NIEUWE
S>agêlaó voor cföooró* en Suió-eXollanó.
De Schoolstrijd.
No. 4072
Donderdag 29 December 1898.
23ste Jaargang.
ciïieuóDjaarszDcnsc/ïcïi.
Uit het leven van Banton.
BUITENLAND,
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers.
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem;
n,io
«1,40
«2,80
«0.03
PRIJS DER ADVBRTENTIEN,
Van 16 regels.50 Cem
Elke regel meer
77,
AGITE MA NON AGITATE.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Redacteu r-U itgever, W. KüPPERS.
Evenals vorige jaren stellen wij onze
Lezers in de gelegenheid in ons Blad van
Zaterdag 31 December a. s. een Nieuw
jaarsgroet te plaatsen.
De kosten daarvan zijn slechts 25 Cents,
bjj vooruitbetaling te voldoeD, ofwel in post
zegels aan ons Bureau over te maken.
Hierdoor bespaart men zich zelf veel
last, en het personeel der posterijen, dat
het toch al zoo druk heeft, nog meer drukte,
terwijl het doel evengoed wordt bereikt.
Advertentiën van dezen aard kunnen van
af heden reeds worden ingezonden.
De strijd over de school neemt met den
dag ernstiger verhoudingen aan, nu de open
bare school eene kweekplaats geworden is
van godsdienstloosheid.
Men hesft aan de school eene geheel neu
trale, onzijdige richting willen geven; maar
dit gaat nu eenmaal niet, zegt N u rk s in
Limburgwant de leermeesters der school
zjjn menschen, en eeD mensch kan niet neu
traal zjjn, de mensch heeft godsdienst of
hjj heeft geen godsdienst waarvan hjj zoo
wel in de school als buiten de school laat
blijken.
Men vindt wel menschen, die zeggen
ik bekommer mg niet om godsdienst, ik
trek mjj niets aan van godsdienst. Maar
jawel! Gaat hen maar een enkele dag na,
en weldra zult gij ondervinden uit welken
hoek de wind waait.
Men zou evengoed een mensch kunnen
vinden zonder ziel, als een volmaakt neu
traal menschbeiden kunnen onmogelgk
bestaan omdat de ziel het lichaam doet han
delen naar hare inzichten, en de hoogste
bron dezer inzichten is altijd of godsdien
stig of ongodsdienstig.
De openbare school wordt met zorg ge
troeteld door godsdienstloozen en anti-gods
dienstige menschen, zjj verlangen «en neu-
feuilleton.
(Sen Kerstvertelling.)
2. (Vervolg.)
Ziskier eene vrouw, welk» ik op straat
heb aangehouden zjj beweert u te willen «preken;
doeh de verraders zjjn slim, en ik dacht, dat
2ij den nasm vsn dem burger-president slechts
daarom noemde om mjj te ontsnappen.
Welnu zeide Danton tot de «rouw, welke
onbeweeglijk aan den ingang der zaal stond,
wat hebt ge te antwoorden
Ik: kom u, president-burger, de vrijheid
vragen van een onschuldige. Gjj hebt gisteren
mijn man in hechtenis laten nemen, en ik geloof
niet, dat gij de beschuldigden naar het schavot
laat sleuren zonder toe te staan, dat zij verde
digd worden.
Danton gaf den commandant een teeken, om
zich te verwijderen vervolgen» keerde hij zich
tot de onbekende, welke hjj tot dan toe nauwe
lijks had aangezien.
En hoe heet uw man
Henri Deauterive.
Henri Deauterive 1 riep Camilla Desmou-
lins uitik ken hemhjj is met mij op het
college Lonis-le-Grand geweest 't was ten brave
jongen, zonder geestdriftop politiek terrein
hechtte hjj geen geloof aan de nieuwe denk
beelden op' het gebied van geschiedenis was
hjj nog ingenomen mnt de schaduwkoningen
traal onderwijs waarbij de schoolmeester
zich heeft te onthouden den naam van God
te noemen binnen de school. Het kind mag
in de school geen godsdienstig onderwijs of
eene godsdienstige opvoeding ontvangen.
De liberalen hebben ons de godsdienst-
looze school bezorgd met den klatergouden
naam «neutraal,» iedereen ook het kind
moet vrijgelaten worden in zjjnen gods
dienst en in de beoefening daarvan.
In den beginne liep het zoo heel kwaad
niet want het liberalisme van dien tjjd had
eene geheel andere strekking en bedoeling
dan thans. De katholieken konden toen te
vreden zjjn met art 23 der wet van 1857
hetwelk luidt
«De onderwgzer onthoudt zich van iets
te Ieeren, te doen of te laten, wat strijdig
is met den eerbied verschuldigd aan de
godsdienstige begrippen van andersden
kenden.»
Dit artikel was nog geen hinderpaal voor
de godsdienstige opvoeding en ontwikke
ling van het kind in de school. Maar het
liberalisme heeft zjjn ontwikkelingsperiode
doorgemaakt met de zevenmgls laarzen.
De heer L o h m a n gaf in de Kamerzit
ting van 13 December jl. duidelijk aan wat
van de openbare school gemaakt is, en te
vens waarom alle geloovige christenen en
joden tegen haar in verzet moeten komen.
Iu die zitting stelde de heer L o h m a n
vooral in het licht, dat van schennis der
neutraliteit eigenljjk geen sprake kon zjjn,
omdat de neutraliteit zelve eigenlijk er niet
meer is. De leesboeken der openbare school
kunnen geen christelijke beginselen huldi
gen, hetgeheele onderwjjs niet, zeide hjj, en
dit is de oorzaak, dat anti-revolutionnairen
en katholieken reeds lang deze school den rug
toekeerden. Protestantsehe en katholieke
tradities moeten er worden ontzien. De school
wordt beheerscht door den Bond van Ne-
dërlandsche Onderwijzersen deze deed zelfs
de neutraliteit verdwijnen. Het orgaan van
dien Bond verschaft de literatuur aan de
school, vervangt de vroegere christelijke
ik geloof waarachtig, dat hjj ook bad en zi»h
met priesters inliet. Thans kan hjj ni»ts zjjn dan
een spion en een koningsgezinde,
Gjj kunt uwe vjjanden dooden, antwoordde
de onbekende met vlammende blikken, maar
hen bespotten ia eene lage lafhartigheidHenri
Deauterive is ïn de gevangenis, omdat hjj zjjn
plicht gedaan heeft.
Wat heeft hij dan gedaan vroeg Danton
op ongeduldigen toon.
Hij heeft gisteren vaarwel gezegd san een
veroordeelde, die zjjn vriend washjj heeft niet
geaarzeld door zijne houding protest aan te
teekenen tegen de onrechtvaardigheid der von
nissen, waardoor zoovele slachtoffers getreffen
worden. Welnuja, hjj heeft een ongelukkige,
dien men naar het schavot voerde, de hand toe
gereikt dat was de misdaad waarom men hem
aanhield. Gjj hebt niet het minste begrip van
medeleden gij gunt zelfs aan de levenden het
reckt niet om bun, die gaan sterven, een woordje
van troost toe te sprekenom maar menschen
te kunnen dooden maakt gjj van de vriendschap
eene misdaad, van het medeljjden een bewijs
van samenzwering. Omdat gjj lafaards zjjt,
wilt ge, dat alles zich richt naar uwe laaghar
tigheid en dat uwe zedelijke verlaging zich als
een smetstof aan allen meedeele. Ik verklaar u
onbewimpeld, dat mjjn man bljjk heeft gegeven
van moed en dat gjj hem, in stede van te straf
fen, moest bewonderen, en ik, ik verzeker u,
dat hjj niet zal sterven.
De stoutmoedige beslistheid der vrouw klonk
Dantons dischgenooten vreemd in de ooren, en
zij glimlachten over zulk een vertroawen.
leerstof. De redacteur van Recht voor Allen
is onderwgzer. De apostel van de ver
draagzaamheid, die haar het best begrjjpt
(mr. Levy,) spot met «heel den versleten
rommel van ceremonieel en ritueel,» als
hjj spreekt over de openbare school.
De onderwijzers minachten wie boven
hen zjjn gesteld heftiger zjjn zg dan de
oude clerus, waarvoor men zoo bevreesd was.
Het Geloof wordt aan de natie onttrokken
door de school. Dat dr. Dünner met zjjn
kleinen aanhang nu ook tot het ware be
sef komt, doet ons niet juichen, zegt spr.;
dr. Dünner komt veertig jaar te laat de
openbare school bestrijden. Spr. vroeg aan
de voorstanders, of zjj nieuwe fondamenten
weten te leggen, nieuwe surrogaten weten
te bedenken, want het wordt tgd. De heer
De Waal Malefjjt, die in eenzelfde be
schouwing tradmerkte nog opdat de
school neutraal is geworden voornameljjk
voor de Israëlieten. Het gebed moest ver
dwijnen, en de school werd godsdienstloos,
wat verderfelijk was voor het Christendom
en voor alle geloof. De openbare school is
aan het afdalen van liberalisme ging zjj
tot atheïsme, en vervolgens van socialisme
tot anarchisme. Spr. wees op de uitingen
van de heeren T roelstra, Ketelaar en
Bergmeier, den redacteur van Recht voor
Allen.
Wat onze Regeering doet voor het on
derwjjs is genoegzaam bekend. Hoe gods
dienstlozer de school is, hoe liever zij het
heeft. Erger gaat ze ons katholieken op
onderwijsgebied te ljjf, zooals onlangs weer
door het benoemen van den heer Meer
kerk, een apostel der «vrjje liefde,» tot
schoolopziener in het arrondissement
Kampen.
De toestand wordt gespannen vooral nu
de onderwijzers en leeraren aan de inrich
tingen van hooger en lager openbaar on
derwjjs, zich allerlei aanvallen veroorloven
op het Geloof, op eene wjjze die noodzake
lijke storend moet werken op de geesteljjke
vorming der kinderen.
En wie zal het bewjjs van genade voor
uwe man teekenen mompelde Fabre d'Eglantine
op spottenden toon.
Be beul, riep Canaille Desnsoulins.
Danton, hernam de vrouw, Danton hier
ia aigen persoon
Bjj het hooien dezer laatst» woorden begon
Dauton harteljjk te lachen. Zie, zeide hjj, nu
begint het tooneel inderdaad vermakelijk en reeht
klushtig te worden. Wie zal geljjk hebben, deze
vrouw of gij, burgers Ik gevoel wel last om
u allen geljjk te geven, door u, burgeres, naar
uwen man te zenden. Dat zou een troost in uw
ongeluk zjjn, om weer bjj elkaar te wezen, al
thans voor eenige uren.
Dat zult gjj niet do»n, hernam de moe
dige vrouw, want ik ken n, en al ware ook alle
menscheljjk gevoel in u uitgedoofd, dan nog
ben ik er zek;r van, zoudt gij aan eene edelmoe
dige ingeving weten gehoor te geven. Neen
alle herinnering aan lang vervlogen dagen is in
u niet uitgewischt, en het is tot uwe herinne
ringen, dat ik mjj vertrouwvol rieht, om mjjne
zaak te bepleiten.
HL
De onbekende zette zich vrjjmoedig op een
stoel neder, welken men haar niet had aange
boden en nam weder het woord op.
Haar handelwijze, welke niet de minste aar
zeling of vrees verried, begon belangstelling voor
haar op te wekken 1 Zjj was fier in haar onge
luk cd scheen dermate overtuigd van den goe
den uitslag harer pogingen, dat m»n er niet aan
dacht, haar in de rede te vallen.
Er zjjn er die in het openbaar den gods
dienst geheel overboord hebben geworpen.
Zjj begrjjpen niet dat het persoonljjk be
lang van iederen mensch, zonder eenig on
derscheid van vorst tot slaaf, ofwat on
eindig meer zegtvan wereld-omvattend
genie tot doffe stompzinnigheid, godsdienst
vordert tot verwerving van den inwendigen
vrede.
Spanje.
De toestand van den Spaanschen minister
president S a g a s t a heeft plotseling een zeer
ernstige wending genomen. De koortsaan
vallen nemen toe en de verschillende par
tgen zjjn reeds bezig de erfenis van den
zieken Staatsman te verdeelen.
Herstelt Sagasta van zjjn ziekte, dan
is men er toch zeker van, dat zjjn geschokte
gezondheid hem noodzaken zal, zich in het
ambteloos leven terug te trekken.
Als zjjn opvolger wordt genoemd generaal
W e y 1 e r hjj ontmoet echter levendigen
tegenstand bjj de maarschalken Martinez
Campos, Blanco, Lopez, Domin-
guez en Rimo Riveira. Wanneer das
Sagasta zjjn ambt neerlegt, is een felle
kampstrjjd te wachten tusschen de leger
hoofden die elkaar het minister-president
schap misgunnen.
De verwachting, dat een militair kabi
net zal optreden, brengt Spanje in groote
bezorgdheid.
Frankrijk.
Het Hof van Assises te Parjjs heeft me
vrouw Paulmier die den heer Mille-
rand, hoofdredacteur van de Laterneheeft
willen doodschieten, wegens een voor haar
in het blad geplaatst btleedigend artikel,
maar den hoofd-redacteur niet thuis treffende
•enige revolverschoten loste op den secre
taris der redactie, den heer 01 i v i e r, en deze
gevaarljjke wonden toebracht, vrijgesproken.
De heer Olivier is nog altjjd ljjdenae,
hg kreeg het eerste schot in den buik en
een tweede in de zjjde, en zg, de vrouw van
een Fransch afgevaardigde die een moord
aanslag pleegde op een onschuldig man,
werd door de Jury vrijgesproken. Zjjiseen
zeer elegante dame en naar haar verdedi
ger toetredend drukte zg hem glimlachend de
Zjj sprak dan aldus
,,'t Is uu twee en twintig jarea geleden, dat
in eene kleine dorpskerk de mis van Kerstnacht
werd opgedragen. Tal van geloovigen waren ter
kerke gesneld, hoewel de wegen daarheen met
dikken sneeuw bedekt waren men rekende sich
gelukkig een weinig te hebben mogen ljjden,
als men dackt aan de kende krib van het Kindje
Jezus. Het had romdom zich, evenals op dag
zjjner geboorte slechts arme landlieden, maar het
Goddeljjk Kind telt meer vrienden onder hen,
dan onder degenen, die meer door de fortnin
gezegend zjjn. Alle aanwezigen hadden
plaats genomen op houten banken; het ge
bed, dat uit onze harten ten Hemel steeg, deed
ons de armoede onzer kerk vergeten en men
bekreunde er zich weinig omslechts kille
en vochtige steenen te hebben om neer te
knielen.
„Eene vrome legende van ons land verhaalt,
dat de herders, die zieh naar de kribbe bega
ven, een schaap meebrachten, om het aan 't God
deljjk Kind ten geschenke aan te bieden, het
welk zoo arm was, dat het in eenen stal lagen
toch zoo groot, dat de Engelen boven zjjn scha
mele kribbe hemelsche liederen zongen. Het
sehaap, zegt men, naderde zonder de minste
vrees te vertoonen en hield het hoofd vooruit
als om eene liefkozing te vragen, waarop het
Kindje Jezus zjjn handje op het hoofd van het
arme dier legde.
(Wordt vervolgd.)
LEÏSfBÜÏII RUT.
