geld tot alles in staat. Misschien had hjj, even als ik, een pistool bjj zich. Althans hjj ontweek geen enkele plaats, waar diepe armoede zich verborg of duivelsche ondeugden heerschten zjjn trotsch hoofd boog zich om de laagste deuren binnen te gaan, zonder dat zelfs een len belasten en zes raadslieden, die den Keizer tot aanneming van verwerpelijke hervormingen trachtten te bewegen, zijn ter dood veroordeeld, twee zijn gevlucht en nog twee anderen zijn uit Peking ver bannen. Het zal geen triomftocht zjjn die keizer Wilhelm van Duitschland maakt door Italië op zijn reis naar het Heilig Land. De geheele spoorweglijn Ala-Venetië zal door militairen en karabiniers worden be waakt. Alle stations van de lijn zullen voor het publiek afgesloten zjjn. Volgens een bericht uit het Ministe rie van Oorlog te Rome, worden aldaar zeer belangrjjke documenten, de mobilisate van het leger betreffende, vermist. Z. Em. kardinaal Macchi wiens dood reeds gemeld is, moet ?an de betere hand zijn. Zeer ernstig gekwetst bjj een val uit zijn rjjtuig mag men thans den Kardinaal als buiten gevaar bef"she wen. De redacteur van het socialistenlad Avanti de heer Trenta en de jour/1 st Gassolazjjn door het Assisenhof te Ro\ voor drukpers-misdrjjf veroordeeld, de eers."^ tot 4 jaren opsluiting en 7000 franks boetede tweede tot 5 maanden opslui ting en 1000 franks boete. Het Gerechtshof te Buda-Pest heeft drie socialisten beschuldigd van samen zwering tegen het leven van keizer Frans Jozef, zonder dat nog een begin van uitvoering door het complot was gegeven, veroordeeld tot 3, 2 en 1 jaar dwangar beid. Een windhoos heeft in den staat Georgie verschrikkeijjke verwoestingen aangericht. Men schat het getal dooden op honderd personen. De katoenoogst is verloren en de terpentrjnnjjverheid erg getroffen. Vele kleine schepen zjjn vergaan en meest al de opvarenden zjjn verdronken. De meest beproefde plaatsen zjjn Darien, Brunswick en Fernandina. In den staat Mississipi neemt de geel- koorts eene onrustwekkende uitbreiding aan. Maandag hadden te Oxford twintig nieuwe gevallen plaats. Uit Harrystown en Port-Girson komen ook onrustwekkende tijdingen. Meest al de Engelschen zijn naar Jacksonville gevluchthet verkeer op de plaatselijke spoorwegen is zoo goed als opgehouden. Koningin Victoria is Woensdag aan een groot gevaar ontsnapt. Hare Majesteit maakte een toertje in een rijtuig met kei zerin Friedrich en de Prinses Van Schaumburg-Lippe, toen de paarden plotseling op hol sloegen. Het rjjtuig ge- enkele trilling op die vast samengesloten lip pen merkbaar was dan spoedde hjj zich weer verder, als of de duivel in persoon hem voort joeg. De avonden van deze drie dagen waren even merkwaardig. Twee er van bracht bjj door op de wijze, die ik zoo juist beschreef, den derden avond ging hjj naar Windsor-House, het hotel waarin de Gravin de Mirac haren intrek had genomen hjj belde doch scheen weer tot andere gedachten te komen, want bjj stak onmiddelljjk de straat over en bleef daar met gebogen hoofd en de handen op. den rug heen en weer loopen, klaarbljjkeljjk overleggende of hjj zjjn eerste p'an om naar binnen te gaan zou uitvoeren of niet. De komst van een rjjtuig, waarin de Gravin zelf gezeten was, maakte een einde aan zjjn overdenkingen zjj was met zorg gekleed en Bcheen van een muziekuitvoering of particuliere receptie te komen. Toen het portier geopend werd en zjj uitstapte, zag ik dat hjj een blik wierp op hare rjjke kleeding, een sneeuwwitte sortie, die de ruime plooien van haar geelzijden kleed bedekte. De heer Blake trad terug, ik hoorde iets dat op een zucht geleek en zoowel ergernis als wantrouwen scheen te beduiden. Hjj wachtte niet af tot zjj in het hotel verdween, doch keerde met vaBlen tred naar huis terug. Den vierden dag was ik tot mjjn groot leedwezen ziek en kon ik niet me degaan. Al wat ik kon doen was mjj in lakens te wikkelen eu aan het venster te gaan zitten, waar ik de voldoening had hem te zien ver trekken, naar ik veronderstelde om zjjn gewone ronde te doen. Het overige van den dag ging voorbjj, in een lang vervelend wachten opzij: terugkomst, nu en dan zag tk eens het droevi ge gelaat van mevrouw Daniëls, wanneer even aan een der vensters verscheen van het ouderwetsche heerenhuis tegenover mjj. Ook zjj scheen buitengewoon rusteloos te zjjn, opende

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1898 | | pagina 1