No. 4134. Maandag 13 Maarl 1899. 23ste Jaa HbagBlaó voor eSlooró- on ££uió~éCollanó. De vergulde pil. Onthuld. BUITBNLAN D, Per 3 maanden voor Haarlemf 1,10 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40 Voor het baitenland 2,80 Afzonderlijke nummers 0,03 Dit blad verschjjnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. c BPËÏSS Van 16 regels50 Cents. Elke regel meer7Ht» Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale Publicité Etrangère G. L DAUBE 4' Co. JOHN., F.JONES Swcc., Pans 31 its Faubourg Mcntmartri. De Minister van Binnenlaudsche Zaken heeft geantwoord op de aanmerkingen, die in de Afdeelingen der Tweede Kamer zijn gemaakt op zpn ontwerp tot regeling van den leerplicht. Wjj zijn niet buitengewoon benieuwd geweest naar dat antwoord, daar men geen profetischen blik behoefde te bezitten om te kunnen voorspellen, in welken geest de gemaakte bedenkingen zouden worden weerlegd. De bezwaren tegen de leerplicht wet waren groot en van zeer ernstigeD aard. De Minister heeft de beteekenis dier bezwaren trachten te verkleinen en voorts heeft hij veel water in den leerplicht-wijn gedaan. Maar met dat al is het hem niet gelukt de bezwaren uit den weg te ruimen en den leerdwang aannemeljjk te maken. Waarom wjj ons in de eerste plaats niet vereenigen kunnen met dit wetsontwerp, heeft de Minister zeer goed gevoeld, waar hp in de Memorie van Antwoord de grief beRtreed, dat het wetsontwerp eene zedelijke en natuurlijke verplichting der ouders om zet in een Staatsplicht en voorts ongegrond noemde de vrees, dal daarvan het gevolg zou wezen verzwakking van de zedelijke constitutie van ons volk. Zeer zeker wordt door liet leerplicht- ontwerp de beteekenis van het ouderlijk gezag aangetast. Aan rechtgeaarde ouders wordt hier door den Staat eene verplich ting opgelegd, die buiten de bevoegdheid van de overheid gaat. De ouders weteD, dat zij de zedelijke verplichting hebben, om te zorgen, dat hun kinderen in geen enkel opzicht worden verwaarloosd. Zjj zjjn de natuurlijke beschermers van hun kinde ren. Zjj voorzien hun kroost van voedsel en kleedingwaken voor hun veiligheid, beschermen hen tegen gevaren en dragen ook zorgdat zjj op later leeftjjd tegen den strijd om het bestaan voldoende ge wapend zjjn. Een onderdeel van die alge- meene zorg is het onderwjjs, dat door de ouders kan worden opgedragen aan daar toe bevoegde onderwijzers, omdat zij voor het groote meerendeel geen tjjd en gele genheid bezitten zelf die taak geheel te vol brengen. Daar het onderwjjs van groot belang wordt geacht voor de ontwikkeling der jeugd heeft de Grondwetgever bepaald dat overal in het Rjjk gezorgd moet wor den voor voldoend lager onderwjj». Hier van kannen dus de ouders hun kinderen laten genieten, maar dit sluit niet in zich, dat de Staat nu ook de ouders kan dwin gen van dat onderwijs door hun kinderen gebruik te doen maken. Ind'en de over- FE VIL LET ON. {Vervolg.) Toen zeg deze het vreeseljjk tooneel in de kamer zag, was hjj eene onmacht nabjj. Hij zonk op de knieëa naast het bed neder en bleef geruimen tijd overstelpt van smart liggen. De gerechtsdienaars, die deze overstelpende smart eerbiedigden, vroegen zich af, of zjj waar of geveinsd was. Mijnheer de burch'graaf, sprak de rech ter van instructie, toen hjj zag, dat Amaury wat kalmer geworden was, wees zoo goed, te antwoorden op eenige vragen, die wjj u zul len doen met betrekking tot de treurige ge beurtenis, die hier plaats gegrepen heeft, en die ons om uwentwille zeer in moeilijkheden brengt. Ik dank u, mjjne heeren, voor de sym pathie, ük gjj mjj betuigt, antwoordde Amau ry. Toen ik hier kwam, was mijne bedoeling dan ook, mij geheel te uwer beschikking te stellen, om het gerecht zooveel megeljjk inlich- geve-— ■rij cl, of de markies Van Sasse- Qr A bsu, op wie eenige verdenking n f "n Oo. leefde zeer afgezonderd, en de enniséiL, die ik ooit b|j hem gezien bihooren allen tot den hoogsten adel, lie- dia eene eereplaats in de letteren of het r bekleeden. heid s'echts overal zorgt voor de gelegen heid om lager onderwjjs te kunnen ont vangen, dan is daarmede haar taak geëin digd, en kan zjj niet, omdat haar onderwijs lang niet overal in den smaak valt, gaan decreteeren, dat de ouders verplicht zijo er gebruik van te maken. Daarmede treedt de Staat op het eigenaardig terrein der ouderljjke macht en, wanneer de leerplicht wordt ingevoerd, dan maakt hij inbreuk op een recht, dat uitsluitend aan de ouders toebehoort. In de practjjk moge het stelsel van den leerplicht misschien neerkomen op hetgeen gewenscht wordt door ieder, wien het wel- zjjn van ons volk ter harte gaat, wij mogen echter het beginsel niet aanvaarden, dat de Staat in dit opzicht aan de ouders de wet voorschrjjft. Waar de moderne Staat allengs een vol komen godsdienstloos karakter aanneemt, kunnen geen geloovige ouders het goed keuren, dat hjj een meer directen invloed verkrjjgt op de vorming der jeugd. Het feit alleen, dat de Staat voorschriften geeft omtrent de opvoeding der kinderen, is voor ons voldoende reden om elke wet op den leerplicht verwerpelijk te achten, hoe goed en noodig wij het ook vinden, dat de kin deren op degeljjke wijze voor hun laier leven worden gevormd. Oudersdie hun kinderen liefhebben, laten zich maarniet zoo gemakkeljjk hun zedeljjke verplichtin gen ontnemen, en dit te minder, waar het de Staat isdie op het volbrengen dier moreele plichten strafbepalingen wil vast stellen. Nu komt de minister wel met de ver klaring, dat de bedoeling van zpn leer plicht-ontwerp is om de ouders te verhin deren zich straffeloos aan den plicht der opvoeding te onttrekken. Maar dan eischt de consequentie, dat de Staat zich ook gaat bezighouden met andere deelen dier op voeding en aan de ouders de verplichting voorschrjjft hun kinderen voldoende te voe den en te kleeden en de gelegenheid opent om die voeding en kleeding kosteloos te ontvangen, wanneer de ouders geen mid delen bezitten om hun kinderen naar be- hooren daarvan te voorzien. Op dien weg voortgaande, komt men tot de zeer natuur lijke gevolgtrekking, dat de Staat ook zal hebben te beslissen, hoeveel boterhammen een jongen 's morgens moet ontvangen, welke kleederen hjj zal hebben aan te trek ken en dergeljjke zaken meer. Zulk een ingrjjpen stuit ons tegen de borst en ver kracht zoodanig het beginsel van de ouder ljjke macht, dat wij in geen geval kunnen goedkeuren, dat op dien weg de eerste stap wordt gezet. Daarom, mjjae heeren, indien ik mjjne mee ning vrij uitspreken mag, staan wjj hier tegen over een moordaanslag, waarvan diefstal alleen de oorzaak geweest kan zjjn. Wjj deelen uwe meening niet, in dit opzicht, mjjnheer de burchtgraaf, antwoordde de procureur op vrjj driftigen toon. Volgens ons inzicht is de man, die uw oom gedood heeft, geen misdadiger van beroep Wat wilt gjj daarmede zeggen, heeren vroeg Amaury, terwjjl hij de gerechtsdienaars strak aanzag. Sedert eenigen tjjd, is niet? mjjnheer, hernam de rechter van instructie, was de ver standhouding tusschen a en uw oom niet van de besta, ondat gij eene zangeres, Vanina Piatri genaamd, gehuwd hebtzooveel ten minste heb ik kunnen begrijpen uit de brieven, die door u geschreven zjjn, en die ik in deze kast teruggevonden heb. Ik behoef u, heeren, eene zaak, die alge meen bekend is, niet te verbergen, antwoordde de burchtgraaf op koelen toon. Maar omdat ik niet begrjjp, welk verband er kan bestaan tusschen dit feit en den moord op den markies, verzoek ik u, mjj over dit punt niet verder te ondervragen. Mjjnheer Van Charlety, gjj zjjc hier ge komen, om ons inlichtingen te geven, hernam de rechter op strengen toon, wjj doen ons best, alle punten, die ons donker en geheimzinnig voorkomen in dit treurspel, op te helderen. Ik verzoek u daarom beleefd, ons daarbjj zooveel mogeljjk te helpen. Heeren, antwoordde Amaury, ik erken, Wij erkennen het volkomen, dat het ontwerp allereerst moet strekken tot be scherming van kinderen, die niet voor zich zelf kunnen zorgen en eene treurige toekomst tegemoet gaan, wanneer zij ver stoken blijven van de elementaire kennis, die in den bestaanden maatschappeljjken toestand voor allen noodig moet worden geacht. Doch met deze phrase verdedigt men nog niet het door ons gewraakte in grijpen van den Staat. Er zijn zooveel meer zaken, die nuttig zpn voor de geheele of voor een deel der samenleving, maar die wij toch niet van den Staat kunnen of mogen verwachten. Het mag er niet toe komen, dat de Staat reglementeert, wat voor zijn burgers door eene t jjdeljjke Re geering goed of wenschelijk wordt geacht. De Staat heeft er slechts voor te waken, dat de belangen van den een niet in bot sing komen met die van den ander, zoodat de vrijheid der burgers wordt gehandhaafd zonder die van anderen te belemmeren. Het is daarom toe te juichen, indien de overheid zedelijke middelen- aanwendt om het schoolbezoek te bevorderen. Hij mag de noodzakelijkheid van goed onderwijs voor allen in het licht ste'len en is zelfs verplicht om dat onderwijs overal, waar zulks noodig bljjkt, te bevorderen, maar dwang mag hij niet uitoefenen, want dan randt hij het heilig recht der ouders aan en miskent hij het ouderlijk gezag. Dat in andere landen de leerplicht reeds burgerrecht heeft gekregen is voor ons nog geen reden om dezen dwang eveneens te gaan invoeren, en de verwachting, dat de maatregel meer populair zal worden naarmate hij langer zal zijn toegepast, is op geen enkelen redelijken grond geba seerd. Het verzet moge allengs minder worden, het verkeerde van den maatregel wordt daardoor niet opgeheven. En wat heeft de Minister nu gedaan om de pil te vergulden en om den leerplicht zoo smakeljjk mogelijk te maken? Hij heeft ervan af gezien om den leerplichtigen leef tijd tot het 13e jaar te doen voortduren en stelt zich thans tevreden met het door- loopen van een zesjarig leeroursus, zoodat een kind, 't welk op zesjarigen leeftijd ter school is gekomen en voldoende vorderin gen heeft gemaakt, reeds op den ouderdom van 12 jaar niet meer leerplichtig zal zpn. Wat echter die zoogenaamde concessie heeft te maken met het door ons afgekeurde be ginsel van den leerplicht, verklaren wij ons niet te kunnen begrijpen. De Minister heeft daarmede enkel zpn eigen ontwerp verwa terd, zonder er een tegenstander van den leerplicht mede te bekeeren. Voorts heeft de Minister eene lofrede ge- dat het gerecht soms zware eischen stelt, waar aan meu zich moet onderwerpen. Daarom ben ik gereed, op uwe vragen te antwoorden. Ik dank u, voor uw goeden wil, mijn heer Van Charleiy, sprak een der gerechts dienaarsDij bezat zelf geen groot ver mogen, ging hjj voort, en gjj hebt uw oom zelfs geldeljjken steun gevraagd. Later hebt gij eene betrekking bjj het Mi nisterie van Buitenlandsche zaken aangenomen, om in eene oogenblikkeljjke geldverlegenheid te voorzien Ik moet erkennen, dat deze bewering vol komen juist is. Heeft mijnheer de markies u tengevolge van uw huweljjk niet gedreigd te onterven, en zijn vermogen aan vreemden te vermaken Inderdaad, heeren, mjjna vereeniging met haar, die nu mijne vrouw is, had hem zooda- nig tegen mjj verbitterd, dat ik voor goed af stand gedaan heb van de hoop eens de erfge naam van mjjn oom te worden. En weet gjj ook, of hij met betrekking tot zjjn vermogen, reeds testamentaire beschikkin gen had gemaakt Daar weet ik volstrekt niets van. Maar ik geloof het, hjj had ten minste een testament opgesteld, dat, bjj gebrek aan andere wilsbeschikkingen, als een geldig stuk had kun nen doorgaan. Denkt gjj dat? riep Amaury uit op ver baasden toon. En waarop grondt gjj deze ver onderstelling En wat is er van dit testament geworden Mjjnheer de markies Van Sassenagehad houden op bet bjjzonder onderwps zeer waarschijnlijk ook al met de bedoeling om den leerplichtpil te vergulden. De wet van 1889 (van den minister M a c k a y) zegt de minister Borgesi us heeft goede vruch ten afgeworpen. Voorts bekent hij, dat door groote krachtsinspanning van een deel der natie naast het openbaar onderwps een bloeiend bijzonder onderwijs zich heeft ont wikkeld, dat door eene Regeering, die de belangen van bet geheele volk heeft te be hartigen, niet mag worden geïgnoreerd. Ook verklaart hij, dat de gelden, uit de Staats kas voor het bijzonder onderwijs ten koste gelegd, goed zijn besteed en gestrekt heb ben het bijzonder onderwps tot een hooger peil op te voeren. Wij zijn dankbaar voor die erkenning, ook al hadden wjj ze uit de pen van den minister B o r ges ius niet noodig gehad om van de waarde van het bjjzonder onder wijs overtuigd te wezen. Maar wat deze er kenning beeft te maken met zijn voorstel tot invoering van den leerdwang, is ons al weder niet duidelijk, tenzij de Minister ook daarmede heeft getracht onder de vrien den der bjjzondere school voorstanders te winnen voor zpn ontwerp. Het is dan ook onze vaste overtuiging, dat de Minister in zpn Memorie van Ant woord op het vers'ag der Tweede Kamer er niet in geslaagd is een der motieven tegen zijn ontwerp te ontzenuwen of een der grieven uit den weg te ruimen. Hij heeft zooveel mogelijk zijn best gedaau om aan den leerplicht het hatelijk karak ter te ontnemen, maar het is hem natuur lijk niet mogen gelukken de bezwaren tegen het beginsel uit den weg te ruimen. Deze bezwaren zpn blijven bestaan met onverzwakte kracht. Zp gelden in dezelfde mate tegen het gewijzigd als tegen het oor spronkelijk ontwerp en wjj bljjven daarom hopen, dat de meerderheid onzer Volksver tegenwoordiging er haar goedkeuring niet aan zal hechten. De leerplichtwet zou een der slechtste wezen, welke liberals dwang ons zou kunnen opleggen. Italië. Z. H Leo XIII heelt door tueschen- komst van Z. Em. Mgr. Rin aldini ver tegenwoordiger van den H. Stoelte Brussel, aan koning Leopold het verlangen doen uitdrukken van vollledig op de hoogte gehouden te worden van den gang der ziekte van de Koningin. Alle dagen worden er berichten aan het Vaticaan ontvangen. Men zal zich nog herinneren dat Z. H. de Paus in 1893 de Gouden Roos aan de Koningin der Belgen geschonken heeft. Z. H. Leo XIII is bezig met een zjjn uitersten wil maar, zooals ik reeds zeide, nog slechts opgeschreven in dit aan teekenboekje, dat wjj wee'gevonden hebben in eene mand daar onder het schrijfbureau. De bladzjjde, of bladzijden, waarop hjj zjjoe testamentaire beschikkingen geschreven had, zijn eerst kort geleden uitgescheurd, misschitn dezen nacht wel en zonder twijfel door den moordenaar zelf. Door den moordenaar van zjjn oom her haalde Amaury verbaasd, terwjjl bjj de woor den langzaam na zeiMaar welk belang kon er de schuldige bjj hebben, om juist die bladzijde uit te scheuren waarop de markies, volgens uwe meening, zjjne uiterste wil geschre ven had Het vervolg van het onderzoek zal het ons misschien aantoonen Maar zie zelf eens Een stuk van het uitgescheurde blad is aan den rug van het boek bljjven zitten, sd op dit stuk kan men, geschreven door de hand van den markies Van Sassenage, deze woor den lezen Ik vermaak Ja, dat is zjjn schrift, sprak de jonge burchtgraaf,wiens verwondering en verlegenheid zoo groot waren, tegenover dezen wreeden sa menloop van omstandigheden, dat hjj niet meer wist, wat er van te denken Toch moet ik u dosn opmerken, heeren, ging hjj voort, dat mjjn oom zelf dit blad uitgescheurd heeft, 'want niets bewjjst, dat de moordenaar dit aanteekenboekje ia handen beeft gehad. Deze tegenwerping scheen de gerechtsdie- latpnschen brief op te stellen om de Mogend heden te bedanken voor de deelneming hem ter gelegenheid zjjner ziekte betoond Z. H. is volkomen hersteld. Engeland. In Engeland spot men ook al met de Ontwapenings-conferentie door den Czaar van Rusland in het leven geroepen. Met woorden is men er voor, maar door daden toont men het tegendeel, doordat de Britten hun mariDe-begrooting hebben opgevoerd tot 26.594.000 pond sterling. Zjj laten twee pantserschepen bouwen, twee ge pantserde kruisers eerste klas en drie klei nere, bjjzonder snelvarende kruisers. Het personeel wordt vermeerderd met 4250 man en zal dan 110,640 man tellen. Al deze nieuwe dingen gebeuren vol strekt niet met vjjandige bedoelingen, wei neen om wille van den lieve vrede, rust men zich tot aan de tanden gewapend nit voor een groot moordtooneel. Zwitserland. Te Bern is dezer dagen een zonderling gestorven. Het was een rpk oud heer zeer gehecht aau zjjn geld die met niemand omging en zeer afgetrokken alleen een huis bewoonde. Men wist, dat hjj fortuin bezat en daarom was men niet weinig verwon derd, slechts eene onbeduidende som in zjjn brandkast te vinden. Nu had de oude heer verzocht gekleed zooals hjj was bjj zijn sterven, begraven te worden. Zoo werd hjj dan ook gekist, maar toen men argwaan kreeg dat dief stal kon gepleegd zpn, onderzocht men het ljjk waarop de schatten gevonden wer den. Hjj heeft zeker geld noodig voor de reis naar de eeuwigheid, zei een der om standers, toen hjj als familielid een en ander in beslag nam. België. Koning Leopold ontvangt veel deel neming over de ziekte der Koningin. Vorsten zoowel als Presidenten, telegra- feeren om inlichtingen. Van koningin Victoria ontving Z. M. een eigenhandig schrijven, zoo ook van keizer Wilhelm, keizer Frans Jozef en van den Koning van Rnmenië. De Koningin heeft veel bloed opgegeven en men vreest, dat de borstkwaal misschien eene operatie noodzakeljjk zal maken. De zusters van Liefde, met de verple ging belast, zija door den Koning ver zocht het kasteel te Laeken niet te willen verlaten, voordat zjjne Gemalin geheel zal zpn hersteld. De geneesheeren geven'alle hoop, mits de uiterste voorzichtigheid wordt in acht genomen. De gravin Van Vlaanderen vergezeld van de gravin de Lan oy, eere-dame, heb ben Donderdag-morgen de zieke Vorstin bezocht. In den namiddag keerde de gra vin Van Vlaanderen bjj den Koning en prinses Clementine terug. Rusland. De vrede-predicatiën van den heer Stead worden door een Russin, mevrouw naars in verlegenheid te brengen. Zjj zwegen eenige oogenblikken alsof zjj eene wederlegging dezer woorden zochteD. Een van hen keerde het aanteekenboekje op zenuwachtige wjjza in zjjne handen om, toen hij eersklaps op den omslag den indruk be merkte van twee vingers, die met bloed bevlekt geweest waren. Door de losheid van het papier waren deze vlekken aanmerkeljjk vergroot. Hjj onderzocht de bloedvlekken nauwkeuriger. Toen hief hjj net hoofd op en riep op zege vierenden toon uit, terwjjl hjj Amaury strak in het gelaat zag Het bewjjs, dat de moordenaar dit boekje in handen heeft gehad, is nog zichtbaar aan den indruk van zjjne bebloede vingers Ik had dit feit eerst niet ontdekt, maar kjjk hier, en deze ontdekking zal al uw twjjfel in dit opzicht opheffen. Er valt werkelijk niet langer aan te twij felen, antwoordde Van Cbarlery ontroerd, ter wjjl hjj het boekje aan den rechter teruggaf. Maar wat besluit gjj daar nit heeren Voor wjj een antwoord op deze vraaag geven, wilt gjj zeker wel zoo goed zjjn, ons te zeggen, of de markies Van Sassenage ande re bloedverwanten heeft, buiten u, die aan spraak op zijn vermogen konden maken? De wjjze van ondervragen der overheidsper sonen, hunne toespelingen, hnn koelen en afge meten toon, had in den geest van Amaury een vermoeden opgewekt, dat hem ontroerd*, verlegen en ongerust maakte. Wordt vervolgd.) MOT. ABONNEMENTSPRIJS MMVnENDR.T' AGITE MA NON AGITATE PRIJS DER ADVERTENTIEN. 25.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1899 | | pagina 1