No. 4207. Maandaa: 12 Juni 1899. 24ste Jaargang. J ïïagBlaó voor iS/Loorö- on Partijgroepeering, 1)e Zwerfster, 15 UITEHliANlï BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. feuilleton. Denemarken. Frankrijk. Duitsehland. mm. ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post Voor het baitenland Afzonderlijke nummers f 1,10 1,40 2,80 0,03 Dit blad verschijnt dagelij/cs, behalve Zon- en Feestdagen. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. fmi NT 1 E N D lUr? AGITE MA. NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIEN. Van 16 regels50 Cents. Elke regel meer71/, Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Hoofdagenten voor liét Buitenland: Compagnie Génerale Publicité Etrangère, G. L. D A UB E Co. JOHN., PJONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmartre Iu liberale ooren heeft het woord cle- ricaal geen goeden klank. Dit is een oude waarheid welke in de gewij '.igde tijds omstandigheden nog niets van haar kracht heeft verloren. Hoe de liberale lichting ook gedund is in de laatste tientallen van jaren, zij zou het zich eene schande ach ten wanneer haar van clericale zijde in eenig opzicht steun werd geboden. Aan het clericalisme heeft dan ook het libe ralisme zijn recht van bestaan te danken of liever gezegdhet liberalisme vindt zijn grootste krachtwaar het optreedt ter bestrijding van het clericalisme. Men behoeft slechts even de nieuwe Staatkundige Brieven van rar. S van Houten in te zien om op te merken, hoe strijd tegen het clericalisme ia zijn politiek schering en inslag is. Hij komt er rond voor uitdat de liberale partij in den ruimsten zin genomen dus van Baste rt tot Troelstra, in hoofdzaak slechts ten doel moet hebben den strijd tegen de dericalen. Geen enkele conces sie mag in dien strijd aau de tegenpartij worden gedaan, want de heer Van Hou ten gevoelt het te goed, dat dan het liberalisme feitelijk zijn reden van bestaan heeft verloren. Daarom blijft zijn parool: het clerica lisme is de vijand en daarom vuurt hij zijn liberale vrienden steeds aan om bij zaken te verwaarloozen maar als hoofd zaak te blijven beschouwen het onthouden van alle politieke macht aau hen die door hem tot de clericale partij worden gerekend. Velen van zijn partjjgenooten willeD zich echter niet blind staren op dat eentonige schrikbeeld, 't welk tot nog toe niet zoo veel verschrikkelijks voor het land heeft opgeleverd. Zij trachten zich te onttrek ken aan die vrees voor het clericalisme en doen a'sof zij een vrijer standpunt in nemen dan de oud-liberalen. Tot hen behooren deg nen, die in het be kende Sociaal Weekbladhua meeningeu zien vertolkt. Zij schudden de clericalpn vrees van zich af en meenen in een reiner at mosfeer te ademen dan de oud-liberalen, die steeds aan hun afkeer blijven vast houden. Van daar, dat mr. Van Houten van dien kant nog wel eens verwijten moet hooren. Of ze verdiend zijnlaten wij in het midden want het radicalisme is op zijn beurt een even groote tegenstan der van wat men onder clericalisme ver staat, als het liberal'sme. Hoort slechts wat het Sociaal Weekbl. 19 Vervolg Zoolang Evra-d nog te Redon gevangen zat, besloot zjj haar treurig verhaal, ging ik hein iedere week met de kinderen bezoeken en toen hjj naar Renn<>s vervoerd werd, begreep ik dat ik hem natuurljjk moest volgen, en mjjne bezoeken voortzetten, tk heb den pastoor van ons dorp geraadpleegd bij keurde mija voornemen goed en gaf mij het noodige voor reis- en verblijfkosten ik zal dus hier bljjven, tot aan den dag der uitspraak ach mjjne vrienden, ik kan u niet zeggen wat ik Ijjd hoe gaarne zou ik zijn- gevaogen- sehap óeelenhelaas te moeten denken, dat Evrard daar nu geheel alleen zit, eu aan een harde broodkorst zijn honger moet ti llen. Ik erken dat uw toestand pijnlijk is, meende Christoffel maar ge hebt vrienden, en zult wel een advocaat vinden. O, die heb ik al en en een uitmuntende ook. Evta d zal wat bljj zijn als hjj hoort dat wijnbeer Bernard, de neef van ODzen pastoor, voor hem pleiten wil. Weet ge wat, Els», begeef u nu ter ruste in plaats van morgen-oohtei d aanstonds paar mgn werk te gaan, zal ik u bij den pre- ,,w '®r,gen die zal u dan wel veroorlo- veD 1 ter welre^-. overige zullen we da" lttUr We' reKftl*n- "-'«e geUo«£Mmde, na schrijft, wanneer mr. Van Houten met bazuingeschal de liberalen van elke se'na- keering tot samenwerking en eensgezind heid oproept. Het blad noemt die op wekking tot aaueensluiting der liberalen van Bast er t tot Tro els tra niet anders dan auti-elericalisme. En daarvan wil het blad natuurlijk niets weten. Neen geen anticlericalismetenzij er eenig ge vaar dreigtdat de kerkelijke partijen met kans van slagen «samenspannen om op een of ander-punt de vrijzinnige ge dachte dour middel van Staatsgezag .te kortwieken». Deze voorwaarde is zeer curieus, omdat zij zoo helder mogelijk in het licht stelt, dat ook het radicalisme van het Sociaal Wkbl. niet anders beoogt dan juist het clericalisme te bestrijden. De kerkelijke partijen mogen niet «samenspannen» om door middel van bet Staat gezag de vrij zinnige gedachte te kortwieken, want ook dan zijn de radicalen anti-clericaal. Nu vragen wij, wat anders het doel kan jjpzen van eeDe staatkundige richting dan om door het Staatsgezag zijn beginselen te verbreiden en allengs de inrichting van den Staat in eigen geest te hervormen. Doen dit de liberalen en de radicalen, als zij de macht bezi t^n ook niet Trachten ook zij geen hervormingen in hun geest door te voeren en zoeken ook zij niet de wet geving van hun denkbeelden te doortrek ken 't Is dan ook dwaas van de radicalen om te zeggen, dat zij geen anti-clercialeu zijn, zoolang de kerkelijke partpen niet sa menspannen ter verkrijging van het Staats gezag. Geljjk wij hierboven zeiden, doen de radicalen, of zij niets van die clericalen- vrees willen welen, maar in de werkelijk heid zjjn zij met dezelfde angst voor het clericalisme behept. Mocht het nog een maal zoovpr komeD, dat de «samenspan ning» der kerkelijke partijen ten gevolge heeft, dat het Staatsgezag in hun handen komt, wij zijn er zeker van, dat de stem van mr. Van Houten meer weerklank zou vinden bij de radicalen dan op dit oogenblik. Mr. Van Houten beeft hel zeer goed begrepen, waarin de kracht van het libe ralisme schuilt. Deze is niet te zoeken in een vooruil streven op politiek gebied, want onder de liberalen treft men de grootste behoudsmannen aan. Ook schuilt het libe raal vermogen niet in de zucht raar vrij heid iu velerlei opzicht, want de grootste tyannie op wetgevend terrein komt juist van liberale regeerders. Maar de kracht van het liberalisme ligt in zijn afkeer van de clericalen, in zijn streven om eiken in- dat zjj hare nieuwe vrienden vriendelijk gcr- den nacht gewenicht- en hare slapende kinde ren een kus op het voorhoofd gedrukt bad. Zij was doodmoede, en ondanks haar ver driet sliep zij tot den volgenden morgen voort. Toen zij het huisvertrek weder binnentrad, zaten de zes kinderen vreedzaam bjj elkander op den grond, en vermaakten zich met aller aardigst gesneden, houten speelgoed, het werk van Ch riste ffel. Suzelte maakte het ontbijt gereed en Chris toffel legde de laatste hand aan zijn toilet. Na het ontbijt kleedde zij zichzelve en hare kinderen in 't zwar'. Zoolang mijn arme Evrard mij niet terug geschonken wordt; ben ik weduwe fluis terde zij. Christoffel antwoordde met een handdrnk en nu begaven zjj zich op weg naar den president der rechtbank, om het zoozeer begeerde verlof kaartje te bekomeD. De heer Kerderec, president van het gerechte hof was een somber man, uitstekend rechtsge leerde, doch had met weerzin en slechts door lijn Tader gedwongen dit beroep gekozen en door voortdurend geweld aandoen zijner dichterlijke levendige natuur was bjj bitter, somber en wantrouwend geworden, ofschoon zjjne nauwgezetheid en rechtvaardigheid boven allen twjjhl verheven waren. Toen Christoffel en Else aanschelden, en de deur geopend werd, ging.Mevr. Kerderec, de jeugdige gade van den president, juist door het voorhuis. Zjj ontroerde op het gezicht dier bleek jonge vloed van de kerkelijke partijen te sraoien en in doel om de regeermacht van de clericale smetstof rein te boudeD. Belachelijk maakt zich daarom het So ciaal Wkblwanneer het verkondigt van de eene groote liberale partij niets te wil len weten en bet haast niet de moeite waard zegt ts achten om zich verder met zulke kinderlijke phantasieën van een oud en het spoor bijster geworden politicus op te houden. Mr. Van Houten moge oud zijn ge worden, het spoor is hij nog niet bijster, ten minste waar bij het belang van de liberale richting bespreekt. Ook naar onze meening teekent zich in den staatkundi gen foestand hoe ingewikkeld deze ook schijnt te worden door het ontstarn van onderscheiden kleinere partij groepen, meer en meer een scheidingslijn welke aan de eene zijde allen vereenigt, die op politiek terrein den godsdienst miskennen en aan den andereu kant hen bijeenbrengt, die de be- teekenis van den godsdienst ook voir den Staat op den hoogsten prijs stellen. Na tuurlijk heeft men ook fwijfelaais die zich nu aan den eenen dan aan den anderen kant der schei lingslijn plaatsen, maar dit doet niets af aan de vastheid van de lijn zelf. Wij beweren geen oogenblik, dat de groepen, die aan dezelfde zijde van de lijn staan, ook in ieder opz'cht homogeen zul len denken. Van Bast er t tot Troel stra oLVan der Zwaag is een groote afstand en het is de vraag of die twee uit einden ooit tot elkander zullen naderen. Evenzoo weten wjj, dat het aan den an deren kant ook geen couleur de rose is, wat de homogeniteit van beginselen betreft. Maar dit neemt niet weg, dat een hoofd beginsel den toestand bebeersebt. Dat hoofd beginsel is de godsdienst. De onverschil ligen ontkennen dit, omdat zij er niets van willen weten en er dan ook nog wei nig van hebben bemerkt, maar dit veran dert niets aan het feit dat de scheidings lijn ook op politiek gebied nog steeds door den godsdienst wordt getrokken. Hier heeft dus mr. Van Houten een uitstekend inzicht getoond en wij brengen hem hier voor meer hulde dan aan de dwaze on verschilligheid der radicalen, die den gods dienst niet tellen omdat zij hem niet kennen. Laat de les van mr. Van Houten echter ook voor ons niet verloren gaan. Roept hij ten strijde op tegen het cleri calisme laat ous een beroep doen op al len die den godsdienst liefhebben ook al hooren zij niet altijd tot dezelfde kerk, d e wij belijden. Dat beroep inoet ten vrouw inet hare in '1 zwart gekleede kinderen. Ziehier het studeervertrek van den pre sident, zeide zjj zicht, de deur voor het treu rige groej'j 1 openende. De h er Kerderec zig op. Hij fronsde de wenkbrauwen, nam de bin nentredende. met norschen blik open vroegkoel: Wat verlangt ge F Ik zal 't u zeggen, mjjnheer de presid int, antwoordde Chris off.4, een paar pas voorwaarts tr.'dend. Deze arme vrouw komt uitBiins.. en wilde hier vertoeven zoolang als haar man hier zijn zal. Uw man is dus een gevangene? Ja mjjnheer, antwoordde de jmge vrouw met neergeslagen blik. Zoi en waarvan is hjj beschuldigd In plaats van te antwoorden, brak Else in een zacht snikken uit. Hjj is van moord beschuldigd mjjn heer, zei Christoffel half luid, als vreesde bjj het vreeseljjk woord in Else's bijzijn uit te spreken. Ha, dan weet ik het wel. hij heet Evrard. Ja, mijnheer. En dit is zjjne vrouw P Ja, mjjnheer, haar verzoek was, om hem te mogen zien. En zjjt ge familie van dat arme schepsel of met het gezin bevriend Noch het een, noch het ander. Waarom vergezelt ge .aar dan? Zjj is hier onbekend, en woont bjj ons sinds gister-avond. doel hebben om ons land te verlossen van het liberaal beheer, dat slechts d mrdeanti- clericale leus kan blijven gehandhaafd en om «de vrijzinnige gedachte door mid del van Staatsgezag te kortwieken»gelijk het Sociaal Wkbl. zich zoo feekenachtig uitdrukt. Daarom hethalen wij den aandrang, in een vorig ai tikel uitgesprokendat ook onzerzjjds de kleine geschillen worden bijgelegd en uitsluitend het oog wordt gevestigd op de hoofdzaakten einde te komen tot eene samenwerking, die strek ken zal tot heil van het vaderland. De Deensche Patroons vereeniging in het bouwvak heeft zich tot de Duifsche bond van patroons gewend met het vol gend schrijven: «Naar aanleiding van het groote, hier in Denemarken heerscbende confl ct tus- schen patroons en arbeiders, met name in 't bouwvak, verzoeken wij onzen geach- ten collega's steun, doordat zij in de vol gende vakken geen uit Denemarken ko mende arbeiders zullen aanstellenMetse laars, timmerlieden witwerkers, machine- boutwerkers, zaagmolen-arbeiders, mon teurs, smeden, werktuigkundigen, stuka doors en blikslagers. De hier ontstane strijd aldus luidt het schrijven verderbetreft niet het loon- vraagstuk doch slechts om het recht van den patroon de orde en verdeeling van den arbeid, den arbeidstijd enz. te bepalen. Ouze arbeiders hebben in de laatste jaren door groote aanvraag en het daardoor ont stane hooge arbeidsloon, tegenover hun patroons zich zoo overmoedig betoond, dat de thans uitgesproken loek-out een nood zakelijk gevolg is geworden. Voor de wedertoelating tot den arbeid hebben de patroons de volgende voorwaar den gesteld 1. Voortaan zal een tusschen de hoofd-orgacisaties afgesloten overeen komst niet meer slechts voor de eind stemming alleen in de speciale organisa ties worden behandeld 2. Het recht van den patroon, zijn werk te leiden en tus schen de arbeiders te verdeelen, moet door de arbeiders erkend worden 3. Meester knechts, chefs en andere vastaangestelde werklieden met een vast loon mogen voor taan geen leden der gezellen-vakvereeni gingen zijo. De democratische Regeering der Fran- sche Republiek is er op uit om haar te genstanders onschadelijk te maken. Zij wil graaf C h r i s t i a n ivervolgen wegens moordaanslag op den President der Repu bliek. De Graaf heelt L 0 u b e t willen dood slaan want hij heeft ziju wandelstok op geheven om den President het hoofd te verbrijzelen. Het bewijs is geleverd want hij heeft met zijn stok den hoed van den Zoo, en hebt ge vrouw en kindereD Ja rrijiiheer, ik heb een vrouw en vier kinderen. Ik ben schrjjuwfrker. En hoe komt 't dan, dat Och, mijihaer de president, dat is dood eenvoudig. Ik werk aan 't stationsgebouw toea ik nu gister-avoDd huiswaarts ging, sprak deze vrouw mij aan zij was zeor verlegen en zag verschrikt om z;ch hien. Ik vroeg of ik haar van dienst kon zjjn, en toen vroeg ze mjj naar e:n logement. Ik zag aanstonds dat 't mensch verdriet had en wilde haar dus liever bjj mjj dan in eene vreemde herberg onder bren gen. En wat zei uwe vrouw daar wel van O, die vond het best, dat is een lief vrouwtje die altjjd kltar is om te helpen. Van morgen nu durfde Klse niet alleen naar u toe, en daarom heb ik Ben halven dag verzuimd om haar te vergezellen, en '1 woord voor haar te doen. Zoo, en wat denkt ge nu van uwe han delwjjze Wel jiiets, mijnheer. Ik kon niet anders handelen, 'i was immers zoo natuurljjk Goed, hier is een verlof voor vandaag en verder driemaal per week, dat is meer dan ik ooit verleen vrouw Evrard moet dezen brief aan dm hoofdcipier geven, hoor I De boerin naderde beschroomd. Ik dank u, mijnheer, stamelde zjj. Ge zjjt zoo goed 1 Ik ben volstrekt niet goed ik doe mjjn plicht, meer nist. JH> 11 v plielit ia dit rorlofbriVO'-. maar President aangeraakt en op den rand van de tribune heeft de Graaf zjjn stok stuk geslagen. Een verschrikkelijke zaak Arme L 0 u b e t. Mr. Quesnay de Beau repair e, de ah oud rechter te veel weet van de Pa- nama-schanda'en moet afgemaakt wmdmi en daar hij Commandeur is van h-t Le gioen van Eer, wil men hem vervotgen wegens beleedigingen van den President der Republiek. Het zal morgen prettig zijn bij de wed rennen te Longchamps nu de Parijzenaars bij een koopman aldaar 500 strooie hoeden besteld hebben, om te dragen Zondag voor de tribune van president Loubet, met een opschrift in gouden letteren er op Panama De Vörwarts geeft een niet onaardig staaltje ten beste op het tuchthuis-ontwerp. Volgens 1 van het wetsontwerp wordt hij, die door bedreiging patroons of werk lieden tracht te verhinderen tot deelneming aan vereenigingen en overeenkomsten, d: een invloed trachten uit te oefenen op arbeids- of loonverhoudingen, met gevange nisstraf tot een jaar gestraft. Iu de toelichting wordt er uitdrukke lijk op gewezendat voortaan ook hij strafbaar zal zijn, die anderen door be dreiging in de uitoefening van het coalitie- recht tracht te verhinderen. Van patroons mag verlangd worden, dat zij zich, zoo ook de coalities ter tegenpartij in politiek opzicht vjjandig tegen hen optreden, van eene kwetsing der coalitie-vrijheid zullen onthouden. De strafbepaling van 1 i3 volj. - - van 't wetsontwerp ook op alle takken van openbaar verkeer toepasselijk, dus ook op de post. Nu heeft de heer Vo n P 0 d- bielski dezer dagen vier vertegenwoor digers van de Post- en Telegraafbeambten- bond bij zich doen komen, om hen er toe te brengen, hun bond te ontbinden. Tijdens deze audiëntie zette de staats secretaris aan de vier vertegenwoordigers uiteen, dat hij een tegenstander van de bestaande coalitie was en dat hij niet wenschte, dat een over 't geheele land zich uitstrekkende organisatie bestond. Om dezen wensch nadruk te verleenen, bediende hij zich van een middel, dat volgens de nieuwe wet bepaald onder de rubriek bedreiging zou vallen. Hjj zeide namelijkIndien men aan zijn wensch geen gevolg meende te kunnen geven, zou hij aan hen, die tegen zijn zin lid van den bond bleven of tegen zjjn zin op bondsvergaderingen als sprekers optra den, een antwoord zenden, dat hua hoogst onaangenaam zou zijn. De heer Von Podbielski wees hun er op, dat het voor de bondsleden, die familie hadden, zeer onaangenaam zou zjjn, indien ze plotseling van Berljju naar een ver dorp werden verplaatst. Een dergelijke handelwijze, zegt de Vor- icarts, valt zeker onder het begrip bedrei ging. En de rijkspostsecretaris mag bljj zjjn, dat het tuchthuisontwerp nog niet tot wet is verheven. uwe goedheid ligt in dit brief, a«n den hoofd opzichter. De magistraat kleurde. Uw naam? vroeg bjj'. Christoffel Rubean. Goed, ik zal hem niet vergeten, P" DU' En als er niemand meer aanwezig was, ver diepte de president zich in zjjne boeken. Juist wilde het kleine gezelschap het huis verlaten, toen twee kinderen, met speelgoed en lekkernjjen beladen op Else toeliepen- Daar, riepen zij buiten adem. M»®" ®ee gezegd dat we dit aan uwe kindertjes moesten geven acb wat zjjn ze mooi, mogen ne ze niet eens kussen Ea de lieve kleinen, kusten de frissche ronde geziebtjes van Willempje en Elsa, die verwon derd naar hen keken. Kom, Else, sprak Christoffel, die bemerkte dat de arme vrouw hoe langer hoe zenuwachti ger werd, kom ga nu mede, en houd een hertje moed. Evrard wacht op u. Door deze woorden aangemoedigd volgde zj; nu den schrjjnwerker die haar weldra aan de gevangenispoort bracht. Met een kloppend hart doorliep zjj de breede lange gangen en meende dat er geen einde kwam aan de weinige minuten die ze op Evrard moest wachten nadat men haar in da groote spreekkamer geleid had. Wordt vervolg tL)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1899 | | pagina 1