No. 4128. Maandag 6 Maart 1899. 23ste Jaai liïagêlaó voo cfiooró on ££uiö-<JCollanó. Het geluk van ons volk. Onthuld, BUITKJVLAM 1). BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. Italië. Rusland. Doitscliland. Spanje. RL ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlemf 1,10 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40 Voor het baitenland 2,80 Afzonderlijke nummers 0,03 Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. LjRNuRat mm. PRIJS DER ADVERTENTIE». Van 16 regels50 Cents. Elke regel meer7,/J> Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant. AGITE MA NON AGITATE Hoojdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale Puhlidté Etrangère G. L DAUBEfyCo. JOHN., F.J ONES Succ., Pans 31 hie Faubourg Mcnimartri. Men heeft zich in liberale kringen reeds maanden achtereen bezig gehouden met eene uitbreiding van het onderwijs, die in ons oog haar bedenkelijke zijde bezit en waarop het ons noodzakelijk toeschijnt de aandacht te vestigen. Wy hebben hier niet het oog op den leerplicht, die ook al als een panacee voor alle maatschappelijke kwalen wordt aanbe volen. Den le rplicht echter beperkt men thans nog tot het lager en het herhalings- onderwijs. Doch wat wij bedoelen is eene uitbreiding van het hooger onderwijs, meer bekend als university extension, door eene onzer hoogleeraren genoemdvolks-hoo- ger-onderwys. Wat men met university extension beoogt, is ontwikkeling der groote menigte. Men wil de menschen betere begrippen bijbren gen van vele verschijnselen en feiten op wetenschappelijk gebied en hen aldus juis ter doen oordeelen over tal van zaken die zonder die kennis hun verstand te bo ven gaan. Een prachtig denkbeeld! zal men opper vlakkig oordeelen. Ta 't algemeen toch zijn beschaving en onwikkeling zaken, waar door men de uiterljjke levensomstandig heden kan veraangenamen en dus den mensch gelnkkiger kan maken. Wie het tegendeel beweert, toont zelf niet genoeg ontwikkeld te zijn om de hooge beteeke- nis van goed onderwijs te begrijpen en te waardee-en. Maar university extension heeft ook zijn bezwaren, en wel bezwaren van tweeërlei aard. Vooreerst bezwaren bij de toepassing er van Een onzer weekbladen, Maatschap pelijh Werlcheeft die bezwaren willen kennen en een vragenlijst gezondeD aan alle hoogleeraren in ons land. De daarop inge komen antwoorden zijn achtereenvolgens gepubliceerd en het bleek daaruitdat slechts enkele hoogleeraren hun onverdeelde sympathie met university extension hebben betuigd, terwijl het meerendeel groote be zwaren, sommige ze fs onoverkomelijk, heb len geopperd. Over die bezwaren wenschen wij echter niet te sprekenomdat de onze, zelfs bij geheele instemming van den kant der hoog leeraren onverzwakt zouden blijven be staan. Een Engelsch hoogleeraar, voorstander van university extension, heeft gezeg 1: «Daar wjj niet naar de Universiteit kunnen bren gen de massa's, die behoefte hebben aan onderricht, waarom zou men niet trachten de Universiteit tot hen te doen komen Men wil derhalve universitair onderricht FE Ü1LLETON. 19. Vervolg.) Daar hel reeds donker begon te worden za gen de andere Sioux, die van hun kant even druk bezig waren met het ecalpeeren der onge- lokkigen, die op het slachtveld gevallen waren, niets van de worsteling tusschen Lorenzo en een der hunnen. N* deze laatste krachtsinspanning was de Corsicaan weer schijnbaar zielloos neergevallen en het bloed stroomde nit zjjne wonden. Eenige uren na dezen moord, tegen het aan breken van den dag, deinsde een troep land verhuizers, die deze met lijken bedekte vlakte doortrokken van schrik en ontzetting terug. Eensklaps trof een zacht gekerm hunne ooren. Esn van hen b-gaf zich naar de plaats, van wea* het gekerm kwam en ontdekte Lorenzo, die nog niet dood was. Na heoi alle zorg gewjjd te hebber, die zijn Tereischte, legden de landverhuizers hunner voertuigen zoo gemakkeljjk zonder evenwel veel hoop te hebben, nog genezen zon. n zetten zjj hun weg voort en kwamen den avond in een Indiaansch dorp waar- an de inwoners reeds met de beschaving kennis dden gemaakt en lieten den gewonde aan de rgeu van een ouden dorpsdokter over, die zjjne gaan geven aan de groote menigte, men wil wat tot nu toe gedoceerd werd' aan daartoe langdurig voorbereide jongelieden gemeen goed gaan maken van allen zon der onderscheid ook van de minst ont wikkelden. Dit is het, waartegen wij groot bezwaar hebben. Wanneer in den strengen, kouden win ter vele gezinnnen in armoede en ellende verkeeren, zou het dan aanbeveling ver dienen om die armen en behoeltigen en kele malen in een welverwarmd huis te noodigen en hen te doen aanzitten aan een wel voorzienen disch Wij gelooven het niet. Zulk eene armverzorging zou te schrille tegenstelling opleveren met de wanhopige levensomstandigheden, waarin die ongelnk- kigen gewoon zijn te verkeeren. In plaats van dankbaarheid voor bet genotene en tevredenheid met hun lot, zou men bij hen afgunst en naijver opwekken. Men zou die ar.uen geeu weldaad bewijzen maar hen rampzaliger maken dan zij zich ooit ge voeld hebben. Men trachte daarom de amen wel te doen door ze in hun eigen woning op te zoeken en hen daar zoo mo gelijk te verschaffen, wat zij behoeven. Iets dergelijks valt op te merken met betrekking tot de toepassing van un'ver- sity extension. Men denkt de geestelijk ar men gelukkig te maken door hen iets mede te deelen van de kennis, die de weten- schappeljjk ontwikkelden zich hebben ver worven. Men gelooft de groote menigte te beschaven door een tipje op te lichten van den sluier, die den tempel der wetenschap tot nog toe voor de massa's heeft bsdekt. Men stelt zich voor, dat die enkele licht straal, welke door de nevelen tot der me nigte doordringt, haar oordeel zal verhel deren en haar verstand zal scherpen. Niets van dat altes. Gelijk de arme, die enkele oogenblikken in de schitterende wo ning van den rjjke vertoeft, zijn armoede niet vergeet, maar ze nog zooveel te meer gevoeld, zoo zal de menigte zich niet ge lukkiger achten, wanneer haar geest ver meerderd wordt met enkele indrukken vau wetenschappelyken aard, die spoedig wor den uitgewischt en niets anders dan een gevoel van onvoldaanheid achterlaten. Daargelaten dus de vraag of kennis ge lukkig maakt, durven wy wel de uitspraak doen, dat halve of kwart kennis den mensch zeer beslist het ongeluk tegemoet voert. Maar de beweging voor university ex- lension heeft voor ons nog een groote scha duwzijde. Indien er bij hen die aan dit onderwys hebben deelgenomen, iets blijft hangen van het geleerdedan zijn het sommige losse uitspraken die door hun bepaald karakter indruk hebben gemaakt, verwoudeüsg te kennen gaf, dat de gekwetste nog ademde. Het geweerschot, dat de officier in de borat ontvangen bad, had geen enkel dar edele or ganen getroffenen de ouae dokter ver klaarde, dat, dank zjj zijn krachtig en gezond gestel, de gewonde misschien nog wel aan den dood ontsnappen zou. Zijn voorspelling werd vervuld. Maar langen tjjd was Lorenzo zoo zwak, dat men hem niet lastig wilde vallen met vragen over de vreeseljjke gebeurtenis, waardoor hij zulke zware verwondingen bekomen had. Men wist daarom ook niet hoe bjj heette, want be halve eenige brieven, in h >t Italiaansch geschre ven, en slechts met den voornaam onderteekend, en eenige andere papieren, vond men geen enkel stuk bjj hem, waaruit zijn naam en afkomst bleek. Langzaam aan echter kreeg de officier zjjn kracht en gezondheid terug, maar naarmate hjj sterker werd, bemerkte men bij hem ook teekenen van verstandsverbijstering. De vreeseljjke snede, die het mes van den lodiaan in bet achterhoofd gemaakt had, was inderdaad de oorzaak ran eene heraenaandoenicg. XIV In dezen tjjd werd het doodsbericht van den Corsicaanschen officier en zjjn makkers van re- geeringswege bekend gemaakt. Men ontdekte wol is waar bet lgk van Lo renzo niet onder de bloedig verminkte lichamen der overige soldaten; maar zjjne wapenen, die maar welker motiveering geheel vergeten wordt. Die uitspraken verliezen daardoor natuurlijk alle waarde, maar zij zullen het denkvermogen der toehoorders zooa' niet beheerschen dan toch in eene bepaalde richting leiden. Om hiervan eea bewijs te geven, herinne ren wij aan de theorie van Darwin, waar van de groote menigte niet meer weet dan dat de mensch van den aap zou afstam men. Er zijn duizenden, die meer hechten aan deze misvormde hypothese dan aan het bekende Scheppingsverhaal, en dat wel om de eenvoudige reden, dat de uitspraak van Darwin, hoe misvormd uit haar verband gerukt en daarom onlogisch, door haar bepaald karakter indruk maakt en deze indruk gemakkelijk wordt bewaard. De toepassing van university extension zal meer dergelijke dwaasheden onder het volk b-engen. Eu het gevolg zal wezen dat goede denkbeelden worden verstoord en bedorven. Hier komt nog bij, dat onze hoogleer- areu voor het meerendeel de ultra-moderne en liberale begrippen op godsdienstig, staat kundig en maatschappelijk gebied zijn toe gedaan, begrippen, die in strijd zijn met hetgeen de Kerk ons leert. Het kan niet anders, of die begrippen zullen zich afspiegelen in het onderwijs, dat die hoogleeraren of wie zich anders met de toepassing der university extension belasten, zullen geven, zoodat dit onderwys eene bepaald anti-kerkelijke kleur draagt. Moet het al gevaarlijk worden genoemd, dat velen onzer jongelieden worden bloot gesteld aan zulk een onderricht, hun hoo- gere ontwikkeling en zelfstandig oordeel beschermt velen van hen voor een afdwa len op de paden des ongeloofs. Maar de groole menigte bezit zulk een voorbehoed middel niet. Zij zuigt gretig de giftigste uitspraken in en kan niet zelfstandig oor deelen over de al- of niet-juistheid daar van. Daaruit vloeit noodwendig voort eene verzwakking der goe le beginselen en eene jammerlijke onzekerheid omtrent hetgeen men voor waar en goed heeft te houden. Het komt ons daa ook voor, dat men het universitair onderwys tot de hooge- scholen moest blijven beperken. In 't alge meen mogen ontwikkeling en beschaving nuttige zaken zijn, maar men dient daar bij rekening te houden met de mate der verstandelijke en geestelijke vermogens der menigte. Het onderwys op de volksschool heeft reeds groote vorderingen gemaakt en steekt gunstig af bij dat van vroeger tijden. Dit onderricht kan men uitbreiden door speciale cursussen in een of ander vak, waardoor men den handswerksman op het slagveld waren bljjven liggen en het volledig gebrek van eenig bewjjs, dat hjj nog in leven was, deden met zeer veel recht ver moeden, dat de wilden hem meegenomen had den, om dat hjj de bevelhebber van de troep was geweest, om hem in hui ne legerplaats alle ui'gezochte martelingen te doen ondergaan, waarvoor deze Indianen bekend staan. Zoo behandelden de Roodhuiden gewoon- ljjk de bevelhebbers van de legerafdelingen der blanken, die hun levend in handen vie len. Toen Vanina het treurig uiteinde van haar man vernam, gevoeld; zjj er geene levendige droefneid over. De gedschte evenwel, dat zij nu alleen stond zonder eenig middel van be staan in een vreemd land, bracht haar tot wanhoop. In dezen treurigen toestand kwam er onver wachts hulp voor haar opdagen. Vanina bewoonde een bescheiden vertrek in een van deze groote gebouwen, die men alleen in de Amerikaansche steden vindt, echte cara- VBnserails, die van den vloer tot den zolder volgepropt zitten met lieden van allerlei soort. Op dezelfde verdieping als zjj, woonde een zangeres van het theater te Nieuw-Orleans. Zjj was een weesmeisje met een medelijdend hart, die zich gelukkig gevoelde wanneer zij anderen helpen kon. Meermalen reeds had zjj met Vanina j haar sober middagmaal gedeeld. Toen zij hoorde, dat de man der jonge vrouw in den krjjg gevalleD was, bood zij de eenzame weduwe gastvrjjheid aan, en deze maakte van dit edelmoedig aanbod gaarne gebruik. meer geschikt maakt voor zijn beroep, en men kau door enkele voordrachten over voor de hand liggende zaken de kennis van den werkman eenigszins uitbreiden, maar men meene niet, dat zijn geluk is te volmaken door hem in te leiden in den tempel der wetenschappen. In plaats van vermeerdering van kennis I op deze wijze, stelle men den minder ont- wikkelde liever in de gelegenheid zijn hart en gemoed te ontwikkelen, bevordere men het zedelijkheidsgevoel bij ons volk en trachte men de zoogenaamde nationale on deugden uit te roeien. Wie werkelijk wil mede-arbeiden aan de vermeerdering van het geluk van ons volk, zoeke dit niet door halve kennis aan te kweeken, maar door de edelste snaren van het hart in trilling te brengen en door een verheven gemoeds stemming aan te kweeken. Nogmaals, wij miskennen de beteeke- nis van goed onderwys in geenen deele, maar wij protesteeren tegen elke poging om door middel van het onderwys de edelste aspiratiën by ons volk te verstikken. Yoorloopig is alle gevaar voor het leven van Z. H. Leo XIII geweken. Z. H. sukkelde ongeveer sedert 30 jaren aan een gezwel aan de linkerzijde, dat in den laatsten tijd hevige pyn en koorts veroo-- zaakte. Eene operatie was noodzakelijk en zij is met den besten uitslag door Dr. M a z z o n i met een krachtige en kundige hand in twaalf minuten tyds volbracht. De Paus sprak slechts deze woorden «Op mjjn ouderdom wilt gij, Dr. Maz- zoni en Dr. Lap po ui, mij eene ope ratie doen ondergaanIk zal mij er aan onderwerpen.» Tijdens de operatie werden H. Mis sen gecelebreerd in de Sint-Pieterskerk en in de bijzondere kapel van den Pans. De kardinaals en zelfs de neven van Leo XIII werden slechts in eene voorkamer t regelaten. Uit alle werelddeelen zijn tele grammen toegekomen. De Koning en de Koningin van Italië, generaal Delloux en admiraal Canevero hadden maat regelen genomen om spoedig en herhaal delijk ingelicht te worden over den toe stand van Leo XIII. Het officieel bulletin Donderdag morgen aan het Vaticaan aangeplakt luidde als volgt: «De Paus heeft een rus- tigen nacht zonder pijn doorgebracht. Hy heeft geslapen als naar gewoonte en heeft I eenig voedsel genuttigd. De werking der lichaamsorganen is goed. Het verband is vernieuwdde wonde is goed aan 't ge- i nezen.» I Dr. M a z z o n i heeft aan een hoogge plaatst persoon van het Vaticaan verteld: «maak u niet ongerust, indien Z. H., naar ik hoop, thans herstelt, kan bij nog wel tien jaar leveu. De kleine zangeres nam hare vriendin som- ïjjds mee naar het theater, om haar wat aflei ding te bezorgen, en Vanina was verblind ge worden door al de pracht en weelde, die bare oogen hier zagen. Zjj begon het gelukkige lot van deze zangers en zangeressen te benjjden, die met zooveel geestdrift avond aan avond werden toegejuicht. Daar zij van nature muzikaal was, evenals alle kinderen, die onder den zuidelijken,hemel geboren worden, had zij eene goede stem. Zjj schepte er behagen in, om passages uit Optra's te herhaleD, die zjj had hooreu zingen en de uitdrukking en zuiverheid, die in hare s'em lagen, toonde een goeden aanleg in de muziek. Op zekeren d?g kwam hare vriendin stra lend van genoegen thuis. Er was eens plaats als zangeres in het theater vacant gekomen, en zjj had aanstonds aan Vanina gedacht. De di recteur met wiea zij er over gesproken had, was geheel ontroerd big het verhaal van den treurigen toestand der jonge weduwe, en had haar verzocht eens een stak te zingen, voor hjj er toe over kon gaan, haar onder zjjn gezel schop op te nemen. Bjj dit bericht viel Vanina de kleine zange res om den hals en begaf zich onmiddelljjk met haar naar den directeur van den schouwburg. Deze nam haar, na eenige afgelegde bewijzen van bekwaamheid, onder zjja personeel op, ter- wjjl bij haar aanmoedigde zich ernstig op den zang toe te leggen, om de kracht en wellui dendheid harer stem meer te ontwikkelen. Hjj bood haar zelfa aan, haar bjj de studie zelf behulpzaam te zjjn. De geruchten over het ziek zjjn van den Czaar zjjn geheel ongegrond. Z. M. i' bi komen gezond. Den 17 Februari, ontving de Czaar twee officieren dii hem een ae denkboek kwamen brengeu van hun regi ment en onderhield zich met hen. De Czaar ontving den 22 Februari, een deputatie van 25 personen, o. a. den Hon gaar Eugenins Zichy. Deze schryft aan Politiken dat Z. M. den heelen tijd met hem praatte en wel in opgewekte stemming. Des anderen daags ontving de Czaar prins I m e r c t i n s k i, den gouverneur van Warchau. Weer een dag later ontving hij vijf generaals, eenige zeeofficieren en an deren. In den middag bezocht de Czaar de schilderij-tentoonstelling. Den 26sten Februari, dus een dag later, bezocht de Czaar weder opnieuw de Ten toonstelling en deed aldaar aan een schil der een bestelling. De Keizer van Rusland is dus niet ziek. De Duitsche liberale pers maakt het zich bijzonder druk met wie al of niet Paus zal worden indien de H. Valer komt te overljjden. Reeds worden de Kar dinalen gewogen die men meent dat in aanmerking zullen komen. Van zijn correspondent te Rome ver neemt het Berliner Tageblatt dat de Mo gendheden van het Drievoudig Verbond in het geval van een conclave ten gunste van eene candidatnur van kardinaal S e r a- fino Vannutelli zullen optreden. Een aantal Italiaansche kardinalen schynen voor die candidatnur reeds gewonnen, maar toch is het slagen van kardinaal V annutelli daardoor nog volstrekt niet verzekerd. Wat is dat Berliner blad goed op de hoogte, wy zullen zien, maar kannen onzen lezers verzekeren, dal hier wel wat voorbarig nieuws wordt ter markt ge bracht. De Koningin-Regentes van Spanje heeft, behalve met de Presidenten van Kamer en Senaat, ook eene conferentie gehad met den oud-president der Kamerden heer P i d a 1. Verder zal zij confereeren met maar schalk Campos, generaal A z car raga, den hertog de T e t u a n en den heer S i 1- v e 1 a. In het onderhoud met den heer S a- g a s t a moet de Regentes er sterk naar geïnformeerd hebben of er geen oplossing was te vinden zonder tot ontbinding der Kamers over te gaan; doch ie heerSa- g a s t a moet beslist hebben verklaard, dat geen enkel ministerie met deze Ka mers zou kannen samenwerken. De heer P i d a 1 moet den raad hebben gegeven een conservatief ministerie aan het bewind te roepeD. Alle republikeinsche groepen Tan den Senaat zijn gisteren-middag by eengeroe pen om tot overeenstemming te komen betreffende het stellen van een candidaat Toor het Presidentschap. Van dezen dag af begon Vanina vast besloten deze loopbaan. Zjj werkte jj/erig en eenige maan Jen daarna vertrouwde men haar reeds een kleine rol toe, waarvan zjj zich tot alge- meene voldoening kweet. Maar vooral hare schoonheid brachten de toehoorders in ver rukking en in enkele avonden had zjj zich in de guEst van het publiek weten in te dringen zoodat reeds bjj haar optreden van alle kanten toejuichingen klonken. Toen het winterseizoen afgeloopen was, besloot Vanina in haar eerzucht een grooter tooneel voor hare triomfen te zoeken. Zjj verliet daarom Amerika en kwam in Frankrjjk aan. Het schit terend succes, waarin zjj zich te Nienw-Orleans verheugd had, was oorzaak, dat zjj zonder veel moeite een engagement kreeg in de Italiaansche Opera te Parijs, waar zjj het eerst optrad onder den naam van Piatri. Hare levensgeschiedenis is ons van dit tjjd- slip af bekend. Laat ons nu eerst zien, wat er van Lorenzo geworden was. XV. De krankzinnigheid, waardoor den Corsicaan getroffen was, tengevolge der verwonding, die de Indiaan hem aan het hoofd toegebracht had, had geene ernstige gevolgen. Hjj werd met de meeste zorg en liefde door den goedhartigen oude verpleegd, die hem in zjjne woning genomen had en bjj wien hjj bjj- na een jaar bleef. (Wordt vervolgd.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1899 | | pagina 1