NIEUWE
2)ag6laè voor tffiooró- on oLuió-éCollanè.
Amsteriimsche Brieven.
No. 4202
Dinsdag 6 Juni 1899
24ste Jaargang.
De Zwerfstee.
U IT JS K L A N D,
Per 3 maanden voor Haarlem ƒ1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers0.03
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem:
Van 1—6 regels50 Cent
Elke regel meer71/,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimten
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
3 Juni 1899.
Het oude verbond tusschen de verschil
lende katholieke kiesvereenigingen bestond
niet meer. Met den Znid-Noordhollandschen
Bond was ook de Algemeene Bond van
Kiesvereenigingen heengegaan. Op som
mige plaatsen waren de Centrale Kiesver
eenigingen zelfs ontbonden of slapende. In
de groote steden moest ten gevolge der
rplitsing in enkelvoudige districten alles
gereorganiseerd worden. Een Centraal Be
stuur voor de katholieke kiesvereenigingen
bestond er niet. Als er tusschen anti-revo-
lutionnairen en katholieken moest onder
handeld worden, tot wie zon het Centraal-
comité der anti-revolutionnairen tot wie
zou Dr. K u y p e r die vroeger er reeds
over geklaagd had, dat er niet één lichaam
was bij de katholieken, tot wie hij zich kon
richten, zich nu moeten wenden? Wie zou
het katholiek program samenstellenals
grondslag der onderhandelingen en tevens
als grondslag der actie bij de stembus
In mijn tweeden brief over deze zaak deelde
ik mede hoe dit in zijn werk gegaan was
bij de kiesbeweging en het gezamenlijk op
treden van kath. en anti-re vol. in 1888 en
hoe de toenmalige actie, vooral ook door
de meegaandheid van den Z.-N. Bond met
een groot succes werd bekroond.
Nu zou het anders gaan. De katholieke
Kamerleden namen het werk ter hand. Zij
kwamen samen en stelden een program op.
Een soort regeerings-program, een belofte
aan de kiezers, «ziet, dat zullen wij doen,
als wij aan de regeering komen, en aan
de regeering kunnen wij komen als wij
weer samengaan met de anti-revolutionnai-
rendie het u op het punt der leger-or
ganisatie en van den persoonlijken dienst
plicht niet meer lastig zullen maken.»
Wjj zullen in het midden laten of het al
dan niet goed gezien was de actie te doen
uitgaan van de Katholieke Kamerleden
door hen het program te doen vaststellen.
FEUILLETON.
Vervolg.)
Else vouwde zwjjgend de handen.
Bernard stond haastig op.
Oom, zoo riep hij uit, de zaak die gij be
spreekt, moet eene rechtvaardige zaak zjjn, daar
ze door u beschermd wordt. Ik bid u er om,
geef ze mjj in handen, Bewijs dezen dienst
aan den zoon uwer zus'er Dat ik mijne
krachten, mijn jeugdig talent er aan beproeve
dat mjjne bezielde woorden de waarheid
mogen doen zegevieren, en de rechters over
tuigen Else, wilt ge mjj tot verdediger van i
uw man aanvaarden
Tot eenig antwoord, viel Else op de kniëen
voor den jongeling neder, en bevochtigde zjjne
hand met tranen.
Goed zoo, kinderen, goed zoo een
heilig verbond is gesloten en nu zal God ook
diegenen helpen, die op zijne gerechtigheid en
goedheid vertrouwen.
Ik dank u beiden voor uw vertrouwen
riep Bernard geroerd.
Wat u betreft, Else, zoo vervolgde de
priester, zoo moet ge, vooraleer van hier te ver
trekker, de noodige inlichtingen aan mjju neef
verstrekken, gjj moet hem de personen opnoe
men, die uw man het beste kenden, gjj moet
hem ook alles zeggen wat ge van Bartus weet,
hoe uaeer bijzonderheden, hoe beter.
Er is veel vóór, veel tegen te zeggen, maar
in elk geval, er was op dat oogenblik geen
ander lichaam bij de katholieke partij, dat
het doen kon, nu men was er zéér mede
ingenomen, dat de ééubeid onder de katho
lieke Kamerleden bij deze gelegenheid een
feit was geworden, dat allen het program
hadden onderschreven.
Helaas! van korten duur was de vreugde.
Weldra deed Dr. Schaepman bekend
maken, dat hij omtrent éen punt van het
program zich de volle vrijheid van hande
len voorbehield. Waarom? Had hij op
dit punt eene zoo diep gewortelde over
tuiging, dat hij zich onmogelijk kon neder-
leggen bij de overtuiging van alle zijne
katholieke mede Kamerleden Of bracht
de onderschrijving van dit punt van het pro
gram zijne herkiezing in zijn district in ge
vaar en eischte men daar eene duidelijke
verklaring Of vreesde hij, dat de leuze «be
schermende rechten» den strijd bij de ver
kiezingen in enkele districten zoude be-
moeielijkeu en wilde hij de macht van zijn
persoonlijk gevoelen daartegen in de weeg
schaal werpen? Wat daarvan zij, het valt
niet te betwijfelen, dat dit optreden toen een
zéér pijnlijken indruk maakte en dat het
verlammend gewerkt heeft op de verkie
zingen. Of de andere Kamerleden er zeer
over verstoord waren, weet ik niet, maar
zeker is hetdat zij aan de daarop vol
gende werkzaamheden tot voorbereiding
der verkiezingen weinig deel namen en dat
Dr. Schaepman voor dat werk vrij wel
alleen stond. Misschien gevoelde hjj zich
in zijne reuzenkracht wel tegen die moeie-
lijkheden opgewassen. En aanvankelijk
scheen ook succes zjjn pogingen te kronen.
Men was vol moed, vol vertrouwen. Niet
allen echter. Maar wie twijfelde, werd met
een medelijdend schouderophalen begroet.
Toch kregen de twijfelaars gelijk. Bij de
herstemmingen werden katholieken en anti-
revolutionnairen langs de geheele linie ver
slagen. De actie van '97 had het omge
keerde resultaat van die van '88.
Helaas, mjjnheer pastoor, ik weet bjjn
geen bijzonderheden, wat ik weet, weet het ge
heele dorp.
Dat doet er niet toe, een enkel feit, een
enkel woord, hoe onbeduidend ook in schijn,
kan van het grootste gewicht zijn Als ge
u van die taak gekweten hebt, kunt ge naar
Hennes vertrekken, want ik weet wel, dat die
wekelijksche bezoeken aan Evrard u noodzake
lijk zijn en u beiden tot steun verstrekken. In-
tusschen zal Bernard hier de noodige aanteeke-
nitgen nemen, de buren en landlieden onder
vragen, enz.-
Wees zonder zorg, h|j is nog wel wat jong,
maar in sommige zaken komt 't meer op het
hart dan op de ondervinding aan Evrard zou
misschien door een anderen advocaat op schit
terende w|jze verdedigd worden, maar Bernard
zal op da welsprekendheid van 't hart en van
de overtuiging kunnen steunen.
Terwijl dit gesprek in de zaal gevoerd werd,
had juffrouw Scholastic» de doove Louizon op-
gfzocht, en haar bij het ouderwetsche kabinet
brengend, had ze de groote deuren geopend, en
der onde dienstmaagd twaalf van de fjjnste linnen
lakens voorgeteld. Deze lakenB maakten een deel
uit van haar trots en waren het sieraad van de
welvoorziene linnenkast.
Zjj beduidde Louïzod, dat deze lakens bjj me
vrouw Aubertin gebracht moesten worden, en
baar te koop moesten worden aangeboden.
Mevrouw Aubertin was eene jonge Parijsche
vrouw, die weinig verstand van zulke stukken
had, maar daarentegen rijk genoeg was om er
een flinken prjjs voor te geven.
Waarin school de oorzaak?
Men zegt wel eens, «men moet geen oude
koeien uit de sloot halen maar waar het
geldt voor de toekomst te zorgen is het
wel raadzaam eens naar het verleden te zien.
Verkiezingen leiden is een heel moeilijk
werk en wie meent, dat men er mee klaar
isals men eene schitterende redevoering
heeft gehouden en een paar duizend kie
zers op dat oogenblik overtuigd of mede-
gesleept heeft, die dwaalt en dwaalt zeer.
Ja kon men de redevoering houden, een
uurtje vóór de stemming begon kon men
na de prachtige improvisatie dadelijk met
de stembus rondgaan, dan was het wat
anders. Maar nu, de woorden ver
vliegen en de feiten blijven. En een ieit
was het, dat de nauwelijks herstelde een
heid, door de streep, welke Dr. Schaep
man, waarom dan ook, door een gedeelte
van het Katholiek program haaldeaan
die eenheid een gevoeligen knak gat
een feit was het, dat de verkiezingen door
het geheele land veel minder waren voor
bereid wiiar zij eigenlijk om de nieuwe
kiezers veel zorgvuldiger hadden moeten
bewerkt zijn een feit was het, dat niet
één stroom van krachtig willen door het
geheele Katholieke kiezersvolk ging en
dat velen over de herkregen eenheid beden
kelijk het hoofd schudden, een feit, dat
de leuze «graanrechtenal te gemakke
lijk omgezet werd in «duurder brood» en
in de steden vooral, maar ook in enkele
districten ten platte landeverlammend
werkteeen feit ook, dat het zich zoo
sterk op den voorgrond plaatsen der werk
lieden niet overal met dezelfde welwillend
heid werd ontvangen. Voeg daarbij, dat het
optreden van Dr. Schaepman en Dr.
K u y p e r als de groote aanvoerders het
den liberalen maar al te gemakkelijk maakte,
hoe zeer ten onrechte met de strijdleus van
«tegen het clericalismeals hunne ver
strooide schapen in een schaapsstal te bren
gen, dan is het te begrijpen, hoe gemak
kelijk het den Christelijk-historischen werd,
Louizon gehoorzaamde niet zonder tegenzin,
want 't verdwjjnen der mooie lakens ging haar
ter harte en terwjjl zjj zich al pruttelende op
weg begat, voegde de juffrouw zich weer onbe
merkt bjj bet overige gezelschap.
Zonder gedruisch te maken dekte zjj de tafel
zij plaatste ook een bord neer voor Else, ofschoon
haar vragende blik, daartoe eerst aan den pastoor
verlof vroeg.
Toen alles gereed was, bracht zjj zelve de
soepterrine binnen, wees Bernard een plaats aan
naast den pastoor, en nam Else bjj de hand om
haar aan tafel te geleiden.
Blozend en verlegen wilde het boerinnetje
die eer eerst afslaan, maar door een ernstig
vriendelijk woord van den geestelijke daartoe
aangemoedigd, zette z|j zich neder en liet zich
niet langer uitnoodigen.
Aan tafel sprak men over Evrard, over zijn
proces, over de toekomst. De pastoor voorspelde
nog gelukkige dagen aan de jonge moeder, en
zijn omgang met Bernard, had een innigen ver-
trouwelijken toon gekregen.
Het dessert werd in den tuin gebruikt en
ieder plukte zich naar believen eea mooie perzik
of een tros druiven van de schutting.
Wanneer wensc'nt ge te vertrekken vroeg
de pastoor aan Else, toen deze afscheid nam.
Als 't kan, morgen reeds.
Morgen dat is al heel gauw, arm
schaap Ik weet niet of
j Het kan zeer goed, mijn broer, fluisterde
juffrouw Scholastiea hem nu toe.
Inderdaad
Ja keuseh, het kan
door hun onverdedigbaar optreden de schaal
diep ten gunste der liberalen te doen door
slaan.
Spanje.
In de Troonrede waarmede de zitting der
Cortes geopend is, zeide de Koningin-regen
tes dat zij na groote parlementaire moei
lijkheden en na eene verandering van mi
nisterie het vredestractaat heeft bekrachtigd
overeenkomstig het voorschrift van art 54
der Grondwet. De vorige Regeering was
van oordeel dat het voor Spanje geen zaak
was de Carolina- en Palaos-eilanden en het
overige van de Mariannen-eilanden te be
houden. De Koningin heeft daarom eene
overeenkomst met den Keizer van Duitsck-
land onderteekend, waarbij die eilanden
worden afgestaan, en waarvoor een wets
voorstel ter bekrachtiging onverwijld aan
de Cortes zal worden overlegd.
De Koningin-regentes deelt mede dat de
betrekkingen met de Bnitenlandsche Mo
gendheden vriendschappelijk zijn. Zij be
tuigt haren dank aan den Paus voor den
steun zijner zedeljjke autoriteit.
De Regentes beveelt bezuinigingen aan
ten einde het financieele evenwicht te her
stellen, maar verklaart te voorzien dat het
land zich smartelijke opofferingen zal heb
ben te getroosten. Zij kondigt wetsontwer
pen aanstrekkend om de lasten te dek
ken, voortspruitend uit het verlies van de
bezittingen en uit de koloniale oorlogen
om zekere schalden te reorganiseeren en
eene hervorming te brengen in de Staats-
rente, door het scheppen van nieuwe. De
tijden zegt de Koningin-regentes zjjn
kritieken wij zullen in deze zitting niet
alles kunnen doen, maar in de volgende
zal er een ontwerp worden aanhangig ge
maakt tot reorganisatie van het leger en
de vloot, tot voltooiing van het verdedigiugs-
stelsel, tot herziening van het strafwetboek,
en tot wijziging van de regeling betjef-
fende de lokaalspoorwegen.
Frankrijk.
Te Parijs heerscht een bedaarde drukte.
Geen volksoploopen of standjes vaD aan
belang hebben bij de uitspraak van het
Drey fus-proces plaats gehad. Wel heeft
Alweer een wonder van nwe vinding, zus-
jelief
Neen geen wonderalleen eene goede
praktische gedachte.
Welnu, Else, morgen na de H. Mis, zullen
we alles verder afspreken.
Het boerinnetje zag nu den pastoor, zjne zus
ter en Bernard op een onbeschrijfelijke wijze
aan, en als ware het haar onmogelijk in woorden
uit te drukken wat er in haar omging, slo?g
zjj den betraanden blik ten hemel, en verwij
derde zich met langzame schreden. Nog even
keerde zij zich naar het deelnemende groepje
om, wenkte met de hand en verdween achter
het geboomte.
Het stilzwijgen dat na het vertrek in de zaal
beerschte, werd eindelijk door het stormachtige
binnenstuiven van Louizon verbroken.
In plaats van Jntfrouw Scholastiea ter zjjde
te roapen, liep zjj haastig naar de oude dame
toe, en liet de goudstukken vrooljjk rammelen.
Meer dan tweehonderd franken heb ik
gekregen riep zjj uit, meer dan tweehonderd
franken maar 't waren dan ook prachtstukken...
Mevrouw Aubertin kon er niet o/er uitgespro
ken raken en moest ze telkens weer in de hand
nemen Ik wil 't ook wel gelooven, zulk
fijn eigen gesponnen linnen dat is wat
anders dan het machineweefsel't is meer dan
tweehonderd frank en 't is me toch een som,
daar kan mjjnheer pastoor een prachtige kasuifel
voor hebben.
(Wordt vervolgd.)
H4AftL£HSCHE C0HR4MT.
ABONNEMENTSPRIJS
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
14
