NIEUWE
Hbaaêlaó voor <3tooró- en Suió-tXollanó.
De Godsdienst.
No. 4121
Zaterdag 25 Februari 1899
23st« Jaargang.
Onthuld,
ÜU ITKffLAiM D
Per 3 maanden voor Haarlem ƒ1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. c 1,40
Voor het buitenland c 2,80
Af onderlgke nummers0.03
Dit blad verschgnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels50 Cen*
Elke regel meer7J/|
Groote letters worden berekend naar plaatsruimten
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Redacteu r-U itgever, W. KüPPERS.
(Slot.)
De godsdienst wijst ons de wegen die wg
te bewandelen hebben voor ons tijdelijk en
eeuwig welzijn.
Wanneer de Regeering van een land
geschoeid is volgens de wetten van het
Christendom als de volkeren er aan ge
hoorzamen als christenen en zij die hen
besturen iedereen recht laten wedervaren,
wanneer koopmanschap en handel uitge
oefend worden volgens een zuiver begin
sel, een eerlgke meening, welk een orde zou
men zien heerschen, welk een harmonie zou
men kunnen aanschouwen, welk een vrede
en liefde tusschen den evenmensch. Dit al
les is juist volgens den H. Augustinus een
duideljjk bewgs van de noodzakelijkheid van
den godsdienst.
De Katholieke godsdienst handhaaft eer
lijkheid en goede trouw en staat juist daar
om tegenover elk andere partij. Zien wij
niet rondom ons niets anders dan wanorde
door de ketterijen gesticht? Overal wordt
wanorde en verval geboren, ten alle tijde
en op alle plaatsen, waar het zegel van den
godsdienst ontbreekt. Ziet men niet overal
opstand tegen het gezag, omdat het fun-
damenteele princiep van den godsdienst
uit de harten der menschen is gerukt, om
dat een neutraliteitsbeginsel wordt gehul
digd dat geen vrede maar verdeeldheid
brengt.
Men moet dus den godsdienst beschou
wen in het hart van den mensch, als het
eerste levensdoel. De hemel, het firmament,
dat zjjn invloed uitspreidt tot in den boe
zem der aarde, houdt door zijn beweging
de harmonie der wereld in bedwaug. Wan
neer deze werkkracht ophield haar invloed
te doen gelden, dan zou de geheele natuur
in wanorde zjjn. Zoo ook, wanneer het prin
ciep van den godsdienst, die innerlijke wer
kingskracht eenmaal uitgedoofd is of ver
minkt, moet men bij den mensch geen ge
dragslijn meer zoeken. Zonder godsdienst
FEUILLETON.
3 2. (Vervolg)
Hjj had niet gedacht, dat deze vrouw hare
dwaze bedreigingen ten uitvoer had durveu
brengen. Hjj had er alleen eene uiting van spijt
en teleurstelling in gezien. En nu bjj zich tegen
over een voldongen feit bevond, stond zijn geest
verstomd voor de ongelooflijke stoutmoedigheid
van dit schepsel, dat hem zoo haar laag karakter
in al zjjne verschikkeljjkheid toonde.
Toen dacht hjj aan de schande, die de onzin
nige daad zjjner vrouw op hem laden zou en op
den markies *an Sassensge, wiens woede hjj zich
zoo levendig kon voorstellen. Nu was ook zijne
laatste hoop, nog eenmaal door zjjn oom in ge
nade aangenomen te worden, vervlogen Onver
standige, en waanzinnige die hij was, om niet
naar de raadgevingen en vermaningen van den
waardigen grjjsaard te luisteren, doof geweest
te zjjn voor alle redeneeringen zjjner vrienden
en zich zoo blindelings te hebben laten meevoe
ren door een blinden hartstocht
Bjj deze overdenking begon Amaury te weenen.
Hjj zuchtte, en geraakte in een woedenden
toorn tegen zich zeiven, terwjjl hjj het oogen-
blik vloekte waarop hjj voor den eersten keer
Vanina gezien had.
Eensklaps ging hij met wankelende schreden
naar de deur en trok aan het schelkoord. Ter
stond kwam een hediende toeloopen.
geeu zuiverheid van zedenzonder gods
dienst geen zuivere meening, geen onder
werping aan God.
Herinneren wij ons de schanddaden d* r
Fransche revolutie dan is het gemakke
lijk te begrijpen wat er moet gebeuren wan
neer ieder naar zijn goedvinden en wille
keur te werk gaatwanneer de rede de
eenige richtsnoer wordt van hetgeen ge
oorloofd is of niet, wanneer de rede alleen
den scepter zwaaide en geen andere macht
boven zich erkende noch dulde.
De rede, zonder godsdienst, hoevele on
rechtvaardigheden zou zij wel wettigen
Hoeveel verraad zon zij wel plegen? Hoevele
valsche middelen aanwenden om zich te
kunnen rechtvaardigen Hoevele euveldaden
en zonden zou zij met den naam van deug
den bestempelen
Men vordert den eed in wereldsche aan
gelegenheden, in zake van hoog aanbelang,
die een openlijk en solemneel protest levert
van godsdienst. Waarom? Omdat zonder
het zegel van godsdienstmen zich niet
meent te kunnen verzekeren van 's menschen
wankelbare rede en verstand, en omdat de
menschen zei ven, zeer goed de zwakheid en
nietigheid van hun verstand kennen, altijd
elkander mistrouwen. Eene verzekering, een
steun hebben zij noodigdie niets anders
is en die niets anders kan zijn dan «de
godsdienst.»
Een atheïst, zelfs voorbeelden zijn in
overvloed, een atheïst zal eerder iemand
vertrouwen die in God gelooft, dan een
goddelooze geljjk hij zelf.
Het blijft eene waarheid, dat een gods-
dienstverzaker een zoet juk van zijne schou
ders heeft geworpen, door zijn God te ver
loochenen.
Waartoe is iemand in staat., die de Al
macht zelve weerstreeft, die God uitdaagt
Of liever waartoe is zoo iemand niet in
staat Wanneer de eer en de achting die
hjj aan het Opperste Wezen verschuldigd is,
hem niet heeft kunnen weerhouden, wie zal
hem dan in zijn roekelooze vaart stuiten
Zeg mevrouw de gravin, gebood hjj, dat
ik oogenblikkeljjk bjj haar zal komen.
Mevrouw is reeds twee uren geleden uit
gegaan, mjjnheer de burchtgraaf, en zjj is nog
niet thuis gekomen.
't Is goed, dan zult gjj haar mjjne bood
schap overbrengen, zoodra zjj thuis komt.
Naar lichaam en ziei gebroken, liet AmauTy
zich in een armstoel neervallen en wachte, ten
prooi aan sombere en smarteljjke gedachten,
IX.
Vanina Piatri, die vast besloten was om, zon
der zich te bekommeren over het verzet en de
bedreiging van baar man, het leven eener too-
neelspeelster weer te hernemen, in de hoop op
een even schitterend succes-als vroeger, was op
dit oogenblik bjj de repetitie van het stuk,
waarin zjj binnen enkele dagen dacht op ie
treden.
Toen de burchtgravin van Charlery aan den
directeur van het Italiaansche theater was komen
vragen, of bjj haar weer onder zjjn personeel
wilde opnemen, stond deze verstomd van ver
bazing. Hjj zocht de rede van dit vreemde besluit
niet te doorgronderr, nadat Vanina hem te kennen
had gegeven, dat zjj ze hem toch niet zon
mededeelen. Deze directeur, die een praktisch
man was,dacht onmiddelljjk aan het groote succes,
dat dit zonderlinge denkbeeld der burchtgravin
hem zou verschaffen en hij had haar verzoek
verder zwjjgend ingewilligd.
Zoodra Vanina van deze eerste repetitie thuis
gekomen was, bracht de bediende haar de bood-
Wat en wie zal hij niet versmaden, na ver
smaad te hebben heigeen alle anderen eeren,
hoogachten en beminnen
Zij, die den godsdienst over boord hebben
geworpen, treden de heiligste wetten met
voetenzij verzetten zich tegen de publieke
machtzij versmaden wetten en bevelen
zij eerbiedigen noch onschuld noch recht;
zij verloochenen als 't te past komt, vrouw
en kinderen; zij zijn tot alles in staat.
Hij die den godsdienst versmaadt, het richt
snoer van onze handelwijze, veracht zijn
trouwen vriend die ons leidt als een trouwe
wachter. De godsdienst spreekt tot ons zelfs
in 't bedrijven van zonden; hg herinnert
ons overal en altijd aan onze plichtenhjj
baant den weg voor onze handelingen.
Iemand zonder godsdienst, valt van trap
iot trap, van afgrond tot afgrond, om rond
te dwalen in de uiterste duisternis zonder
steun. Hij weet niet waarheen zijn schreden
hem leiden. Hg is een Godloochenaar.
Spanje.
In de Cortes te Madrid hoort men niets
anders dan verwgtingen. De een schuift
de schuld op den ander, en niemand wil
plichtig zjjn aan het verlies der Koloniëu.
De beer Sa 1 mer on hield tgdens de
beraadslaging over het voorstel der repu
blikeinen omtrent de bgeenroeping van de
wetgevende vergadering, eene heftige rede,
waarin hij de monarchale regeering ver
antwoordelijk stelde voor de tegenwoordige
ongelukken. De president van de Kamer
riep den spreker tot de orde, zeggende dat
de voorrechten van den Koning niet bespro
ken kunnen worden. De heer Sal me r on,
voortgaande, verklaarde de conservatieve
partij en de regeering verantwoordelijk voor
de tegenwoordige rampen hjj gelooft dat
het beste middel tot herstel de bgeenroe
ping van de wetgevende vergadering is.
Minister Sagasta verdedigde de be
staande instellingen.
Engeland.
Ol de Engelschen deel zullen nemen aan
het Ontwapenings-congres door den Czaar
schap van haar man over. Daarna ging hjj Van
Charlerie van de thuiskomst zjjner vrouw ver
wittigen.
Vauina verwachtte zonder twjjfel dit bezoek.
In ODgedwongen houding op eene canapé liggen
de, neuriede zjj tusschen hare tanden enkele
passages uit de rol die zjj spelen zou. Op het
gezicht van haar man, die binnen kwam, met
den brief van zijn oom in de hand, scheen zij
niet het minst in verlegenheid te geraken. Met
eene uitdrukking van slecht bedwongen toorn
zeide hjj tot haar
Indien ik tot nu toe nog eenige hoop
gehad had, den markies van Sassenage gun
stiger jegens mjj te stemmen, dan hebt gjj nu
aan deze hoop den bodem ingeslagen. Lees dezen
brief, mevrouw de burchtgravin van Charlery....
zangeres der Italiaansche Opera voegde
hij er met een glimlach vol spotternjj en ver
achting bjj.
Ja, waarlijk, zooals gjj zegt zangeres
in de Italiaansche Opera eu het spjjt mjj
zeer, dat ik het tooneel en mjjn gelnkkige en I
vrooljjke loopbaan van vroeger verlaten heb,
antwoordde Vanina op denzelfden toon, terwjjl
zij Amaury den brief terug gaf, nadat zjj er een
vluchtigen blik op geworpen had.
Houd die scherts voor u, mevrouw, als
het u belieft. Ik gevoel geen lust, lang met u
te spreken of te twisten. Ik kom u enkel vra
gen, of gjj voornemens zijt, gevolg aau uw plan
te geven, dat even belacheijjk als schandeljjk is,
en dat gjj in een oogenblik van spijt en ergernis
opgevat hebt. lu geval het werkelijk zoo is, dan
verzoek ik u, onmiddelljjk dit voornemen te
van Rusland in het leven geroepen, zouden
wij wel willen in twijfel trekken, nu de
begrooting van oorlog aldaar voor het a.8.
dienstjaar bedra&gFjtiointig millioen guldens
meer dan die van verleden jaar. Ook wordt
het Engelsche leger het Engelsch-
Indisch leger niet er onder begrepen
met 4340 man vermeerderd. Is (het nu
geen spotternij al9 Engeland wil doen ge-
Iooven voor ontwapening te willen arbeiden?
Frankrijk.
Gisteren was 't mooi weer te Parjjs. In
stilte liep het volk door de straten, toen
een dof gedreun van 101 kanonschoten ver
kondigde dat de overleden president der
Republiek de heer F a u r e grafwaarts werd
gebracht.
Er waren vertegenwoordigers aangeko
men van vreemde Mogendheden, om de be
grafenis van den heer F a u r e bjj te wonen
uit Engeland: graaf van Pembroke en
Montgomery en kolonel Davidson,
van het Huis der Koningin
Duitschland prins Antoine Radzi-
will, adjudant van den Keizer, artillerie-
generaal, graaf Von Wedel, opperstal
meester brigade-generaal S c h o 11, kolonel
Von Moltke, adjudant van den Keizer
en commandant Plüskow;
Rusland: generaal Bi 1derling, gene
raal Sallagoub en graaf Bobrinski;
Oostenrgk-Hongargeprins Monte-
n u o v e, opperhofmaarschalk en prins Von
Hohenlohe, huzaren-kapitein
Italië graaf T o r n i e 11 i, gezant te
Parijs, generaal Léon Pellaux, gene
raal Avocardo di Quinto,adjudant
van den Koning, majoor R a i m o n d i,
markies de Santa Sillia en luitenant
S p a d a
BelgiëDe Smet de Naeger, mi
nister van Staat;
Nederlandde gepens. luitenant-generaal
W. K. L. van Helden, adjudant in
buitengewonen dienst van de Koningin
jhr. J. C. L. van Suchtelen van
de H a a r e, ordonnance-officier van H. M.
en jhr. S. M. S. de Ranitz, intendant
van het hnis van H. M. de Koningin-Moeder.
Verder werden opgemerkt delegaties van
Portugal, Spanje, Bnlgarge, Rumenië, Ser
vië, Luxemburg, Denemarken, Zwitserland,
Brazilië, Monaco en majoor sir Stanley
Clarke, als vertegenwoordiger van den
Prins van Wales.
laten varen of anders zal ik er u toe weten
te dwingen door de macht, die de wet mjj over
u geefc.
Gjj doet een beroep op uwe macht
Dan bljjft mjj niets anders over, dan mjj te
onderwerpen Maar ik doe op dit oogen
blik een beroep op uw verstand, dat veel ver
der afgedwaald is, dan 't mjjne. Gjj hsdt
mjj een gelukkig bestaan beloofd, veraangenaamd,
door al de genoegens, die rjjkdom verschaflen
kan. Verleid door uwe valsche belofteu,
heb ik dit kunstenaarsleven voor u vaarwel ge
zegd, dat mjj misschien veel meer opgebracht
zou hebbeu, dan hetgeen gjj mjj toen aanboodt;
en inplaats van in dit huweljjk de vervulling
van de droomen van mjjn geluk te vinden, ont
moet ik teleurstellingen van allerlei soort.En
zeg mjj nu, wie is de hoofdschuldige van ons
beiden
Gij hebt mjj voorgelogen en nu ondergaat gjj
de straf uwer bedriegerjj. Gjj hebt mjj met
uw toorn gedreigd Maar keer toch tot n zeiven
in en dan zult gjj moeten erkennen, dat, als
iemand een verwjjt verdient; gjj het zijt, mjjn
heer Gjj noemt het een schandaal, dat
ik weder in het theater optreedmaar is dan
nu de betrekking van zangeres meer onteerend.
dan toen gjj mjj aan het tooneel onttrokken
hebt, om mjj tot uwe vrouw te verheffen? Omdat
wjj in zulke omstandigheden geraakt zjjn, dat
gjj verplicht zjjt, eene betrekking te zoeken, om
in ons levensonderhoud te voorzien, waarom zou
ik dan van mijn kant mjjne zwakke krachten
niet mogen aanwenden, om u daarbjj behulp
zaam te zjjn Wordt vervolgd.)
URLEMECOORHT.
ABONNEMENTSPRIJS
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
