NIEUWE
2lagBlaó voor cftoord- en
Godsdienst is strikt
noodzakelijk.
No. 4215
Woensdag 21 Juni 1899
24ste Jaargang.
GRATIS.
De Zwerfster.
BUITENLAND.
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor liet buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschjjnt
dagelijk», behalve Zon- en Feestdagen.
BÏÏHEAU: St. Janstraat Haarlem.
/1.10
1,40
2,80
0.03
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer7
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Redacteur-Uitgever, W. KöPPERS.
Zij die zich van af heden op
dit Blad abonneer en, ontvan
gen de nummers gedurende deze maand ver
schijnende,
Abonnementen op het Zondagsblad, be-
hoorende bij deze courant worden eveneens
dagelijks aangenomen. Het Zondagsblad, be
vat aangename, onderhoudende lectuur voor
de huiskamer. Prijs per drie maanden 25
cent, franco per post 35 cents.
Niets is voor ons, menschen, zóó nood
zakelijk als de godsdienst. Al is deze uit
spraak ook een woorlvoor hetwelk het
begrip in onze eeuw van verlichting bij vele
lieden helaas maar al te zeer is verdwenen,
toch bljjft deze uitspraak inderdaad waar
en de geringschatting van den godsdienst
heeft reeds in het verval van den maat-
schappelijken welstand van vele landen, in
het verdwjjnen van de openbare veiligheid,
in de buitensporigheden van het socialisme,
in de gruwelen der omwentelingen, in de
gruwelen van het anarchisme en nihilisme
bittere vruchten doen nijpen en zal, wan
neer de menschheid op den ingeslagen weg
voortgaattot nog erger euvelen voeren.
De onlangs gepleegde aanslagen te Mos
kou en Genève bewijzen ten duidelijkste en
op verpletterende wijze, waartoe een menseh
zonder godsdienst in staat iswant hadden
die booswichten aan God en aan een eeuwige
vergelding geloofd, zij zouden die ontzet
tende euveldaden nooit gepleegd hebben.
Niet de ontwikkeling en het weten zooals
een zeker liberaal blad verneemt, houdt een
mensch terug van zulke gruweldaden, maar
enkel en alleen de godsdienst. En het be-
wps hiervoorhet meerendeel van de boos
doeners, die bloed als water vergoten, wa
ren volstrekt niet onontwikkelde, onwetende
lieden de Parijsche Commune van 1871
telde vertegenwoordigers van kunst en we
tenschap onder hare aanvoerders alzoo
is het niet de ontwikkeling, het weten, dat
van euveldaden terughoudt, maar de gods-
FEÜ1LLETON.
Vervolg.)
Het is schoon en wegslepend als de Mar
seillaise 1 muziek en woorden elkander waardig
riep een der makkers in vervoering uit.
En inderdaad, toen Herman 's nachts om twee
uur huiswaarts ging, kon hjj het paket in de
brievenbus doen, en Bernard ontving de com
positie, vroeger dan hij had durven hopen.
Zonder een oogenblik te dralen zette hij zich
voor het kleine kamerorgel neder, speelde en
zong de keurige melodie.
Nu moest ook Ëlse komen.
Zij luisterde met aandacht en was tevreden.
Wilt ge hei mjj nu ook leeren zingen
vroeg zjj eenvoudig.
Bernard knikte toestemmend, en binnen korten
tijd kon zij het zingen, en wist ze de woorden
van buiten.
't Is zoo mooi, dat men het zonder moeite
onthouden kan, antwoordde ze, toen Bernard
haar geheugen prees.
En nu mjjnheer, zeg aan uwe vrienden
dat van af dit oogenblik Else niet meer den
geschandvlekten naam van haar man noch dien
van haar doopsel dragen zal. Van nu af aan,
tot op het uur dat Evratd in eere hersteld zal
zijn, zal ik voor iedereen de Zwerfster zjjn. Een
ronddolend schepsel, zonder dak zonder bloed
verwanten, zonder vrienden I
diensthet geloof aan een Goddie het
kwaad eeuwig bestraft en het goede eeuwig
beloont.
Het moderne liberalisme, dat steeds ijve
rig in de weer was om de volksmassa te
ontwikkelen, geloofde met die ontwikkeling
het volk gelukkig en tevreden te kunnen
maken. Maar tot dusverre is die meening
gebleken te zijn een illusie. Alleen de gods
dienst kan het volk gelukkig en tevreden
makenen hijdie den godsdienst onder
het volk handhaafthij is een weldoener
der menschheid, maar niet hij die den gods
dienst uit het hart des volks rukt of helpt
rukken.
Reeds de bittere en pijnlijke gevolgen
van de godsdienstloosheidreeds het feit
dat Napoleon I den godsdienst wederom
in zijn land herstelde, nadat de zoogenaamde
eeredienst der rede tot de meest dwaze on
gerijmdheden had gevoerd, en het feit dat
de Pruisische regeering in het jaar 1848
de hulp van de Kerk inriep ten einde de
revolutie te bezweren moesten iedereen
overtuigen van de algemeene noodzakelijk
heid van een positieven godsdienst. Maar al
was de oude leermeesteressede geschie
denis, niet daar om ons aan de noodzake
lijkheid van den godsdienst te herinneren
toch moest reeds het gezond verstand ons
overtuigen, dat de godsdienst noodzakelijk is.
Het getuigt van de grootste oppervlak
kigheid, wanneer men meent, dat godsdienst
wèl noodzakelijk ismaar alleen voor de
vrouwen. De vrouwen, zoo zegt men, be
zitten veel gemoed en veel phantasiede
vrouwen hebben behoefte aan troost en
zoetheiden dit alles biedt hun de gods
dienst. Maar de man, die het verstand, de
consequentie in handelen en denkende
energie vertegenwoordigtheeft dit alles
niet noodighem staat de somberheid, de
flikflooier^, gelijk de «verlichten» onzer da
gen den godsdienst believen te noemen
kwalijk aan. Jawel, wanneer dat godsdienst
waswanneer godsdienst louter een zaak
was van gevoel, en niet tevens een zaak
van het verstand en in 't bijzonder van
den wil, dan had men gelijk. Maar gods
dienst is niet dat, waarvoor de «verlichten»
hem houden n. 1. een of ander innerlijk
gevoelmaar godsdienst is de voortdurende,
onafgebroken dienst van God, de gestadige
vervulling van alle geboden en voorschrif
tenwelke God ons gegeven heeft hetzij
onmiddellijk op den berg Sinaïhetzij
Een oorverdoovend gediuisch heerschte op de
g oote markt. Fluiten en pauken, Tm-ksche trom
men en valsch gestemde violen, krassende en
schelle instrumenten, brachten de onmogelijkste
tonen voort. De paljassen en kunstenmakers
schreeuwden zich heesch, de draaimolens maak
ten een onbeschrijfelijk geweld, de lieden hot
sten, schreeuwden, zongen als dolzinnigen en
krioelden door elkander. Kortom, hooren en zien
verging in deze atmosfeer van kermispret en
kermisgetier.
De noodige tenten ontbraken evenmin.
Hier zag men de dramatische voorstelling van
ridder Kuno, en de schoone gravin Henengarde
te midden der kruisvaarders daar aanschouwde
men Sebastopol door witte ratten overrompeld.
Iets verder, stond een man boven op een bont-
geverfden wagen, en trok kiezen zonder pp.
De menagerie met wilde beesten, ontbrak
evenmin als de tent der beroemde kaartlegster
en waarzegster madame le Normand.
Onder andere was er eene tent die vooral de
aandacht der buitenlui trok. De tent was wel
niet fraaier dan de anderen, maar de paljas die
de lui naar binnen moest lokken, vertelde in
derdaad al heel vreemde dingen. Hjj sprak van
de vrouw met de leeuwenmanen, bijgenaamd de
prachtige Blondine uit het Noorden hjj vertelde
hoe haar prachtig hoofdhaar tot aan de enkels
reikte, hoe zij in iedere hand veertig kilo dra
gen kon, en hoe men op haar borst een aanbeeld
zetten en er een boefijzer op smeden mocht.
En dat was niet alles. In de tent bevond
zich ook een natuurwonder, een wondermensch!
Het vreemde schepsel was in de bosschen van
middellijk door de Kerk, door Hem gesticht.
Doch de uiterlijke werken maken nog niet
het wezen van den godsdienst uit; er moet
nog daarbij komen dat wij God dienen
omdat w jj ons zeiven bewust zijn, dat wij
door God zijn geschapen en verlost en daar
om verplicht Hem te dienen, en omdat wij
in het andere leven wederom tol God wil
len geraken.
Ziedaar, wat godsdienst is. En juist daar
om is de godsdienst ook voor allen zonder
uitzondering voor mannen zoowel als voor
vrouwen, voor rijken en armen, voor ge
leerden en ongeletterden. Wanneer intus-
schen de vrouw, eene scherp uitgedrukte
behoefte aan godsdienst vertoont, dan is de
reden hiervoor niet louter daarin gelegen,
omdat de vrouw het bewustzijn heeft, door
God geschapen en verlost te zijn, en om
dat zij zich daarom tot Hem voelt getrok
ken als tot het middelpunt van alle gods
dienstig zedelijk leven maar de diepere
grond ligt in de waardigheid en in de taak
van de vrouw.
Zij moet als moeder de jonge teedere
planten lichamelijk en geestelijk opkwee-
ken zij moet de zaadkorrels van deugd in
het kinderhart strooien en doen ontkiemen.
Dat is de taak, welke een groote mate van
sterkte en kracht, van geduld en offervaar
digheid vordert.
En opdat nu de vrouw deze zoo zware
taak des te gemakkelijker zou kannen vol
brengen, daarvoor heeft God haar een zacht,
een gevoelig, een edel gevoelend hart ge
schonken. Wordt dit hart gericht naar den
godsdienst, dan erlangt de vroomheid van
de vrouw die warmte en innigheid, welke
zoo passend en zoo natuurlijk zijn voor de
vrouw en moeder. Eene godsdienstlooze
vrouw, en zeker eene moeder zonder gods
dienst is iets onnatuurlijks eu onbehagelijks
en een man mag zulk eene vrouw niet be
schouwen als zijne levensgezellin en de op
voedster van zijne kinderen. De onvergete
lijke Windthorst heeft beweerd, dat hij
niets schooners kende dan een slapend kind
en eene biddende vrouw.
Maar niet alleen de vrouw, ook de man
heeft den godsdienst noodig. Is de godsdienst
een plicht, die gegrond is op de verhouding,
waarin het schepsel tot den Schepperde
verloste tot den Verlosser staat; dan isïle
godsdienst natuurlijk ook voor de mannen
bestemd. Is de godsdienst echter geen plicht,
dan deugt hij ook niet voor de vrouwen
dan maar plaats genomen in het legerkamp
van het atheïsme!
Doch neen De wareechte vroomheid
is vóór alles een zaak van de mannen. Dit
bewijzen ons de volgende beweegreden
jvelke wij ontleenen aan de bekwaamheden
van den man, aan zijne levenspositie en aan
zijn natuurlijken aard. Over het algemeeu
staat de vrouw de menschheid meer ten
dienste van den kant des gemoeds en der
phantasiede man daarentegen meer van
den kant des verstands en van den wil. Ter
wijl de vrouw door gemakkelijker middelen
aan God gebonden is, meer door de macht
van het gemoed en van het gevoelwordt
de man door hooger en sterker beweegre
denen gebonden n.l. door het verstand en
den wil. Een man moet godsdienst hebben,
wil hij zich niet blootstellen aan het ge
tuigenis, dat hij geen verstand en geen wils
kracht bezit. Alleen de dwaas zegt in zijn
hart, dat er geen God bestaat. Zonder gods
dienst geen man, of het moet een man van
papier zijn. Een man moet echter dubbel
sterk aan zijn God gebonden zijnen de
godsdienstigheid van een man, die verkre
gen is door overtuiging van het verstand
en door de energie van den wil, is de ware,
echte, doordachte, doorvoelde en doorleefde
vroomheideene vroomheid vast en sterk
als ijzer en graniet.
België.
Amerika gevonden, en wel op een der toppen
van het Maangebergte, alwaar men het al# een
godheid vereerde, en wierook voor zjjn altaar
brmdde. Het wonderljjke wezen geleek veel op
een Chimpanzee, had vier armen en vier bee-
nenat naar believen muggen, kikvorschen,
brandend vlasgloeiende jjzeren stangen enz.
Zijn taal was onverstaanbaar, behalve voor de
lieden die uit liefde voor de wetenschap het
zonderlinge wezen vertoonden en verhoogden.
Nadat de paljas zjjne snorkende lofrede ge
ëindigd had, gaf een neergehurkte orgeldraaier
een krassend deuntje ten beste.
Vlak naast genoemde tent stond een jonge
vrouw, door een grooten roodkatoenen regen
scherm overschaduwd. Een ezel was bjj haar aan
een der marktpalen vastgebonden. Voor haar
stond een groote doos met allerlei snuisterjjen
voor dageljjksch gebruik, terwjjl twee kleine
kinderen op een kussen aan haar voeten, vreed-
zapm met elkander speelden. De jonge vrouw
zoDg met een diepen weemoedigen blik een droef
geestig zonderling lied, dat de_ toehoorders on
willekeurig boeide en ernstig stemde. Men zou
het niet gewaagd hebben haar een aalmoes aan
te bieden, maar iedereen kocht hare liedjes,
hare snuisterjjen, hare messen en scharen, en
verwjjderde zich dan stil.
Deze vrouw was Else.
Terwjjl paljas zjjn snoevende toespraak ein
digde, strk een man met verwilderde haren en
woeste oogen, zijn hoofd door een verborgen
valluikje, en riep den paljas toe, dat hjj opnieuw
moest beginnen, want dat het natuurwonder kuren
had en tegenstribbelde. 1
Tegen het radicale blad U Express i
door de Pastoors uit den omtrek van Luik
een proces wegens laster ingediend. Het
blad had een vertelsel medegedeeld over
een Pastoor nit een der buitenparochies,
dat niets anders dan vuigen laster bevatte.
De Brusselsche Rechtbank heeft een
conducteur der spoorwegen, aangeklaagd
wegens het verpletteren van de hand ven
een reiziger door het toeslaan van een por
tier, vrijgesproken. Bewezen werd, dat de
conducteur behoorlijk geroepen had:«Af-
tention
De Rechtbank was van oordeel, dat de
reizigers zelve moeten opletten.
Zondag heeft de Belgische Staats
minister KarelWoeste onder algemeene
deelneming zijn 25-jarige jubilé gevierd.
Wat al een strijd en opoffering heeft deze
man zich niet getroost en met jeugdigen
Dit was inderdaad het geval; terwjjl paljas bet
publiek trachtte binnen te lokken, lag een arm
uitgemergeld wezentje in een hoek der tent, en
weende van woede. Het arme kind dat nauwe-
lijks acht jaren telde, balde de tengere knuistjes
en knarsetandde van drift.
Bjj het knaapje zat eene vrouw neergehurkt,
't Was een grof gebonwde, sterk gespierde vrouw
met rosse haren, die allerlei vreemdsoortige stuk
jes bont en dierenhuid aan elkander naaide.
Zult ge gehoorzamen, ja of neen snauwde
de spellebaas, het kind naderende.
Neen.
Dan zal ik je bont en blauw ranselen,
Dat kan me niet schelen, maar ik speel
niet voor monster.
Komaan, we moeten er een eind aan maken,
sprak nu de rosse vrouw. De huiden zjjn aan
elkander genaaid, het publiek kan niet langer
wachten. Help mjj maar een handje, Alcide, we
zullen hem goedschiks of kwaadschiks wel in 't
pak steken.
Ik wil niet, ik wil nietkermde de kleine.
Een forsche zweepslag welke een bloedige
striem op de naakte schouders van 't knaapje
achterliet, was het antwoord van den spellebaas.
Wilt ge, ja of neen?
Neen, riep het kind, terwjjl 't zich als
een stekelvarkentje in elkaar rolde.
Wacht maar bengel, als de voorstelling
voorbjj is, zullen we je wel anders leeren, siste
de ruwe kerel.
(Wordt vervolgd.)
HÜRlEMSCRÏCOBRillT.
ABONNEMENTSPRIJS
AGITE MA HON AGITATE.
PRIJS DEB ADVERTENTIEN.
O
27