No. 4128.
Maandag 6 Maart 1899.
23ste Jaai
liïagêlaó voo cfiooró
on ££uiö-<JCollanó.
Het geluk van ons volk.
Onthuld,
BUITKJVLAM 1).
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem.
Italië.
Rusland.
Doitscliland.
Spanje.
RL
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40
Voor het baitenland 2,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
LjRNuRat
mm.
PRIJS DER ADVERTENTIE».
Van 16 regels50 Cents.
Elke regel meer7,/J>
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
AGITE MA NON AGITATE
Hoojdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale Puhlidté Etrangère
G. L DAUBEfyCo. JOHN., F.J ONES Succ., Pans 31 hie Faubourg Mcnimartri.
Men heeft zich in liberale kringen reeds
maanden achtereen bezig gehouden met
eene uitbreiding van het onderwijs, die in
ons oog haar bedenkelijke zijde bezit en
waarop het ons noodzakelijk toeschijnt de
aandacht te vestigen.
Wy hebben hier niet het oog op den
leerplicht, die ook al als een panacee voor
alle maatschappelijke kwalen wordt aanbe
volen. Den le rplicht echter beperkt men
thans nog tot het lager en het herhalings-
onderwijs. Doch wat wij bedoelen is eene
uitbreiding van het hooger onderwijs, meer
bekend als university extension, door eene
onzer hoogleeraren genoemdvolks-hoo-
ger-onderwys.
Wat men met university extension beoogt,
is ontwikkeling der groote menigte. Men
wil de menschen betere begrippen bijbren
gen van vele verschijnselen en feiten op
wetenschappelijk gebied en hen aldus juis
ter doen oordeelen over tal van zaken
die zonder die kennis hun verstand te bo
ven gaan.
Een prachtig denkbeeld! zal men opper
vlakkig oordeelen. Ta 't algemeen toch zijn
beschaving en onwikkeling zaken, waar
door men de uiterljjke levensomstandig
heden kan veraangenamen en dus den
mensch gelnkkiger kan maken. Wie het
tegendeel beweert, toont zelf niet genoeg
ontwikkeld te zijn om de hooge beteeke-
nis van goed onderwijs te begrijpen en te
waardee-en.
Maar university extension heeft ook zijn
bezwaren, en wel bezwaren van tweeërlei
aard. Vooreerst bezwaren bij de toepassing
er van Een onzer weekbladen, Maatschap
pelijh Werlcheeft die bezwaren willen
kennen en een vragenlijst gezondeD aan alle
hoogleeraren in ons land. De daarop inge
komen antwoorden zijn achtereenvolgens
gepubliceerd en het bleek daaruitdat
slechts enkele hoogleeraren hun onverdeelde
sympathie met university extension hebben
betuigd, terwijl het meerendeel groote be
zwaren, sommige ze fs onoverkomelijk, heb
len geopperd.
Over die bezwaren wenschen wij echter
niet te sprekenomdat de onze, zelfs bij
geheele instemming van den kant der hoog
leeraren onverzwakt zouden blijven be
staan.
Een Engelsch hoogleeraar, voorstander
van university extension, heeft gezeg 1: «Daar
wjj niet naar de Universiteit kunnen bren
gen de massa's, die behoefte hebben aan
onderricht, waarom zou men niet trachten
de Universiteit tot hen te doen komen
Men wil derhalve universitair onderricht
FE Ü1LLETON.
19.
Vervolg.)
Daar hel reeds donker begon te worden za
gen de andere Sioux, die van hun kant even
druk bezig waren met het ecalpeeren der onge-
lokkigen, die op het slachtveld gevallen waren,
niets van de worsteling tusschen Lorenzo en
een der hunnen.
N* deze laatste krachtsinspanning was de
Corsicaan weer schijnbaar zielloos neergevallen
en het bloed stroomde nit zjjne wonden.
Eenige uren na dezen moord, tegen het aan
breken van den dag, deinsde een troep land
verhuizers, die deze met lijken bedekte vlakte
doortrokken van schrik en ontzetting terug.
Eensklaps trof een zacht gekerm hunne
ooren.
Esn van hen b-gaf zich naar de plaats, van
wea* het gekerm kwam en ontdekte Lorenzo,
die nog niet dood was.
Na heoi alle zorg gewjjd te hebber, die zijn
Tereischte, legden de landverhuizers
hunner voertuigen zoo gemakkeljjk
zonder evenwel veel hoop te hebben,
nog genezen zon.
n zetten zjj hun weg voort en kwamen
den avond in een Indiaansch dorp waar-
an de inwoners reeds met de beschaving kennis
dden gemaakt en lieten den gewonde aan de
rgeu van een ouden dorpsdokter over, die zjjne
gaan geven aan de groote menigte, men
wil wat tot nu toe gedoceerd werd' aan
daartoe langdurig voorbereide jongelieden
gemeen goed gaan maken van allen zon
der onderscheid ook van de minst ont
wikkelden. Dit is het, waartegen wij groot
bezwaar hebben.
Wanneer in den strengen, kouden win
ter vele gezinnnen in armoede en ellende
verkeeren, zou het dan aanbeveling ver
dienen om die armen en behoeltigen en
kele malen in een welverwarmd huis te
noodigen en hen te doen aanzitten aan een
wel voorzienen disch Wij gelooven het niet.
Zulk eene armverzorging zou te schrille
tegenstelling opleveren met de wanhopige
levensomstandigheden, waarin die ongelnk-
kigen gewoon zijn te verkeeren. In plaats
van dankbaarheid voor bet genotene en
tevredenheid met hun lot, zou men bij hen
afgunst en naijver opwekken. Men zou die
ar.uen geeu weldaad bewijzen maar hen
rampzaliger maken dan zij zich ooit ge
voeld hebben. Men trachte daarom de
amen wel te doen door ze in hun eigen
woning op te zoeken en hen daar zoo mo
gelijk te verschaffen, wat zij behoeven.
Iets dergelijks valt op te merken met
betrekking tot de toepassing van un'ver-
sity extension. Men denkt de geestelijk ar
men gelukkig te maken door hen iets
mede te deelen van de kennis, die de weten-
schappeljjk ontwikkelden zich hebben ver
worven. Men gelooft de groote menigte te
beschaven door een tipje op te lichten van
den sluier, die den tempel der wetenschap
tot nog toe voor de massa's heeft bsdekt.
Men stelt zich voor, dat die enkele licht
straal, welke door de nevelen tot der me
nigte doordringt, haar oordeel zal verhel
deren en haar verstand zal scherpen.
Niets van dat altes. Gelijk de arme, die
enkele oogenblikken in de schitterende wo
ning van den rjjke vertoeft, zijn armoede
niet vergeet, maar ze nog zooveel te meer
gevoeld, zoo zal de menigte zich niet ge
lukkiger achten, wanneer haar geest ver
meerderd wordt met enkele indrukken vau
wetenschappelyken aard, die spoedig wor
den uitgewischt en niets anders dan een
gevoel van onvoldaanheid achterlaten.
Daargelaten dus de vraag of kennis ge
lukkig maakt, durven wy wel de uitspraak
doen, dat halve of kwart kennis den mensch
zeer beslist het ongeluk tegemoet voert.
Maar de beweging voor university ex-
lension heeft voor ons nog een groote scha
duwzijde. Indien er bij hen die aan dit
onderwys hebben deelgenomen, iets blijft
hangen van het geleerdedan zijn het
sommige losse uitspraken die door hun
bepaald karakter indruk hebben gemaakt,
verwoudeüsg te kennen gaf, dat de gekwetste
nog ademde.
Het geweerschot, dat de officier in de borat
ontvangen bad, had geen enkel dar edele or
ganen getroffenen de ouae dokter ver
klaarde, dat, dank zjj zijn krachtig en gezond
gestel, de gewonde misschien nog wel aan
den dood ontsnappen zou.
Zijn voorspelling werd vervuld.
Maar langen tjjd was Lorenzo zoo zwak, dat
men hem niet lastig wilde vallen met vragen
over de vreeseljjke gebeurtenis, waardoor hij
zulke zware verwondingen bekomen had. Men
wist daarom ook niet hoe bjj heette, want be
halve eenige brieven, in h >t Italiaansch geschre
ven, en slechts met den voornaam onderteekend,
en eenige andere papieren, vond men geen enkel
stuk bjj hem, waaruit zijn naam en afkomst
bleek.
Langzaam aan echter kreeg de officier zjjn
kracht en gezondheid terug, maar naarmate
hjj sterker werd, bemerkte men bij hem ook
teekenen van verstandsverbijstering.
De vreeseljjke snede, die het mes van den
lodiaan in bet achterhoofd gemaakt had, was
inderdaad de oorzaak ran eene heraenaandoenicg.
XIV
In dezen tjjd werd het doodsbericht van den
Corsicaanschen officier en zjjn makkers van re-
geeringswege bekend gemaakt.
Men ontdekte wol is waar bet lgk van Lo
renzo niet onder de bloedig verminkte lichamen
der overige soldaten; maar zjjne wapenen, die
maar welker motiveering geheel vergeten
wordt. Die uitspraken verliezen daardoor
natuurlijk alle waarde, maar zij zullen het
denkvermogen der toehoorders zooa' niet
beheerschen dan toch in eene bepaalde
richting leiden.
Om hiervan eea bewijs te geven, herinne
ren wij aan de theorie van Darwin, waar
van de groote menigte niet meer weet dan
dat de mensch van den aap zou afstam
men. Er zijn duizenden, die meer hechten
aan deze misvormde hypothese dan aan
het bekende Scheppingsverhaal, en dat wel
om de eenvoudige reden, dat de uitspraak
van Darwin, hoe misvormd uit haar
verband gerukt en daarom onlogisch, door
haar bepaald karakter indruk maakt en
deze indruk gemakkelijk wordt bewaard.
De toepassing van university extension
zal meer dergelijke dwaasheden onder het
volk b-engen. Eu het gevolg zal wezen
dat goede denkbeelden worden verstoord
en bedorven.
Hier komt nog bij, dat onze hoogleer-
areu voor het meerendeel de ultra-moderne
en liberale begrippen op godsdienstig, staat
kundig en maatschappelijk gebied zijn toe
gedaan, begrippen, die in strijd zijn met
hetgeen de Kerk ons leert.
Het kan niet anders, of die begrippen
zullen zich afspiegelen in het onderwijs,
dat die hoogleeraren of wie zich anders
met de toepassing der university extension
belasten, zullen geven, zoodat dit onderwys
eene bepaald anti-kerkelijke kleur draagt.
Moet het al gevaarlijk worden genoemd,
dat velen onzer jongelieden worden bloot
gesteld aan zulk een onderricht, hun hoo-
gere ontwikkeling en zelfstandig oordeel
beschermt velen van hen voor een afdwa
len op de paden des ongeloofs. Maar de
groole menigte bezit zulk een voorbehoed
middel niet. Zij zuigt gretig de giftigste
uitspraken in en kan niet zelfstandig oor
deelen over de al- of niet-juistheid daar
van. Daaruit vloeit noodwendig voort eene
verzwakking der goe le beginselen en eene
jammerlijke onzekerheid omtrent hetgeen
men voor waar en goed heeft te houden.
Het komt ons daa ook voor, dat men
het universitair onderwys tot de hooge-
scholen moest blijven beperken. In 't alge
meen mogen ontwikkeling en beschaving
nuttige zaken zijn, maar men dient daar
bij rekening te houden met de mate der
verstandelijke en geestelijke vermogens der
menigte. Het onderwys op de volksschool
heeft reeds groote vorderingen gemaakt
en steekt gunstig af bij dat van vroeger
tijden. Dit onderricht kan men uitbreiden
door speciale cursussen in een of ander
vak, waardoor men den handswerksman
op het slagveld waren bljjven liggen en het
volledig gebrek van eenig bewjjs, dat hjj nog
in leven was, deden met zeer veel recht ver
moeden, dat de wilden hem meegenomen had
den, om dat hjj de bevelhebber van de troep
was geweest, om hem in hui ne legerplaats alle
ui'gezochte martelingen te doen ondergaan,
waarvoor deze Indianen bekend staan.
Zoo behandelden de Roodhuiden gewoon-
ljjk de bevelhebbers van de legerafdelingen
der blanken, die hun levend in handen vie
len.
Toen Vanina het treurig uiteinde van haar
man vernam, gevoeld; zjj er geene levendige
droefneid over. De gedschte evenwel, dat zij
nu alleen stond zonder eenig middel van be
staan in een vreemd land, bracht haar tot
wanhoop.
In dezen treurigen toestand kwam er onver
wachts hulp voor haar opdagen.
Vanina bewoonde een bescheiden vertrek in
een van deze groote gebouwen, die men alleen
in de Amerikaansche steden vindt, echte cara-
VBnserails, die van den vloer tot den zolder
volgepropt zitten met lieden van allerlei soort.
Op dezelfde verdieping als zjj, woonde een
zangeres van het theater te Nieuw-Orleans. Zjj
was een weesmeisje met een medelijdend hart,
die zich gelukkig gevoelde wanneer zij anderen
helpen kon. Meermalen reeds had zjj met Vanina j
haar sober middagmaal gedeeld.
Toen zij hoorde, dat de man der jonge vrouw
in den krjjg gevalleD was, bood zij de eenzame
weduwe gastvrjjheid aan, en deze maakte van
dit edelmoedig aanbod gaarne gebruik.
meer geschikt maakt voor zijn beroep, en
men kau door enkele voordrachten over
voor de hand liggende zaken de kennis
van den werkman eenigszins uitbreiden,
maar men meene niet, dat zijn geluk is
te volmaken door hem in te leiden in den
tempel der wetenschappen.
In plaats van vermeerdering van kennis
I op deze wijze, stelle men den minder ont-
wikkelde liever in de gelegenheid zijn hart
en gemoed te ontwikkelen, bevordere men
het zedelijkheidsgevoel bij ons volk en
trachte men de zoogenaamde nationale on
deugden uit te roeien. Wie werkelijk wil
mede-arbeiden aan de vermeerdering van
het geluk van ons volk, zoeke dit niet door
halve kennis aan te kweeken, maar door
de edelste snaren van het hart in trilling
te brengen en door een verheven gemoeds
stemming aan te kweeken.
Nogmaals, wij miskennen de beteeke-
nis van goed onderwys in geenen deele,
maar wij protesteeren tegen elke poging
om door middel van het onderwys de edelste
aspiratiën by ons volk te verstikken.
Yoorloopig is alle gevaar voor het leven
van Z. H. Leo XIII geweken. Z. H.
sukkelde ongeveer sedert 30 jaren aan
een gezwel aan de linkerzijde, dat in den
laatsten tijd hevige pyn en koorts veroo--
zaakte. Eene operatie was noodzakelijk
en zij is met den besten uitslag door Dr.
M a z z o n i met een krachtige en kundige
hand in twaalf minuten tyds volbracht.
De Paus sprak slechts deze woorden
«Op mjjn ouderdom wilt gij, Dr. Maz-
zoni en Dr. Lap po ui, mij eene ope
ratie doen ondergaanIk zal mij er aan
onderwerpen.»
Tijdens de operatie werden H. Mis
sen gecelebreerd in de Sint-Pieterskerk
en in de bijzondere kapel van den Pans.
De kardinaals en zelfs de neven van Leo
XIII werden slechts in eene voorkamer
t regelaten. Uit alle werelddeelen zijn tele
grammen toegekomen. De Koning en de
Koningin van Italië, generaal Delloux
en admiraal Canevero hadden maat
regelen genomen om spoedig en herhaal
delijk ingelicht te worden over den toe
stand van Leo XIII.
Het officieel bulletin Donderdag
morgen aan het Vaticaan aangeplakt
luidde als volgt: «De Paus heeft een rus-
tigen nacht zonder pijn doorgebracht. Hy
heeft geslapen als naar gewoonte en heeft
I eenig voedsel genuttigd. De werking der
lichaamsorganen is goed. Het verband is
vernieuwdde wonde is goed aan 't ge-
i nezen.»
I Dr. M a z z o n i heeft aan een hoogge
plaatst persoon van het Vaticaan verteld:
«maak u niet ongerust, indien Z. H., naar
ik hoop, thans herstelt, kan bij nog wel
tien jaar leveu.
De kleine zangeres nam hare vriendin som-
ïjjds mee naar het theater, om haar wat aflei
ding te bezorgen, en Vanina was verblind ge
worden door al de pracht en weelde, die bare
oogen hier zagen.
Zjj begon het gelukkige lot van deze zangers
en zangeressen te benjjden, die met zooveel
geestdrift avond aan avond werden toegejuicht.
Daar zij van nature muzikaal was, evenals
alle kinderen, die onder den zuidelijken,hemel
geboren worden, had zij eene goede stem. Zjj
schepte er behagen in, om passages uit Optra's
te herhaleD, die zjj had hooreu zingen en de
uitdrukking en zuiverheid, die in hare s'em
lagen, toonde een goeden aanleg in de muziek.
Op zekeren d?g kwam hare vriendin stra
lend van genoegen thuis. Er was eens plaats
als zangeres in het theater vacant gekomen, en
zjj had aanstonds aan Vanina gedacht. De di
recteur met wiea zij er over gesproken had,
was geheel ontroerd big het verhaal van den
treurigen toestand der jonge weduwe, en had
haar verzocht eens een stak te zingen, voor hjj
er toe over kon gaan, haar onder zjjn gezel
schop op te nemen.
Bjj dit bericht viel Vanina de kleine zange
res om den hals en begaf zich onmiddelljjk met
haar naar den directeur van den schouwburg.
Deze nam haar, na eenige afgelegde bewijzen
van bekwaamheid, onder zjja personeel op, ter-
wjjl bij haar aanmoedigde zich ernstig op den
zang toe te leggen, om de kracht en wellui
dendheid harer stem meer te ontwikkelen. Hjj
bood haar zelfa aan, haar bjj de studie zelf
behulpzaam te zjjn.
De geruchten over het ziek zjjn van den
Czaar zjjn geheel ongegrond. Z. M. i' bi
komen gezond. Den 17 Februari, ontving
de Czaar twee officieren dii hem een ae
denkboek kwamen brengeu van hun regi
ment en onderhield zich met hen.
De Czaar ontving den 22 Februari, een
deputatie van 25 personen, o. a. den Hon
gaar Eugenins Zichy.
Deze schryft aan Politiken dat Z. M.
den heelen tijd met hem praatte en wel
in opgewekte stemming.
Des anderen daags ontving de Czaar
prins I m e r c t i n s k i, den gouverneur van
Warchau. Weer een dag later ontving hij
vijf generaals, eenige zeeofficieren en an
deren. In den middag bezocht de Czaar
de schilderij-tentoonstelling.
Den 26sten Februari, dus een dag later,
bezocht de Czaar weder opnieuw de Ten
toonstelling en deed aldaar aan een schil
der een bestelling.
De Keizer van Rusland is dus niet ziek.
De Duitsche liberale pers maakt het
zich bijzonder druk met wie al of niet
Paus zal worden indien de H. Valer
komt te overljjden. Reeds worden de Kar
dinalen gewogen die men meent dat in
aanmerking zullen komen.
Van zijn correspondent te Rome ver
neemt het Berliner Tageblatt dat de Mo
gendheden van het Drievoudig Verbond
in het geval van een conclave ten gunste
van eene candidatnur van kardinaal S e r a-
fino Vannutelli zullen optreden. Een
aantal Italiaansche kardinalen schynen
voor die candidatnur reeds gewonnen,
maar toch is het slagen van kardinaal
V annutelli daardoor nog volstrekt niet
verzekerd.
Wat is dat Berliner blad goed op de
hoogte, wy zullen zien, maar kannen
onzen lezers verzekeren, dal hier wel wat
voorbarig nieuws wordt ter markt ge
bracht.
De Koningin-Regentes van Spanje heeft,
behalve met de Presidenten van Kamer
en Senaat, ook eene conferentie gehad met
den oud-president der Kamerden heer
P i d a 1. Verder zal zij confereeren met maar
schalk Campos, generaal A z car raga,
den hertog de T e t u a n en den heer S i 1-
v e 1 a.
In het onderhoud met den heer S a-
g a s t a moet de Regentes er sterk naar
geïnformeerd hebben of er geen oplossing
was te vinden zonder tot ontbinding der
Kamers over te gaan; doch ie heerSa-
g a s t a moet beslist hebben verklaard,
dat geen enkel ministerie met deze Ka
mers zou kannen samenwerken.
De heer P i d a 1 moet den raad hebben
gegeven een conservatief ministerie aan
het bewind te roepeD.
Alle republikeinsche groepen Tan den
Senaat zijn gisteren-middag by eengeroe
pen om tot overeenstemming te komen
betreffende het stellen van een candidaat
Toor het Presidentschap.
Van dezen dag af begon Vanina vast besloten
deze loopbaan. Zjj werkte jj/erig en eenige
maan Jen daarna vertrouwde men haar reeds
een kleine rol toe, waarvan zjj zich tot alge-
meene voldoening kweet. Maar vooral hare
schoonheid brachten de toehoorders in ver
rukking en in enkele avonden had zjj zich in
de guEst van het publiek weten in te dringen
zoodat reeds bjj haar optreden van alle kanten
toejuichingen klonken.
Toen het winterseizoen afgeloopen was, besloot
Vanina in haar eerzucht een grooter tooneel
voor hare triomfen te zoeken. Zjj verliet daarom
Amerika en kwam in Frankrjjk aan. Het schit
terend succes, waarin zjj zich te Nienw-Orleans
verheugd had, was oorzaak, dat zjj zonder veel
moeite een engagement kreeg in de Italiaansche
Opera te Parijs, waar zjj het eerst optrad onder
den naam van Piatri.
Hare levensgeschiedenis is ons van dit tjjd-
slip af bekend.
Laat ons nu eerst zien, wat er van Lorenzo
geworden was.
XV.
De krankzinnigheid, waardoor den Corsicaan
getroffen was, tengevolge der verwonding, die
de Indiaan hem aan het hoofd toegebracht had,
had geene ernstige gevolgen.
Hjj werd met de meeste zorg en liefde door
den goedhartigen oude verpleegd, die hem in
zjjne woning genomen had en bjj wien hjj bjj-
na een jaar bleef.
(Wordt vervolgd.)