No. 4145. Maandag 27 Maarl 1899. 23ste Jaa. fl)ag6laó voor *5ïooró*SCuió-JCollanó. De liberalen en de bijzondere school. BU ITBJNLA JN D, Onthuld. BUREAU: St. Janaatraat. Haarlem. Rusland. Oostenrijk-Hongarije. Belgie. Amerika. ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post Voor het baitenland Afzonderlijke nummers Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen. 1,10 1,40 2,80 0,03 Redacteur-Uitgever, W. KÜPPERS. MN TIEN DRA? AGITE MA NON AGITATE PRIJS DER ADVERTENTIES. Van 16 regels50 Cents. Elke regel meer7ïlt» Groote letters worden berekend naar plaatsrnimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. 'Tti Hoofdagenten v°or het Buitenland: Compagnie Générale Ptiblicité Etrangèrt G. Ij D AU BE Go. JOHN., F.JONES Susc., Parts Sllis Faubourg MontmarUri. van Wegens den feestdag Maria Boodschap verschijnt dT NI EL WE ÜAARLEMtsCHE COU- RAAT morgen niet. Het eerstvolgende nummer zal dus a. s. Maandag-voormid dag worden uitgegeven. De minister Goeman Borgesius heeft geen reden tot klagen over den steun, dien hjj van de liberale pers ontvangt bp de verdediging van zijn ontwerp tot in voering van den leerplicht. Onvoorwaar delijke bewondering voor alles, wat de Minister in zjjn Memorie van Antwoord heeft beweerd, is in de liberale bladen sche ring en inslag. Niets, letterlijk niets heeft men op het voorstel van den Minister aan te merken. Had men eerst het oorspronkelijk ontwerp geprezen en toegejuicht, ook nu valt aan het gewjjzigd ontwerp niets dan lof ten deel. Kunnen wjj ons dit standpunt verkla ren nu hel nog lang niet zeker isdat de leerplicht in de Tweede Kamer een meerderheid zal vinden, de algemeene be wondering voor dit uitvloeisel van het li berale beginsel levert tevens een waarschu. wing voor ons om 's Ministers ontwerp met des te meer behoedzaamheid te beschou wen. Ook de loftuitingen op het bijzonder onderwps, zoowel in de Memorie van Ant woord als in de liberale persbescbouwin- gen, dient men te beschouwen als het lok aas van den vogelaar, die met zoet gefluit zijn prooi tracht te vermeesteren. Natuurlijk was die lofspraak van den Minister op de bijzondere school in tegen spraak met zijn houding bp de behande ling der onderwijswet van 1889, toen hp in de voorste rpen stond van de bestrij ders der bjjzondere school. Om van die tegenstrijdigheid een ver klaring te geven, herinnert de Minister dat hjj tot de bestrpders en tegenstanders van die wet heeft behoord, doch voegt er bp, dat hjj, de met zooveel nadruk vooropge stelde pacificatie terecht, geljjk de uitkomst heeft bewezen een illusie achtende in die dagen eenzjjdig het oog heeft gesloten voor andere, veel grootere belangen. Als Minister beeft hp gelegenheid gehad zich te overtuigen, dat de gelden uit de Staats kas goed zjjn besteed en gestrekt hebben om het bpzonder onderwps tot een hooger peil op te voeren. Volgens den Minister is thans de feitelpke toestand dezedat zich door groote krachtsinspanning van een groot deel der natie naast het openbaar FEUILLETON. een bloeiend bpzonder onderwijs heelt ont wikkeld dat door de Regeeringdie de belangen van het gebeele volk heeft te behartigen, niet mag worden geïgnoreerd. Die verklaring welke tevens als een zindheid tegen het bijzonder onderwps of schuldbekentenis kan worden beschouwd, 1 eenzijdige vooringenomenheid met het open- Nim.uer hebben wij van liberalen kant zooveel goeds over het bijzonder onderwijs gehoord als dezer dagen. Wij lazen zelfs de N. Rott. Ct«Geen vijandige ge in voldoet ons maar halfvooral omdat zij thans wordt afgelegd op een oogenbik, dat die sympathie-betuiging met het bijzonder onderwps geen ander karakter kan hebben dan dat van een poging om de voorstan ders der bijzondere school met den leer plicht te verzoenen. Wie had het van den heer Goeman Borgesius ooit kunnen denken, dat hij nog eenmaal den lof der bijzondere school zou verkondigen Het is, of men een so ciaal-democraat een verdediging van het Koningschap hoort leveren. De wet van 1889waarbjj het bpzonder onderwps in ietwat gunstiger omstandigheden kwam maar nog altijd in de openbare school een overmachtigen concurrent behield heeft geen heftiger bestrjjder gehad dan juist de tegenwoordige Minister van Binnen- landsche Zaken. En thans is het blaadje omgekeerd. De Minister belooft zelfs bp invoering van den leerplicht verhoogde subsidie voor de bij zondere school. Willen de besturen van bij zondere scholen zegt de Ministervoor allen, die zich komen aanmelden, plaats beschikbaar hebben, dan zullen zij hier en daar voor meer localiteit moeten zorgen. De billjjkheid brengt mede hen daarin te gemoet te komen. Ook ten opzichte van het ondeiwpzend personeel doet de Minis ter beloften. Indien de plannen dezer lie- geering ten uitvoer komen, zal de toestand voor de bjjzondere school niet dezelfüe bljj- ven als onder de wet van 1889. Drie zaken werken daartoe samen: het voornemen om een regeling te ontwerpen voor de pen- sionneering van de weduwen en weezen van alle onderwijzers ook .van de bijzondere scholen, die van de besturen dezer scholen verhooging van uitgaven zal vorderen een nadere wettelijke regeling van de jaarwed den der openbare onderwijzerswaarvan een geleidelijke verhooging der salarissen van de bpzondere onderwijzers vermoedelijk het onvermijdelijk gevolg zal zjjn en ein- deljjk ook de invoering ran leerplicht, die toch altjjd eenige f!) vermeerdering van kosten voor het personeel zal meebrengen. Men ziet, hoe goed de Minister oordeelt over het bpzonder onderwijs. Hp wil zelfs meer subsidie geven dan de wetgever van 1889, omdat de «toestand niet meer dezelf de» ismits men hem slechts helpt om zjjn leerplicht wet er door te krijgen. bare heeft in 1889 menigeen bewogen aan de wet van dat jaar zijn stem te onthou den, maar wel de overtuiging, dat het fei telijk onmogelijk zou zijn in Nederland voor ieder een school te openen, die geheel aan zijn wenschen zou voldoen en de schroom om de rijkskas open te zetten voor elke bpzondere school, die de naar veler oordeel onvoldoende waarborgen voor goed onderwijs zou kunnen aanbieden.» Dat blad begaat hier in zijn s-ympathie voor de bpzondere school een tout door het voor te stellen, alsof de voorstanders ier schoolwet van 1889 hadden beweerd, dat de bjjzondere school aan ieders wenschen zou kunnen voldoen. Dit is volstrekt niet het geval. Zoo min als de openbare school j voldoen kan aan iederkan dit ook de bpzondere. Neen, de tegenstand der libe- ralen tegen de wet van 1889 vond wel degelijk zpn grond in afkeer van het bij zonder en in vooringenomenheid met het openbaar onderwps. Laat ons de zaken niet anders voorstel len dan ze zijn. De openbare school is bet troetelkind van de liberalen. Van haar mag niet anders dan goed worden gezegd. En de bpzondere school is tot nog toe het stiefkind gebleven dat op dit oogenblik tjjde'jjk wordt gepaaid met mooie praatjes, maar weder achteraf wordt gesteld, zoo dra de liberalen den leerplicht er door heb ben gehaald. Het is eigenlijk een verachtelijke tactiek, die de liberalen er op nahouden. Terwjjl zjj, wanneer ei sprake is van leerplicht, de bpzondere school prijzen, laten zij overi gens geene gelegenheid voorbijgaan om het bpzonder onderwps verdacht te maken. Wjj denken hier o.a. aan de tallooze be richten in de liberale bladen over pogingen, die van de zpde der voorstanders van de bpzondere school zouden worden aange wend, om hier en daar de openbare school «leeg te pompen.» Gewoonlijk zpn de fei ten, indien ze niet geheel en al gelogen straft kunnen worden, met opzet verkeerd voorgesteld. En van dien kant roemt men thans over het «bloeiend bijzonder onder wps,» en beweert men «geen vjjandige ge zindheid» tegen dat onderwijs te koesteren. Wjj kunnen geen geloof hechten aan die mooie verklaringen. Zij stuiten ons tegen de borst en wij noemen ze even onwaar als onwaardig. Wij hadden het flinker gevonden, wanneer de Minister ruiterlijk verklaard had aau zijn liberaal beginsel verschuldigd te zijn den leerplicht voor te stellen, en wanneer hij daarbij minder consideratie voor het bijzonder onderwijs had getoond. Wel zouden daardoor de kansen voor zpn outwerp er niet op verbeterd zijn, maar, indien de wet dan ware verworpen, was de Minister met eere gevallen. Wordt zpn leerplichtwet thans afgestemd door de meerderheid der Kamer, dan is hij eigen lijk niet meer gerechtigd om als pleitbe zorger voor de openbare school op te treden. Hij heeft aan het bpzonder onderwijs con cessies gedaan, die nimmer bij hem zouden zijn opgekomen, indien hij geen leerplicht wet had te verdedigen. En nimmer bad hp als lofredenaar voor de bpzondere school gefungeerd, indien bij niet had gehoopt onder de voorstanders vau het bpzonder onderwps eenigen, zij het geringen, steun te verkrpgen voor zijn ontwerp. Dit meenden wij nog over het leerplicht- ontwerp en de houding van den Minister te moeten zeggeu, omdat wij het wensche- lpk achten, dat de sympathie der liberalen voor de bpzondere school op haar werke- Ijjke waarde wordt g< taxeerd. Toen in 1889 de onderwijswet werd behandeld, werd door de mannen van het bijzonder onderwijs geen lofrede op de openbare school ge houden. Integendeel, men erkende het feit, dat er tal van nuttige kundigheden werden geleerd, maar bepaalde zich overigens daar toe, terwijl tegenover het gehalte van de openbare school dat der bpzondere werd geplaatst, 't welk er niet voor behoefde onder te doen. Wjj hopen daarom, dat bp de behande ling in de Kamer van de leerplicht-wet enkel zullen worden besproken de nuchtere argumenten voor en tegen, en dat alle in ons oog onware sympathie-betuigingen hun doel zullen missen. Dan zal niemand zich later hebben te beklagen over de stem, die hij over deze wetsvoordracht zal heb ben uitgebracht. 36 {Vervolg Daar aangekomen, opende hjj eene kast, haalde er een langen blauwen kiel uit, benevens eene velsehe pet eB een valschen baard, ging oor een ipiegel staan en deed de verschillende voorwerpen aan, waardoer hjj geheel onkenbaar word Toen ging hij uit naar de voorstsd St. An- toime. Hjj liep een deolhof van nauwe en som bere straatjes en steegjes door, die begrensd werden door armoedige huizen met zwarte gevels en uit wier gespleten muren hier en daar het vooht droop. Voor de ramen, op den drempel der deuren, tegen de maren geleund, overal ug Beu havelooze kinderen, ziekeljjke vrouwen in eene armoedige, kalf versleten kleedjjmet i fevallen gelaatstrekken; mannen motterug- eto '■«cd uiterlijk, wier haar en baard in tjjden niet i ohoren waren, eohte toonbeelden van •arusoheljjke ellende en armoedekier was e u ook het toevluchtsoord van «chelmen, ban dieten en koci lenaeri, die zich in Parijs niet veilig waanden Lorenzo vtrvuigde -jn weg, zonder ziek te bekommeren om da verwilderde menigte, die sekreenwde, vloekte en twi 'te. Aan het eind van een dezer straatje* bleef kjj staan voor een greep knizen, die alle even koog waren en er even armoedig en vervallen uitzagen. van vergewissen, dat ilc mjj aan hst aangewezen adres bevond. Ik kom zien, of er onder het talrjjk kroost, dat gjj opvoedt, niet een kind is, dat mjj past en dat ik als mjjn eigen zou Tsor bat rasm op de eerste vtrdiepirg van een dezer huizen verscheen een afschuweljjk mager hoofd, met eene taankleurige gelaats kleur en grjjze, verwarde haren. —v i- Zsg eens, vrouw, kunt gij mjj niet zeggen, wrllen aannemen waar de weduwe Carpouillet woont Als mjjoheer mjj maar naar die zaal wil vol- Hier antwoordde de oude met ruwe, gen, antwoordde de weduwe Carpouillet. ter- schorre stem, gjj ziet ze voor u Als ik wjjl sjj[met den vinger op eene deur wees, daar u van dienst kan zjjn, in de eene of andere zult gjj wel iets van uwe gading vinden- zaakwees dan zoo goed boven te komen mijnheer I Ak 1 zjjt gjj het Goed, dan kom ik bj| n. Vlug klom hjj de rnwe treden op van de trap, die onder zjjn zwaren stap kraakte, en toen Lorenzo op de eerste verdieping gekomen was, stond hij tegenover de weduwe Carpouillet, die hem op den drempel liarer deur stond te wachten. Zoo, oude, sprak hjj, toen bij in het ver De oude, die licht ontstoken had, ging hem voor naar de aangewezen zaal, opende de deur en bleef op den d-empel staan. Ga maar binnen, als het u belieft, zeide zjj. Nadat Lorenzo een trapje opgrg&an was, be vond hjj zich in eene lage zaal, die door een luchtgat licht ontving en op eene binnenplaats uitkwam. Langs de muren stond eene rij wiegjes, waar uit geschrei en gekreun kwam, zoodra de Cor ZiOO, ouue, vpm». "Vi »v 6"°B- -- trek gekomen was, waar de weduwe haar ver- sicaan en de weduwe Carpoutlle. binnen fcwa- bljjf hield, noemt men u niet wde dievegge ven kinderen TTelk een laster 1 welk eene beleediging riep deze mit, terwjjl zjj hare grjjze oogen ten hemel sloeg. De sending, die ik vervul, getuigt in tegendeel van menseheljkheid; ik neam arme kleinen, die deer een ontaarde moeder aan hun lot overgelaten worden tot mjj, en dan doe ik mjjn best hen bjj brave, eerljjke lieden een onderkomen te verschaffen, waar zjj die zorg en verpleging vinden, waarop zij reoht hebben Goed, goed, ik kom u geen rekenschap van uwe daden vragen ik wilde er mjj enkal meo, en tegelijkertijd zag men kinderkopjes van allerlei leeftijd nieuwsgierig uit hunne wiegjes kjjken naar de binnengekomen personen Het vertrek was zeer zindeljjk gehouden eene groote kschel verspreidde «ene aangena me warmte. Met uitzondering van eenige teere poppetjes, zagen er al deze kinderen in 't algemeen gosd uit. Men begrjjpt, dat ter wille van hvar han del, de weduwe Carpouillet er greot belang bjj had om haar klein volkje zoo frisoh en ge zond mogeljjk te houden. Bjj ket zien dezer *.rme kleinen, die voor het grootste deel aan eene diep bedroefde moe- Volgens eene goedgunstige beschikking van den Czaar, b bben 78 studenten van de Universiteit te St. Petersburg, die on deugend zjjn geweest, en weggejaagd waren, vergunning gekregen om hun studies aan de Hoogeschool te hervatten. Iu den Weener gemeenteraad worden de zaken onder leiding van Dr. L u e g e r, kort en bondig afgehandeld. Dat werk is zijn vjjanden een doorn in de oogen. Zij be- der ontrukt waren, en bestemd om als vee aan den meest biedenden verkocht te worden, gevoelde Lorenzo, hoe verkeerd hij ook was in de misdaad, een gevoel van deernis in zjjn hsrt opkomen. Zie maar eens, mjjnheer, of gjj onder mjjn klein volkje ook iets knot vinden, dat u past Hier zjjn de meisjes, en daar de joDgetjes, hunne zwaarte, hunae gsstalteen de prjjs daarop valt nooit iets af te dingen alles slaat vermeld op het plankje boven de wieg. Mattioli die den kant op ging, waar de wieg jes der meisjes stonden, begon tueschen de rijen door te loopen, terwijl hij oplettend elk dezer kleine weesjes beschouwde, die de armpjes naar hen. uitstaken, alsof zjj hem smeeken wilden haar toch mede te nemen, uit deze groote som bere zaal, die haar zoo angstig maakte, en haar aan hare moeders terug te geven, van wie som migen z. ker nog bitter om haar verloren kind treurden. Eensklaps bleef de Corsicaan voor een be- koorljjk meisje van zeven a acht maanden staan, met rozeroode koontjes en een lief kopje met krulhaar, met prachtige bruine glinsterende oogjes, in een wooid, het spiekend portret van Yvonne. Zich tot de weduwe Carpouillet wendende, sprak hij Vrouw, hier heb ik iets, dat mjj past, Best, antwoordde de onde. Ik moet zeg gen, dat gjj eene gelukkige keuze gedaan hebt 't is het liefste en schoonste meisje van allen. En zoet en wjjs als een engel schuldigen hem, dat er een slechte admi nistratie wordt gevoerd en dat hjj bjj de beraadslaging van de kieswet, de prole tariërs uit de buitenwjjken stem wil geven over de zaken waarvan zjj niets begrjjpen. De schreeuwers voor algemeen stemrecht zjjn te Weenen heusch conservatief ge worden. Wat zeggen ze wel«Meer en meer blijkt de naasting van de buitengemeenten met haar half boersche bevolking, een ramp te zullen worden voor een gezonde ont wikkeling van Weenen. Het gepeupel be gint bjj ons meer en meer den baas 1e spelen, en in de vergaderingen van raad en landdag bet booge woord te voeren. Daar scheldt de fameuze Gregorig den joodschen advocaat Ofner voor een In- sectsnkuabe (luizenbos) uit, daar onthaalt de niet minder beruchte Schneider den beer Noski op de eeretitele «Judenbud», «Lump» en «Lausbub», alles onder kalm toezien van den president van den land dag, den hooggeboren baron Gndenus, en met toestemming van Lueger, died* aldus aangevallenen liefst nog in het ge zicht uitlacht. Wordt de nieuwe stedeljjk* kieswet door de regeering goedgekeurd, dan worden aan de deftige bnrgerjj van de binnenstad een massa mandaten afgenomen, ten gunste van de wjjnboeren, de koetsiers, de kroeg- boudere, de vrachtrijders, de pakknechts en wat dies meer zjj. En door de bepa ling dat bet algemeen stemrecht alleen voor kiezers geldt, die vjjf jaar in de ge meente gevestigd zjjn, wordt de vlottende auti-Luegerscbe bevolking van arbeiders geweerd, en de stad aan bet domste, minst ontwikkelde en daarbjj hartstochteljjkste deel der bevolking uitgeleverd. Dit belooft nieuwe teleurstellingen, evenals met de 1 gasfabriek.» Het wordt dan ook hoog tjjd dat de stad Weenen verlost wordt uit de macht der deftigste burgers nit de middenstad, die van de stad Weenen hebben gemaakt een stad, die bjj al de weelde die er heerscht veel leeljjks te aanschouwen geeft. Dat heeft Dr. L u e g e r, de burgemeester van Weenen begrepenen met vaste hand brengt hjj verbetering aan. Z. Em. kardinaal Gooi ions, aartsbis schop van Mechelen heeft een schrjjven van Z. H. Leo XIII openbaar gemaakt, waarin de Paus zjjn vurigen dank betuigt voor de gehechtheid aau den H. Stoel van de Belgisobe journalisten, en zjjn zegen schenkt ook aan alle Belgen, die hebben bjjgedragen aan de geldeljjke gift den Apostoliscben stoel gezonden. De Graaf van Vlaanderen is naar Zwitserland vertrokken. Prinses Lonise van Coburg, wordt binnen eenige v/cke, te Brussel verwacht. Mevrouw Place, die een w reedat rdigen dubbelen moord had gepleegd, is te New- York door electriciteit gevonnisd. De voltrekking van de doodstraf was door den gouverneur Roosevelt be- Dit is vroeger zeker op den echoot eener her- togin in slaap gesust Mjjn ontaarde man God bebbe zjjn* ziel heeft mjj dit kind zoo wat eene maand geleden, op eekeren avond gebracht. Hjj zeide mjj, dat bjj bet ge vonden had ia het portaal van de Notre-Dame kerkhet was in ffjn ljjnwaad gewikkeld en alles wees op eene aristocratische afkomst. Ik zou het u kunnen bewjjzen, indien de dronk aard de kleertjes aiet verkocht had en de op brengst in de kroeg Benardin verteerd. Houd op, met je praatjes, moeder Car pouillet, sprak Lorenzo, zeg mjj, hoeveel het kost. Kjjk maar op het plankje, mjjnheer vjjf honderd franke. 't Is waarlijk niet duur voor een meieje van dit gewicht en zoo'n bevallig voorkomen. Hier hebt gjj twee honderd franke voor schot. Breng mjj van avond het kind onder de arcaden van het Palais Royal. Dan zal ik u het overige van den prijs ter hand stellen. Den volgenden morgen ontwaakte het ge kochte kind in het wiegje van de gestolen Yrvonne, en lachte de burchtgraviB Van Char- lery toe, die, over het bedje gebogen, ket treurig met tranen in de oogen en een beklemd hart, aanzag. Denzelfden avond, dat hjj het kind ontvan gen had, was hjj het aan Vanina gaan brengen. Deze was, tegenover de bedreigingen van haar man, wel verplicht, haar hart het ewjjgen op te leggen en het arme kleine schepseltje, dat nu voortaan Yvonne zou heeten, te ontvangen. (Wordt vervolgd.}

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1899 | | pagina 1