IVo. 4HO.
Maandag 13 Februari 1899.
23ste Jaargj
HDag6laó
voor
Suió-tXollanó.
J
De slachtoffers der
sociaal-democratie.
Het Pleegkind.
B U IT K iN L A N D
Onthuld,
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem.
f 1,10
1,40
2,80
0,03
feuilleton.
Amerika.
België.
Duitschland.
Italië.
Oostenrijk-Fongarije.
Engeland.
Frankrijk.
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het baitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt, dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
MAI VOENDRA7
AGITE MA NON AGITATE
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels50 Cents.
Elke regel meer7'^»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale Publicité Etrangère
G. L DAUBESfCo. JOHN., F.JONES Succ., Pans dibit Faubourg Montmartrt.
Er zijn moedgevende teekenen op te
merken in de arbeiderswereld. Wij mogen
hiervoor onze oogen niet sluiten, evenmin
als wjj dit deden, wanneer er op bedenke
lijke verschijnselen viel te wijzen.
In de arbeiderswereld begint men min
der dan voor eenigen tijd te luisteren naar
de inblazingen van de socialisten. Natuur
lijk is hiermede niet gezegd, dat het socia
lisme voor goed zjjn crediet in de werk-
mauskringen heeft verloren en evenmin
dat socialistische neigingen niet meer bij
den handwerksstand voorkomen. Als wij
dit beweerden, zouden wij ons aau een on
gerechtvaardigd optimisme schuldig maken.
Maar lettende op hetgeen in verschillende
plaatsen van ons vaderland voorvalt, mee-
nen wij te mogen zeggen, dat de invloed
van het socialisme afneemt.
- Verwonderen doet ons zulks niet. De
sociaal-democratie delft haar eigen graf
doordien zjj verwachtingen heeft opgewekt,
die niet verwezenlijkt konden worden. Zij
heeft de eenvoudige lieden teleurgesteld
die binnen een beperkt tijdsverloop da ver
vulling harer beloften tegemoet zagen. Zij
heeft bedrogen degenen, die zij beloofde te
helpen, en de door haar opgewekte onte
vredenheid bij een deel der werklieden zal
zich tegen haar keeren.
Dat was te voorzien, hoewel te vreezen
was, dat de uitspattingen der sociaal-de
mocratie aan de werkelijke volksbelangen
groot nadeel zouden toebrengen. Daarom,
al verheugen wij ons over de aan van ke- j
lijke kentering in de socialistische propa
ganda, er is nog reden genoeg om bezorgd
en beducht te zijn over de moreele na-
deelen die deze heillooze dwaalleer aan
een deel van den handswerksman heelt
gebracht.
Want, al begroet men de apostelen der
sociaal-democratie niet meer als beilpro-
feten, de nawerking hupnei verderfelijke
leerstellingen heeft nog geen einde geno
men. De teleurgestelden hebben nog niet
allen iets beters in de plaats gekregen voor
de verwoeste kaartenhuizen, over welker
kort bestaaD zij treuren. Er zijn nog zoo
velen onder de eenvoudigen in den laade,
die verlangend uitzien naar een vast steun
punt voor hun maatschappelijke overtui
ging en wier gedachten bij het ontbre
ken daarvaö, her- en derwaarts worden
geslingerd. Voor dezulken is bet te hopeD,
24)
(Slot.)
//Arme dokter!// sprak zjj met een gedwon
gen treurige stem, toen ijj hem het nieuws
onder vier oogen mededeelde, //arme dokter,
nu hebt ge heelemaal geen kana meerZjj
keek hem van ter zjjde opmerkzaam aan.
„Neen, nu is er voor mjj geen hoop meer!»
sprak de jonge dokter, wel wat verbluft door
het nieuws, en trok daarbjj een droevig gele
genheidsgezicht.
„U is zeker zeer bedroefd ging het meisje
verder, schijnbaar weer zonder hem aan te zien,
alhoewel haar geer. enkele van zjjn bewegingen
ontging.
//Ja ik ben ik ben zeer bedroefd ant
woordde Hasselbrecht doch zjjn vergenoegde
blik was geheel in tegenspraak met zijn
woorden.
Hjj wachtte een poosje of zjj hem met troos
ten zou, en verheugde zich reeds bjj voorbaat in
haar klankrjjke stem woorden van troost te hoo-
ren spreken. Toen zjj echter in het geheel niets
zeide, herhaalde hjj zoo somber mogelijk//Ja,
ja, ik ben diep bedroefd
Hij voelde, bas belangwekkend hjj haar scheen
y.d door het romantische licht eener
kkigs, tweemaal teleurgestelde liefde,
k sloeg hjj den indruk van zjjn
Jop Emma gade, en die scheen zeer
fjjn want haar vingers trilden en zij
zoo weemoedig aan, dat hjj als bjj
zag, hoe het eigenljjk met hem en
dat zij den goedeu weg terugvinden, dat zij
door beter ingelichten daarop worden ge
holpen en dat zjj den noodigen steun ont
vangen om moedigen met vertrouwen voort
te gaan.
Daarom is het in ons oog zulk een goede
daad, dat verschillende onzer Staatslieden,
leden der Tweede Kamer en anderen, zich
beschikbaar stellen om nu en dan in ver
gaderingen van den Volksbond of van Kies-
vereen'ging op te treden, ten einde hen,
die zulks behoeven het juiste standpunt
aan te geven, waarvan bij de beoordee
ling van maatschappelijke en staatkun
dige vraagstukken moet worden uitgegaan.
Dat optreden versterkt den underlingen
band verhoogt het gemeenschapsgevoel
wekt tot nadenken en onderzoek op en strekt
vooral om twijfelmoedigen en zwakken te
steunen in den strijd, dien ook zij hebben
te voeren.
De invloed van het gesproken woord is
vaak zeer groot, vooral, wanneer het wordt
bezield door een heilige overtuiging en door
een krachtig geloof aan de eindelijke ze
gepraal onzer beginselen. Dan leeren wij
pnze plichten kennen ten opzichte van ons
zelf, maar vooral tegenover de maatschappij,
en wij worden ontgloeid in vurige liefde
om die plichten ook in toepassing te brengen.
Dan verneemt de twijfelmoedige,die vroe
ger de sociaal-democratische leer heeft in
gezogen, dat er nog eene andere verdee
ling is van de menschen in ons land dan
in deze twee groepen: bezitters en niet-
bezitters, gelijk de socialist Sc haper uit
Groningen deze week nog te Arnhem ver
kondigde. Hij hoort dan, dat uit maat
schappelijk oogpunt geen verdeeling der
burgerij mag plaats hebben, omdat allen
dezelfde belangen, dezelfde wenschen voor
het gemeenschappelijk vaderland koesteren-
Deze beschouwing zal den teleurgestelde
de oogen doen openen voor hetgeen hij
vroeger niet zag en hij zal met meer ver
trouwen en moed dan hij ooit meende te
kunnen bezitten, willen arbeiden aan het
heil van de geheele samenleving.
Wij moeten dus zorgen, dat de afge-
dwaalden het goede pad weervinden. Wij
belmoren als de sociaal-democraten propa
ganda te maken voor de goede zaak. Er zijn
er nog zoo velen, die in hun egoïsme den
ken,dat hei voldoende is om zelf z'gn plich
ten getrouw na te komen, maar aan anderen
denkt men niet. Mocht dat anders worden,
want ons geluk is zeer'verwant aan dat van
onze medemenschen. Wjj hebben niet het
recht om als Kaïn te vragen: «Ben ik
Hjj slaakte een kreet van verwondering rn
blijde verwachting. Was hij dan tot nu toe biii d
geweest.
//Wat duivel,» riep bjj zoo luid dat Emma
verschrikt opsprotg^/zik ben heelemaal niet meer
bedroefd, neen, ik ben zielsvergenoegd, dat ik
Adè'e niet meer behoef te trouwen Nu eerst
zie ik duidelijk wat mjju hart wil.»
/'Bemint ge dan Aïèle niet?" vroeg Emma
blozend.
//Neen, waarachtig niet, tenminste nu niet
meer ach wat, al lang niet meer. Ik heb
mij dat altijd voorgepraat, misschien was het
niets dan verbeelding, omdat zjj niet geheel
vrij meer was. Vele menschen en ook ik, be-
geeren altijd iets, wat zjj niet krijgen kunnen
en wat zjj hebben kunnen, zien zjj over het
hoofd
//Ei zoo zoo is het nu met Adèle ge
gaan stotterde zjj verlegen.
«Zoo ging het mjj met Adèle,» verzekerde
hjj snel. Hij greep haar hand, keek haar lief-
deTjjk in de mooie bruine oogen, die nu niet
meer zoo weemoed g staarden, en sprak innig:
//Vergeef me, dat ik mjjzelven zoolang bedrogen
beb, u alleen heb ik lief en met u alleen kan
ik gelukkig zijn
Op hetzelfde oogenblik trad de mosder bin
nen. Een blik op de jongelieden was voldoen
de haar de overtuiging te geven dat deze twee
eikair begrepen hadden. Het bleef haar echter
een raadsel, waarom Hasselbrecht zich eerst
heden verklaard had, juist op den dag, dat
Adèle weer met baar bruidesom vereenigd was.
Emma beweerde, dat Adèle's voorbeeld aanste-
keljjk gewerkt had, zoo iets was besmetteljjk
en de jonge dokter versterkte zjjn aanstaande
schoonmoeder in die meening, bjj wachtte zich
wel eene andere verklaring te geven, en zoo
mijns broeders hoeder?» maar moeten de
verlorenen opzoekeD, de zwakken steunen.
Dit diende, zal men het krachtigst mede
werken om de sociaal-democratie voor goed
den kop in te drukken. Het is niet vol
doende, dat men de socialistische voorman
nen bestrijdt, dat men het onlogische van
hun stelsels aan de kaak stelt en lat men
de dwaze beginselen geeselt, die de sociaal-
dpmocratie predikt. Neener is nog een
ander werk n.l. de door het socialisme
verleiden opheffen uit hun verval, hen een
beter doel voor oogen stellen en bovenal
hen voorgaan in het toepassen van de goede
maatschappelijke beginselen.
Zulk een werk is niet gemakkelijk, maar
het is onze plicht, en wij mogen er ons
niet aan onttrekken. Waar wij juichen over
het fiasco der sociaal-democratie, daar moe
ten wij met de reddende en helpende hand
gereed staan, om de verdoolden terecht te
wijzen en daar moeten wij toonen, dat onze
beginselen het welzijn van de geheele sa
menleving beoogen.
In 't bijzonder behooren wij ons te wen
den tot degenen, die van radicale zijde wor
den aangeduid met den naam economisch
zwakken. Dat zijn zij, voor wie de strijd
om het bestaan het moeilijkst is, de dui
zenden, die met zorg en moeite het dage-
lijksch brood verdienen en dikwijls niet
weten, of zij den volgenden dag wel te eten
zullen hebben.
Die menschen vallen uitteraard het eerst
ten prooi aan de Hwaalleer der sociaal
democratie. Er isvooral wanneer het
godsdienstig besef niet levendig werkt, bij
hen schier geen prikkel om het hoofd om
hoog te houden en vastberaden voort te
gaan op den moeilijken levensweg. Zij zijn
vaak door gering geldelijk voordeel over
te halen om de goede beginselen te ver
loochenen en zeer begrijpelijk is het, dat
zij, die geen voldoend weerstandsvermogen
bezitten om de verleiding te weerstaan,
het eerst als slachtoffers vallen.
Tegenover die economisch zwakken heb
ben de sterkeren een dure plicht. Het ge
meenschapsgevoel, dat in onze dagen bij
alle richtingen is ontwaakt en zich met
kracht doet gelden, moet ook ons opwek
ken en bezielen om onze minder met aard-
sche goederen bedeelde natuurgenooten te
sterken in het volbrengen van hun levens
taak.
God heeft den een grooter gaven ge
schonken dan den ander, maar om daarmede
te woekeren ten bate van de minder be
gunstigden, en wie dat heeft begrepen en
bleef het geheim van zijn gewaande liefde voor
Acèle, tusschen de beide jongelui. Later plaagde
de jonge mevrouw Hasselbrecht haar man alles
aan Adèle te verklappen, als hjj haar al te vrien
delijk tegen zijn schoonzuster werd.
Het veroorzaakte Marie nog jarenlang ver
driet, dat zjj maar niets te weten kon komen
over de geheimzinnige reis van haar man naar
Berlijn, en over de njjze waarop de verloving
van Adèle opnieuw tot stand was gekomen.
Later, toen de oude Dahlen gestorven was, en
zij tot haar verbaziog ontdekte, dat hjj haar
en haar zuster belapgrjjke sommen vermaakt
had, vertelde Vollmer haar een gedeelte der
waarheid.
«Verwend» maakte opgang en de naam van
den dichter werd beroemd. Alle luchtkasteelen
van mevrouw Vollmer werden langzamerhand
werkeljjkheid, wat van de meeste luchtkasteelen
niet gezegd kan worden. Zjj zig Italië nog
menigmaal en de dichter schreef daar menig
mooi stuk. In den loop der jaren kreeg zjj
zooveel mantels en armbanden als zij maar
hebben wilde, en deze laatste geeft zij nu reeds
aan baar dochters. Alleen de villa bleef wat
lang achterwege, doch de nalatenschap van
Dahlen bracht ook dezen wensch in vervulling.
De zusters trouwden op denzelfden dag, en
toen eindelijk de drukte voorbij was en alles
in huis weder zijn gewonen gang giug, sprak
de dokter: «Nu nog een aan den man te bren
gen, dan is mijn taak volbracht.//
Berlha sloeg de armen om den hals, en
zeide hartelijk: «Ik blijf bij u, Papa,ik trouw
nooit
Of zij woord gehouden heeft
in toepassing wil breugen, van hem kan
gezegd worden, dat hij krachtig medewerkt
tot oplossing der sociale quaestie.
Het maatschappelijk vraagstuk kan nim
mer uit deu weg worden geruimd door
wettelijke maatregelen en bepalingen, in
dien daarbij niet het ernstig streven is om
de Goddelijke wet der liefde toe te passen.
De radicalen en sociaal democraten gaan
j van een ander standpunt uit. Zij gelooven
al'een in de macht vau den Staat en nemen
telkens hun toevlucht tot het alvermogen
van de overheid. Maar zij vergeten, dat de
beheérschers van thans dikwijls reeds een
volgenden dag behooren tot de overwon
nenen en dat hun wetten en besluiten
door de hen opvolgende heerscliers weer
krachteloos worden gemaakt.
Van tijdelijke wetten wachten wij dan
ook niet de oplossing der hangende vra
gen op maatschappelijk gebied. Wij hech
ten meer aau den geest, die de wetgevers
bezielt en die hen leidt tot de te nemen
maatregelen.
Wanneer wij dus verblijd zijn over het
verval van de sociaal-democratie, dan den
ken wij tevens aan de taak, die ons wacht
om de teleurgestelden de reddende hand
te bieden. Dan eerst voldoen wij aan onze
verplichting om mede te werken tot het uit
den weg ruimen der maatschappelijke moei
lijkheden, en zullen wjj de toekomst van
ons volk zonder zorg kunnen te gemoet
zien.
De Regeering te Washington heeft op
advies van de maritieme commissie uit het
Amerikaausche Huis besloten, tot den bouw
van nog drie pantserschepen van 12.000 ton.
De Belgische katholieke journalisten,
hebben hun inschrijving, om Z. H. Leo
XIII eene som geld aan te bieden, reeds
zien stijgen tot 122.016.21 franks.
De Fransche afvallige priester C har
bon nel, ook in ons land bekend, die in
het land der Belgen voordrachten geeft
in liberale, radicale en socialistische ver
gaderingen, heeft van de Belgische Regee
ring aanzegging gekregen om zich te ont
houden van zijne revolutionnaire redevoe
ringen, wil hij niet als een oproermaker
over de gienzen worden gezet.
Naar uit Berljjn wordt gemeld, zal pro
fessor Delbrück voor straf als hoog
leeraar verplaatst worden naar eene andere
Op den acht en twintigsten Juni van het
jaar achttien honderd vijf en twintig zat des
morgeDS om elf uur een groep van zes jonge
lieden in een der breeds lanen van het bosch
van Boulogne te Parjjs onder een plataanboom,
wiens breede, lommerrjjke kruin hen tegen de
warme stralen der zomerzon beschutte.
Het waren krachtige jonge lieden, in den
bloei van hun leven en ongeveer vijf en twin
tig jaar oud. Aau hunne uitgezochte kleedjj en
hun voornaam voorkomen, kon men zien, dat
zjj tot den hoogsten adel van Frankrjjk behoor
den. Bij hun voorname geboorte bezaten zjj een
aanzienlijk vermogen, waardoor zjj in staat waren
van al de genoegens des leveus te genieten, die
de Parjjsche wereld aanbiedt,
Zij konden hun tijd in ledigheid doorbrengen,
waren daardoor somtijds zichzelven tot een
last, en anderen en hun land van weinig nut,
Op dit oogenblik ademden zjj met volle
teugen de friesche morgenlucht in, om wat te
bekomes van het onaangename gevoel, dat een
gevolg was van een nacht, dien zjj in vroolijkheid
j doorgebracht hadden. Zjj spraken nu over
honden, paarden, wedrennen, bals, concerten,
het theater en duizenderlei andere onmoetin-
gen, die zij iu salons en koffiehuizen gehad
hadden, waar zij zich meermalen tot laat in
den nacht ophielden, om de verveling ie ver-
drjjven en hun leven in genot en vrooljjkheid
door te brengen.
Eensklaps zeide een van hen, Eaoul van
Menestray, die tot nog toe niet veel deel ge-
Universiteit, zonder dat hem daarvoor ver
goeding voor verhuiskosten zal worden
vergoed.
De National Zeitung vraagt nu niet on
aardig of de professoren en studenten van
de universiteit in Kie', Marburg, Güttin-
gen of ergens anders waarheen Delbrück
verplaatst wordt, hun universiteit soms
voortaan moeten beschouwen als een straf-
hoogeschool. Het blad, dat de geheele
vervolging van Delbrück afkeurt, denkt
dat de Rechtbank zich wel bepalen zal
tot eene waarschuwende terechtwijzing.
De Italiaansche Regeering heeft het
oorlogsschip Maria Pia naar het eiland
Kreta gezonden met een millioen lire in
goud aan boord.
Dit bedrag zal aan prins'George wor
den uitbetaald als Italië's aandeel in de
leening, ten behoeve van het eiland Kreta
gesloten.
Door de overheid der stad Weenen is in
beslag genomen eene te Leipzig uitgegeven
brochure: «De ontbinding van het Drie
voudig Verbond.»
In de Theresia-mijn te Poolsch-Ostrau
(Oostenrijksch-Silezië) zjjn door eene rnijn-
gasontplofliDg twee werklui gedood en vijf
gewond.
Een parlementsbesluit van het jsar 1770
gaf de volgende bepalingen: «Alle vrou
wen, onverschillig van welken ouderdom,
rang of stand, die wederom wenschen te
huwen en, om aan een man te komen,
zich de wangen en lippen blanketten, of
toiletzeepen, kunsttanden of haren, corset-
ten crinolinen of schoenen met hooge
hakken gebruiken, zullen wegens tooverij
worden aangeklaagd; ook zal een zooda
nige echt voor nietig worden verklaard
wanneer men in staat is te bewijzen, dat
de bedoelde vrouw zich aan de misdaad
heeft schuldig gemaakt.»
Wat de grond te Londen waard is
blijkt uit het navolgende
«Zeventig jaar geleden kocht de secte
Methodisten een stukje grond te Londen
voor 15,000 pd. st. om er eene vereeDÏ-
gingszaal op te richtenwelk gebouw
evenveel kostte, zoodat het totaal 30,000
pd. st. of f 360,000 bedroeg. Dezer dagen
is er f 2,875,000 voor geboden, dat is meer
dan f 1100 per M2. Het aanbod werd vau
de hand gewezen.»
Eene vreeselijke misdaad heeft te lljjssei
plaats gehad. In het externaat van O. L.V.
aau de Muntstraat is de 12-jarige Gas
ton Foveau vermoord gevonden. De
portier van de school kwam tot de
akelige ontdekking van het lijk geworgd
te vinden in de spreekkamer. Hij verwit
tigde onmiddellijk den Overste der inrich-
nomen had aan het gesprek, en doelloos in de
vei te zag
Maar als ik mjj niet vergis, dan bemerk ik
daar ginds onzen vriend, Gaëtan d'Anbreuil,
die met zijn lange beenen daarheen stapt en
met zjjn rotting in de lucht slaateen teeken
heeren, dat onze beste Gaëtan in eeu buiten
gewonen toestand verkeert.
De vrjjheer van Aubreuil heeft sedert
het begin van Mei Parjjs verlaten, antwoordde
Ludofic van Segain, om naar zjjae oogsten te
gaan zien op zijne landgoederen in Champagne,
en bjj zijn vertrek heeft hjj gezworen, dat de
hoofdstad van Frankrjjk hem niet meer zien
zou. Kan het mogeljjk zjjn, dat hjj nu toch
weer naar Parjjs terug gekomen is
Hij is het toch zeker, maar wat voert
hjj toch uit Nu slaat hjj den weg links in.
Hjj zal ons echter zoo niet ontkomen. Ik loop
hem na en binnen enxele oogenblikken breng
ik hem hier.
Raoul begon inderdaad zjjn vriend met eeu
vluggen gymnastischeo pas te achtervolgen. Zjjne
makkers zagen hem den weg inslaan, dien Gaëtan
zoo even genomen had en spoedig was hjj uit
hunne oogen verdwenen
Niet lang daarna kwamen de beide heeren van
Menestrag en van Aubreuil uit de laan links te
voorschijn, terwijl zij met de armen en het hoofd
driftig gesticuleerden. Gaëtan scheen geen
gevolg te willen geven aan het verzoek van zjjn
vriend, die hem mede wilde nemen.
Eindeljjk gaf hij toe op het vurig aandringen
van Eaoul en beiden kwamen nu bjj de overige
jongelui terug, die den vrjjheer met de leven
digste betuigingen van vreugde ontvingen.
Wordt vervolgd.)
