No. 4236.
Maandag 17 Juli 1899.
24ste Jaargang
wagBlaó voor <5U/ooró- on SCuió-eXollani.
Liberalen en Socialisten.
'7
B U1T E S L A Al IK
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem.
f 1,10
1,40
2,80
0,03
Lompenkoopman.
Duitsehland.
Spanje.
Engeland.
frankrijk.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het baitenland
Afzonderljjke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacten r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
MAlVyENDiUr
AGITE MA NON AGITATE.
Wjj hebben steeds gewezen op de ver
wantschap van het liberalisme met de so
ciaal-democratie. Het liberalisme vormt
als het ware een station op den weg, die
tot het einddoel der sociaal-democraten
leidt. Da zoogenaamde vooruitstrevenden
mogen daar eene pooze verwijlen, spoedig
gaat het echter voortsteeds verder en
verder naar het doel van de sociaal-demo
cratie, nl. de anarchie.
Men heeft ons bij deze beschouwing van
overdrijving beschuldigd, en o. a. betoogd,
dat de liberalen principieele tegenstanders
zgn van de sociaal-democratie. Men rede
neerde, dat het liberalisme juist door zich
niet te verzetten tegen den modernen geest
op politiek gebied, beter in staat was dan
de andere staatkundige richtingen om
den stroom te leiden en dien in de juiste
bedding te houden, en dan op beslissende
oogenblikken krachtig op te treden en alle
uitspattingen te voorkomen.
Doch de jongste gebeurtenissen, o.a. in
België, hebben bewezen dat deze voor
stelling van den aard van het liberalisme
xoo niet opzettelijke misleiding dan toch
een kolossaal misverstand moet genoemd
worden. Men heeft in de Belgische Kamer
kunnen zien, dat de liberalen in den so-
ciaal-democratischen stroom werden mede-
gesleurd tegen wil en dank en dat zij op
het beslissende oogenblik met onmacht
waren geslagen. In ieder opzicht trokken
zg één lijn met de sociaal-democraten en
vereenigden zij zich met de straatsteenen
argumenten, die de Iaatsten zoo goed weten
te berde le brengen.
Geen wonder dan ook, dat de sociaal
democraat A n s e e 1 e hun eenmaal toe
voegde «Wanneer gg voortaan nog eeni-
gen invloed wilt hebben op het bestuur
des lands, zult ge u moeten scharen onder
de roode vaan Zeker, dit is het lot der
groote liberale partjj in alle landen en
ook bp ons. Van hun heerschers-stand-
punt worden de liberalen teruggebracht
tot de rol van wapenknechten der sociaal
democraten. Hun beteekenis in den strijd
op politiek en sf ciaal gebied zal in de toe
komst geen andere wezen dan dat zij de
achterhoede vormen van het leger, 't welk
zich tot de vernietiging van hun eigen
instellingen heeft aangegord.
Van dit standpunt uit redeneerende, heb
ben wij ons steeds verzet tegen elk samen
gaan met de liberalen. Wjj kunnen en
mogen ons niet vereenigen met maatre
gelen, die uitsluitend dienen om het wan
kelende en krakende gebouw van het libe
ralisme te schragen. Iedere steun, dien wjj
FEUILLETON.
VADER BAMBRIQUET,
OF DE
12 (Vervolg.)
I)e bdde lieeren hadden een soort van stu
deervertrek bereikt, welks vensters op de bin
nenplaats uitzagen.
Het ameublement was zoo eenvoudig moge
lijk, een mahoniehouten schrijftafel, een leun
stoel, een rustbed met damast overtrokken
maakten het voornaamste deel daa»van uit, een
kleine boekenkast bevatte eenige fraai gebon
den boeken. Overigens kon men niet.de minste
zucht bespeuren om de kamer op te sieren of
behageljjk te maken.
De heer Moreau scheen even onverschillig
daarvoor te zjjn als een reiziger, die er zich
weinig om bekommert, welk voorkomen het
vertrek heeft, dat hjj slechts voor een enkelen
nacht in gebruik neemt. De muren waren naakt,
alles scheen daar slechts tjjdeljjk geplaatst te
zjjn. Alleen boven de schrjjftafel, vlak tegenover
Jen leunstoel, waarin gewoonljjk de vreemde-
lirg zat, hing eene schilderij, voorstellende
Christus aan het kruis en Salviac bespeurde
rseds op het eerste gezicht, dat dit door een
meesterhand vervaardigd was-
Op de tafel lag een geopend boek, waarin
de hcer Moreau lts, toen de beeldhouwer hem
kwam storen.
aan deze rich'ing verleenen brengt ons
nader tot den toestand van anarchie, welke
de sociaal-democratie in het leven tracht
te roepen.
Wjj begrjjpen ons niet, hoe overigens
achtenswaardige menschen hun oogen ge
sloten kunnen houden voor het gevaar»
dat ons juist van de zijde van het libera
lisme bedreigt. De eenige verklaring is,
dat het liberalisme dat gevaar zoo uit
nemend weet te bedekken en te ver
bloemen. Daardoor worden velen op een
dwaalspoor gebracht. Ook draagt biertoe
bjj het machtsvertoon, dat het liberalisme
tot nog toe wist te ontwikkelen. Men liet
zich verblinden door den schjjn, door de
schoone woorden waaronder het libera
lisme in zjjn bloeitjjd zijn beginselen wist
in te kleeden en door hetgeen tot stand
werd gebracht, maar men vergat, dat het
alles slechts klatergoud was en dat het
liberale gebouw geen hechte grondslagen
bezat.
Nu echter de teleurstellingen beginnen
te komen, gaan voor velen de oogen open.
Nu begint men in te zien, dat eene staat
kundige richting, die tal van jaren in het
uitsluitend bezit der regeermacht was, wel
eenige werkzaamheid kon ontwikkelen,
doch daarom nog geen innerljjke levens
kracht kon instorten aan de samenleving,
ten einde die tot hooger ontwikkelingen
bloei te brengen.
Het liberalisme verkeert thans in zgn
nadagen. De oude glorie is aan het tanen.
Pe eertijds zoo schitterende wapenrusting
vertoont bedenkeljjke roestvlekken. De
vroeger zoo talrijke legermacht is ingesmol
ten tot een armzalig hoopken strjjders, dat
nauweljjks de kracht en den moed bezit
om de oude vesting voor verval te bewaren.
En uit de gelederen dier zwakke krjj-
gers zijn de jongsten en vurigsten uitge
treden en hebben een nieuwen phalanx
gevormd, die op de puinhoopen der oude
versterkingen nieuwe verdedigingswerken
oprichten, nog vluchtiger en vergankeljj-
ker dan die hunner geestelijke vaders. Dat
zijn de sociaal-democraten, die in hun jeug
digen overmoed de menschheid willen her
vormen, zonder evenwel eenig degelijk be
ginsel bjj dien arbeid in practijk te brengen.
Waar moet het heen vragen wij ons
wel eens af, wanneer we zien, hoe de so
ciaal-democratie allengs veld wintzich
nestelt in onze regeeringslichamen zich
meester dreigt te maken van het gezag en
zich in ieder opzicht het burgerrecht ver
zekert.
Bjj nader inzicht is deze vrees toch ij del.
De machtstoeneming der sociaal-democra
tie is een natuurljjk gevolg der omstan-
Het aanzien van deze kamer, dat zoo geheel
overeenstemde met de ernstige, def ige manie
ren van den bewoner, deed den knnstenaar, die
toch al niet geheel op zjjn gemak was, de ver
nederende oorzaak van zjjn bezoek dubbel ge
voelen. Moreau had tegenover hem plaats ge
nomen en nam hem nog steeds met een koelen,
onderzoekenden blik op
//Mijnheer,,/ zeide eindelijk Salviac met
moeite, //het kan u niet onbekend zjjn
ongetwjjfeld weet u
//Het doel van uw komst? Die kan ik ten
minste gissen.,,
//Het zal u niet verwonderen
Eindeljjk scheen de geheimzinnige buurman
medeljjden met zjjnen bezoeker te krjjgen, als
bij too verslag veranderde zjjne gansche houding,
de strenge uitdrukking verdween van z|jn ge
laat, om plaats te maken voor welwillende
beleefdheid, en hjj zei opgeruimd
//Komaan, mijnheer, u heeft mjj op eene on
betamelijkheid betrapt en komt mjj nu reken
schap voor dezen misslag vragen. Doch wat
kan men anders van zulk een norsch eenzelvig
mensch, van zulk een halven wilde, als ik ben,
verwachten Enfin, ik moet bekennen, dat,
toen ik van dien man vernam, dat de groote
beeldhouwer Eduard De Salviac, een onzer
nationale beroemdheden, in dringende geldver
legenheid was, ik, een gewoon burger, een on
beduidend renteniertje, mij verstout heb, hem
ter hulp te komendeze handelwijze is wel
een beetje te aanmatigend en ik ben dan ook
gaarne bereid elke voorwaarde aan te nemen,
welke mjjoheer De Salviac m|j gelieft te stellen.//
digheden. Het liberalisme brengt geen be
vrediging meer aan hen die uitsluitend
het oog hebben gericht op het materieel
belang der samenleving. Men heeft onder
vonden dat zjj, die door het liberalisme
tot macht en aanzien zjjn gekomen, slechts
het eigen belang kennen en geen ander
doel najagen dan de eenmaal verworven
plaats te handhaven. En uit wrevel over
die houding, zoowel als het verlangen om
ook eenmaal de plaats der machthebbers
te bezettenscharen velen zich onder de
roode vaan. Daarom ook kon de Belg A n-
s e e 1 e de liberalen toeroepen dat hun
eenig behoud bestond in het volgen der
sociaal democratie.
Dit succès der socialisten vormt dus geen
verontrustend teeken. Het raakt gedaan
met de kalme, rustige afwjjzing door de
liberalen van de meest ernstige eischen, die
onzerzjjds worden gesteld. Wel zullen wjj
nog feller bestrijding ondervinden dan tot
dusver. Er zijn moeilijke dagen wachtende.
Het deftige liberalisme bereidt plaats voor
het ruwe optreden der sociaal-democratie.
Niet meer met zalvende woorden maar
in scherpe taal, vol venjjn en haat zul
len wjj worden aangevallen. Doch er komt
meer waarheid in de verhoudingen. Men
veinst geen belangstelling meer, waar en
kel eigenbelang bestaat. Brutaal treden
de sociaal-democraten op, doch het oude
spreekwoord der Romeinen zal worden be
waarheid, dat een eerljjke, openljjke vijand
minder te vreezen is dan een, die zjjn wer
kelijke bedoelingen bedekt.
Van dit standpunt beschouwd, is de
voortgang der sociaal-democratie dus min
der verontrustend dan oppervlakkig ljjkt.
Wjj juichen in geen enkel opzicht de so
ciaal-democratie toe, eenvoudig omdat zjj
een even grooten leugen vormt als het li
beralisme. Maar het is in ons voordeel
dat de sociaal-democraten meer openljjk
voor den leugen uitkomen, waardoor hun
inconsequentiën beter aan den dag treden
en de eenvoudige menigte derhalve gemak-
keljjker en spoediger zal ontwaren hoe
zjj om den tuin wordt geleid.
Het meer principieel op den voorgrond
treden van hetgeen ons scheidt in politiek
en sociaal opzicht van de mannen der roode
vaan, maakt den strijd misschien heviger,
maar in ieder geval gemakkeljjker en de
overwinning zekerder. Het verraadt kort
zichtigheid om te trachten dien strijd te
vermjjden. Evengoed als wij den strjjd om
het bestaan hebben te voeren, wacht ons
de oorlog tegen de verder vers der maat
schappij. Wjj kunnen het niet ontwjjken.
Er bestaat geen tusschenweg. De leus moet
zjjn overwinnen of sterven.
D:ze behendige en nette wjjze om de rollen
te verwisselen, zoodat degeen, die den dienst
bewezen had, de schuldenaar scheen te worden,
ontging Eluard niet. Hjj herkreeg zjjn tegen
woordigheid van geest en zeide vol geestdrift
over de edelmoedige handelwijze van Moreau
//De voorwaarde, die ik u in de eerste plaats
stel, mijnheer, is mjjn dank te aanvaarden en
mjj voortnai als uw vriend te beschouwen.//
//Ho, Ho!// antwoordde de zonderlinge man
eenigszins spottend, „u is al even onvoorzich
tig en vermetel sis uw geljjken u biedt
mjj uwe vriendschap aan, terwjjl u, naar ik
meen, slechts vrjj duistere en mogeljjk wel ver
dachte gegevens omtrent mjjn persoon heeft.//
//Mjjnheerriep Salviac levendig uit, //er is
iets in uwe voorname manieren, in het edelmoe
dige van uwe handelwijze, dat zich niet loo
chenen laat. Zonder u te kenneD bied ik u mijn
vriendschap, omdat ik ervan overtuigd ben,
dat de uwe kostbaar is
Dit compliment scheen den heer Moreau niet
te mishagen, hjj maakte eene buigiDg, doch
sprak geen woord. Eduard vervolgde met min
der zekerheid:
//Ik wil niet blozen, mijnheer, over den ver
nederenden ja belachelijken toestand, waarin
ik m|j bevind. Iemand, zooals u, weet te goed,
welke lasten sommige posities opleggen,
om niet te begrjjpen
//En waarom zoudt u daarover blozen viel
Moreau hem opgewonden in de rede, //u heeft
zeer goed gezien, mjjnheer De Salviac, dat ik
niet tot den rijpen leeftjjd ben gekomen, zon
der eene der diepste en smartelijkste wonden
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 1—6 regels50 Cents.
Elke regel meer71^
Groote letters worden berekend naar plaatsrnimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale Puhlicité Etranqère,
G. L. DA U BE 4' Co. J OHN., kJ ONES Suae. Paris 31 bis Faubourg Montmavtrt
Doch wjj bezitten de zekerheid der over
winning indien wjj niet versagen. Wjj
staan op den rotsvasten bodem van ons
heerljjk beginsel, dat eenmaal de geheele
wereld zal bezielen en, sterk door die ze
kerheid, behoeven wjj geen vrees te koes
teren voor de booze machten, die ons zul
len aanvallen. Wjj strijden niet voor per-
soonljjke belangen en eigen voordeel, maar
dienen als trouwe knechten in het leger
van onzen Heiland, die door zjjn opoffer
ende liefde voor de geheele samenleving
het geneesmiddel heeft aangegeven.
Dit is ons grondbeginsel, en daardoor
gevoelen wjj ons in staat om zoowel weer
stand te bieden aaD de verleideljjke leer
van bet liberalisme als aan de brutale
kracht der sociaal-democratie.
Het gaat in Duitsehland als overal, als
het de gesmade clericalen geldtbehoeft
men zelfs geen rekening met de wetten
der meest gewone wellevendheid te houden
schrjjft de Germania. Mgr. dr. S ch mitz,
wjj-bisschop van Keulen iszooals men
weet het rechterscheenbeen afgezet. Ieder
nu vriend of vjjand voelt minstens het
gewone menscheljjke medeljjden met den
kerkvorst. Niet de vrjjconservatieve Post
die met tergend cynisme schrjjft«Een
wreed noodlot heeft de plannen der ul-
tramontanen verjjdeld wat betreft het be
zetten van den bisschopsstoel van Keulen.
Den wjj bisschop dr. Schmitz moest den
vorigen Zaterdag het rechterscheenbeen
worden afgezet.»
't Klinkt als het krassen van jjzer op
staal.
Keizer Wilhelm laat weer eens van
zich spreken door een sterk demonstra
tief telegram dat hjj van de Hohemol-
lernwaar geen verantwoordeljjk raadge
ver hem vergezelt, in de wereld heeft ge
stuurd. De geheimraad Hinzpeter te
Bielefeld, de stad waar hjj, vóór Oeyn-
hauzen, bjj zjjn bezoek aan de inrichting
van den predikant Bodelschwingh
dreigde met de «tuchthuiswet,» had hem
in kennis gesteld van het plaatsen van
een gedenksteen in de Sparren burg. Op
deze mededeeling antwoordde de Keizer
met het volgende telegram«Van het
uitstekend geslaagde standbeeld van den
Grooten Keurvorst voor de Siegesallee ben
jk voornemens eene reproductie in brons
aan de stad Bielefeld te schenken en op
den Sparrenburg in den tnin van den
burcht te plaatsen. Het zal een teeken
zjjn van dankbare herinnering voor de
ontvangst mjj door de stad bereid en een
waarschuwend teeken bljjven, dat evenals
in dezen voorvader ook in mjj een on
buigzame wil is, om op den eenmaal als
juist erkenden weg, trots allen tegenstand,
zonder mjj in de war te laten brengen
voort te gaan. Wilhelm I. R.
Da tFranJcfurter Zeitungteekent bjj
van de tegeuwoordige maatschappij 'e hebben
leeren kennen.
«Meent u dan, dat gjj kunstenaais alleen te
lijden hebt van deze valsche tosstanden, die
noch uit weelde noch uit gebrek voor.spruiten,
die de alverslindende behoeften van de eene
en de ellendige hulpbronnen van de andere
bezitten Denkt u, dat gijlieden de eenigen
zjjt, die onder een schitterend uiterljjk eene
betrekkelijke armoede moet verbergen, sedert
niets meer op zjjn plaats staat, sedert rangen,
klassen en betrekkingen dooreen gemengd zijn
Zie om u heen ambtenaren, overheidspersonen,
en rechtsgeleerden, mannen met vernuft en
eerzucht, allen vervloeken de eervolle betrek
kingen, welke hem dwingen uitgaven te doen,
die hunne inkomsten verre te boven gaan. Dat
is de vooruitgang I
//De gansche maatschappij is in tweeklassen zaken te redetwisten
dit telegram aan «Als de Keizer met deze
woorden den tegenstand van de wetge
vende lichamen tegen de door hem uit"
gesproken verlangens (ten aanzien van
strengere bestraffing van misdrjjven, tjjdens
werkstakingen begaan) mocht hebben be
doeld, dan vergeet hjj dat hjj niet, even
als zjjn voorvader, zjjn wil kan verheffen
tot de hoogste wet, maar rekening heeft
te houden met de besluiten van de volks
vertegenwoordigingen. Een voortgaan trots
allen tegenstand zou reeds wegens de
door de grondwet gestelde perken geen
practisch gevolg hebben.»
Niettegenstaande het verzet van den mi
nister S i 1 v e 1 a heeft de Koningin-Regen
tes van Spanje verklaard afstand te zullen
doen, ten gunste van de schatkist van een
millioen pesetas van hare civiele ljjst.
Een ander bericht meldt dat de Konin
gin-Regentes afstand heeft gedaan van
twee millioen pesetas.
Minister S i 1 v e 1 a grondt zjjn verzet op
het feit, dat de civiele ljjst niet behoort
aan den monarch van het oogenblik doch
aan de monarchie.
Silvela zou nu volgens een verklaring
door hem afgelegd moeten aftreden, te
meer daar volgens de Impardalde Mi
nisterraad het besluit der RegenteB heeft
goedgekeurd.
Het optreden van de Regentes maakt,
zegt de Voss. Ztg., den indruk van een
protest tegen de voogdjjschap van den
minister-president in een zaak, die de kroon
en niet het kabinet aangaat.
Admiraal Cerverais vrjjgesproken
van de beschuldiging als zonde de neder
laag bp Santiago aan hem te wgten zjjn.
Hp is daarna door de Koningin-Regentes
zeer vriendelgk ontvangen. Ook Ame
rika ontving Ger vera tal van geluk wen-
schen met zgn vrgspraak.
In diepe armoede is te Londen gestor
ven de 40-jarige Lloyd Aspin wall,
kleinzoon van den bekenden groothande
laar van dien naam, nadat hjj meer dan
30 millioen dollars er door gebracht had.
Hg had indertgd in de groote wereld te
New-York een voorname rol gespeeld. Toen
zgn middelen uitgeput waren, wilde men
niets meer van hem weten. Op zgn doods
bed zeide hg De groote wereld te New-
York vergeeft alles behalve gebrek
aan geld
Bg de invrgheidstelling van broeder
Flamidien, werd deze martelaar in het
Klooster, zooals te begrgpen valt, door zgn
medekloosterlingen recht hartelgk geluk-
gewenscht.
Maar daar buiten op straat was het an
ders. Meer dan een woeste bende trok door
de stad Rgssel. Het Weeshuis van de Zus
ters van den II. Yincentins a Paulo werd
met steenen bestormd en de arme wees
kinderen een doodelgken schrik op het
lgf gejaagd. De ruiten werden ingeworpen.
snippering der fortuinen bewerkstelligen. Binnen
een eeuw zal het zjjn volbracht en dan zal het
een ramp zjjn uit adelljjke ouders te zjjn voort
gesproten. De adel zal zjjn toevlucht moeten
nemen tot de njj verheid of tot armoede vervallen
in beide gevallen zal hjj niet meer bestaan.
Ja, mjjnheer, er is in de tjjden, waarin wjj leven
eene positie, nog moeiljjker dan de nwe,
nameljjk die van iemand, welke een glorierijken
naam van eene reeks voorvaderen heeft geërfd
en de onmogelijkheid inziet den stand zjjner
ouders op te houden, die naam wordt he®
een last, die zjjne krachten te boven gaat, geluk
kig hjj, die hem tot het laatste toe ongeschon
den kan bewaren 1"
Al sprekende was hjj opgestaan en liep hjj
met gejaagde schreden het vertrek op en neer,
als ware het hem onmogeljjk, kalm over zulke
verdeeld, de eene bezit rjjkdom, de andere is
gedwongen rjjk te schjjnen.
„Beklaag u dus niet, mjjnheer, want u be
hoort tot eene ontzaggeljjke categorie, welke
al wat groot, al wat edel is, in zich sluit, en
hoe droevig het lot ook zjjn moge, dat u
beschoren is, bedenk dat er menschen zjjn, die
nog treuriger levenstaak te vervullen hebben
//En welke dan, mjjnheer?" vroeg Eduard,
die door de opmerkingen van den vreemdeling
nadenkend was geworden.
«De leden van den ouden, roemtjjken Tran-
schen adel, welke veroordeeld is ten gronde te
gaan," antwoordde Moreau met dode, trillende
stem //wat de guillotine tjjdens de omwente
ling niet heeft vermogen te doen, «ei do ver-
Na een oogenblik van stilte, zeide Salviac
met warmte
«Het is niet aan mjj, mjjnheer, te trachten
uw geheimen te doorgronden, want ik heb
volstrekt geen aanspraak op uw vertrouwen,
toch geloof ik, dat alleen persoonljjk verdriet
oorzaak is van deze verbittering jegens de maat-
schappij en wanneer zulks het geval was, zou
ik u beklagen geen enkelen vriend te hebben
om dit gevoel te verzachten.
Dadelijk nam Moreau wederom plaats en
antwooidde terwjjl hjj poogde te glimlachen
{jPvrdl
