N
agêfaó voor tSloorè-en SLuió-oCollanè.
Amsterdamsche Brieven,
No. 4091
Zaterdag 21 Januari 189 9
23ai* Jtargang.
Het Pleegkind.
15 U IT K N L AND.
Mi
'1
Voor het buitenland 2,80
Af onderljjke nummers, ik«0.03
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BÜEEAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
ʻaiT3 DSHt AD VEBTENTIEN.
Van 16 regels 50 Cent
Elke regel meer71/,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
19 Januari 1899,
In de laatste weken van het afgeloopen jaar
bracht de veel besproken circulaire van den
Opper-rabbjjn derHi aëlietischegemeente over
den geest en destrekking van het openbaar-
onder wijs heel wat beroering in den lande.
«Hij had den kneppel onder de hoeu-
deren gesmeten» en men hoorde aan alle
kanten stemmen opgaan, die riepen «Haro
sur le baudet.» De bestrijdiug in de afkeu
ringen van 's be» ren rabbijn's bestaan waren
fel en talrijk, de bewijzen van instemming
waren schraal en bescheiden. Van Chris
telijke zijde dacht men misschien al hier
en daar aan: ceinen Dritten im Bunde»,
in den strijd voor het bijzonder godsdien
stig onderwijs.
Op mij heeft dat heele standje toen
bitter weinig indruk gemaakt. Ik dacht
wel, dat het hier zou zijn veel ge
schreeuw maar weinig wolik meen
zelfs in een mijner brieven het reeds te
hebben neergeschreven, dat ik er mg niet
veel van voorstelde. En nn, wjj zjjn
in de eerste weken van het nieuwe jaar
en men boort er niets meer van. De
Israëlieten van naam en invloed en geld
zjjn tegen den rabbijn en zijn streven te
velde getrokken en ik twijfel er sterk aan,
of er wel veel geld gestort is tot het bou
wen van Israëlietische bijzondere scholen,
of' nog gestort zal worden.
Het zou ook wat moois zjjn, dat de Jo
den zouden helpen afbreken, wat door de
Vrijmetselarij zoo wordt opgebouwd en
gesteund.
Aangenaam werd ik verrast dezer dagen
door eene mededeeling in de Nieuive Uuar-
lemsclie Courant, dat te Amsterdam de R.
K. Kiesvereenigingen eene buitengewone
werkzaamheid gingen ontwikkelen om dezen
zomer bij de verkiezingen voor den Ge
meenteraad eens beslagen ten ijs te komen
en hunne candidaten een flink stemmcn-
cjjfer te bezorgen.
e E 1 L L E T O N i
{Vervolg)
//Alle, alle! antwoordde levendig hare zuster.
//Dat wil zeggen alle wier mannen kunstenaars,
dichters, scheppers zjjn Het scheppen heeft zoo
iets uitdagends, men gaat er iu op. Dat is heel
iets anders dan bij een aoder beroep, bjj een
koopman, een dokter of een officier
//Nu, dan heeft de vrouw de bevordering in
het hoold.//
//Adèle weet u juist te zeggen hoeveel Wul-
fiugen er nog voor zich hteft, eer bij kapitein
wordt,// meende Emma lachend, en wierp daar
bij een uitdagenden blik op Hasselbrecht.
//Waar is uw buidegom toch?// vroeg de jon
ge vrouw aan haar zuster die bezorgd op de
klok zat te kijken, en op deze vraag verlegen
voor zich keek. //Anders is hij toch om dezen
tjjd al hier
//Ja, maar gisteren en eergisteren is hjj in het
geheel niet gekomen, hij heeft een briefje laten
brengen, dat hij verhinderd was door dienst,"
sprak Adèle neerslachtig en hield maar met
moeite de opwellende tranen terug.
//DienBt Ha ha, dat liedje kent med// spotte
de jonge vrouw, doch veranderde dadelijk van
toon, toen zjj den indruk harer woorden op de
wel wat zenuwachtige bruid bemerkte. //Dat wil
zeggen, ik geloof, dat de dienst op het oogen-
blik zeer zwaar is cn als je bruidegom het schrijft
zal het wel zoo zjjn."
Was het een der pia vota der Nieuwe
Uaarlemsche Courant of had zjj dat werke-
ijk vernomen Dan was zjj beter ingelicht
dan ik die er niets van gehoord of ge
zien heb. Toch zouden deze lange en mis
tige en regenachtige avonden niet onge
schikt zijn om er eens ernstig de hand aan
het werk te slaan, indien men meent, dat
er te Amsterdam nog werkeljjk op de
eene of andere manier vuur iu de kiezers
te krijgen is. Gemakkelijk zal dat echter
niet gain. Bijna nergens zijn de kiezers
zoo moeieiijk naar de stembus te krijgen
als hier. En geen wonder! Verbeeld u
dat men jaren achtereen bijna alle pogin
gen ziet mislukken, dat de samenwerking
met andere partjjen voor de Katholieken
bjjna altijd met een saldo van nihil sloot
en vraag u zeiven dan af, of het ni et be-
grjjpeljjk is, dat velen geen lust meer ge
voelen voortdurend een nutteloozen gang
naar de stembus te doen.
Ik heb een tjjd gekend, toen er politiek
leven was onder de Amsterdamsche Katho
lieken, toen er niettegenstaande strjjd
ia eigen boezem, soms vinnigen strjjd, ge
werkt werd en gestemdhet was de
tjjd, toen, Ejjgenraam zaliger en An
derheggen mede de handen aan het roer
hadden, de eene is dood helaas, de an
dere doet er niet meer aan, toen er een
opgewekte geest heerschte bjj de Katholieken
van geheel Nederland, toen allen werk
ten en streden al waren niet allen bet
eens over de middelen en den te volgen weg.
Een oogenblik meende ik, dat die geest
/.oude terugkeeren ten vorigen jare, toen
er nieuw leven kwam in de kwijnende
plant, toen men organiseerde en reorgani
seerde toen de werkmansstand nieuwe
krachten, nieuw bloed zoude aanvoeren.
Misschien is het op sommige plaatsen
ook gelukt en zijn de Katholieke Kies
vereenigingen verjongd, vernieuwd.
In Amsterdam is de organisatie tot stand
gekomen. Of men daarbij den goeden weg
heeft gevolgd, laat ik in het midden
//Maar vroeger heeft hjj mij eens gezegd.dat
juist om dezen tjjd de diecst het minst zwaar
ishernam Adèle bedroefd.
Neg voor de zuster van haar verwondering
hierover bekomen was, hoorde men de buiten
deur opengaan, en kort daatop verscheen de
heer des huizes met den aanstaand; n echtgenoot
zjjner dochter die snel haar verloofde te gemoet
trad.
„Wat kem je laat, Erich,// zeide zij verwij
tend, doch keek hem tegelijk liefdevol in de
oogec.
Een donkere blos bedekte het bleeke fijn be
sneden gelaat van den luitenant.
//Ik kon onmogeljjk vroeger komen 1" sta
melde hij verward, en begroette haastig zijn
bruid.
//Nu moet ja weten, dat ik hem nog bijna
met geweld hierheen btb moeten sleepeD,// wierp
de vader hier tnsschen, onderwjjl hjj zich bij
de heerljjk brandende kachel verwarmde.//Toe
vallig kwam ik voorbjj zjjne woning en zag nog
licht. Ik moet toch eens zien of hij bjjgeval nog
thuis is, dacht ik, en ging binnen. Hij zat te
schrijven en wilde niet met mij medegaan. Hjj
stond op het punt zich bij ons te laten veront
schuldigen wegens druk dienstwerk, terrsinop-
metingen op kaart brengen weet ik wat al
meer
//Maar Erich, ik heb ja al in geen drie dagen
gezien," klaagde de bruid, en richtte haar groote
zwaarmoedige oogen op haar verloofde, die, of
schoon hjj anders vrjj en vrooljjk de wereld in
keek, nu verlegen zjjn oogen neersloeg.
//Men kan niet altijd zooals men wil," ant-
ook of men daarbjj niet leden gepasseerd
heaft, bij wie men in de eerste plaats had
moeten aankloppen maar vuur is er
niet ingestortmaar de Amsterdamsche
Katholieke kiezer is traag gebleven en
velen, velen blijven steeds om allerlei re
denen van de stembus weg. Voeg daarbij
den zeer ongelukkigen en ontmoedigenden
uitslag der verkiezingen van den vorigen
zomer, het is niet noodig de oorzaken
van den ongelukkigen uitslag nog eens
breed uit te meten, en de fouten, velen
te goeder trouw, begaan bjj voorbereiding,
bij samenwerking, bij het stellen van can
didaten, en men begrijpt, dat het eene
moeieljjke taak zal s-gn, den Amsterdam-
scben kiezer op te wekken en slagvaardig
te maken voor den nieuwen strijd.
Moge het den yveraars gelukken,
maar een vroegtijdig beginnen is daar
voor zeker eene noodzakelijke vereischte!
Duitschland.
In den Duitschen Rijksdag heeft graaf
Li mburg-St ir u m een voorstel inge
diend tot afschalfing van artikel 2 der je-
zuïetenwet.
Dit artikel bepaalt, dat de leden der
Orde van Jezus of van verwante orden of
congregraties, als zjj buitenlanders zjjn, uit
het Bondsgebied kunnen worden verwijderd;
terwijl aan inlanders het verblijf in bepaalde
districten en plaatsen kan worden verbo
den dezen kunnen ook over de grenzen
worden gezet.
Spanje.
Volgens de New York-Herald heeft de
groep van Catalonische baukiers, die den
Minister van financiën 20 millioen peseta's
leende geweigerd verder geld te lsenen.
De Minister beeft zich toen tot de bank
van Spaiije gewend, die eene nieuwe lee
ning van 20 millioen peseta's verschafte.
De Regeering kan nauwelijks genoeg
geld vinden voor de dageljjksche benoodigd-
keden en de repatriate van Cuba eischt
100 millioen peseta's
El Correo verklaart dat de oorlogen op
woordde hjj ernstig. //De dienst gaat voor en
duldt geen uitstel
Spoedig zette men zieh aan tafel, daar Marie
verzekerde dat men op haar man volstrekt niet
behoefae te wachten. Wanneer die eenmaal in
//hooger sfeereu" verkeerde, wist men uiet, wan
neer hjj weder tot de gewone stervelingen af
daalde. //Maar dan kunt ge wel nooit op een
vas'.gestelden tjjd eten," meende Hasselbrecht,
//en dat is toch erg onaangenaam in een ordelijk
huishouden
Hierop zeide Bertha, die tot nu toe al haar
opmerkzaamheid besteed had aan een zacht eitje
en een flink stuk gekookt vleesch, dat een dich
ter geen ordelijk huishouden kon hebben, dat
was te veel verlangd.
„Wjjsneu8," viel de dichtersvrouw uit, die
ondanks het te loor geraakte idee een flinken
eetlust had, //wat weet gjj daarvan 1 Zeker, zoo
ordeljjk als bij een bakker of kleermaker kan
ons huishouden niet zjjn, mjjn man is correspon
dent voor verscheidene groote dagbladen, moet
dikwijls uit om stof le zoeken
//En speelt druk biljart in koffiehuizen I" ou
derbrak Bertha spottend.
//Stof zoeken zeg ik je," ging de oudore zus
ter kalm voort, //en dan moet hij naar de ko
medie voor bet verslag in do krant, zoodat hjj
niet altijd thuis het avondeten gebruiken kan
en
//Troost je, mjjn kind 1" zeide Mevrouw Fro-
mann, die het noodig vond haar oudste dochter
ter hulp te komen. //Bjj een dokter weet je ook
niet zeker of hjj wel op tjjd kan eten en drin
ken. „Schrijvers worden tenminste niet 't> nachts
Cuba en Portorico sinds 1868 Spanje 980
millioen auros (4900 millioen peseta's) en
264 duizend man hebben gekost.
Frankrijk.
Dat de Franschen nog wat over hebben
voor hun Marine, blijkt uit de inschrijving
sedert een paar dagen voor eene nieuwe
onderzeesche torpedoboot in de Matin. Deze
inschrijving bedraagt reeds 800.000 franks.
De correspondent van de Times te Parijs
herinnert er aan dat dergelijke inschrij
vingen ook vroeger in Frankrijk hebben
plaats gehad, o. a. in 1778 schreef Bour-
gondië in voor een bedrag van een mil
lioen franks voor een schip, en andere pro
vinciën deden hetzelfdede stad Marseille
gaf ook een millioen. Parijs 800.000 franks.
Het anti-semietische orgaan V Antijuifie
door de Rechtbank van de Seine bjj ver
stek veroordeeld tot zesmaal 500 frs. scha
devergoeding, te betalen aan zes Joodsche
kooplui, welker namen in dit blad waren
afgedrukt onder het hoofdIsraël chez nous.
Het blad brandmerkte eenige joden als
verraders van Frankrjjk en wees er op dat
de bankiers Rothschild en Bleich-
röderin 1870, ijverige medewerkers van
Von Bismarck waren, die hem de hulp
hunner geloofsgenooten hadden toegezegd
om Frankrijk in het verderf te storten.
België.
Dinsdag-avond is te Brussel een moord
aanslag gepleegd op een 17-jarig meisje
Elisa Mas sard toen zjj zich naar huis
begaf, In de AlUe Verte, op het gebied van
Laeken, werd zjj door een onbekende aan
gesproken, die haar eerst vastgreep, toen
voor het meisje ging staan en haar toe
voegde «De beurs of het leven Ver
volgens trok hg een mes en bracht zjjn
slachtoffer daarmede een steek toe in den
buik, en een tweede in de rechterdjj. Bjj de
worsteling,die ontstond, kreeg Elisa Mas-
sart nog eene derde wonde. Het meisje
wist echter te ontkomen en de deur barer
woning te bereiken, achtervolgd door den
moordenaar.
De te hulp geroepen geneesheer consta
teerde geen onmiddellijk levensgevaar.
Reeds bjj herhaalde malen waren in de
laatste dagen aanslagen gepleegd op jeug
dige meisjes.
In het land der Belgen zullen voor-
weggeroepen, zooals een dokter met zoo'n drukke
praktik als Papa heeft."
//Ik heb altijd gehoord, dat beroemde dichtere
alleen 'a nachts arbeiden," spotte Bertha maar
Marie zeide niets meer, en keek haar medelijdend
aan.
Wuifingen, die ongeveer twee en dertig jaar
oud was, nam anders altijd ijverig deel aan
dergelijke scherts en plagerijen, doch hedenavond
was° hij bijzonder stil. Zjjn gezicht bleef ernstig,
bjj staarde strak voor zich uit en was blijkbaar
met zijn gedachten elders.
Zijn bruid, die hem gespannen gadesloeg,
beproefde enkele malen doch te vergeefs, hsm
in het gesprek te trekken, doch hjj antwoordde
zoo kort en zoo verstrooid, dat eindelijk ook
de anderen zijn somberheid bemerkten. Wui
fingen verontschuldigde zijn verstrooidheid en
zijn zonderling gedrag, met te zeggen, dat hij
zich lichamelijk en geestelijk overspannen voelde,
doch ieder voelde dat dit maar een uitvlucht
was. De oude dokter, die altijd tegen iedereen
voorkomend en vriendelijk was, wilde den jon
gen officier, die nu toch spoedig een lid der
familie zou uitmaken, te gemoet komen, en
begon daarom een gesprek over militaire aan
gelegenheden, waarover ieder goed soldaat gaarne
spreekt. Hij sprak van bevordering, iets wat
voor Wuifingen bijzonder belangwekkend moest
zijn, daar hij op de nominatie stond kapitein
te worden, en het plan vast stond om na deze
bevordering het huwelijk te doen voltrekken.
Wordt vervolgd
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
5-)
