NIEUWE
Ht)ag6laó voor <3ïooró- en &uió~éCollanó.
Moet 't zoover komen
No. 4179
Zaterdag 6 V<d 1899
24ste Jaargang.
HET VERB1NDINGSTEEKEN.
HmiEMPHECOmiT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem ƒ1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. c 1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers0.03
Dit blad verschjjnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BUBBAÜ: St. Janstraat Haarlem.
PRIJS DER ADVERTENTIEN,
Van 16 regels
Elke regel meer
50 Cent
71/.
AGITE MA NON AGITATE.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
-
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
Uiteengaan Wat een leelijk woord
Scheiden moet dus wat nooit gescheiden
moest worden. Uiteengaan moeten zij die
vereenigd een kracht kunnen ontwikkelen,
die, om nu maar eens figuurlijk te spreken,
bergen kunnen verzetten. En dat in een tijd
nu van over de bergen het woord van den
grooten paus Leo XIII ons bij herhaling
en zeer ernstig vermanend in de ooren
kinkt«Vereenigt u
't Is treurig Maar men wil het't is
niet anders.
Uiteengaan Onder dezen titel geeft het
Kanton Oosterhout het volgende
«Er is over de redevoering door Dr.
Schaepmante Heeren veen over het Leer
plicht-ontwerp gehouden, in de Katholieke
pers heel wat te doen geweest. Bijna alle
Katholieke bladen betreurden ze en keur
den ze af, het een in sterker, het ander
in gematigder bewoordingen, al naar ieders
temperament meebracht.
Nu spreekt het wel vanzelf, dat het Ka
tholiek beginsel te eenenmale buiten het
geding staathet is een zuiderpolitieke
kwestie. En daarom kan niemand den Doc
tor het recht ontzeggen, over Borgesius'
ontwerp een andere meening te hebben dan
de groote meerderheid der katholieken.
Een katholiek bladde N. ljselhode
geeft aan waarom vermoedelijk Dr. S.
een andere tactiek volgt dan de meerder
heid zjjner geloofsgenooten, tegenover het
leerplicht-voorstel.
De wet komt er toch, meent dat blad,
ef wjj het graag willen of niet. En nu
is Dr. S. van oordeel, dat een conciliante
houding het beste middel isom de wet
zoo dragelijk mogelijk te maken. Zoo
doende zal hjj meer weten te bewerken en
te bereiken dan de katholieken die het
wetsontwerp met een «onaannemelijk» ver-
oordeelen.
Twee vragen komen bjj ons oplo.
waarom zegt dr. S. indien dit inderdaad
FEUILLETON.
3 Vervolg.)
»'t Is toch moeieljjker dan ik verwacht had//
spr'k Eduard bij zich zeiven; //maar met ge
dold doet men wonderen; nu, 't zal er bij mjj
niet aan mankeeren.//
Louise vond bjj hare moeder vier juffrouwen
van boven de vijftig, die haar gezelschap
hielden en bedaard om een tafel zaten te
whisten. Zjj kon niet nalaten wel een weinig
het gemis vaa Meyerbeer's muziek te betreuren,
maar, bjj wijze van troost, meende zjj zich niet
te behoeven te verwjjten, de proef onvoltooid
te hebben gelaten. Wat er vooral veel toe
bjjbracbt om haar ongeluk met gelatenheid te
dragen, was de overtuiging, die zjj koesterde,
dat Eduard, wel verre van de stoutheid te heb
ben heel alleen naar de opera te gaan, al dien
tjjd neg veel treuriger sleet met alleen in zijn
studeervertrek te zitten kniezen en berouw te
gevoelen.
Tegen tienen meende Louise, dat de straf
lang genoeg geduurd had. Toegevende aan een
gevoel van medeljjden, nam zjj afscheid van
hare moeder en steeg in een huurrijtuig, om
spoediger thuis te zijn. Zjj was o-geduldig om
het lange gezicht van den schuldige te zien en
hem om vergiffenis te hooren vragen maar zjj
nam zich voor geen vergeving te schenken dan
U» 'bohoorljjk de puntjes op de l's gezet te hebben.
de beweegreden is, die hem drijft, dit niet,
in plaats van het te laten voorkomenof
hij de wet zelf zoo slecht niet vond 2o.
is het geoorloofd, aan het tot stand komen
eener wet mede te werken die men ver
keerd acht, alléén om daardoor eenige ver
lichting, wat betere voorwaarden te bedin
gen
Op de eerste vraag zou de Doctor zelf
hot antwoord moeten geven. Op de tweede
durven wij, zonder meer, niet bevestigend
antwoorden. Dit behoort tot bet gebied
der theologen. Wij voor ons achten ook
in politiek opper-tunisme niet het hoogst.
Nu is het zeker een opmerkelijk feit, dat
dr. Schaepman telkens, wanneer er een
belangrijk vraagstuk aan de orde iseen
andere meening is toegedaan en een ande
ren weg inslaat dan de groote meerderheid
zijner geloofsgenooten. De Maasbode heeft
dit onlangs zeer duidelijk aangetoond. En
bij deGrond wetsherziening,èn bij de legerwet-
Bergansius, èn bij de kieswet-Tak, èn
bij de legerwet-Eland, èn bij de Leerplicht-
Borgesius (om maar de voornaamste
wetsontwerpen te noemen) bewandelde de
Doctor een anderen weg dan de meeste
katholieken.
Bet zij nog eens gezegd, dat dr. S.
daarom niet minder goed katholiek is dan
wie ook. Wie hieraan twijfelt toont niet te
begrijpen dat er onderscheid is tusschen
katholiek in geloofszaken en katholiek in de
politiek.
Een andere vraag is evenwel, ot de Doc
tor op den duur in het verband kan blijven
der staatkundige katholieke partij. Die par
tij heeft een program, en wie nu dat program
niet in alle deelen beaamt, blijft natuurlijk
katholiek, maar zondert zich op staatkun
dig gebied van zijn geloofsgenooten af.
Een program moet worden gehandhaafd
en nageleefd anders is het beter geen pro
gram te hebben.
En nu zouden wij wel het allerliefst zien,
dat alle katholieken zich met dat program
//Zeg aan mijnheer, dat ik terug ben,// zeide
zij tegen hare kamenier.
Deze antwoordde
//Mjjnbeer is uitgegaan en heeft mij opgedragen
aan mevrouw mede te deelen, dat hjj niet voor
middernacht thuis zou komen.//
De verbazing van Louise werd alleen geëve
naard door de driftige beweging, die erop volgde.
//Zulk een gedrag vergeef ik hem uooit!//
riep zij uit en scllfeurde de linten van haar hoed
eer kapot dan ze los te strikken.
Zij vergat op dat oogenblik, dat men geen
vergiffenis w eigeren kan, tenzij er eerst om ge
vraagd wordt. En Eduard scheen volstrekt niet
van zin zich te vernederen.
't Had reeds twaalf geslageD, toen hjj thuis
kwam. Den heelen avond had hij het gevoelen
gedeeld van hen, die van oordeel zijn, dat de
schrjjvers van opera's in vijf bedrijven op een
zonderlinge manier de ooren misbruiken van
het publiek maar om naar huis te gaau alvo
rens het stuk uit was, dat zou eeu fout zijn
geweest. Daardoor zou hjj toonen zwak te zjjn
en den gelukkigen uitslag, weikeu hjj verwachtte,
verjjdelen.
Wat al heilzame gedachten zou deze lange
afwezigheid zjjae vrouw hebben ingeboezemd
Wat zou zjj ongerust zjjn en met welk een
kinderlijke blijdschap zou zij zjjn terugkomst
begroeten
In die aangename verbeelding richtte hjj zijne
schreden naar de gemeenschappelijke vertrekken.
//Zach jes, mijnheer,// zei de kamenier,//u zou
mevrouw wakker maken.//
«Slaapt zij dan?,,
konden vereenigen maar, kan dat niet, dan
is het in ons oog beter uiteen te gaan, dan
voor de leus bijeen te blijven, maar in de
practijk toch verschillende wegen te be
wandelen. Zoo wordt de zoo noodlottige
wrijving voorkomen, die op den duur bot
singen van allerlei aard zal uitlokkeu.
Gaat men uiteen, dan kan men zeer wel
goede vrienden blijven, dan kan men in
een aantal zaken, waarin men eens gees-
tes is, blijven samenwerken; dan zal men
elkaar allicht beter waardeeren, dan wan
neer meu gedwongen big ft samengaan, in
naam één, maar in werkelijkheid verdeeld.
Nog eens, een scheiding is in ons oog
allerminst het wenscheljjkst, maar zij komt
ons in ieder geval verkieslijk voor boven
een eindeloos geharrewar en een altijddu-
renden strijd van «broederlijke» spelde-
prikken.
Een feit is het, dat er, niet allien ten
onzent, maar in alle landen conservatieve
en meer vooruitstrevende katholieken wor
den gevonden.
Dat conservatieve en vooruitstrevende
wordt trouwens in staatkundige partijen
aangetroffen, en bij alle, uitgezonderd tot
dusver de katholieken, is de scheiding reeds
een voldongen feit. Conservatieve en voor
uitstrevende liberalen zijn reeds uiteenge
gaan conservatieve en vooruitstrevende
anti revolutionnairen evenzoo.
Nu is het zeker waar, dat wij, katho
lieken, vereenigd zjjn en blijven door een
band, dien de overige partijen missen den
l»and des geloofs. Maar die band bindt en
kel voor het kerkelijke ten volle en voor
de politiek alleen in zooverre het geloof
daarbij betrokken is.
Voor vrije kwesties geldt die band niet.
Over vrijhandel en protectie kan de eene
katholiek zus, de ander zoo denken. Zoo
zijn er meer vraagstukken.
Welnu, als het niet anders kan, dat de
katholieke partjj zich in twee fracties splitse,
een voor- en een achterhoede als men wil,
„O, al bijna twee uren, sedert zij van hare
mama is thuis gekomen.//
Nu was de beurt aan Eduard, om verwonderd
en kwaad te zjjn.
«Zoo Zij durft zich verzetten i Heel goed I
Wij zullen eens zien, wie van ons tweeë s het
eerste toegeeft.//
Achter in het huis was een vertrek, bestemd
tot slaapplaats voor kennissen en bloedverwanten
uit de provincie. Eduard nam bezit van deze
logeerkamer.
Den volgenden morgen keek Louise bij het
ontbijt hem met eau uitdagenden, spotteuden
glimlach aan.
//Is mjjnheer vannacht niet thuis gekomen
//Ik vraag u wel veischooning maar gij sliept
zoo vast, dat ik, uit vrees uwen slaap te storen,
mjj met de logeerkamer heb vergenoegd.//
«Dat was een zeer gelukkige inval.//
«Vindt u Ik zal trachten nog lang uwe
goedkeuring te verwerven, mevrouw.//
De overgevoeligheid en de eigenliefde, twee
slechte raadgeefsters en vijandinnen van recht
en billijkheid., maakten, dat van dit oogenblik
af de toestand met den dag verergerde. Eduard
en Louise, meer en meer tegen elkaar vertoornd,
kenden voortaan geen andere zorg, geen andere
bezigheid dan elkaar zwijgend te kwellen en te
beleedigcn. Elke daad van den een had onver
anderlijk ten doel om bij den ander een begeerte,
een gewoonte, een voorliefde tegen te werken.
Geluk en vrede waren voorgoed uit dit huis
houden gebannen.
Eens was Louise bjj eeu vriendin op bezoek
het regende. Terwjjl de dames in het salon keu-
dtfi, waar het kan, •amenwerken, en waar
dit niet mogelijk is ieder baar eigen weg
ga. Wij vreezen, dat het er vroeger of la
ter toch van zal komenallerlei voortee
kenen (niet dr. S c h a e p m a n 's redevoering
te Heerenveen alleen) kondigen dit aan.
Wacht men te lang, dan is het mogelijk,
dat er een gewelddadige scheiding zal plaats
hebben, in stede van een minnelijk uit
eengaan.
Uit Limburg dringen de jongeren on
stuimig naar voren, de ouderen sans gén
wegdringend. Dat gaat niet, de ouderen
moeten gerespecteerd worden om hetgeen
zrj tot stand brachten. De jongeren toonen
wat zjj kunnen. Maar laten wjj allen, dezer-
zoowel als generzjjds, de onderlinge liefda
bewaren
1, De Redactie zal bedoelen -enkele jongeren.-
Het Kanton Oosterhout spreekt in dit ar
tikel tegenover de tdemocratenonder de
katholieken, een duidelijk inu gei!» uit.
Daaraan doen wij niet mee. Zoover achten
wjj het nog niet gekomeD, al ia het schrij
ven van 20 October 1896 door de katho
lieke leden der Tweede Kamer aan hun
landgenooten en het toen gegeven Program
aan flarden gescheurd.
Dan nog bljjft Dr. Schaepman voor
ons een reuzenfiguur die past in het geheel,
Wjj kiezen geen party onder eigen volk,
al valt de strijd soms zwaar. Duideljjk, meer
dan duideljjk 't is nog geen maand ge
leden heeft Z. Eai. kardinaal Ra tri
poli a, aan de Belgische Journalisten ge
zegd «Het is tegen den wil van Z. H.
Leo XIII, dat de christeljjke-democraten
zich vereenigen met liberalen en socialisten.
Zeg aan de Katholieken, dat zij de scheur
makers niet mogen volgeD, en dat wie met
de scheurmakers is, tegen den Paus werkt.
Die waarheden doen kennen, ze in den
geest van het volk brengen, het volk waar
schuwen voor verkeerde leiders, dat is de
goede strjjd leveren.
o
velden over modes en schouwburg, kw&m de
heer des huize» binnen, gevolgd door een jongen
New-Foundlandscben hond, wiens haar en poo'eu
en rug kletsuat waren eu bespat met sljjk. Blij
in het droge te zijn, begon het beest zich af te
schudden en verspreidde op het tapjjt, de meu
belen en het behangsel om zich heen een alles
behalve zuiveren motregen vervolgens begon
hij vrooljjk tegen alles op te springen en liet
op de japonnen zjjner meesters en van Louise
de afdruksels van elke beweging.
Thuis gekomen was Louise zoo onvoorzichtig
dat voorval te vertellen in 't bjjzjjn van haren
man en hard verwondoing te kennen geven, dat
men pleizier kon scheppen in de onaangenaam
heden van zulk een lastigen huisgenoot. Die
opmerking ging voor Eduard niet verloren, die
denzelfdeD avond thuis kwam met een prachtigen
New-Foundlandschen hond, luisterend naar den
naam van Tom.
Bjj gelegenheid van een ontbijt, dat Eduard
aan eenige vrienden gaf, kwam het gesprek op
het instinct en de gewoonten der dieren elk
der gasten bracht zjjn voorliefde of tegenzin te
berde.
//Onder de dieren, die de mensch tot nut en
vermaak heeft getemd.// zei Eduard, toen het
zjjn beurt was om zjjn gevoelen te uiten, //boe
zemt de kat mij den meesten afkeer in. Zjj is
ikzuchtig, diefachtig, wreed hare liefkozingen
zijn geen bljjken van genegenheid, zjj drukken
behoeften uit.,,
Wordt vervolgd.)