No. 4162. Maandag 17 April 1899. 24ste Jar kfragêlaó voor <5fZooró- sit a&uió-éCollanó. •i Bijzondere belangen. Onthuld, BUIT I'. N l a i\ 1). BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. Italië. België. Turkije. Duitschland. (III Kil ABONNEMENTSPRIJS. Per 3 maanden voor Haarlemf 1,10 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40 Voor het baitenland 2,80 Afzonderlijke nummers 0,03 Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen. Redacteu r-U itgever, W. KÜPPERS. jTTM ,UM1 Eft D B ir- AGITE MA NON AGITATE PRIJS DER ADVERTENTIEN. Van 16 regels50 Cents. Elke regel meer7^,» Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale Publicité Etrangère G. L DA UBE 4' Co. JOHNF. JONES Succ., Pans Slbis Faubourg Montmartrt. De Katholieken hebben dikwijls reden gehad tot klagen over liberale Regeeriu- gen. De liberalen waren van oudsher van meening, dat hun richting de eenige recht hebbende is in den Staat en dat de overige politieke partijen slechts mogen bestaan bjj de gratie van het liberalisme. Vandaar dan ook, dat steeds gevraagd werd of bij den een of anderen maatregel het libera lisme wel gebaat werd en of de voor eene Staatsbetrekking te benoemen personen wel zuiver waren in de liberale leer. Eerst in den laatsten tijd is hierin eenige veran dering ten goede gekomen. Men begreep, dat het niet aanging om langer de rech ten te miskennen vaneen aanzienlijke min derheid, die getoond had altijd goede bur gers van het vaderland te zjjn en die in geen enkel opzicht voor de liberale meer derheid behoefde onder te doen. Vergeleken bij vroeger jaren worden de Katholieken dus minder stiefmoederlijk be deeld. Wjj willen hiermede niet zeggen, dat wjj het nog niet eenigszins anders zou den weDschen, want, hoewel meer beschei den dan vroeger, zjjn de liberalen nog niet geheel vau willekeur vrij te pleiten. Wjj denken slechts aan de doorzetting van den persoonlijken dienstplicht, ofschoon de Ka tholieken bjjna als een man er zich tegen hadden verklaard. En wjj vreezen ook voor de wet op den leerplicht, die het libera lisme er wel door zal h alen. Maar toch kau gezegd worden, dat de liberalen ten miuste rekeni-g met ons houden en ons niet langer behandelen als een 'quantitè négligeable. Ten opzichte van deze gedragslijn der liberalen, die zjj zeiven niet kunnen ont kennen, moet dan ook verklaard wordent dat zjj het bjjzonder belang der partjj stelden boven het algemeen landsbelang. Wel hgden de liberalen het aldus uit, dat de bevordering van hun beginselen juist het algemeen belang diende, maar ieder onbevooroordeelde moest tot het inzicht komen, dat het liberalisme steeds het bjj zonder belang op den .voorgrond plaatste. Deze algemeen bekende feiten wenschten wjj even te releveeren, alvorens de aan dacht te vestigen op enkele zinsneden uit den derden «Staatkundigen brief» dien de bekende Staatsman in ruste, mr. S. van Houten, dezer dagen het licht deed zien. In dien brief heeft de oud-Minister het over de verslapping van het rechtsbewust- zjjn bjj verschillende leden van de Kamer, die zich, volgens hem, maken tot organen van bjjzondere belangen. Nu zou men zoo zeggen, dat de heer Van Houten zjjn FEUILLETON. eigen partijgenooten eens flink de les wilde lezingeljjk hij wel meermalen gedaan heeft. Waut als er sprake kan wezen van bevordering van bjjzondere belangen door Kamerleden, dan moet men het oog rich ten naar den linkerkant. De mannen van de rechterzjjde hebben zich daaraan nim mer schuldig gemaakt, hetgeen zij trou wens heel moeilijk konden doen, omdat zjj bgna altjjd de minderheid in de Kamer vormden en dus bezwaarljjk de meerder heid konden onderdrukken of bjjzondere belangen boven het algemeen stellen. Maar als men zulks denkt, vergist men zich zeer. De heer Van Houten haalt als voorbeeld van de verslapping van het Rechtsbewustzijn bjj de leden der Kamer juist eene wet aan, die tot stand is geko men onder het Ministeiie van de gecom bineerde rechterzjjde. Luisteren wjjwat hij zegt: «Het is op groote schaal begonnen met den strjjd der voorstanders van het bjjzon der onderwijs, om hun scholen ten deele door den Staat te doen bekostigen en haar toch het karakter van bjjzondere scholen te doen behouden. De voorstanders deranti- revolutionnaire en Katholieke partgen ver dedigden hun stelsel met het paradoxale beweren, dat er rechts„eljjkheid moet zijn voor openbaar en bijzonder onderwjjs, alsof niet de onderscheiding tusschen openbaar en bjjzonder onderwjjs juist aan de ongc- ljjkheid van hun verhouding tot den Staat ontleend is. En alsof niet bjj erkenning van rechtsgelijkheid ook de eerbiediging der godsdienstige begrippen van anders denkenden geljjkelyk moest worden ge- ëischt. Hierover zal nog wel gelegenheid komen nader te spreken nu er nieuwe geldeljjke ei chen van de zjjde van het bjj- zondtr onderwjjs voor de deur schjjneu te staan.» Meermalen heeft de heer Van Houten getoond niet vervaard te zjjn voor een klein geruchtje. Maar ditmaal heeft hjj het toch wat heel erg gemaakt. Indien wjj konden voorzien, lat de non-activiteit van den heer Van H ou te n als leidend Staatsman slechts van korten duur zou wezen dan zouden wjj hem als den gevaarljjksten vijand van het bjjzonder onderwgs beschouwen. Ge lukkig schijnt er op dit oogen blik weinig kans te zjjn, dat hjj weder de portefeuille van Binnenlandsche Zaken in handen krjjgt. Maar al is er weinig practisch gevaar van zjjn woorden te duchten, het is toch noodigdat mr. Van Houten's alom verspreide denkbeelden worden weerspro ken teneinde geen verkeerde begrippen omtrent dit «bjjzonder bslang» te doen post vatten. 64 (Vervolg.) Het is dsn toch waarsprak zjjde vrjj- heer Van Norrent houdt van mjj, en deze ge negenheid is oprecht, komt uit den grond van zjjn hart, want zooals Bartolomeo zegt, heeft hjj niet willen wjjken voor de ontevredenheid der gravin, verder maakte Jeanne zieb ook diets, dat rojjnheer Van Norrent er zeker in geslaagd was, over de vjjandige stemming der gravin te I zegevieren, omdat deze haar dezelfde goedheid en belangstelling bleef betoonen. Zjj zat daar in deze gedachten en droomerjjen verdiept, omringd door de invallende duister nis, die hoe langer hoe dichter werd, toen eensklaps eeB geluid van stappen, die haar kant uitkwamen, in de laan gehoord werd, en zjj zsg een persoon naar haar toekomen in wien zjj den vrjjheer rnjjehetr Van Norrent herkende. Zjj wilde vluchten maar de jonge man hield haar staande en sprak V.'a-uun gjj vluchten juffrouw J(»I lk had u dezen aanl uit zien gaan, en ik ben u gevolgd, omdat ik ndcljjk eene gele genheid vond, die ik eed. -oo lang gezocht heb, om een onderhoud met u te hebben. Met mjj, mjjnheer de vrjjheerhernam Jeanne, die veinsde teer verwonderd te zjjn en wier hand beefde. O, Jeanne, sprak deze, ik zie aan uwe ontroering, aan uwe verlegenheid, dat gjj mijn gevoelen ten uwen opzichte geraden hebt Ja, ik heb naar dit onderhoud verlangd, om u te zeggen, hoeveel genegenheid er voor u in mjjn hart schuilt, voor u, die zoo schoon, zoo be vallig, zoo goed zijt. O, als ik zoo gelukkig was, te zien, dat deze gen genheid gedeeld werd, dan zou geen geluk op deze wereld te vergeljjken zijn met dit Het jonge meisje hoorde bevende deze woor den aan, die haar in verrukking brachten en tevens met schrik vervulden de ontroering had haar zoodanig aangegrepen, dat haar hart stil scheen te staan en dat zjj geen enkel woord kon uitbrengen. Maar de uitdrukking van haar blik was zoo welsprekend, en zeide hem meer, dan woorden hadden kunnen doen Beschroomdheid houdt op uwe lippen eene bekentenis terug, die ik u wilde ontruk ken, ging Ludovic voort. Maar alles in u zegt mjj, dat mjjne hoop niet vergeefsch zal zijn en dat mjja wenech u eenmaal als mjja vrouw te besitten, verwezeu- ljjfct zal worden. Gjj kunt niet langer in dit huis bljjven.Ik zal uw vader gaan opzoeken en in afwachting van onze vereeDiging wil ik, dat gjj zoo spoedig mogeljjk bjj een mjjner oude bloedverwanten gaat wonen, die u als haar eigen kind zal liefhebben. Ludovic, bood Yvonne, die doodsbleek zag en nog steeds bleef zwjjgen den arm, en bege leidde haar tot de deur van het kasteel. Toen verwijderde hij zich snel in de richting van de tuindeur, die in de straat uitkwam. De heer Vau Houten noemt de bij zondere school waarschijnlijk een bijzon der belang omdat hij niets gevoelt van de rechtsongelijkheid waarin die bijzon dere school met betrekking tot het open baar onderwijs staat. Wij vragen, met we'k recht de Staat alle kosten voor de open bare school uit de openbare fondsen be strijdt en geen penning zou mogen geven voor de bevordering van het bijzonder on derwgs Naar onze meening heeft de wet- Mackay op het lager onderwijs den toe stand der bijzondere school wel verbeterd, maar kan nog volstrekt niet gesproken wor den van volkomen rechtsgelijkheid voor openbaar en bijzonder onderwijs. Het laat ste behoeft in geen enkel opzicht minder begunstigd te wor'en dan het eerste, want de eerbiediging der godsdienstige begrip pen van andersdenkenden kan geen crite rium wezen voor de al of niet ondersteu ning van Staatswege. Indien dit wel het geval was, zou de Staat verplicht zijn om zooveel bijzondere scholen in ons land die geen kerkeljjk karakter dragen en waar kinderen van onderscheiden godsdienstige gezindheden onderwijs ontvangen, eveneens te onderhouden. De bevordering van het bijzonder on derwgs is derhalve geen bjjzonder belang en waar mr. Van Houten aan de Ka merleden het verwijt richt, dat zjj zich tot het orgaan maken van bjjzondere belangen, daar slaat hjj den bal geheel mis, wanneer hjj als voorbeeld hiervan aanhaa't den strijd voor het bjjzonder onderwjjs. In een der bladen werd dit betoog van den beer Van Ho u ten een «nachtschuit- redeneering» genoemd,eene redeneering uit de oude doos. 't Is, of de heer V a n II o u- ten dien «strjjd der voorstanders van het bjjzonder onderwijs» niet medegemaakt heelt en het slechts van hooren zeggen heelt, dat voor een tiental jaren in ons vader land eene wet werd ingevoerd, waarbij voor het bjjzonder belang van het bjjzonder on derwgs uit de Staatskas geld werd geput. Deze «nachtschuit-redeneering» teekent het standpunt van het gros der liberalen. Door den tegenwoordigen Minister van Binnenlandsche Zaken wordt wel is waar auders over de bjjzondere school gesproken, en hjj heeft zich deswege zelfs eene beris ping van den heer VanHoutenin diens tweeden Brief op den hals gehaaid, maar men neme hierbij in aanmerking, dat die waardeering van mr. Goeman Borge- sius slechts een doekje voor het bloeden is uit de wonde, die hij de bjjzondere school wil toebrengen door zjjn leerplicbt-ont- werp. Wjj verwachten dau ook van dezen Mi- XVII. De vrjjheer was te veel in gedachten ver diept, om achter zich een schaterend gelach te hooren, waaruit spot en vreugde te geljjk klonk. De ellendeling, aan wien Ludovic het geheim van zjjn genegenheid voor Jeanne had toever trouwd, omdat hjj wel inzag, dat hij diensten noodig zou hebben, had gezien, dat Jeanne naar het prieël ging en zoo sposdig mogeljjk giDg hij nu mjjnheer Van Norrent waarschuwen, die gelukkig, dat hjj eiudeljjk eeas gelegenheid vond om het jonge meisje alleea te spreken, zich haastte naar het prieël te gaan. De Genuees, bleef, als onzichtbare getuige achter eene dichte groep boomen verborgen, bjj dit onderhoud tegenwoordig en zoodra de vrjjheer vertrokken was, ging hjj naar mevrouw Mattioli. Mevrouw de gravin, sprak hij op zege vierenden toon, behoeft niet langer bezorgd te zjjn Wij hebben eene volkomen overwin ning behaald Morgen zal de vrjjheer Van Nor rent komen, om mejuffrouw Jeanne naar eene zoogenaamde oude, eerbiedwaardige taute te brengen I Eiudeljjk zjju wjj dan aan het einde van onze taak, riep Vanina uit, terwjjl er een glans van vreugde ia haar koortsachtig schitterenden blik kwam. In de weinige dagen, dat wjj ie gewezen zangeres niet gezien hebben, heeft er eene vree- seljjke verandering met haar plaats gegrepen. Hare vermagerde trekken, hare holle oogen en nister niets gceds met betrekking tot het bijzonder onderwijs. Integendeel durven wij de iudiening van zijn leerplicht-ontwerp weder een bewijs noemen van het bevor deren der bijzondere belangen op liberale manier. Het is toch een feit, dat de bij zondere school bij invoering dezer wet in slechter conditie komt dan zij thans is. Wij laten de moreele bezwaren tegen het beginsel van den leerplicht hier geheel buiten rekening. Maar materieel wordt aan de bijzondere school weer een geduchte slag toegebracht. Op beloften van meer gel- delijken steun aan bet bijzonder onderwgs, door den Minister gedaan, kunnen wij niet rekenen. Zeer zware verplichtingen wor den bij deze nieuwe wet aan de bijzon dere school opgelegd, waar tegenover geen enkel voordeel staat. Voor de openbare school kau uit de open bare kassen worden geput, maar voor tal van inrichtingen van bijzonder onderwgs zullen de kosten van den leerplichtwet zwaar drukken, en misschien zal hier en daar eene bjjzondere school zelfs den strijd om het bestaan moeten opgeven. Bet ge volg daarvan zal wezen, dat de kinderen kunstmatig naar de openbare school wor den gedreven en aldus wordt dan het «bij zonder belang» der openbare school be hartigd. De liberalen, en in 't bijzonder mr. Van Houten, mogen dus den mond wel hou den over het bevorderen van «bijzondere belangen.» Het is er nog ver van af, dat in ieder opzicht de rechtsgelijkheid wordt betracht, zooiat, als de heer Van Hou ten nog verder wil voortgaan met op te treden als zedeprediker voor de Kamer leden, en die van de rechterzijde wil ver wijten, dat zij zich tot organen mak«n van «bgzondere belangen,» hij wel eerst eens de fouten van zijne partijgenooten mag onderzoeken en zich op zulk een standpunt mag stellendat hij in staat is bet bg zondere van het algemeene belang te on derscheiden. Flink zoo Er zijn toch nog dappere Romeinen die het Italiaansehe gouverne ment aandurven. Koning Umbertomag met zjjn Ministers den hoed af doen voor den fieren Visconti Ve n esta, den ge wezen Minister van Buitenlandsche zaken die nu eens getoond heeft waar het op staat. De Koning van Italië wees hem aan om de Ita'iaansche Regeering op de Vre desconferentie te 's Gravenhage te verte genwoordigen. Er wordt nu gemeld dat de heer V iscon ti Ven esta die zending weigert, omdat hij de verhouding der Ita hare marmerbleeke gelaatskleur, alles in haar duidde een persoon aan, die door eene onge neesljjke en onbekende kwaal was aangetast. In haar ruimen kamerjapon gewikkeld, herkende men in haar, die met den dood in de aderen rondliep, nauwelijks de schoone zangeres meer, die zoo'n schitterend succes behaalde. Het vergif, dat haar geregeld eiken dag door Lorenzo werd toegediend, zette zjjne vernielende werkiüg voort en de geneeskunde bleef verstomd en machteloos staan voor de verwoestingen, die het kwaad reeds had aangericht. Het nieuws, dat Baitolomeo haar kwam mededeelen, verschafte aan Vanina zooveel ge noegen, dat haar geheele wezen scheen te her leven. Haar afschuweljjk plan was dus goed geslaagd. Yvonne zou de vrouw niet worden van den vrjjheer Van NorreDt, en het vermogen van den markies Van Sassenage zou aan haar bljjven. Hoewel mejuffrouw Van Charlery bemerkt had," dat Ludovic in zjjne betuigingen jegens haar veel verfliuwd was, dacht zjj toch vol strekt niet aan eene verbreking hunner verloving, en zjj hoopte, door overmatige oplettendheden en bewjjzen van genegenheid, bjj hem, die haar echtgenoot moest worden, de genegenheid van de eerste dagen weer te doen herleven. Maar hare gouvernante, de oude mevrouw Martagna, die door de geruchten welke zij zoo nu en dan vernomen had eenigszins met den waren toe stand op de hoogte was en wist, waarom de vrjjheer niet meer zoo voorkomend was jegens zjjne braid, zou het hare jonge meesteres hebben willen mededeeleD, maar de vrees, haar hiermede liaansche Regeering betreffende de uitslui ting van den Paus, ten zeerste afkeurt. In het kolenbekken vr.n Seraing heb ben 3000 mijuwerkers den arbeid gestaakt Zij eischen 15°/0 hooger loon. Mc r dat de werkstaking zal overall au marde mijneD te Luik. Uit Konstantinopel zijn een 30-tal Turk- sche officieren naar Duitschland vertrok ken ten einde iD het leger aldaar hun militaire bekwaamheden te vermeerderen. Terwijl vroeger reeds meermalen Turk- sche officieren voor eenigen tijd bjj het Duitsche leger werden gedetacheerd, werd eene zoo groote bezending in eens nog niet uit Turkije ontvangen. Hoewel in Dnitschen actieven dienst, worden de offi cieren toch uit Konstantinopel betaald, en om hen nooit in vtrlegenheidte breDgen, heelt de Turksche Regeering de toelage der officieren voor drie jaar van te voren te Berlijn gedeponeerd. Dit staaltje van Turksche prompte be taling is kostelijk In Metz heeft voorgistereuavond een vree- selijk familiedrama plaatsgehad. De werk man Died rich Holler m a n n, zat met zjjne vrouw en zoon aan tafel, om het avond eten te gebruiken. Terwjjl de vrouw bezig was met de nog ongekookte aardappelen te schillen, begonnen H., en zijn zoon reeds te eten. H. merkte op, dat de aardappelen niet gaar gekookt waren en maakte zjjn vrouw verwjjten. Laatstgenoemde zal nu ook wel niet gezwegen hebben, want plot seling greep H., een op tafel liggend sla gersmes en stiet het zjjn vrouw in 'tlichaau zoodat de longen doorboord werden. De getroffene vluchtte bjj de echtelieden L.. op eene verdieping lager wonende, en vertelde hun, dat zjj met een mes gesto ken was. Toen zij nu haar taille opende drong een groote bloedstroom uit de wonde. De echtelieden L., verzochten vrouw E., zich tot haar woning te begeven, wat ze dan ook deed. Hier aangekomen viel ze in bezwijming neer en werd door haar man op het bed gelegd. De moordenaar zelf spoedde zich nu tot den geneesheer Christel, om hulp. Deze verscheen ook weldra, doch kon helaas slechts den dood eonstateeren. H., begaf zich nu zelf met zjjn zoon naar het poli tiebureau waar hij zijn ongelukkige daad aangaf. De vermoorde is 40 jaar oud, en moeder van 8 kinderen. De influenza heerscht te Leipzig zeer hevig. Bjj het ziekenfonds zijn van 1 Ja nuari tot 15 Maart jj. niet minder dan 3795 gevallen aangemeld, tegen 27 over het geheele jaar 189-M Te Karlsbad zjjn naar aanleiding eener werkstaking onder de arbeiders van het bouwvak ongeregeldheden gepleegd. Eene vergadering der werkstakers werd door de gendarmen uiteen gedreven op straat vormde zich daarop een oploop, die te veel verdriet te doen, had haar van di'. voornemen teruggehouden. Toch zeide zjj mee - malen tot zich zelve, dat zjj ongeljjk had to zwijgen. Toen zjj eindeljjk van Bartolomeo hoorde, wat er was voorgevallen, begreep zij, dat het nu haar plicht was zoo omzichtig mo geljjk de waarheid mede te declen. Reeds langen tijd, mjja beste freule, sprak zij, had ik u over zekere zaken willen spreken die u de verandering verklaard zou hebben, van mjjnheer den vrijheer Van Norrent te uwen opziente. O, spreek, mevrouw, spreek, vzi y bidden mrg, riep Yvonne angstig uii, die plot seling doodsbleek werd. Verberg mjj niets Hoeveel verdriet mjj de waarheid ook mag doen, ik zai u dankbaar zjjn voor uwe oprecht heid. Welnu daD, freule, hernam de weduwe Martagna, om rechtstreeks op de zaak in te gaan, moet ik u zeggen, dat er een zonderling gerucht in omloop is onder het dienstperso neel. Men spreekt over deze gezelschaps juffrouw, die mevrouw de gra'in eenigen tjjd geleden in dienst heefc genomen en over mjjn heer Van Norrent. Er worden vreemde din gen van deze twee personen verteld. Hier zweeg de gouvernante even, alsof zjj vreesde, met ha.e openbaring verder voort te gaan. Maar ga dau toch verder, riep Yvonne met koortsachtig ongeduld uit. (Wordt vervolgd.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1899 | | pagina 1