NIEUWE
ïïagêlaó voor tffiooró- en Suió-eJCollanó.
Hedendaagsche toestanden.
No. 4066
Woensdag 21 December 1898,
23st® Jaargang,
Meisjesdroomen.
BUITKJVIbAM JL>.
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers. I «0.03
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BUREAU: St. JanBtraat Haarlem:
Van 16 regels 50 Cem
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Redacteu r-ü itgever, W. KüPPERS.
i.
Uit leerstelsels vloeit alles voortzedeD,
opvoeding, letterkunde, wetgeving, politiek,
beschaving, geheel de maatschappij, geheel
de samenleving. Zjjn de leerstelsels edel,
zuiver, dan streven de geesten over het al
gemeen naar het middelpunt van die edele en
zuivere leerstelsel en dat middelpunt is de
waarheid. In de waarheid zoeken dan de
geesten hun zwaartepunt, hunne kracht. De
intellectuëele orde ontwikkelt zich, het ver
stand neemt in volmaaktheid toe. De zede
lijke orde strekt ook haar weldadig gebied
verder uit, oefent op de maatschappij haren
zachten en goedaardigen invloed, en alle
volken zjjn vrij en gelukkig. Want in den
schoot der waarheid alleen bestaat er ge
luk, omdat daar alleen het leven, de rust
en de ware vrijheid is. Zoo is het waar,
dat de waarheid het levensbeginsel is van
den mensch, van het huisgezin, van demaat-
schappjj, van het menschelijk geslacht.
Zjjn de leerstellingen daarentegen onedel,
aardscb, d. w. z. materialistisch, dan wordt
het verstand verbasterd en ontaardhet
wordt verzwakt en ontzenuwd en ten laatste
uitgedoofd, versmoord onder den last van
twijfel en van dwaling. Alles geraakt tot
wanorde of wordt bedorven. De zedelijke
breidel wordt verbrokenhet sociale ge
bouw zakt ineen, de menschelijke harts
tochten ontketenen zich en oefenen op de
wereldhetschrikbewind uit van intellectuëele,
zedelijke en maatschappelijke wanorde.
Ziedaar het karakter van onzen tyd. Nim
mer, in geen enkel tjjdperk der historie aan
schouwde men zulk een diep verval op zede-
ljjk en verstandelijk gebied. Nooit zag men de
menschen met meer razernjj zich werpen in
het genot der zinnen of stoffeljjke genietin
gen: onfeilbaar zeker bewijs voor het rjjk der
dwaling, leerstelsel» van den dood en van het
niet, van wjjsgeerige, verstandelijke, zede-
Ijjke, politieke en maatschappelijke anar
chie, d. i. materialistische leerstelsels.
feuilleton.
83. (Vervolg).
//Valerie, hebt ge u bezeerd?// vroeg hij be
zorgd. Zjj wilde hem antwoorden, maar «ene
ongewone bleekheid bedekte plotseling haar ge
laat haar hoofd viel tegen zijn schouder en zjj
verloor het bewustzjjn.
«Westbrook,# gebood Beaufort snel besloten,
jjl zoo gauw uwe voeten u dragen kunnen over
het zijpad naar de herberg aan den voet des
bergs, en haal wat koel water. Wees maar niet
al te verschrikt. Zjj heeft haar voet verstuikt,
en de hevige pijn deed haar in onmacht vallen!-»
Zondereen woord te antwoorden, voldeed West-
brook aan het verzoek »ijns vriend». Beaufort
was alleen met het jonge meisje hjj hield haar
in zjjn armen gesloten, en boog zich over haar
neder.
Met zacht geweld nam Beaufort het meisje
op en voerde haar naar eene mat dicht mos
begroeide plekdaar legde hjj zjjn kostbaren
last neder, en liet haar hoofd in zjjn arm
rusten.
//Valerie, mjjne Valerie riep hjj met halt
ingehouden stens.
Daar bewoog zich 's meisjes borst en een zucht
vlood van hare lippen. Zjj beproefde het hoofd
omhoog te richten de kracht ontbrak haar even
wel daartoe, en zjj zonk weer terug. Plotseling
doeg M 4e oogen op.
Maar, zal misschien iemand zeggen, daar
is tegenwoordig geen sprake meer van ma
terialisme en atheïsme er openbaart zich
in alle geesten een terugkeer tot den gods
dienst, eene godsdienstige reactie. Zoo
veel te beter 1 Indien dit ten minste zoo
is. Maar laten we de zaken eens van nabjj
beschouwen en ze eens trachten te waar-
deeren op hun juiste waarde.
Men zou onrechtmatig handelen om zich
te bedriegen en zich illusies te vormen om
trent den aard der crisis, die tegenwoor
dig zoo bedrijvig de maatschappij schjjnt te
bewerken. Neen, men kan het zich niet ont
veinzen, die crisis is in de oogen van een
aandachtig beschouwer niet van dien aard,
dat zjj levendige, diepe, onschokbare over
tuigingen kan voortbrengen en bijgevolg
goede vruchten opleveren. Naar de vruch
ten moet men alles beoordeelen.
De goede leerstelsels brengen goede da
den en goede zeden voort en omgekeerd,
evenals de bloemen, volgens hun hoedanig
heid, goede of slechte vruchten voortbren
gen. Welnu, wij zien die goede daden en
die goede zeden nog niet; wèl bemerken
wij een orde van zaken, geheel daarmee in
strijdvolgens de grondregels der logica
trekken wjj daaruit de conclusie, dat er
van verandering ten goede geen sprake zijn
kan en dat de booze leerstelsels, hoe zij dan
heeten mogen, hoe zij zich dan ook voor
doen, met kracht hunne heerschappij hand
haven en over de verstandelijke en zede
lijke wereld de beginselen van alle dwa
lingen en van alle ondeugden blijven ver
breiden, evenals zjj.in het lichaam der maat
schappij de kiemen werpen van onrust en
regeeringloosheid en van ongebondenheid.
Indien men zou willen volhouden, dat de
materialistische leerstelsels vervallen zjjn,
dan antwoorden wij, dat, indien dit zoo is,
de slechte leerstelsels zooeven bjj bloe
men vergeleken vervallen zijn evenals
bloemen afvallen, d. w. z. om plaats te ma
ken voor de vruchten en welke vruchten
helaas Ja, laten we het maar zeggen, vruch-
„Overste Beaufortfluisterde zjj als uit een
droom ontwakende. //Waar ben ik F"
//U zjjt uitgegleden en hebt uw voet verstuikt;
gevoelt gij nog eenige pjjn F* vroeg hjj op tee-
deren toon.
//Neen,niet veel,«antwoordde zij zacht. Beaufort
sloeg zjjn arm om hare leest en bracht haar in
een zittenden toestand. Een smartelijke trek op
's meisjes gelaat en van tjjd tot tijd een zenuw
achtige samentrekking der Bpieren logenstrafte
hare bewering, dat zjj niet veel pjjn leed.
z/Bljjf nog maar een oogenblik zitten, Valerie.
Ik heb Westbrook naar eene naburige herberg
gezonden om koel water te halen, opdat ik een
compres op uw voet kan leggen.//
«O, hoe spijt het me, dat ik door mjjne licht
zinnigheid u het genot van dezen dag bedor
ven heb. Waarom moest ik ook struikelen Fu
«Lamenteer nu niet langer over eene zaak,
waar toch niets aan te verhelpen valt. Niemand
is er de schuld van,« zeide Beaufort vriende
lijk. «Nu 7-1 Int venwel eene groote kunst
zjjn u zonder iiurien en stooten naar huis te
vervoeren.//
//Het doet me leed, dat ik u zoo veel moeite
moet veroorzaken, maar ik geloof niet, dat ik
te voet huiswaarts kau gaan, ach, daar komt
Westbrook 1"
Ademloos jjlde de jonge man nader. Hjj hield
eene kruik water in de hand.
«Welke nobele ridders heb ik tochriep
Valerie lachend en reikte den aankomende hare
rechterhand. Hare oogen stonden vol tranen, niet
van smart, maar van aandoening.
«Ik heb mevrouw Dudley in kennis gesteld
ten vol venijn en bitterheid, vruchten van
ongerechtigheid vruchten van vernieling,
bloedige en doodeljjke vruchten. Getuigen
hiervan de vele zelfmoorden en duels, die
heden ten dage méér dan ooit verwoesting
rondspreiden in familiën en ontzetting bren
gen over geheel de maatschappij.
Sinds eenige jaren spreekt men vóél over
een godsdienstige beweging, over een terug-
keeren tot de goede beginselen maar laat
u niet misleiden door holklinkende phrasen
en opgesmukte redevoeringen. Dringt eens
goed in de zaken door en onderzoekt eens,
wat voor eene beweging het is, die zooge
naamde terugkeer tot het godsdienstige
waarover tegenwoordig zoo'n groot lawaai
gemaakt wordt. Ons bedunkens is het
gemanierdheidliefelijkheid en weekheid
van zeden, die alles eerbiedigen of verdra
gen. Het is hoffelijkheid in gesprekken en
redevoeringendie met verontwaardiging
het Yoltairiaansche cynisme en de walge
lijke goddeloosheid van de achttiende eeuw
afwijst. Waarlijk, men zou zich tegenwoor
dig schamen om plompweg goddeloos, ma
terialistisch of atheïstisch te zijn. Dat be
hoort niet meer tot den goeden toon, tot
de hedendaagsche mode. Dat is verouderd.
Men heeft fijner en gepolyster vormen
noodig, die echter evengoed als heel de rest
zullen verslyten.
Al bestaat het materialisme en atheïsme
niet meer in de woorden, toch bestaat het
geheel en ongedeerd nog in de daden. In
het gedragin de zeden der menschen is
nog geen verandering te bespeuren. Men
spreekt veelmaar men handelt niet. Of
liever, men spreekt goed en men handelt
slecht, omdat het gewoonlijk veel gemak
kelijker is opjgeleerde wijze te spreken over
den godsdienst dan getrouw en oprecht vol
gens den godsdienst te handelen.
Misschien zou men zich kunnen inbeel
den, dat dergelyke reactie ten minste tot
onderzoeken zal leiden, en dat het onder
richt in het godsdienstige ten laatste voe
ren zal tot het rjjk en den triomf der waar
met het voorgevallene, maar haar tegeljjkertjjd
gezegd, dat zjj voor het oogenblik hier van
geenerlei nut kon wezen. Daarom is zjj bene
den geblevenze is natuurlek erg ongerust
over u
„Westbrook, oude jongen, laten wjj nu ver
standig te werk gaan. Geef me uw zakdoek; dien
heb ik noodig om een goed verband te leggen,
Ga naar het dorp en haal een rjjtuig, want
voorloopig mag onze zieke haar voet niet ge
bruiken.*
Bereidvaardig als altjjd snelde Westbrook heen.
XXX,
Valerie zag den officier verwonderd aan, die
zijn eigen zakdoek in drie of vier deelen scheurde,
en met een glimlach hare vragende blikken be
antwoordde.
«Uw voet moet verbosden worden, bergfee; en
wel dadeljjk, willen wij alle zwelling voorkomen.
Wjj moeten nu maar alle schuchterheid laten
varennood breekt wet.//
Zjj bloosde wederom, doch liet hem rustig
begaan. Eenige oogenblikken naderhand was het
verband gelegd, en de pjjn eenigssins geweken.
Valerie lachte wederom met haar zonnigen lach
van weleer.
//Maar ik kan mjjn schoen niet meer aantrek
ken, wat nu gedaan vroeg het meisje. Beaufort
had den kleinen, sierlijken schoen reeds in zjjn
zak gestoken.
«Zullen wjj nu niet beproeven naar beneden
te gaan, want het rjjtuig kan u natuurljjk hier
boven niet bereiken Indien gjj er niets tegen
hebt, zal ik u dragen.#
heid. Nieuwe illusie Deze vleiende ver
wachting verdwijnt, wanneer men bedenkt,
dat men slechts het vernieuwde, vervol
maakte Christendom verlangt volgens de rede,
d. w. z. dat men in werkelijkheid een ge
heimen, meer of minder diepen haat koes
tert tegen het Catholicisme. Ziedaar geheel
het geheim.
Men heeft immers wel durven beweren,
dat het Christendom, afgeleefd en vermolmd
als het is, op zijn grondslag stond te wag
gelen als een oude, gescheurde tempel; dat
het Christendon», wijl het niet voldoet aan
de behoeften van onzen tjjd, eindelijk plaats
moest maken voor een nationalen godi-
dienst, die sterk zoude zjjn door jeugd en
door zijn toekomstingericht volgens de
hedendaagsche tijden en toestanden, en mee
gaande met den geest der maatschappij
dat het oogenblik gekomen was om het
Catholicisme ter zijde te stellen, omdat het
Catholicisme voortaan niets meer was dan
eene versteening der gedachte, eene nutte-
looze proeve uit lang vervlogen tjjden.
Welke eene domme, waanzinnige redenee
ring Zjj weten zeker niet, die dwazen, dat
hetgeen goddelijk is, van nature volmaakt
i», evenals hetgeen menschelyk is, noodza
kelijk onvolmaakt en vergankelyk zjjn moet.
Wat goddeljjk is van oorsprong, isonver-
gankeljjk en veroudert niet; maaralle», wat
menschelyk is gaat voorbjj en het ver
oudert als een kleed. Welnu, het Chris
tendom klimt op tot den Oorsprong van
alles het zal niet vergaan in den tyd; het
is altjjd oud en altjjd nieuw. Evenmin als
de waarheid veroudert, evenmin veroudert
het Christendom, want het is goddeljjk en
bjjgevolg kan het van de menschen geen
vooruitgang, geen vervolmaking ontvangen!
(Slot volgt.)
Duitschland.
Eene vreeseljjke misdaad is te Hauover
gepleegd. Zekere Evers, oud 51 jaren, heeft
aldaar zjjn moeder vermoord om 12.000
«Neeo, neen, ik vrees u te veel moeite aan te
doen. Ik ben niet zoo licht als u schjjnt te geloo-
ven. Kom, ik zal in Godsnaam beproeven te
hinken, leunend op uw arm.«
„Mjj goed maar ge bewijst door die woorden
al, dat ge niet weet, hoe lastig het valt met een
verstuikten voet een berg af te klimmen. Kom,
en draal niet langer. In mjjn armen zal ik u
dragen. Ik wilde voorwaar wel, dat ik in mjjn
leven nimmer een zwaarder last had behoeven
te tillen
«O, u zjjt zoo vriendeljjk en goed voor me,
antwoordde het jonge meisje met die sehuch-
tere naïveteit, welke de wereld haar eenmaal als
coquetterie had aangerekend.
Inderdaad, het had er allen schjju van, dat
Beaufort den last niet gevoelde, welken hjj in
zjjoe armen hield.
«Het bergpad is tameljjk steil Zjjt ge niet
bevreesd P" vroeg de jonge man op bezorgden
toon.
«Neen, in 't geheel niet antwoordde zjj ge
ruststellend. Alsof ze in zjjn armen iets vreezen
zou. Beiden herinnerden zich op dit oogenblik
den rit, welken zjj te paard door storm en regen
hadden gemaakt!
Toen zjj reeds een goed eind weegs waren
voortgegaan, vroeg Valerie plotseling
«Ben ik u niet te zwaar? Vermoei ik u
niet 1#
(Wordt vervolgd.)
HünumiinomiiT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
