NIEU W E
HDagêlaó voor <3ïooró- en Suió-sXollanó.
Gevolgen van het
overdreven onderwijs.
'fro. 4014
Donderdag 20 October 1898
23ste Jaargang.
Yerd wenen.
BUITENLAND.
77.
o
Engeland.
België.
Duitsehland.
uimmc
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. c 1,40
Voor het buitenland2,80
Afzonderlijke nummers0.03
Dit blad verschjjnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BUREAUSt. Janstraat Haarlem.
PRIJS DER ADVERTENTIEN,
Van 16 regels50 Cenv
Elke regel meer
AGITE MA NON AGITATE.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
Onlangs werd er te Dusseldorp eene ver
gadering gehouden van Duitsche natuur-
vorschers en geneeskundigen. In deze we
tenschappelijke vergadering kwam onder
meer ook het onderwjjs ter sprake maar
hetgeen daaromtrent werd medegedeeld en
geconstateerd, zal den voorstanders van
leerplicht en wat dies meer zjj, allesbehalve
welkom zijn geweest. We zullen te dezer
plaatse eenige mededeelingen doen van het
geen op deze vergadering omtrent het punt
van onderwijs is gezegd.
Dr. S c h m i d uit Monnard deelde uit zijn
eigen ervaring mede, dat van de kinderen,
die op de inrichtingen voor hooger en mid
delbaar onderwijs aankomen, 25 percent
lichamelijk ten achter is. Onder de leer
lingen van vjjftien tot zeventien jaar, is
25 percent zenuwlijders. Niet minder dan
5 percent ljjit aan slapeloosheid; terwijl
op sommige scholen dit cijfer zelfs tot 20,
ja tot 60 ten honderd klimt.
En als de oorzaak van deze treurige
verschijnselen werd door deze geleerden
aangewezen, ten min3te voor het grootste
gedeelte, de school. Zjj schreven voor het
grootste gedeelte deze noodlottige feiten toe
aan den invloed der school, voornamelijk
aan overlading der leervakken en aan te
veel huiswerk.
In het officiëele verslag staat het volgende
te lezen«Prot. Bou wmann, uit Göttin-
gen, o. a. noemde het overlading om naast
natuurwetenschappen en wiskunde nog twee
oude talen te leeren. Het Grieksch vond
hij voor onze moderne beschaving van
minder waarde dan het Latjjn, en daarom
achtte hij het Realgymnasium den juisten
middelweg voor hoogere ontwikkeling. De
FEUILLETON.
18.
Vervolg.)
Ik zou niet verplicht zjjn, zeide hij, hier
omtrent verder met u te spreken. Ik heb u
medegedeeld, wat niemand tot op dit oogen-
blik ooit uit mijn mond heeft vernomen, opdat
het zon dienen om mjj te zuiveren van onjuiste
vermoedens, die gjj jegens mjj zoudt kunnen
koesteren. Maar voor iemand van mjjn karakter
is halve geheimhouding en de praatjes, die daar
uit voortvloeien nauwelijks minder pijnlijk dan
openhartigheid. Indien ik mij niet verder over
de zaak uitlaat, zult gjj onmiddellijk tal van
gevolgtrekkingen maken en mjjn naam too niet
de hare zullen voor ik het weet, het middelpunt
van allerlei praatjes worden misschien van nog
slechter en sterker vermoedens, dan waarvan ik
thans het slachtoffer ben geworden.
Mjjneheeren, ik houd u voor eerljjke man
nen, misschien zjjt gij echtgenooien en vaders
op uwe wijze ook trotsch en ijverzuchtig op uwen
goeden naam, en dien van uwe verwanten. In
dien ik er in slaag u te overtuigen dat geheel
mjjn doen en laten van den laatsten tjjd hoe
genaamd niet in verband staat tot het meisje,
in welks belang gjj immers op 't oogenblik uit
sluitend optreedt, mag ik dan op uw stilzwij
gen rekenen, met betrekking tot mjjne handelin
gen en de ware beweegredenen daarvan
Gjj kunt op mijn stilzwijgen rekenen, voor
zoover het zaken betreft, waarmede de politie
niets te maken heeft, antwoordde Grjjce. Om
over andere zaken te praten zou ik geen tjjd
hebben.
Hoogleeraar deelde, op grond van waar
nemingen in zijn neurologische praktijk,
mede dat van de leerlingen van de hoogere
onderwijs-inrichtingen niet minder dan 80
percent aan neurasthenie leden vooral de
ernstige vormen van deze ziekte, zooals
geestesstoringen en zelfmoord, komen juist
onder zulke leerlingen voor. Ook de toe
neming van het aantal van hen, die afge
keurd worden voor éénjarigen dienst, noemt
prof. Griesbach een gevolg van de over
lading «op de scholen».
Door één der sprekers werd ook aange
voerd, dat er in Duitsehland scholen wor
den gevonden, waar de kinderen op vijf
tienjarigen leeftjjd dageljjks elf uur moeten
arbeiden, niettegenstaande de geneesheeren
slechts den werktijd van acht nur goed
keuren. Maar in de schoolbesturen hebben
geneesheeren geen zitting: alleen rechtsge
leerden en oud-philologen worden gekozen
als leden der schoolbesturen.
Ook het begin van den leertijd werd,
volgens de meening dezer vergadering, over
het algemeen veel te vroeg gesteld. Dr.
Schmid noemde kinderen van zes jaar
te jong om naar school gezonden te wor
den. Schoolkinderen van zes tot zeven jaar
bljjven, zoo beweerde Dr. Sch mi d, in hun
eerste schooljaar één tot twee derde gedeelte
in gewicht en één tot twee vjjfde gedeelte
in lichaamsgroei achter bjj kinderen, die
nog niet ter schole gaan. Het gewicht van
zwakke kinderen gaat op de school alge
meen achteruit.
Waarlgk, deze woorden mochten wel
met reusachtige letteren geschreven wor
den in de Vergaderzaal der Tweede Kamer,
op het Binnenhof te 's-Gravenbage, nu de
Regeering haar plannen heeft ingediend
om onze kinderen op den leeftijd van zes
jaren heen te drjjven naar de school, op
straffe van berisping, op straffe van aan-
En deze jonge man
O, hij is volkomen te vertrouwen, wan
neer het hem past te zwijgen.
Zeer goed, dan reken ik op u.
Men kon het dezen man met zjjn in zichzelf
gekeerd karakter aanzien, welk een zwaren strijd
het hem kostte zjjn innerlijk leven, zijne gansch
eigenaardige levensomstandigheden voor ons
open te leggen. Na een korte stilte begon hg
zjjn verhaal
Hoe pjjnljjk 't mij ook valt om in een
geschiedenis als de mijne, ook van mijn vader
te spreken, zal ik toch verplicht zjjn dit te doen,
om u een gewichtige crisis in mjjn leven be-
grjjpeljjk te maken. Mjjn vader was een man
met een ijzeren wil en zekere onoverwinnelijke
vooroordeelen. Hjj beschouwde het als mijn
eerste en voornaamste plicht, dat ik den naam
onzer familie, als een der rjjkste en respectabelste,
moest ophouden, dat ik, zoolang ik mjj naar
dien wensch bleef gedragen, slechts een verlan
gen behoefde te uiten, om dit vervuld te zien.
Maar mocht ik treen zijn uitdrukkelijke wen-
schen handelen, mjj aan losbandigheid overgeven
of mjj door andere handelingen mjjn naam on
waardig maken, dan behoefde ik geen gunsten
meer van hem te verwachten of op de vrjjge-
rigbeid zijner beurs te rekenen.
Toen ik dus, op zeker tjjdstip van mjjn leven
begon te gevoelen dat de bekoorlpheden mijner
nicht Evelyn, mjjne gemoedsrust in gevaar be
gonnen te brengen, onderzocht ik eerst, in hoe
ver mjjn vader zulk een verbintenis zou kunnen
goedkeuren, en toen hjj zich daar ten sterkste
tegen verklaarde, overlegde ik, wat ik zou doen
om mjjn hartstocht te overwinnen. Ik besloot te
gaan reizen en tiok geheel Europa door. Maar
hoeveelschoone vrouwen ik ook zag en ontmoette,
steeds scheen ik onwillekeurig gedrongen eene
vergelijking te maken met haar, die toen in
plakbing aan het Gemeentehuis en ten
laatste gevangenisstraf voor de ouders.
Of heeft onze Regeering alleen oogen voor
hetgeen andere Regeeringen invoeren, maar
niet voor de noodlottige verschijnselen en
gevolgen, welke uit die invoeringen bij
onze naburen voortspruiten D. w. z. in
het onderhavige gevalheeft onze Regee
ring alleen oogen voor den ingevoerden
leerplicht in Duitsehland, zonder te letten
op de nadeelige gevolgen, welke uit dat
ellendig stelsel voortvloeien in zake de ge
zondheid der menschheid Men zou het
bijkans gaan gelooven-
Maar waarom meten met twee maten
Hoe bespottelijk zijn vaak de maatregelen,
welke genomen worden door onze Regee
ring, waar het geldt de algemeene gezond
heid des volks? Tot in bet meest overdre-
vene en gezochte worden dikwijls maatre
gelen genomen om de gezondheid te bevor
deren. En nu er werkelijk sprake is van
benadeeling der gezondheid, nu deze ge
zondheids-benadeeling wordt bewezen uit
de ervaring, opgedaan bij onze naburen,
nu dit euvel geconstateerd wordt door we
tenschappelijke mannen, schijnt men als
met algeheele blindheid geslagen.
Maar 'tis waar ook liefde maakt blind,
zegt een oud spreekwoord. En hieraan, aan
de liefde voor den Leerplicht, moet het on
getwijfeld worden toegeschreven, dat men
zijne oogen sluit voor de nadeelige gevol
gen, welke onvermijdelijk aan de invoe
ring van den zoo hoog geroemden, zoo
hoog opgevijzelden Leerplicht zullen ver
bonden zijn. Mogen de oogen van onze
Afgevaardigden op het bovenstaande zich
terdege vestigen, alvorens aan het nood
lottig stelsel van Leerplicht hunne stem te
geven.
mjjne oogen in vrouweljjke bekoorljjkheid niet
was te evenaren. Toen nam ik mjjn toe
vlucht tot de natuur, tot sport en een avon-
tuurljjk leven. Ik ging over land naar Californië,
doorkruiste de oranjebosschen van Florida en
zwierf iD de wildernissen van Canada en de
noordelijke staten. Gedurende deze laatste toch
ten viel er iets voor, dat van grooten invloed
is geweest op mijn verder levenslot, hoewel ik het
destjjds als een vluchtig avontuur beschouwde.
Ik was juist uit Canada teruggekeerd en ge
noot in aangename rust van een prachtigen
herfst aan het George Meer, toen ik een brief
van een vriend ontving die tjjdeljjk voor zjjn
ontspanning buiten was. Hij noodigde mjj uit
ergens in een stadje in Vermont bjj hem te
komener was daar water rijk aan forellen, en
wat in die omstandigheden niet dikwjjls het
geval is, waren er zeer weinig visschers,
ln een min of meer onverschillige stemming,
schreef ik hem dadeljjk dat ik zou komen en
vertrok reeds den volgenden dag naar het veraf
gelegen dorp, dat hjj mjj genoemd had. Ik on
dervond spoedig dat het niet zoo gemakkelgk
te bereiken was. Het lag op een afstand van
ongeveer twintig mjjlen van den spoorweg, door
heuvelen als ingesloten, zoodat ik eerst een
langen rit per diligence moest doen, en daarna
nog een gedeelte te paard moest afleggen. Daar
ik niet met den weg bekend was, had ik mijn
berekening niet goed gemaakt, het gevolg hier
van was, dat ik mjj bjj stikdonkeren nacht nog
op een mij volkomen onbekenden weg bevond.
Alsof dit nog niet genoeg was, begon mjjn paard
plotseling te hinken, dat steeds erger werd,
zoodat het dier zich eindelijk slechts zeer lang
zaam voortbewoog. Met niet geringe vreugde
ontdekte ik toen op eenigen afstand een licht,
en na korten tijd stond ik voor een herberg.
Vlak voor het huis hield ik mjjn paard in, en
Hoe de Engelsche Regeering denkt over
de ontwapening blijkt duidelijk nn de Mi
nister van Oorlog aan een wapenfabrikant
te Birmingham heeft laten vragen, of bjj
de verbintenis kon aangaan om des noods
1000 repeteergeweren per week te leveren.
Zondag werd te Antwerpen in het Beurs
gebouw eene vergadering gehouden waarin
de belangen van den Congo-Staat werden
besproken. Z. M. koning Leopold woonde
met den Graaf van Vlaanderen en
prins Albert en een schitterend gevolg
de vergadering bij. Op de toespraak van
den Voorzitter der «HaDdelskamer,» wees
Z. M. op het groote nut en de behoefte
voor België aan eene groote handelsvloot.
Wij zjjn de eersten geweest, zei de Koning,
die op het vaste land spoorwegen hebben
aangelegd. Wij moeten ze verlengen door
scheepvaartlijnen.
Mochten de Belgen eindelijk belang stel
len in de zoo groote belangrijke nijver
heid der vervoeren ter zee. Transportsche
pen die opbrengen, ziedaar wat wij moeten
hebben en wat ons da voordeelen eener
nationale marine zou bezorgen, zonder er
de lasten van te dragen, welke, in onzen
bjjzondereu toestand, ik het land niet zou
kunnen aanbevelen van te willen op zich
nemen.
Na nog een bezoek gebracht te hebben
aan de nieuwe havenwerken, vertrok de
Koning naar Oostende en de Graat van
Vlaanderen en prins Albert naar
Brussel.
Te 7 unr woonden de Ministers, gene
raals en autoriteiten der stad een banket
bij van ongeveer duizend couverts. De stad
Antwerpen was des avonds schitterend
verlicht.
Volgens de Beiersche bladen zal de eerw.
pater Graat Hermann Von Fffgger-
Glött, een Beier en lid der Sociëteit van
daar alles bjj de vinnige, nachteljjke koude goed
gesloten was, riep ik luidkeels om iemand, die
voor mjjn paard kon zorgen, waarop de deur
geopend weid, en een man met een lantaarn in
de hand op den drempel verscheen.
Op tamelijk ruwen toon riep hjj mjj toe
Slecht weer van nacht, en 't zal nog
slechter worden, en een hevige rukwind, die de
deur achter hem dichtsloeg, en gierend en loei
end door de boomen joeg, zoodat de doode
takken kraakten, bewees de waarheid van het
geen hjj zeide. Ga naar binnen, er komt
regen.
Ik sprong van mijn paard, duwde met een
krachtigen stoot de deur open, en trad het huis
binnen. Op den drempel ontmoette ik nog een
man, die over zjjn schouder naar een verlichte
kamer wees, en toen zonder iets te zeggen naar
buiten ging om den anderen jongeren man te
helpen bjj 't verzorgen van mjjn paard. Ik gaf
gevolg aan zjjn zwijgende uitnoodiging en stapte
de kamer binneD.
Op hetzelfde oogenblik stond ik tot mjjn ver
bazing tegenover een jong meisje van hoogst
zeldzame en indrukwekkende schoonheid, dat
dadelijk bjj mjjn nadering opstond en mjj, ter-
wjjl zjj met de hand op de ruwe tafel steunde,
aanzag roet duideljjke teekenen van verwonde
ring en onrust. Het nas niet zoo vreemd hier
eene vrouw te zien, maar zulk eene vrouw! Zelfs
bjj den eersten, vluchtigen blik, dien ik op haar
wierp, maakte zjj een diepen indruk op mjj.
Eene slanke houding, blanke tint, prachtig goud
blond haar, dat in twee lange vlechten af
hing, en donkere oogen vol geest en leven. Ik
nam eerbiedig mjjn hoed af.
(Wordt vervolgd.)
