NIEUWE
2hoêlaó voor <3tooró~ en 3£uió~<JCollanó.
2
Recht door zee,
A'o. 4138
Vrijdag 17 Maart 1899
&3at$ Jaargniig.
Onthuld.
BUITKiNLAJN 1),
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. c 1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderljjke nummers0.03
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BUSEAIJ: St. Janstraat Haarlem;
Van 16 regels50 Cem
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte*
Di e as t aa nb iedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
Onder dezen titel wijst <De Zoomop
•en paar Katholieke bladen die hier te lan
de aansturen op het woord tvrije kwestie.»
Omdat ook wij in de «vrije kwestie» niet
graag met molentjes zien draaien, achten
wjj zoo'n AmericaDisme al even gevaarlijk
als onze Confrater uit Bergen op Zoom
en wij laten .hier gaarne zjjn artikel volgen
waar hjj zegt
«Het ljjdt geen twijfel, of, tot vóór «enige
jaren, toen «en nieuwe richting zich ken
baar maakte, die met veel lawaai een soort
maDgeolie van wetenschap en kennis voor
gaf na te houdenwaren de Katholieken
het in de meeste kwesties ééns.
Zeker in de hoofdkwesties. En er was
geen twist hoegenaamd. Toen kwam de
«nieuwe richting» en de verdeeldheid begon.
Eerst meest over de kieswet. Toen over den
dienstplicht.
Men begon nu niet met te verklaren, dat
de persoonlijke dienstplicht niet streed met
•enig Katholiek beginsel. Dat kwam eerst
veel later.
Men ging behendiger te werk. Men noem
de enkel den kamp tegen den persoonlijken
dienstplicht «ontijdig».
Een fraai woord. Zuiver opportunisme.
Later zou men het ronduit zeggen,
toen zei men met slimme taktiek de bekam-
ping is «ontjjdig».
Toch werd op het Katholiek program de
persoonlijke dienstplicht geplaatst in 1897.
Maar men nam zich van zekere zjjde
vóór, zich daaraan niet te houden. Het bleef
in de oogen dier broeders een «vrjje kwestie.»
Het program was «worst».
Men wilde nu eenmaal ministerieel we-
zcD, ministerieel vóór alles, dat stond vast.
Zoo kwam het op stemmen aan over de
beruchte wet.
In naam, daar de Katholieke belangen
zoo prachtig gered waren door zekere vrijstel
lingen, die rechtuit gezegd niet meer dan
het allernoodigste gaven en niemand
FEUILLETON.
{Vervolgd
Daar kwam een deurwaarder binnen, die de
rechters voorafging, en met bevende stem de
antwoorden op <le verschillende vragen oplas.
Al deze antwoorden waren bevestigend en met
algerneene stemmen gegeven.
Van verschillende kanten in de zaal barstten
hier kreten tegen los, die echter terstond door
den President onderdrukt werden.
Amaury Van Charlery werd binuengeleid en
de President las hem de uitspraak van de recht
bank voor.
De veroordeelde luisterde, zjjn gelaat was som
ber en in zjjn oog schitterde een zonderling vuur.
Hjj stond plotseliDg op en riep uit
ffHeeren, eenmaal zult gjj aan God rekenschap
moeten geven, van de uitspraak, die gjj zooeven
zult doen.//
Toen viel hjj weer op de bank neer, ten prooi
aan een hevig zenuwtoeval, waarop een toestand
van geheele bewusteloosheid volgde.
De voorzitter sprakhet doodvonnis
nit en zeide, dat de voltrekking er van plaats
zal hebben op het plein Eoquette.
De burchtgraaf, die nog niet tot bewustzijn
gekomen was hoorde niets van dit vonnis en
hij werd ommiddelljjk nadat de zitting geSin-
digd was, in den gevangen wagen gedragen, die
hem weer naar zjjne cel terugbracht.
kouden meevallen, daar niemand ze an
ders verwacht had, i n n a a m daarvan heette
de Wet nu verder voor Katholieken,* van Ka
tholiek standpunt,» niet verwerpelijk.'t Was
nu een «vrije kweetie» geworden
Alsof de persoonlijke vrijheid geen be
ginsel ware
Alsof tot de beginselen niet meer behoo-
ren de knotting van de brutale Staatsal-
macht, de decentralisatie tegenover den Al-
Staat der Socialisten Maar dien weg wil
men, schijnt het, op 1
Dit alles echter mag niet gezegd wor
den, want dan begint het geducht te spoken
Dan komt direct de «Christelijke liefde»
waarschuwen, en wij heetenliefde
loos Toch willen wij het rechtuit zeggen.
Rechtuit zeggen, dat het wegdoezelen der
Katholieke beginselen en opvattingen, het
meedraaien met alle ministerieele winden
ons, als Katholieken, ergert en dat wij er
met klem tegen protesteeren.
Hoe minder Staat, hoe beter.
Hoe meer persoonljjke vrijheid, hoe beter.
Eet plan-Coolen was hiervan eene
uiting.
Vandaar, de algemeene meening der
Katholieke Pers, die dit idee luide prees en
toejuichte, is er ons borg voor, vandaar
de vreugde over het plan-Coolen in de
Katholieke streken en de Katholieke bladen.
Dr. Schaepman was van éeneandere
meening en heeft zjjn opvatting met zeer
onbeduidende redenen tegen den heer Coo-
1 e n verdedigd, leder was daarvan getuige.
Zeer wjjselijk is bjj op polemiek niet in
gegaan.
Dit neemt echter niet weg, dat ieder het
spel doorschouwt.
Men begiot maar houtweg met te decre-
teeren dit of dat is geen Katholieke kwestie,
eu dan is men verder vrjj om te zeggen,
wat men wil.
Deze Amerikaansche taktiek is verderfe
lijk, ea stichtte reeds verderf. Wie geen voe
ling wil houden met de meening der over-
groote meerderheid der Katholieken
XXII.
Een nog vrjj jong man, van eene hooge ge
stalte en met harde en door de zon gebruinde
gelaatstrekken had met onafgebroken aandacht
de lange zittingen vau dit treurig proces gevolgd.
Hjj was voortdurend kalm, men zou haast
gezegd hebben, onverschillig gebleven geen
spier van zjjn gelaat had bewogen, toen de
gansche zaal aan eene geweldige ontroering ten
prooi was.
Deze man was Lorenzo Mattioli, de moorde
naar van den markies Van Sassenage.
Na de uitspraak verliet hjj aanstonds de ge
rechtszaal, en eenmaal buiten gekomen gaf hjj
lucht aan de vreugde, die zjjn hart doorstroomde,
en met vluggen tred liep hjj door de straten,
waar de lantaarns reeds aangestoken werden.
Hjj had het gevoel van iemand, die van eene
vreeseljjke onrust bavrjjd is.
Sedert den dag vau den moord, had Lorenzo,
eooals tusschen hen overeengekomen was, om
geen achterdocht op te wekken, de burohtgravin
niet meer gezien.
Hjj had in de de bjjzonderheden
nagegaan van nu. ua.oi^k onderzoek van
den dood van den marines en hjj had in stilte
gelachen over de vreeseljjke vergissing van het
gerecht.
Den dag dat hjj las, dat ook de burchtgra
vin in staat van beschuldiging gesteld was,
greep hem eene hevige ontroering aan. Als dit
bericht waarheid behelsde, vreesde hjj zeer, dat
Vanina zich verraden en alles aan hat licht bren
gen con. Daarom nam hjj raeds maatregelen om
niet w i 1, daar hp, zijn verleden getrouw, in
alles wil stemmen met de Ministertafel,
hij late ons tenminste vrij, te herinneren, dat
wij een Katholiek program hebben, en in
dit program beginselen te lezan.
Met dit program nu is persoonlijke dienst
plicht en leerplicht niet te rijmen.
Hierin paste echter volkomen het stelsel
C ooien, als een middel om aan den geha-
teu persoonlijken dienstplicht te ontkomen.
Dus er is hier niet enkel sprake van een
verschil van meening, maar wel degelijk
van Katholieke beginselen,want hetUtrecht-
sche program was een beginselen-program
der Nederlandsche Katholieken.
Doch dr. Schaepman houdt zich daar
niet aan, en dit moet worden goedgepraat.
Goedgepraat nu zeker ook reeds bjj voor
baat, dat een paar Katholieken gaan stem
men vóór leerplicht en vóór de tjrannie
die de gemeente zal verbieden vrijwilligers
te werven
Welnuhet moge hard klinkenmaar
wij zeggen het nu ook zonder een blad voor
den mond te nemen dat is stootend, dat
is verderfelijk.
Waar gaan wjj heen, als wjj één voor
één de beginselen prjjs geven, die te Utrecht
werden aanvaard
Kwam men dan enkel te Utrecht bijeen
om een mooie speech van dr. Schaepman
te hooren en door woordenspel begoocheld
te worden
Als daar de Katholieke beginselen niet
werden uitgesproken, waar vinden wjj die
dan??
En als zij daar wèl werden uitgespro
ken, waarom brokkelen wjj ze dan één voor
één af, als ze in de praktgk moeten worden
gebracht
Dit is eene taktiek, die de toekomst in
gevaar brengt.
Wij hebben recht hierop te wijzen.
Wie niet eerlijk en ruiterljjk Utrechts pro
gram wil volgen zegge hetmaar dit
geknoei zijn wij moede.
Wij begrijpen, dat wjj zullen moeten hoo-
bjj ket eerste dreigende gevaar de grenzen over
te gaan.
Zoo bracht hjj drie dagen in den grootsten
angst door. Toen bjj eindeljjk den vierden mor
gen met koortsaohtige hand het eerste het beste
dagblad openvouwde, las hjj de tjjding, dat de
burchtgravin van alle rechtsvervolging ontsla
gen was. Hjj herademde, als een man, wien een
steen van het hart gewenteld wordt.
Toch was hjj niet gerust, voor hij met eigen
ooren het doodvonnis tegen Am&ury had hooren
uitspreken.
In allerjjl bracht hjj het bericht hiervan aan
Vanina, die, wetende, dat het vonnis dieu avond
uitgesproken zou worden, zenuwachtig in hare
kamer op en neer liep, en elk oogenbtik door
het raam keek, of zjj Lorenzo nog niet zag komen,
zooals hjj haar dien morgen zelf geschreven had.
Op dit oogenblik werd er op bjjzondere wjj-
ze tweemaal tegen hare deur getikt. Zjj maakte
terstond open en Lorenzo, die door de tuindeur
was binnengekomen, welke Vanina des middags
reeds geopend had, verscheen op den drempel
en met een van helsche vreugde stralend gelaat
riep hjj op zegevierenden toon uit
Alles is afgeloopen 1 de moordenaar
is veroordeeld I en bjj deze woorden barstte hjj
in een spottenden schaterlach uit.
Zoo, was het eenige, wat de gewezen zan
geres hierop doodsbleek ten antwoord gaf want
al stelde het vonnis tegen Amaury uitgesproken
haar ook gerust over haar eigen lot, zij huiver
de, toen zjj de veroordeeling van een onschul
dige vernam, van den vader van haar kind, dat
yoor de oogen der wereld nu voortaan de doch-
ren van het «orakel van Bergen-op-Zoom»
en andere goedkoope aardigheden meer.
Maar duizenden in Nederlands Katholieke
kringen zullen het met ons eens zijn.
Ons is een steen van het hart na d«ze
waarschuwing.
Laten wij de mannen der ministerieel-
opportunistischepolitiekhun bekomst geven.
Wjj willen Katholieke politiek. Trouw
aan het program geen praatjesvan
niemand.»
Duit8chland.
Ludwig Bamberger, die de journa
listiek als zijn lievelingswerk beschouwde,
is op 76-jarigen leeftjjd te Berlijn aan de
influenza overleden. Wel was hjj al sedert
lang aan 't sukkelen en had hij eenige
jaren geleden eene lichte beroerte gehad,
wat hem echter niet belette anders dage-
ljjks in den Thiergarten, in welks nabjj-
heid hij woonde, te wandelen en nog tot
zijn laatste ziekbed letterkundige bijdragen
voor de pers te leveren. Zjjn laatste werk
is het hoofdartikel geweest, dat hjj den
lsten Maart in de Volkszeitung schreef,
waarin hjj zichzelf en zjjn politieke vrienden
verdedigde tegen het verwjjt, door een klein
zielig weigerachtige politiek in 1880 ver
hinderd te hebben, dat het rjjfe Samoa door
financieele middelen in bezit kreeg. Onlangs
baarden nog zjjn artikelen in de Nation
over de Gedachten en Herinneringen van
Bismarck veel opzien. Precies vjjftig
jaar geleden moest de jonge journalist Bam
berger, wegens deelneming aan den op
stand, als politiek vluchteling naar Zwit
serland de wjjk nemen. Later woonde hjj
in Engeland, België' en Nederland en ten
slotte tot 1863 als bankier te Parjjs, van
waar hjj als vermogend man na de amnes
tie in zijn vaderland terugkeerde om hier
weer als publicist eu politicus bjjna onaf
gebroken werkzaam te zjjn tot 1893 be
hoorde hjj tot het Parlement als een van
zijn sieraden, tegeljjk uitmuntende als re
denaar en als schrijver. Vooral op oeco-
nomisch gebied was hjj als vrjjhandelaar en
verdediger van den gouden standaard «en
bekend en invloedrjjk man.
fljj heeft waarljjk zjjn tjjd niet in ledig-
ter van een grooten misdadiger zou zjjn.
Begrjjpt gjj wel, hernam Lorenzo, dat, als
ik er geen goede orde opgesteld had, de oude
gek u netjes zou beroofd hebben van alles, wat
hjj bezat, om het aan liefdadige instellingen en
andere gestichten te vermaken. Nadat ik hem
driemaal mjjn dolk in het hart gestoken had,
terwjjl hjj nog sliep, zoodat hjj, zonder het zelfs
te merken van het leven in den dood overging,
begon ik zjjne papieren te doorzoeken, om te
zien, of hjj ook een testament gemaakt had,
zooals gjj dacht. Ik had nog geen kwartier ge
zocht; of ik legde de hand op een aanteeken-
boekja, een soort van dagboek waarin tusschsn
verschillende aanteekeningen ook zjjn laatste
wil gesohreven was. Ik rukte er deze vervloekte
bladzjjde uit, maar in mjjn haast is er een stuk
vau het blad aan bij; ren zitten op dit waren
deze woorden te lezen Ik vermaak. En juist
dit stnkje papier is een der meest onwederleg-
bare beschuldigingen tegen den veroordeelde
geweest 1 Zoo heb ik, zonder het zelf te willen,
op bjjzondere wjjze in mjjn eigen belang ge
werkt Ik vreesde echter nog, dat het
ware testament, want dat uit het aanteekenboekje
scheen slechts eene copie of een ontwerp te zjjn,
bjj een notaris zou berusten. Maar nu zijn er
reeds twee maanden sedert den dood van den
markies verloopen. Bovendien zjjne alle notaris
sen door het gerecht ondervraagd, zoodat wjj
er zeker van kunnen zjjn, dat het vermogen van
den ouden snaak ons toebehoort, deugdeljjk en
goed aan ons komt of liever aan nw kind.
de eenige erfgename van haar ondoom
(Wordt vervolgd,}
EIIIIIÜÏT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 1,10
AGITB 3SA HOW AGITATE.
PRIJS DER ADVBRTENTIEN.
39.
s
