No. 4162.
Maandag 17 April 1899.
24ste Jar
kfragêlaó voor <5fZooró- sit a&uió-éCollanó.
•i
Bijzondere belangen.
Onthuld,
BUIT I'. N l a i\ 1).
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem.
Italië.
België.
Turkije.
Duitschland.
(III Kil
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40
Voor het baitenland 2,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U itgever, W. KÜPPERS.
jTTM ,UM1 Eft D B ir-
AGITE MA NON AGITATE
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels50 Cents.
Elke regel meer7^,»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale Publicité Etrangère
G. L DA UBE 4' Co. JOHNF. JONES Succ., Pans Slbis Faubourg Montmartrt.
De Katholieken hebben dikwijls reden
gehad tot klagen over liberale Regeeriu-
gen. De liberalen waren van oudsher van
meening, dat hun richting de eenige recht
hebbende is in den Staat en dat de overige
politieke partijen slechts mogen bestaan
bjj de gratie van het liberalisme. Vandaar
dan ook, dat steeds gevraagd werd of bij
den een of anderen maatregel het libera
lisme wel gebaat werd en of de voor eene
Staatsbetrekking te benoemen personen wel
zuiver waren in de liberale leer. Eerst in
den laatsten tijd is hierin eenige veran
dering ten goede gekomen. Men begreep,
dat het niet aanging om langer de rech
ten te miskennen vaneen aanzienlijke min
derheid, die getoond had altijd goede bur
gers van het vaderland te zjjn en die in
geen enkel opzicht voor de liberale meer
derheid behoefde onder te doen.
Vergeleken bij vroeger jaren worden de
Katholieken dus minder stiefmoederlijk be
deeld. Wjj willen hiermede niet zeggen,
dat wjj het nog niet eenigszins anders zou
den weDschen, want, hoewel meer beschei
den dan vroeger, zjjn de liberalen nog niet
geheel vau willekeur vrij te pleiten. Wjj
denken slechts aan de doorzetting van den
persoonlijken dienstplicht, ofschoon de Ka
tholieken bjjna als een man er zich tegen
hadden verklaard. En wjj vreezen ook voor
de wet op den leerplicht, die het libera
lisme er wel door zal h alen. Maar toch
kau gezegd worden, dat de liberalen ten
miuste rekeni-g met ons houden en ons
niet langer behandelen als een 'quantitè
négligeable.
Ten opzichte van deze gedragslijn der
liberalen, die zjj zeiven niet kunnen ont
kennen, moet dan ook verklaard wordent
dat zjj het bjjzonder belang der partjj
stelden boven het algemeen landsbelang.
Wel hgden de liberalen het aldus uit, dat
de bevordering van hun beginselen juist
het algemeen belang diende, maar ieder
onbevooroordeelde moest tot het inzicht
komen, dat het liberalisme steeds het bjj
zonder belang op den .voorgrond plaatste.
Deze algemeen bekende feiten wenschten
wjj even te releveeren, alvorens de aan
dacht te vestigen op enkele zinsneden uit
den derden «Staatkundigen brief» dien de
bekende Staatsman in ruste, mr. S. van
Houten, dezer dagen het licht deed zien.
In dien brief heeft de oud-Minister het
over de verslapping van het rechtsbewust-
zjjn bjj verschillende leden van de Kamer,
die zich, volgens hem, maken tot organen
van bjjzondere belangen. Nu zou men zoo
zeggen, dat de heer Van Houten zjjn
FEUILLETON.
eigen partijgenooten eens flink de les wilde
lezingeljjk hij wel meermalen gedaan
heeft. Waut als er sprake kan wezen van
bevordering van bjjzondere belangen door
Kamerleden, dan moet men het oog rich
ten naar den linkerkant. De mannen van
de rechterzjjde hebben zich daaraan nim
mer schuldig gemaakt, hetgeen zij trou
wens heel moeilijk konden doen, omdat zjj
bgna altjjd de minderheid in de Kamer
vormden en dus bezwaarljjk de meerder
heid konden onderdrukken of bjjzondere
belangen boven het algemeen stellen.
Maar als men zulks denkt, vergist men
zich zeer. De heer Van Houten haalt
als voorbeeld van de verslapping van het
Rechtsbewustzijn bjj de leden der Kamer
juist eene wet aan, die tot stand is geko
men onder het Ministeiie van de gecom
bineerde rechterzjjde. Luisteren wjjwat
hij zegt:
«Het is op groote schaal begonnen met
den strjjd der voorstanders van het bjjzon
der onderwijs, om hun scholen ten deele
door den Staat te doen bekostigen en haar
toch het karakter van bjjzondere scholen
te doen behouden. De voorstanders deranti-
revolutionnaire en Katholieke partgen ver
dedigden hun stelsel met het paradoxale
beweren, dat er rechts„eljjkheid moet zijn
voor openbaar en bijzonder onderwjjs, alsof
niet de onderscheiding tusschen openbaar
en bjjzonder onderwjjs juist aan de ongc-
ljjkheid van hun verhouding tot den Staat
ontleend is. En alsof niet bjj erkenning
van rechtsgelijkheid ook de eerbiediging
der godsdienstige begrippen van anders
denkenden geljjkelyk moest worden ge-
ëischt. Hierover zal nog wel gelegenheid
komen nader te spreken nu er nieuwe
geldeljjke ei chen van de zjjde van het bjj-
zondtr onderwjjs voor de deur schjjneu te
staan.»
Meermalen heeft de heer Van Houten
getoond niet vervaard te zjjn voor een klein
geruchtje. Maar ditmaal heeft hjj het toch
wat heel erg gemaakt. Indien wjj konden
voorzien, lat de non-activiteit van den heer
Van H ou te n als leidend Staatsman slechts
van korten duur zou wezen dan zouden
wjj hem als den gevaarljjksten vijand van
het bjjzonder onderwgs beschouwen. Ge
lukkig schijnt er op dit oogen blik weinig
kans te zjjn, dat hjj weder de portefeuille
van Binnenlandsche Zaken in handen krjjgt.
Maar al is er weinig practisch gevaar
van zjjn woorden te duchten, het is toch
noodigdat mr. Van Houten's alom
verspreide denkbeelden worden weerspro
ken teneinde geen verkeerde begrippen
omtrent dit «bjjzonder bslang» te doen post
vatten.
64
(Vervolg.)
Het is dsn toch waarsprak zjjde vrjj-
heer Van Norrent houdt van mjj, en deze ge
negenheid is oprecht, komt uit den grond van
zjjn hart, want zooals Bartolomeo zegt, heeft
hjj niet willen wjjken voor de ontevredenheid
der gravin, verder maakte Jeanne zieb ook diets,
dat rojjnheer Van Norrent er zeker in geslaagd
was, over de vjjandige stemming der gravin te I
zegevieren, omdat deze haar dezelfde goedheid
en belangstelling bleef betoonen.
Zjj zat daar in deze gedachten en droomerjjen
verdiept, omringd door de invallende duister
nis, die hoe langer hoe dichter werd, toen
eensklaps eeB geluid van stappen, die haar kant
uitkwamen, in de laan gehoord werd, en zjj
zsg een persoon naar haar toekomen in wien
zjj den vrjjheer rnjjehetr Van Norrent herkende.
Zjj wilde vluchten maar de jonge man hield
haar staande en sprak
V.'a-uun gjj vluchten juffrouw
J(»I
lk had u dezen aanl uit zien gaan, en ik
ben u gevolgd, omdat ik ndcljjk eene gele
genheid vond, die ik eed. -oo lang gezocht
heb, om een onderhoud met u te hebben.
Met mjj, mjjnheer de vrjjheerhernam
Jeanne, die veinsde teer verwonderd te zjjn en
wier hand beefde.
O, Jeanne, sprak deze, ik zie aan uwe
ontroering, aan uwe verlegenheid, dat gjj mijn
gevoelen ten uwen opzichte geraden hebt
Ja, ik heb naar dit onderhoud verlangd, om
u te zeggen, hoeveel genegenheid er voor u in
mjjn hart schuilt, voor u, die zoo schoon, zoo be
vallig, zoo goed zijt. O, als ik zoo gelukkig
was, te zien, dat deze gen genheid gedeeld
werd, dan zou geen geluk op deze wereld te
vergeljjken zijn met dit
Het jonge meisje hoorde bevende deze woor
den aan, die haar in verrukking brachten en
tevens met schrik vervulden de ontroering had
haar zoodanig aangegrepen, dat haar hart stil
scheen te staan en dat zjj geen enkel woord
kon uitbrengen. Maar de uitdrukking van
haar blik was zoo welsprekend, en zeide hem
meer, dan woorden hadden kunnen doen
Beschroomdheid houdt op uwe lippen
eene bekentenis terug, die ik u wilde ontruk
ken, ging Ludovic voort.
Maar alles in u zegt mjj, dat mjjne hoop
niet vergeefsch zal zijn en dat mjja wenech u
eenmaal als mjja vrouw te besitten, verwezeu-
ljjfct zal worden. Gjj kunt niet langer in dit
huis bljjven.Ik zal uw vader gaan opzoeken en
in afwachting van onze vereeDiging wil ik, dat
gjj zoo spoedig mogeljjk bjj een mjjner oude
bloedverwanten gaat wonen, die u als haar
eigen kind zal liefhebben.
Ludovic, bood Yvonne, die doodsbleek zag
en nog steeds bleef zwjjgen den arm, en bege
leidde haar tot de deur van het kasteel. Toen
verwijderde hij zich snel in de richting van
de tuindeur, die in de straat uitkwam.
De heer Vau Houten noemt de bij
zondere school waarschijnlijk een bijzon
der belang omdat hij niets gevoelt van
de rechtsongelijkheid waarin die bijzon
dere school met betrekking tot het open
baar onderwijs staat. Wij vragen, met we'k
recht de Staat alle kosten voor de open
bare school uit de openbare fondsen be
strijdt en geen penning zou mogen geven
voor de bevordering van het bijzonder on
derwgs Naar onze meening heeft de wet-
Mackay op het lager onderwijs den toe
stand der bijzondere school wel verbeterd,
maar kan nog volstrekt niet gesproken wor
den van volkomen rechtsgelijkheid voor
openbaar en bijzonder onderwijs. Het laat
ste behoeft in geen enkel opzicht minder
begunstigd te wor'en dan het eerste, want
de eerbiediging der godsdienstige begrip
pen van andersdenkenden kan geen crite
rium wezen voor de al of niet ondersteu
ning van Staatswege. Indien dit wel het
geval was, zou de Staat verplicht zijn om
zooveel bijzondere scholen in ons land
die geen kerkeljjk karakter dragen en waar
kinderen van onderscheiden godsdienstige
gezindheden onderwijs ontvangen, eveneens
te onderhouden.
De bevordering van het bijzonder on
derwgs is derhalve geen bjjzonder belang
en waar mr. Van Houten aan de Ka
merleden het verwijt richt, dat zjj zich tot
het orgaan maken van bjjzondere belangen,
daar slaat hjj den bal geheel mis, wanneer
hjj als voorbeeld hiervan aanhaa't den strijd
voor het bjjzonder onderwjjs.
In een der bladen werd dit betoog van
den beer Van Ho u ten een «nachtschuit-
redeneering» genoemd,eene redeneering uit
de oude doos. 't Is, of de heer V a n II o u-
ten dien «strjjd der voorstanders van het
bjjzonder onderwijs» niet medegemaakt heelt
en het slechts van hooren zeggen heelt,
dat voor een tiental jaren in ons vader
land eene wet werd ingevoerd, waarbij voor
het bjjzonder belang van het bjjzonder on
derwgs uit de Staatskas geld werd geput.
Deze «nachtschuit-redeneering» teekent
het standpunt van het gros der liberalen.
Door den tegenwoordigen Minister van
Binnenlandsche Zaken wordt wel is waar
auders over de bjjzondere school gesproken,
en hjj heeft zich deswege zelfs eene beris
ping van den heer VanHoutenin diens
tweeden Brief op den hals gehaaid, maar
men neme hierbij in aanmerking, dat die
waardeering van mr. Goeman Borge-
sius slechts een doekje voor het bloeden
is uit de wonde, die hij de bjjzondere school
wil toebrengen door zjjn leerplicbt-ont-
werp.
Wjj verwachten dau ook van dezen Mi-
XVII.
De vrjjheer was te veel in gedachten ver
diept, om achter zich een schaterend gelach
te hooren, waaruit spot en vreugde te geljjk
klonk.
De ellendeling, aan wien Ludovic het geheim
van zjjn genegenheid voor Jeanne had toever
trouwd, omdat hjj wel inzag, dat hij diensten
noodig zou hebben, had gezien, dat Jeanne naar
het prieël ging en zoo sposdig mogeljjk giDg
hij nu mjjnheer Van Norrent waarschuwen, die
gelukkig, dat hjj eiudeljjk eeas gelegenheid
vond om het jonge meisje alleea te spreken,
zich haastte naar het prieël te gaan.
De Genuees, bleef, als onzichtbare getuige
achter eene dichte groep boomen verborgen,
bjj dit onderhoud tegenwoordig en zoodra de
vrjjheer vertrokken was, ging hjj naar mevrouw
Mattioli.
Mevrouw de gravin, sprak hij op zege
vierenden toon, behoeft niet langer bezorgd te
zjjn Wij hebben eene volkomen overwin
ning behaald Morgen zal de vrjjheer Van Nor
rent komen, om mejuffrouw Jeanne naar eene
zoogenaamde oude, eerbiedwaardige taute te
brengen I
Eiudeljjk zjju wjj dan aan het einde van
onze taak, riep Vanina uit, terwjjl er een glans
van vreugde ia haar koortsachtig schitterenden
blik kwam.
In de weinige dagen, dat wjj ie gewezen
zangeres niet gezien hebben, heeft er eene vree-
seljjke verandering met haar plaats gegrepen.
Hare vermagerde trekken, hare holle oogen en
nister niets gceds met betrekking tot het
bijzonder onderwijs. Integendeel durven
wij de iudiening van zijn leerplicht-ontwerp
weder een bewijs noemen van het bevor
deren der bijzondere belangen op liberale
manier. Het is toch een feit, dat de bij
zondere school bij invoering dezer wet in
slechter conditie komt dan zij thans is.
Wij laten de moreele bezwaren tegen het
beginsel van den leerplicht hier geheel
buiten rekening. Maar materieel wordt aan
de bijzondere school weer een geduchte
slag toegebracht. Op beloften van meer gel-
delijken steun aan bet bijzonder onderwgs,
door den Minister gedaan, kunnen wij niet
rekenen. Zeer zware verplichtingen wor
den bij deze nieuwe wet aan de bijzon
dere school opgelegd, waar tegenover geen
enkel voordeel staat.
Voor de openbare school kau uit de open
bare kassen worden geput, maar voor tal
van inrichtingen van bijzonder onderwgs
zullen de kosten van den leerplichtwet
zwaar drukken, en misschien zal hier en
daar eene bjjzondere school zelfs den strijd
om het bestaan moeten opgeven. Bet ge
volg daarvan zal wezen, dat de kinderen
kunstmatig naar de openbare school wor
den gedreven en aldus wordt dan het «bij
zonder belang» der openbare school be
hartigd.
De liberalen, en in 't bijzonder mr. Van
Houten, mogen dus den mond wel hou
den over het bevorderen van «bijzondere
belangen.» Het is er nog ver van af, dat
in ieder opzicht de rechtsgelijkheid wordt
betracht, zooiat, als de heer Van Hou
ten nog verder wil voortgaan met op te
treden als zedeprediker voor de Kamer
leden, en die van de rechterzijde wil ver
wijten, dat zij zich tot organen mak«n van
«bgzondere belangen,» hij wel eerst eens
de fouten van zijne partijgenooten mag
onderzoeken en zich op zulk een standpunt
mag stellendat hij in staat is bet bg
zondere van het algemeene belang te on
derscheiden.
Flink zoo Er zijn toch nog dappere
Romeinen die het Italiaansehe gouverne
ment aandurven. Koning Umbertomag
met zjjn Ministers den hoed af doen voor
den fieren Visconti Ve n esta, den ge
wezen Minister van Buitenlandsche zaken
die nu eens getoond heeft waar het op
staat. De Koning van Italië wees hem aan
om de Ita'iaansche Regeering op de Vre
desconferentie te 's Gravenhage te verte
genwoordigen. Er wordt nu gemeld dat
de heer V iscon ti Ven esta die zending
weigert, omdat hij de verhouding der Ita
hare marmerbleeke gelaatskleur, alles in haar
duidde een persoon aan, die door eene onge
neesljjke en onbekende kwaal was aangetast.
In haar ruimen kamerjapon gewikkeld, herkende
men in haar, die met den dood in de aderen
rondliep, nauwelijks de schoone zangeres meer,
die zoo'n schitterend succes behaalde.
Het vergif, dat haar geregeld eiken dag door
Lorenzo werd toegediend, zette zjjne vernielende
werkiüg voort en de geneeskunde bleef verstomd
en machteloos staan voor de verwoestingen, die
het kwaad reeds had aangericht.
Het nieuws, dat Baitolomeo haar kwam
mededeelen, verschafte aan Vanina zooveel ge
noegen, dat haar geheele wezen scheen te her
leven.
Haar afschuweljjk plan was dus goed geslaagd.
Yvonne zou de vrouw niet worden van den
vrjjheer Van NorreDt, en het vermogen van
den markies Van Sassenage zou aan haar bljjven.
Hoewel mejuffrouw Van Charlery bemerkt
had," dat Ludovic in zjjne betuigingen jegens
haar veel verfliuwd was, dacht zjj toch vol
strekt niet aan eene verbreking hunner verloving,
en zjj hoopte, door overmatige oplettendheden
en bewjjzen van genegenheid, bjj hem, die haar
echtgenoot moest worden, de genegenheid van
de eerste dagen weer te doen herleven. Maar
hare gouvernante, de oude mevrouw Martagna,
die door de geruchten welke zij zoo nu en dan
vernomen had eenigszins met den waren toe
stand op de hoogte was en wist, waarom de
vrjjheer niet meer zoo voorkomend was jegens
zjjne braid, zou het hare jonge meesteres hebben
willen mededeeleD, maar de vrees, haar hiermede
liaansche Regeering betreffende de uitslui
ting van den Paus, ten zeerste afkeurt.
In het kolenbekken vr.n Seraing heb
ben 3000 mijuwerkers den arbeid gestaakt
Zij eischen 15°/0 hooger loon. Mc r
dat de werkstaking zal overall au marde
mijneD te Luik.
Uit Konstantinopel zijn een 30-tal Turk-
sche officieren naar Duitschland vertrok
ken ten einde iD het leger aldaar hun
militaire bekwaamheden te vermeerderen.
Terwijl vroeger reeds meermalen Turk-
sche officieren voor eenigen tijd bjj het
Duitsche leger werden gedetacheerd, werd
eene zoo groote bezending in eens nog
niet uit Turkije ontvangen. Hoewel in
Dnitschen actieven dienst, worden de offi
cieren toch uit Konstantinopel betaald, en
om hen nooit in vtrlegenheidte breDgen,
heelt de Turksche Regeering de toelage
der officieren voor drie jaar van te voren
te Berlijn gedeponeerd.
Dit staaltje van Turksche prompte be
taling is kostelijk
In Metz heeft voorgistereuavond een vree-
selijk familiedrama plaatsgehad. De werk
man Died rich Holler m a n n, zat met
zjjne vrouw en zoon aan tafel, om het avond
eten te gebruiken. Terwjjl de vrouw bezig
was met de nog ongekookte aardappelen
te schillen, begonnen H., en zijn zoon reeds
te eten. H. merkte op, dat de aardappelen
niet gaar gekookt waren en maakte zjjn
vrouw verwjjten. Laatstgenoemde zal nu
ook wel niet gezwegen hebben, want plot
seling greep H., een op tafel liggend sla
gersmes en stiet het zjjn vrouw in 'tlichaau
zoodat de longen doorboord werden. De
getroffene vluchtte bjj de echtelieden L..
op eene verdieping lager wonende, en
vertelde hun, dat zjj met een mes gesto
ken was. Toen zij nu haar taille opende
drong een groote bloedstroom uit de wonde.
De echtelieden L., verzochten vrouw E.,
zich tot haar woning te begeven, wat ze
dan ook deed. Hier aangekomen viel ze
in bezwijming neer en werd door haar man
op het bed gelegd.
De moordenaar zelf spoedde zich nu tot
den geneesheer Christel, om hulp. Deze
verscheen ook weldra, doch kon helaas
slechts den dood eonstateeren. H., begaf
zich nu zelf met zjjn zoon naar het poli
tiebureau waar hij zijn ongelukkige daad
aangaf. De vermoorde is 40 jaar oud, en
moeder van 8 kinderen.
De influenza heerscht te Leipzig zeer
hevig. Bjj het ziekenfonds zijn van 1 Ja
nuari tot 15 Maart jj. niet minder dan
3795 gevallen aangemeld, tegen 27 over
het geheele jaar 189-M
Te Karlsbad zjjn naar aanleiding
eener werkstaking onder de arbeiders van
het bouwvak ongeregeldheden gepleegd.
Eene vergadering der werkstakers werd
door de gendarmen uiteen gedreven op
straat vormde zich daarop een oploop, die
te veel verdriet te doen, had haar van di'.
voornemen teruggehouden. Toch zeide zjj mee -
malen tot zich zelve, dat zjj ongeljjk had to
zwijgen. Toen zjj eindeljjk van Bartolomeo
hoorde, wat er was voorgevallen, begreep zij,
dat het nu haar plicht was zoo omzichtig mo
geljjk de waarheid mede te declen.
Reeds langen tijd, mjja beste freule, sprak
zij, had ik u over zekere zaken willen spreken
die u de verandering verklaard zou hebben,
van mjjnheer den vrijheer Van Norrent te
uwen opziente.
O, spreek, mevrouw, spreek, vzi y
bidden mrg, riep Yvonne angstig uii, die plot
seling doodsbleek werd. Verberg mjj niets
Hoeveel verdriet mjj de waarheid ook mag doen,
ik zai u dankbaar zjjn voor uwe oprecht
heid.
Welnu daD, freule, hernam de weduwe
Martagna, om rechtstreeks op de zaak in te
gaan, moet ik u zeggen, dat er een zonderling
gerucht in omloop is onder het dienstperso
neel. Men spreekt over deze gezelschaps
juffrouw, die mevrouw de gra'in eenigen tjjd
geleden in dienst heefc genomen en over mjjn
heer Van Norrent. Er worden vreemde din
gen van deze twee personen verteld.
Hier zweeg de gouvernante even, alsof zjj
vreesde, met ha.e openbaring verder voort
te gaan.
Maar ga dau toch verder, riep Yvonne
met koortsachtig ongeduld uit.
(Wordt vervolgd.)