No. 4040. Maandag 21 November 1898. 23ste Jaargang l&agBlaó voor tSfóooró' Suió-dCollanó. r Een onbillijke achterstelling. Dit nummer bestaat uit twee bladen. EERSTE BLAD. Meisjesdroomen. BUITEN L A N D, Per 3 maanden voor Haarlem 1 1,10 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40 Voor het baitenland Afzonderlijke nummers Dit blad verschynt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KtJPPERS. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. 2,80 0,03 Van 16 regels50 Cents. Elke regel meer -v Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant. Hoojdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale Puhlicilé Etrangért AGITE MA NON AGITATE G. L. DAUBER Co. JOHN., F.JONES Succ., Pans Slbis Faubourg Montmartri. De tyd is niet meer zoo ver verwijderd, dat de Tweede Kamer geroepen zal wor den tot de Openbare behandeling van het ontwerp der Regeering tot invoering van den leerplicht. Wanneer de Begrootings- arbeid is afgeloopen en de Kamer in het begin van het volgende jaar weder bijeen komt, dan verwacht men, dat zjj weldra zal overgaan om deze dwangwet te be handelen. Geljjk men weet, koesteren wij geen groote sympathie voor dit wetgevend product. De leer- of schoolplicht is een vrncht van den radicalen boom, en hoe smakelijk de tegenwoordige Minister vanJBinnenlandshe Zaken die vrucht ook heeft gemaakt, wjj bljjven haar met beslistheid afwijzen. In het algemeen verwachten wjj weinig goeds van een ultra-liberale Regeering. Men kan ons dit niet euvel duiden, waar de liberalen nimmer reden hebben gegeven om zoo hoog met hun beleid weg te loo- pen. En indien er nu sprake is van een ontwerp, dat niet geboden wordt door de belangen des lands, maar enkel strekken moet om een der door de Regeering bij haar optreden gedane beloften in te los sen, daar, dunkt ons, mogen wjj wel dubbel voorzichtig zijd, eer wij aan zulk een voor stel onze goedkeuring hechten. Tegen den leer- of schooldwang hebben wij reeds vroeger onze bezwaren ontwik keld, doch verzuimden tot nog toe meer bepaald te wijzen op de onbillijkheid te genover het bjjzonder onderwjjs en tegen over de ouders, die daarvan voor hun kin deren gebruik wenschen te maken. Onze lezers weten, dat het Staatsonder wijs en het bijzonder onderwijs door de overheid verschillend worden behandeld. Het eerste mag zich in de bijzondere be langstelling van de autoriteiten verhengen, die, puttend uit de Schatkist, nimmer ka rig zijn in het uitdeelen van weldaden voor de openbare schoei. Deze wordt in ieder opzicht bevoordeeld boven de bijzon dere, welke moet in stand gehouden wor den door vrijwillige bjjdragen en enkel rekenen mag op eene Staatssubsidie, dat afhankelijk gesteld is van de vervulling van allerlei voorwaarden. Niemand zal kunnen beweren, dat beide soorten van scholen in dezelfde omstandigheden ver- keeren, wat hun bescherming van over- FEUILLETON. Vervolg.) Wanneer toevallig jonge officieren nit bet naburig stadje het meisje in haar wit gewaad,, met de lange bruine lokken, en schitterend blauwe oogen ontmoetten, dan moest zjj voor zeker de aandacht trekken. Doch Valerie dacht hier in hare onschuld niet aan, zjj ging om te zien, niet om gezien te worden. Zoo schreed zjj dan met lichten tred verder onder het bran den der middagzon, zonder te bemerken, dat zich aan den hemel donkere, dreigende wolken samenpakten. De weg door de velden was zeer schoon nu en dan bukte zjj zich, om eene bloem te grjjpen, die zij dan bjj den ruiker in hare hand voegde. Juist had zij weer eenige korenbloemen geplukt, toen een hevig rollen v»n den donder weerklonk. Verschrikt zag zjj op. Uit het Westen kwamen zwarte, immer groo- ter wordende'wolken opdagen, welke met schrik- barer «netheid de schitterende zon en het gehecle luchtruim bedekten. Heviger rolde de donder, terwjjl vale bliksemschichten haar angst van minuut tot minuut deden stjjgen. n geen huis in den geheelen omtrek voor nol haar ach,er haar Wil fort, en fuiken. m°t8 dan velden, boome» en Nadenkend staarde zjj een 0ogenblik voof heidswege aangaat. Wel zijn de lasten beide gelijk en gelden dezelfde bepalingen omtrent schoolbouw, onderwijzersexamens enz., maar aan de zijde van het openbaar onderwijs zijn de meeste lusten en voor* deelen. Die ongelijke bedeeling heeft niettemin het bijzonder onderwijs in bloei vooruit doen gaan. Oudanks de strijd om het be staan voor de bijzondere school moeilijk was, heeft zij zich gehandhaafd en gaat zjj steeds voort zich te ontwikkelen. Nog voortdurend vermeerdert het aantal der genen, die zich van de openbare school afwenden en alleen in een door den gods dienst gewijd onderwijs heil zien voor de jeugd. Wij maakten zelfs de vorige week melding van eene beweging onder de ge- loovige Joden in ons vaderland om de openbare school den rug toe te keeren en zeiven te gaan zorgen voor een onder wijs overeenkomstig hun godsdienstige begrippen. Hoewel wij nu met vreugde dien bloei van het bijzonder onderwijs constateeren, mogen wjj toch niet onverschillig aanzien, dat van liberale zijde een nieuwe onbil lijkheid wordt beproefd, en dat door hen een nieuw middel wordt aangewend om de concurrentie met de openbare school voor het bjjzonder onderwijs te verzwaren. Dit zal geschieden, wanneer de leerplicht wordt ingevoerd. In vele kleine plaatsen van ons vaderland, waar tot nog toe naast da openbare school geen gelegenheid be staat om bjjzonder onderwjjs te genieten, zal deze wet een middel wezen om de stichting van bjjzondere scholen tegen te houden. En in andere plaatsen, waar wel bjjzondere scholen aanwezig zijn, zullen nieuwe uitgaven voor de deur staan om aan de eischen van den wetgever te vol doen. De leerplicht toch noodzaakt de ouders huu kinderen naar de school te zenden, ook al kunnen zjj zich met het openbaar onderwjjs in de plaats hunner inwoning niet vereenigen. Wel zegt de Minister Bor- gesius, dat ernstige gemoedsbezwaren zullen worden geëerbiedigd, en heeft hij in zjjn ontwerp eene bepaling opgenomen, waardoor vrijstelling kan worden verleend aan hen, die gemoedsbezwaren hebben te gen het onderwjjs op alle scholen, op min der dan drie kwartier afstand van hun woning gelegen; maar deze vrjjstelling wordt afhankeljjk gemaakt van zoovele for maliteiten, dat eenvoudige menschen er tegen zullen opzien om daarvan gebruik te maken en zullen eindigen met hun kin deren te zenden naar eene school, die hun niet voldoet. In de practijk zal deze vrij- zich uit. Donniogton, zoo overlegde zjj, was nader dan Wilfort, en bet beste wat zjj doen kon, was voorzeker zoo gauw als hare voeten baar dragen konden, naar het stadje te jjlen, te meer omdat zjj den grooten weg, welke er heen leidde, gauw bereikt zou hebben. Snel besloten jjlde Valerie over de velden, bereikte den breeden weg en begon te loepen als een opgejaagde hinde. Beeds vielen groote droppels neder, en plotseling kraakte de don der zoo luide boven haar hoofd, dat zij on willekeurig ineenkromp. Hierdoor had zjj ook wellicht den hoefslag van een paard niet gehoord en de krachtigs mannensten, die haar naam riep. Zjj had, ver blind door de vurige bliksemstralen, de ge stalte te paard niet bemerkt met de prachtige, schitterend roode uniform, waarover een wjjde mantel golfde. Zjj hoorde niets dan het biuisen van den onweersstorm, het dreunen van den donder, en het kletteren van den neerstroo- menden regen. Voort jjlde zjj, voort, als werd zjj door duizenden booze geesten vervolgd. Plotseling echter week zjj met een gil terug, want aan hare zjjde bemerkte zjj een paatd, en opziende, staarde /ij in een manneljjk schoon gelaat, en in een paar oogen zoo helder en vriendelijk, maar toch zoo vurig en schitterend, dat zjj onwillekeurig de hare moest neder- slaan. Bjj den eersten blik had Valerie bemerkt, dat hjj een officier was van het pas aangekomen regiment. Hjj had de teugels van het paard ingehouden, en boog zjjn gelaat tot het jonge meisje, haar vol bewondering aanstarend. stelling dus weinig of niets beteekenen, en hoe mooi het thans ook wordt voorge steld, zal de leerplicht drukkend werken, omdat langs een omweg pressie wordt uit geoefend op de ouders om hun kinderen op de openbare school te laten leeren. Deze wet grjjpt derhalve diep in het particulier leven in. De individueele vrjj- heid wordt in hooge mate beperkt, en dat uitsluitend ter bevordering van het open baar onderwjjs. Wel heeft de Minister in zijn Memorie van Toelichting beweerd, dat geen verdediger van den leerplicht er ooit aan gedacht heeft om de ouders te willen verplichten hun kinderen naar een bepaalde soort van school, in casu de openbare school, te zenden, doch het practisch re sultaat der wet zal toch wezen, dat het openbaar onderwijs wordt gesteund door vermeerdering van het aantal leerlingen en de bijzondere school wordt bemoeilijkt door verhooging van de uitgaven. Dit noemen wjj een onbillijkheid, welke niet mag worden toegestaan. De bijzon dere school heeft bewezen, dat zij in dege lijkheid niet behoeft achter te staan bij de openbare. De vruchten, die zij reeds heeft Afgeworpen, bewjjzen dat zjj de maatschap pelijke ontwikkeling der kinderen niet wenscht ten offer te brengen aan hun gods dienstige opleiding en even bekwame, ont wikkelde Staatsburgers kan kweeken als het openbaar onderwijs. Waarom, zoo vra gen wij, moet nu de bjjzondere school we der een duw achterwaarts krjjgeu, waar door haar krachtige ontwikkeling voor een poos wordt tegengehouden? Waaraan heeft het bjjzonder onderwjjs het verdiend, dat men nu door middel van den leerplicht wil gaan trachten zjjn achterstelling bij het openbaar onderwjjs te gaan vergroo- ten? Wij kunnen het ons niet voorstellen, dat de Regeering het ernstig meent door haar nieuwe wet het schoolverzuim te kun nen beperken en dat zij daarmede zulk eene groote verbetering op sociaal gebied zal tot stand brengen. Inderdaad heelt zij door de voorgestelde vrijstellin gen eeneruime gelegenheid aangeboden om door de mazen der wet te kruipen. Hiervan zal een ijve rig gebruik worden gemaakt door dezelfde menschen, die nu reeds hun kinderen van het genot van onderwjjs verstoken houden. Wjj willen niet twisten over de mate van school verzuim op dit oogenblik, maar toch geloo- ven wjjdat de voorgestelde wet daarin weing verbetering zal brengen. Alleen zul len, zooals wjj hebben betoogd, zich ge vallen voordoen dat ouders gedwongen worden voor hun kinderen gebruik tema ken van het openbaar onderwjjsterwjjl "Gauw,* riep hjj //er is geen tjjd te verliezen! Keik mjj uwe hand, zet uw voet op den mij nen en zwenk u op het paard. Kom, niet ge draald voegde hjj er bjj, toen hjj bemerkte dat zjj verschrikt terugweek. Het gelaat van den spreker boezemde haar echter zooveel vertrouwen in, dat Valerie allen angst voelde wjjken. „U zjjt toch niet bang voor mjj vroeg hjj lachend. «Kom, reik mjj uwe handen. Van den nood moet een deugd gemaakt Zjj voldeed aan zjju verlangen, en een oogen blik later zat zjj voor den officier in het zadel. Galant bood hjj haar zijn mantel. //Neen, dat wil ik niet hebben bad Vale rie. Hjj lachte evenwel en hulde haar zorg vuldig in den wjjden mantel. //Gjj moet u aan mjj vasthouden,// sprak hjj met een glimlach. „Dat is immers geen kwaad, en in storm en onweder kent men de hinder- ljjke etiquette niet Valerie kon niet nalaten te glimlachen, en blozend voldeed zjj aan het gedane verzoek. //Zoo is 't goed nu vooruit, Prins I" En voort stoof de vurige klepper in wilden galop. Immer heviger ruischle de regen neer, immer luider rolde de donder, immer vuriger straalde het hemellichtdoch Valerie was niet meer angstig, neen, 't was veeleer een gevoel van veiligheid, dat zich van haar meester maakte. //Wat zjjt n toch goed!" sprak het jonge zij daar werkelijk gegronde gewetensbe zwaren tegen hebben. Al weder vrageu wjj daarom wat de liberalen toch eigenlijk voor hebben met den leerplicht Wij kunnen op deze vraag geen ander antwoord vinden dan dat ge legen is in hun haat tegen het bijzonder onderwjjs, in hun anti-clericalisme, om een van hun woorden te gebruiken. De leerplicht is een echt liberaal-radi caal beginsel, dat geheel ligt in de lijn der denkbeelden van het radicalisme om trent de rechten en plichten van den Staat. Telkens maar uitbreiding der Staatsbe moeiing, vermeerdering der Staatsmacht, toeneming der werkzaamheid van den Staat en ingrijping van den Staat in de bijzon dere rechten en persoonlijke vrijheden. Daar nu onze Regeeringjin liberalisme niet voor iemand wenscht onder te doen is het duidelijk, dat zij het aanhangig voorstel heeft ingediend en daarmede tegelijkertijd eene belofte, bij haar optreden gedaan, heeft vervuld. Over de verdere gebreken, die het ont werp aankleven, hebben wij reeds vroeger een en ander in het midden gebracht. Het was ditmaal meer onze bedoeling te doen uitkomen, hoe onbillijk de Regeering met haar leerplicht-ontwerp heeft gehandeld tegenover het bijzonder onderwjjs. Had het schoolverzuim in om vaderland schrikba rende verhoudingen, zonder dat hierin op andere wijze verbetering kon komen, wy zouden het ons begrypen, dat de Regee ring een middel aangreep om door Staats- dwang verbetering te krijgen. Maar dit is zoo nietalleen de liberale theorie eischt den leerdwang, omdat daardoor de open bare school weer een voorsprong krjjgt op het bijzonder onderwjjs. Hopen wij daarom, dat in de Tweede Kamer alle voorstanders van het bjjzon der onderwijs bjj de behandeling van het ontwerp-leerplicht met kracht zullen op komen tegen deze uiting van het ultra- liberalisme, en deze tegenstand sterk ge noeg zal bljjken om ons vaderland te be hoeden voor de invoering van eene wet, die weldra in hooge mate impopulair zou wezen Frankrijk. In Frankrijk wil men een wetsontwerp doen aannemen, dat de voltrekking der doodstraf in het openbaar verbiedt. Volgens de Libre Parole zal de heer Lazies de Regeering interpelleerenover te nemen maatregelen tegen het versprei den van geheimen, de veiligheid van het Rijk betreffende. „Maar u wordt geheel nat!// „Alsof hei mjj schaden zou, wanneer mjj'ne kleeding eens geheel doorweekt wordthet doet mjj slechts genoegen, dat ik u van dienst kan zjjn.// „U zjjt zeer vriendeljjk //Kom, hul u vaster in den mantel en sluit de oogen dicht, want u schijnt bevreesd te zjjn voor de bliksemstralen //Neen, nu ben ik niet meer bang,// sprak het meisje lachend. //Maar toen n alben waart?// Zjj knikte bevestigend. De officier dacht aan de angst die het arme kind tijdens zulk een onweer in de eenzaamheid zou hebben doorstaan. //Ik zou zonder uwe hulp misecbien niet levend Donnington bereikt hebben" begon zjj weer. //Laat ons daar niet meer aan denken," ant woordde de jonge officier. //Wjj zjjn niet verre meer van ons doel verwjjderd, en, ik dank er den hemel voor, dat hjj u behouden heeft.// „Woont u te Donnington vroeg hjj daarna. //Neen, ik ben uit Wilfort, en wilde naar Donnington gaan, toen het onweer in al zjjn hevigheid loebarstte.// //Waar moet ik u dan brengen Ge moet niet Bchrikken," haastte hjj zich erbjj te voegen, toen hjj bemerkte, hoe bleek het jonge meisje bjj deze vraag werd. ttWjj zullen beiden van het paard - stjjgen, alvorens wjj de stad bereikt hebben.# De Parjjsche justitie houdt zichjbezig met een reusachtige oplichtersmaatschappij die al 13 jaar lang haar practyken bezig was te dry ven. Het geldt de Garantie Fon- cièredie wijnstok- en boschaanplanting in Algiers, Corsica en Tunis heette te be oogen en waarbij men tegen 15-jarige stor ting van 2 a 4 frs. per maand zich le venslange lijfrenten kon verzekeren van ongeveer 400 fr. In de 13 jaar van haar bestaan had de My. ongeveer 6 millioen frs. aan premie stortingen en aandeelenpryzen weten binnen te krjjgen, terwijl het eenige aanwezige actief bleek te bestaan uit een stuk land op Corsica, ter waarde vau 20,000 fr. De directeur was zoo slim geweest zich eenige malen door stroomannen voor het gerecht te laten brengen, waar het hem natuur lijk geen moeite kostte de gefingeerde aan klacht schitterend terug te wijzen en waar door het vertrouwen zijner clientele in hem des te sterker werd. Rusland. De Russische Regeering heeft den ver koop van losse nummers van het blad Nowoje Wremja verboden. Omtrent de aanleiding van dit verbod geeft het ministerie geen inlichtingen. Over den dood van den ongelukki- gen Nicolaas Gourko, die onderden naam van Ivanoff te Monte Carlo een diefstal pleegde, gepaard met poging tot moord, is in de gevangenis gestorven. De gevangene was reeds eenigen tijd ziek. Er hadden zich bij hem verschynselen van verstandsverbijstering voorgedaan, zoodat hjj onder behandeling van den krankzin nigendokter PaulGarnin gesteld moest worden. Een paar dagen geleden, had zijn broe der, die kolonel is in het Russische leger, hem bezocht, waarop de gevangene vroeg dat men een orthodox priester zou ont bieden. Na het onderhoud mei den pope was hij veel kalmer en oogenschijnlijk beter. Na een tweede bezoek van zjjn broeder, dat evenals het eerste plaats had in tegenwoordigheid van een bewaker, zakte hij echter onverwacht ineen. Hij was dood. Vermoedelijk zal het lijk geschouwd worden om de oorzaak van het sterven te kunnen vaststellen. De vader van den misdadiger, generaal Gourko ligt zwaar ziekhij is op het bericht van de gevangenneming van zijn zoon door eene ernstige beroerte getroffen. Amerika. De Regeering te Washington heeft door bemiddeling van den Franschen Gezant een verzoek om uitstel ontvangen voor de ontruiming van het eiland Cuba. De Ameri- kaansche Regeering heeft geantwoord dat 1 Januari bepaald bljjft. Aan het Ministerie van Oorlog is men druk bezig met de uitrusting der troepen die naar de keerkringen gezonden moeten worden. De Philippynsche oproerling A g u i- n a 1 d o heeft een brief geschreven aan den deren winkel eene schuilplaats zoeken, totdat het onweer voorbjj getrokken is.# //Hoe Zoo doornat als n zjjt Dat is een voudig oumogeljjk Ik zal u naar de vronw van onzen generaal, mevrouw Fanshaw, brengen. Deze zal zich gelukkig achten, u een dienst te bewjjzen." //Ik bid u, doe dat niet,//riep'Valerie afwe rend, //ik ben baar immers geheel vreemd." "Maar ik, ik verkeer niet in dat geval, en ik zal u onder hare bescherming stellen. Meent u dan werkelijk, dat ik het van mjj zon kun nen krjjgen, u in dezen toestand te laten vroeg hjj op ernstigen toon. »Als ik bjj mevrouw Fanshaw nog geene schuilplaats vond, dan zon ik u brengen bjj de vrouw van een mjjner sol daten. En nu ware het misschien 't beste, dat gjj n gehoorzaam betoondet. Gehoorzaamheid Ls immers eene soldatendeugd.// //Zou ik diï deugd dan niet overgeërfd heb ben vroeg het jonge meisje lachend //U zjjt een echt soldatenkind "Ja," antwoordde zjj niet zonder een gevoel van trots//ik ben de dochter van majoor Herbert «Herbert Edmond Herb ert //Ja, hebt u mjjn vader soms gekend?" vroeg het jonge meisje snel. //Persoonljjk niet, maar.'ieder soldaat kent en eert zjjn naam. En dan zoudt u nog vreezen om naar mevrouw Fanahaw te ga an f Gij hebt een heilig recht op haar dienstbetoon ABONNEMENTSPBIJS N TIENDE Af PRIJS DER ADVERTENTIES. .4 meisje, nadat zjj eenige minuten zwjjgeat waren voortgereden. Schuchter zag zfl naar het edele en ernstige gelaat van den officier. Valerie lachte. //Natuurljjk maar ik heb geene beken den in Donnington en moet dus in een of an- „Maar zou die dam e* niet van een ander gevoelen zjjn (Vervolg *ie Tweede Blad.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1898 | | pagina 1