No. 4168. Maandag 24 April 1899. 24ste Ja tbagêlaó voor cfloorè- on 3uuiö~3Collanè. De openbare school. Ccn cftóres. Onthuld. BUll'iïJNLAflD, BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. De Vereeniging tot bevordering van Ka tholiek bijzonder Onderwijs, gevestigd te Haarlem, heeft aan de leden van de Iweede Jtomer der Statut-Generaal het volgende adres verzonden, waarin zij met verschul- digden eerbied en innig leedwezen en groote bezorgdheid zegt kennis te hebben genomen van bet tbans aanhangig wetsontwerp tot invoering van den Leerplicht. Italië. HU MM ill MM ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem11,10 Yoor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40 Yoor het baitenland 2,80 Afzonderlijke nummers 0,03 Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. PRIJS DER ADVERTENTIE!?. Van 16 regels50 Cents. Elke regel meer7R%» Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. MN TIEN DJUïT" AGITE MA NON AGITATE Hoofdagenten voor het Buitenland'. Compagnie Générale Publieité Etrangèrt G. L DA UBE 4' Co. JOHNF.JONES Succ., Pari» 31 its Faubourg Montmartri. Het Adres der Ver. tot bev. van Kath. bijz Onderwijs spreekt zich aldus uit Met te meer vrijmoedigheid meent zij hare stem tegen dat wetsontwerp te mogen doen hooren, dewijl zij, van het oogenblik af waarop zij de Koninklijke goedkeuring- op hare Statuten verwierf, steeds blijken heeft gegeven van oprechte liefde voor dege- 1 ij k onderwijs. Voor dat doel was haar geen moeite, geen arbeid te zwaar, geen opoffe ring te groot. Zij spoorde hoofden van scholen aan tot liet opleiden van geschikte jongelieden tot onderwijzers en lang voordat de Regeering er aan dacht, moedigde zij hen daartoe aan door het verleenen eener gratificatie voor de opleiding van iederen kweekeling die de akte van bekwaamheid als onderwijzer ver kreeg. Toen het Koninklijk Besluit van 3 April 1890 (Stsbl. No. 34) wérd uitgevaar digd, had zij reeds 188 dergelijke gratifi caties toegekend en uitgekeerd. Vele bijzondere scholen, vooral ten platte lande, werden door haar met geldelijke bij dragen geschraagd. Alom in het Bisdom van Haarlem be vorderde zij het geven van normaallessen en verleende zij daaraan krachtigen finan- tieëlen steun. Niettegenstaande de belangrijke daaraan verbonden kosten, stichtte zij te Hoorn eene kweekschool voor onderwijzers. Tal van jongelieden en jongedochters, wier maatschappelijke positie zulks ver- eischte, verschafte zij de middelen voor eene degelijke opleiding tot den onderwijzers stand. Door directen of indirecten steun harerzijds, werd de acte van bekwaamheid verworven door meer dan 300 personen, die thans, voor zoover nog in leven, allen eene eervolle plaats in de maatschappij in nemen, zoo in het Bisdom van Haarlem, als elders in deii lande. Als middel tot bevordering van het on derwijs, beijverde zij zich ook de maatschap pelijke positie der onderwijzers te verbe teren en hun de zorg voor den ouden dag te verlichten. Heeft alzoo de Vereeniging door haar jarenlangen, onafgebroken arbeid, door de opoffering van meerdere tonnen gouds, haat liefde getoond voor het onderwijs der jeugd, diezelfde liefde doet haar thans het aanhan gig wetsontwerp kenmerken en aanwijzen als otinoodig en als selv delijl'. Onnoodig, omdat al de staatkundige par tijen in den lande, geen uitgezonderd, ja veelal met bewonderenswaardiger, ijver het zelfde doel nastreven, dat de Regeering met dit wetsuntwerp zegt te beoogen. hmoodigomdat het opzettelijk school verzuim in verhouding tot de bevolking be stendig vermindert, en, wellicht juist door 7 EU 1 L LET O A'. 60 (Vervolg.) wik zou u ook nog kunnen zeggen, ve - vo'gde Jacob gestreng, dat ik uit naam van uw eerbied waardigen oom, den kolonel V*n Norrent hier kom, die na een onderzoek van twee dagen er eindeljjk in geslaagd is, de plaats te ontdekken, waar gjj n a's een misdadiger verbergt Msar ik kom hier alleen in mjjn naam. Het jonge meisje, dat daar staat, hebt gfj in een valstrik gelokt, om haar in het ver- deif te storten, en ik Dat is te veel, schurk, die gjj rijt i Ik zal j« die beleedigingen betaald zetten, iiep Ludovic uit, buiten zichzelven van kwaadheid, terwijl hjj met een opgeheven stoel in de hand op Jacob toesnelde. In haar angst wierp Jeanne zich tusschen beiden in. Jacob, sprak zjj huilende, ik weet niet, waarom gjj zoo toornig wordt Mjjnheer ent bemint mjj oprecht, en om mjj ebt» op de toestemming huweljjk. Ik weet niet, weigeren, eene heele opec- terstond begreep, el vergoed bad, had voorgelogen, 'endeling, riep hg en tengevolge van de krachtsinspanning der bijzondere school, ons land zich reeds thans, in dit opzicht, een positie heeft verworven, die den toestand in het land, waar school dwang het eerst werd ingevoerd, zoo niet overtreft, dan toch zeer zeker evenaart. en /oidelijl, omdat de liefde, die thans al gemeen wordt gekoesterd voor het onder wijs, bij velen door den op te leggen dwang, tot wrevel zou overgaan, minstens tot on tevredenheid zou aanleiding geven, en zulks aan het onderwijs in het algemeen meer nadeel zou berokkenen, dan er in de be staande omstandigheden voordeel uit den schooldwang kan geboren worden. O o ièehudelijb, voor bet onderwijzend per soneel, én door de tijdroovende en onaan gename taak «den onderwijzer bij dit wets ontwerp opgelegd, én door de weerzin wek kende verhouding, waarin hij wordt gebracht tegenovei de ouders zijner leerlingen. S hui/t lij/:, inzonderheid voor het Bijzon der onderwijs wegens de meerdere kosten die daaruit zouden voortspruiten. Een nadeel dat niet uit den weg wordt genomen dooi de vage belofte eener geldelijke tegemoet koming aan de bijzondere school. Immers aan die belofte zal wel alle waarde wor den ontnomen door de overweging dat, O O reeds zonder verplicht herhalings-onderwijs, de gelijkstelling der bijzondere school met de openbare, voor land en gemeenten, eene meerdere uitgaaf zou vereischen van onge- o o veer zes millioen 's jaars. 6ehadeltjfvooral omdat in dit wetsont werp, noch in vorm, noch in wezen, op voldoende wijze wordt rekening gehouden met de gemoedsbezwaren van velen. Ten aanzien van het verplicht herhalings- onderwijs in dit wetsontwerp opgenomen, slechts een enkel woord. De goede vruchten van ons tegenwoor dig herhalings-onderwijs, dat gestadig zich uitbreidt en meer en meer wordt gewaar deerd, gaan er grootendeels door verloren. De finantiëele lasten, die het noodwendig na zich sleept, zijn ondragelijk. Eii bovenal, vermits het bevorderen der goede zeden Staatsplieht is, veroordeelt het verplicht herhalings-onderwijs in dit aanhangig wets ontwerp zich zelve. Redenen waarom de Vereeniging voor noemd eerbiedig doch tevens met den mees ten ernst, Uwe Kamer verzoekt aan het thans aanhangig wetsontwerp op den Leer plicht, hare goedkeurig niet te verleenen. Hetwelk doende enz. De Vereeniging voornoemd B. DANKELMAN, Voort tier. W. H JANSEN, Secret rü. Met angst en vrees slaat het liberalisme den voortgang gade van het bjjzonder on derwijs hier te lande. Het feit, dat alom bijzondere scholen verrijzenmoet nood zakelijk gevolgd worden door een ander feit, dat het aantal leerlingen der opeu- bare school afueemt. Reeds vernam men nu en dan, dat een openbare school moest gesloten worden bij gebrek aau leerlingen, omdat in den omtrek een bijzondere school werd opgericht. ziedend van toom uit, terwjjl hg met gebalde vuist op Ludovic afkwam, zoo wordt uwe be driegerij ontmaskerd. Gjj bebtdit licktgeloovige kind wijs gemaakt, dat mijn vader zich tegen een huweljjk verzette, maar ik zeg u, dat het nooit uw voornemen geweest is, dit meisji te huwen Jeanne was plotseling doodsbleek geworden en haar bloed scheen in hare aderen te stollen. Eensklaps was er een licht voor baar opgegaan. Ludovic had haar dus bedrogen Toch aarzelde zjj nog aan deze vreeselijke waarheid te gelooven, en den vrjjheer met een ontsteld gelaat aanziende, schudde zjj hem aan den arm, om hem ie wekken uit zjjne verdoo- ving, waarin hjj eenskbips gevallen scheen. Ludovic, sprak zij roet den klank der diepste wauhoop in hare stem, gjj zegt niets., gjj antwoordt niet I Ziende, dat de jonge man met gebogen hoofd roerloos bleef staan, zonder een woord te spreken, zakte zij in een armstoel neer, en was op het punt onder het gewicht der wanhoop te bezwjjken. Voor deze uitbarsting van zooveel oprechie smart, voelde Jacob zijn toorn tegen het onge lukkige slachtoffer van den vrjjheer Van Nor- rent bedaren, maar zijne woede tegen den be drieger werd er zooveel te grooter door. Mjjnheer, zeide bij, en de woorden ble ven hem bjjna van toorn in de keel steken, gjj zult wel begrjjpeD, dat uw gedrag eerher stelling eischt Wat zjjn nu uwe voor nemens De vrjjheer Van Norrent die wat van zjjne Wrhe gen wij ons hierover, voor de li beralen zijn deze gebeurtenissen een bron van spijt en verdriet, omdat zij wel weten, dit de oppnbare school steeds eeu krach tig bolwerk voor hun richting is geweest. Ook zij weten, dat wie de opvoeding der jengd in handen hebben, over de tiekomst kunnen beschikken en dat dus het verloo- pen der openbare school wijst op een ach teruitgang van het liberalisme. Wij wezen er reeds vroeger op, dat de liberalen krachtige pogingen doen om dat verval van de openbare school tegen te houden. Het niet voldoen aan den eisch van rechtsgelijkheid voor het bijzonder en het openbaar onderwijs is een dier mid delen. De bjjzondere sch Jen krjjgen, in dien zjj voldoen aan de bepalingen der weteen toelage uit de Staatskas, maar van gelijke behandeling met de openbare scholen is tot nog toe geen sprake. Des- ondauks gaat het bijzonder ouderwjjs met reuzenschreden vooruit. De liberale tegen werking deert haar slechts weinig, omdat de offervaardigheid dpr voorstanders vau iiet bijzonder onderwijs vergoeden, wat van overheidswege aan haar wordt te kort ge daan. Het nieuwe wetsontwerp der Regeering lot invoering van leerplicht overigens Je toepassing van een oud liberaal begin sel heeft hetzelfde doelnl. de ont volking der openbare school te voorkomen Maar wij durven te voorspellen dat, in dien dit outwerp tot wet mocht worden erheven, de openbare school er toch niet populairder door zal worden en de bjjzon- ere school er geen leerlingen door zal verliezen. De liberalen schijnen niet te be grijpen dat dergelijke m;ddelen om hun school te bavoordeeleu, al heel weinig m^er baten sedert de kern van ons volk tot de overtuiging is gekomen, dat de neutrale Staat8scho ff een onding is, alleen te waar- deeren door ouders die met alle geloof hebben gebroken en slechts hun kinderen naar de school zendeD, omdat dit nu een maal voor hun maatschappelijke vorming noodig word* geoordeeld. Behalve met de hulp van den Staat frachten de liberalen ook langs den weg der redeneering de bijzondere school te be- i.aleelen. In een hoofdartikel van de A. flott. Ct. lazen wij deze week de onbe wezen beschuldiging, dat afzonderlijke op leiding (hier bedoelt het blad: de oplei ding der bijzondere school) verwijdering en wantrouwen kweekt. Deschrpver hoopte, dat ons land bewaard bleef voor een ver- v. jjdering en wantrouwen als bijv. in Frank rijk en ook in België tusschen de partjjen bestaat. «Niets schijnt ging het blad oort ons meer bevorderlijk om bij de massa van het volk, bij de eene partij zoo wel als bij de andere, vooroordeel, onge* rijmde voorstellingen en wederkeerig wan- tr iuwen tegen te gaan dan de opleiding di r jengd in dezelfde school. Dat hebben h'er te lande de Jod°n begrepen, toen zij n.et zoo groote meerderheid zich tegen de wen8chen van dr. D(Inner verklaarden. N ets is doodender voor het anti-semitisme ditii de gemengde school. De onthouding van Katholieken en Anti-revolutionnairen ve warring bekomen was, begreep, dat hjj alL en de r zjjne buUalheid zich ton redden uit een toi stand, die met een treurspel scheen te zullen eindigen. Mtt eeae uitdrukking van minachting op het g' Lat sprak hjj daarom op spottendeu toon Wc', wel, mjjn jongen, deukt gjj mjj vrees aan tv jagen met uwe gioote woorden van eerherstelling die in uw mond een zonderlingen k'auk hebben. Hoewel ik geen uniform draag, ben ik niet minder dapper dan gjj en nog nooit ben ik voor een gevecht teruggedeinsd. Maar ik doe d< n eersten den besten de eer maar niet aan, zich met mjj te meten. Wat uu het huweljjk zlve betreft, daarover behoef' ik mij tegeuover u niet te verklaren. Dat is rnjjü antwoord. Of het u voldoende is of niet, ik verzoek u ernstig uign woning te verlateD, en als gjj aan mjjn verzoek geen gehoor geeft, dan kon ik daardoor wel eens tot een nood lottig uiterste gedreven worden De soldaat had z'ch geweld moeten aandoeD, om de onbeschaamde woorden van den vrjjheer tot liet einde toe aan ts hooren. Elke spier van zjjn gelaat trilde, en in zjjne oogen, die hjj onafgewend op Ludovic gevestigd hield, schit'erde een onheilspellend vuur. Alsof hg eensklaps door een aanval van waanzin aan gegrepen werd, snelde bij op deu vrjjheer toe met opgeheven vuist. Ellendeling, riep hjj uit, omdat gjj wei gert naar reden te luisteren, zal ik u op eene andere manier straffen Ludovic had intusschm ongemerkt een geladen belet reeds, dat de openbare school in dit opzicht baar invloed teu vol'e doet ge voelen. Uit dit fraaie artikel zullen wij niet meer aanhalen. Van het hier geciteerde kunnen wij bijna zeggen zoov-el woordeD, zoo veel onjuistheden. Hoe ban de N. R. Ct., bijv. baar beschuldiging waar maken, dat de bijzondere school verwijdering en wan- tiouwen kweekt Dit is een insinuatie, wel ke wij eenvoudig schandeljjk noemen. On der slechts éen voorwaarde heeft de Ar. R. Ct. gelijk en deze is, dat men onder verwijdering en wautrouwen verstaat het streven naar voorzichtigheid ten opzichte van hetgeen ons van liberale zijde wordt verkondigd. Doch deze nadere verklaring wordt door het liberale blad Diet gege/en en wij moe- teu dus aau deze woorden de beteekenis hechten welke zij in het spraakgebruik bezitten. Doch dan bevatten zij niets dan laster en verdachtmaking en voegen wij de A. R. Ct. toe, dat zij de bijzondere scholen niet kent, of zoo zij ze wel kent, moedwillig de waarheid in het aangezicht slaat. Voorts begrijpen wij nie*, hoe het blad er o. a. Frankrijk bij kan halen, waar de bijzondere scholen door de liberale en ra dicale autoriteiten zooveel mogelijk worden belemmerd, waar een zeer ongelijke strijd tegen de neutrale school met moed en vol harding wordt volgehouden en waar de verwijdeiing eD het wantrouwen tusschen de staatkundige partijen wordt gewekt en gevoed door de godloochenaaisdie zich de voornaamste ambteD in de Republiek hebben weten te verschaffen. De N. R. Ct. meent, dat vooroordeelen, ongerijmde voorstellingen en wederkeerig wantrouwen uitsluitend kunnen worden te gengegaan door de opleiding der jeugd in dezelfde school. Jaindien het mogelijk ware alle s'rijlvragen, alle geloofsquaes- tiën en alle politieke en sociale vraagstuk ken met een slag te vernietigen, dan zou er ook geen bjjzondeze school meer be hoeven te bestaan. Dan zou men de kin deren kunnen opleiden tot wezens, die in hun later leven den materieelen strijd om het bestaan hadden te voeren, evenals de dieren dit moeten doen, maar verder niet behoefden na te denken over hoogere belan gen. En met deze materieele, echt-neutrale, opvoeding zou ook elke mogelijkheid ver vallen van vooroordeelen, ongerijmde voor stellingen en wederkeerig wantrouwen. De materialistische wereldbeschouwing zou op de school haar intrede hebben gedaan en de opvoeding zou er zeer door vereenvou- d gd worden. Maar dit ideaal van het liberale blad zal vooreerst niet worden vervuld zelfs niet al werkteu alle Joden in ons land er aan mede. De orthodoxe Joden men denke slechts aan dr. Dünner denken er anders over. Zij gevoelen te goed, hoe het anti-semitisme in de wereld is geko men en schamen zich over hun geloofsge- nooten, die door hun houding en hande lingen terecht veler verontwaardiging op wekken. Het Rotterdamsche blad had beter gedaan hier de sympathie der Joden voor j revolver van een wapenrek genomen, legde aaD, en t of den huzaar in de borst Deze viel als ren blok op den grond neet onder het uitstoo- !en van een vreeseljjken smartkreet. Jeanne, die tijdens dit tooneel in half bewus- teloozen toestand, in den armstoel gezeten had, zoodat zjj van alles, wat om haar voorviel, vol strekt geen besef had, hief bjj den knal van bet pistool plotseling het hoofd op. Toen zij ba r broeder bloedend en beweging loos op den grond zag liggen, snelde zjj naar hem toe, begon te jammeren, knielde naast den gewonde neer en beproefde met hare han den het bloed te stelpen, dat met kracht uit de borst stroomde lot zij bewusteloos naast het lichaam van haar broeder neerzonk. De gezelschapsdame verschrikt door deze vreeeelgke ontknooping was de deur uitgesneld. De vijjheer Van Norrent had den revolver op tafel gelegd. Toen riep hij een bediende, en zorder hem met een enkel woord eenige in lichtingen te geven over het voorgevallen drama, belastte bjj hem op koelen toon met de zorg voor den gewoode en het jonge meisje. Toen ging bjj naar Parjjs op weg, om zich daar bjj bet gerecht als een moordenaar gevangen te geven. XXII. Drie dagen waren er verloopen, sedert Jacob vertrokken was, om Jeanne op te zoeken, en door deze lange afwezigheid verkeerde vader Martial in den grootsten acgst. Zou bjj, na zooveel ongelukken ondervonden te hebben nog de openbare school maar buiten bespreking tr laten want deze komt hoofdzakelijk voort uit de groote onverschilligheid van velen voor elk hooger beginsel. De Minister van Binnenlandsche Zaken heeft voor een tweetal maanden in de Eer ste Kamer de openbare school trachte zuiveren van den blaam, telooze neutrale school zou dat de tegenstanders dier in discrediet te brengen, cat uur maakten en haar opdrongendie de wetgevè gewild. Wij zouden wel eens willen op welke wijze de openbare sch ueutraal kan zijn dan dat el over hoogere zaken er absoluut is, omdat dan de onderwijzer moet komen met de godsdienstige over tuiging van andersdenkenden. In het gun stigste geval is daarom de openbare school zouteloos neutraal, en in vele andere ge vallen is zij nog erger, oi"iat baar >n- derwjjzersbegrippen op godsdienstig en maatschappelijk gebied zjjn toegedaan, die iudruischen tegen a'les wat wjj vereere,- en eerbiedigen. Iudien de wetgever een andere neutra liteit heeft gewild dan de tegenstander* der openbare school haar toeschreven, da" blijkt dit niet uit de woorden der wet-n wij betwijfelen het, of er een formule zou kunnen gevonden worden, waarin uitge drukt wordt, welke neutraliteit de Minis ter hier heeft bedoeld. Het wil ons voor komen, dat den Minister hier voor oogen heeft gezweefd het beginsel der moderne secteschool, die geheel ia overeenstem miDg zou zjjn met het ideaal vaneen «gods dienst zonder geloofsverdeeldheid.» Doch voor al die mooie uitvindingen be* danken de voorstanders van het bijzonder onderwijs feestelijk, want ook zulk een neutraliteit is meer dan zouteloos. Neen, de openbare school kan niet ge schikt zijn voor al de kinderen onzes volks, hoogstens voor degenen, die het godsdien stig element in de opv<^ niet willen. De liberalen ook maar van afzien om der wijs aan te preeken a niet van kunnen gediend z" verdachtmakingen der libera bjj zonder onderwjjs, zjj kunne hinderendat de bijzondere scno bloei toeneemt en zich meer en meer in de gunst onzer natie mag verheugen. Schrjjft de A. Rott. Ct., dat zij reeds lang de iliusie heeft moeten opgeven d de voorliefde voor het openbaar onderwy in ons land algemeen zou kunnen zjju het laat zich wachten, dat er een tijd komt, waarop nog meerdere illusiën omtrent de openbare school zullen verdwijnen Als om strijd maken de bladen, katho lieke en niet-katholiekemeiLng van het Kroningsfeest van Z. H. Leo XIII t e- houden in de St. Pieterskerk te Rome. liet verlies van zjjn zoon moeten betrenren.de eenige steun en de eenige troost, die hem o aarde overgebl.ven was! In den namiddag van den vierden dag boord de blinde het geluid van zware voetstappen ju de trap, met koortsachtige hand opende bjj haastig de deur en op den drempel riep hg angetigen toon Jacob, zjjt gjj daar Niemand antwoordde de persoon, di boven klom, was plotseling bljjven staan deu grjjsaard oplettend en vol ontroering alsof hjj zich zjjne trekken voor den geest po te roepeo. Deze bezoeker was een man schralen lichaamsbouw. Om de kin droeg een witten riDgbaard hoewel zjjn gelaat en ijj houding op een vjjftig-jarigen leeftjjd wezt Hjj droeg een gewaad, dat door zjjn snit een Amerikaanschen oorsprong verried een ruinae broek met groote ruiten, een kort vest .net koperen knoopen, en van een vorm, die m s- schien zeer gemakkeljjk was voor de beweging, maar niet de minste sierljjkheid bezat verder een zjjden hoed met breedeu platten rand en een grooten vastgeknoopten das. Deze persoon, die op zoo zonderlinge wjjre uitgedost was, moest wel een landverhuizer zjjD, die van eene reis door Amerika terugkeerde. Eensklaps stapte hij driftig naar den blinde toe, greep hem bjj de beide handen en sprak op ontroerden tooD Martial, mjjn beste Martial, de Hemel heeft n het gezichtsvermogen ontnomen, maa- herkent gij mjj niet meer aan mjjne stem Woril vervolgd.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1899 | | pagina 1